| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ธมฺมสงฺคณี-มูลฎีกา • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
พลราสิวณฺณนา
Balarāsivaṇṇanā
อสฺสทฺธิเยติ อสฺสทฺธิยการณาฯ อุภยปทวเสนาติ สทฺธาปทํ พลปทนฺติ เอวมาทิปททฺวยวเสนฯ นิยกชฺฌตฺตํ ชาติอาทิสมุฎฺฐานํ เอติสฺสาติ อชฺฌตฺตสมุฎฺฐานาฯ ครุนา กิสฺมิญฺจิ วุเตฺต คารววเสน ปติสฺสวนํ ปติสฺสโว, สห ปติสฺสเวน สปฺปติสฺสวํ, ปติสฺสวภูตํ ตํสภาคญฺจ ยํกิญฺจิ คารวนฺติ อโตฺถฯ ชาติอาทิมหตฺตปจฺจเวกฺขเณน อุปฺปชฺชมานา จ หิรี ตตฺถ คารววเสน ปวตฺตตีติ ‘‘สปฺปติสฺสวลกฺขณา’’ติ วุจฺจติฯ วชฺชํ ภายติ ตญฺจ ภยโต ปสฺสตีติ วชฺชภีรุกภยทสฺสาวีฯ เอวํสภาวํ โอตฺตปฺปํฯ หิรี ปาปธเมฺม คูถํ วิย ปสฺสติ, โอตฺตปฺปํ อุณฺหํ วิยฯ ทายชฺชํ นวโลกุตฺตรธมฺมาทิฯ อชฺฌตฺตสมุฎฺฐานาทิตา จ หิรีโอตฺตปฺปานํ ตตฺถ ตตฺถ ปากฎภาเวน วุตฺตา, น ปน เตสํ กทาจิ อญฺญมญฺญํ วิปฺปโยคาฯ น หิ ลชฺชนํ นิพฺภยํ ปาปภยํ วา อลชฺชนํ โหตีติฯ
Assaddhiyeti assaddhiyakāraṇā. Ubhayapadavasenāti saddhāpadaṃ balapadanti evamādipadadvayavasena. Niyakajjhattaṃ jātiādisamuṭṭhānaṃ etissāti ajjhattasamuṭṭhānā. Garunā kismiñci vutte gāravavasena patissavanaṃ patissavo, saha patissavena sappatissavaṃ, patissavabhūtaṃ taṃsabhāgañca yaṃkiñci gāravanti attho. Jātiādimahattapaccavekkhaṇena uppajjamānā ca hirī tattha gāravavasena pavattatīti ‘‘sappatissavalakkhaṇā’’ti vuccati. Vajjaṃ bhāyati tañca bhayato passatīti vajjabhīrukabhayadassāvī. Evaṃsabhāvaṃ ottappaṃ. Hirī pāpadhamme gūthaṃ viya passati, ottappaṃ uṇhaṃ viya. Dāyajjaṃ navalokuttaradhammādi. Ajjhattasamuṭṭhānāditā ca hirīottappānaṃ tattha tattha pākaṭabhāvena vuttā, na pana tesaṃ kadāci aññamaññaṃ vippayogā. Na hi lajjanaṃ nibbhayaṃ pāpabhayaṃ vā alajjanaṃ hotīti.
Related texts:
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ธมฺมสงฺคณี-อนุฎีกา • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / พลราสิวณฺณนา • Balarāsivaṇṇanā
