| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
៣. ពាលវគ្គវណ្ណនា
3. Bālavaggavaṇṇanā
២២. តតិយស្ស បឋមេ អច្ចយំ អច្ចយតោ ន បស្សតីតិ ‘‘អបរជ្ឈិត្វា អបរទ្ធំ មយា’’តិ អត្តនោ អបរាធំ ន បស្សតិ, អបរទ្ធំ មយាតិ វត្វា ទណ្ឌកម្មំ អាហរិត្វា ន ខមាបេតីតិ អត្ថោ។ អច្ចយំ ទេសេន្តស្សាតិ ឯវំ វត្វា ទណ្ឌកម្មំ អាហរិត្វា ខមាបេន្តស្ស។ យថាធម្មំ នប្បដិគ្គណ្ហាតីតិ ‘‘បុន ឯវំ ន ករិស្សាមិ, ខមថ មេ’’តិ វុច្ចមានោ អច្ចយំ ឥមំ យថាធម្មំ យថាសភាវំ ន បដិគ្គណ្ហាតិ។ ‘‘ឥតោ បដ្ឋាយ បុន ឯវរូបំ មា អកាសិ, ខមាមិ តុយ្ហ’’ន្តិ ន វទតិ។ សុក្កបក្ខោ វុត្តបដិបក្ខនយេនេវ វេទិតព្ពោ។
22. Tatiyassa paṭhame accayaṃ accayato na passatīti ‘‘aparajjhitvā aparaddhaṃ mayā’’ti attano aparādhaṃ na passati, aparaddhaṃ mayāti vatvā daṇḍakammaṃ āharitvā na khamāpetīti attho. Accayaṃ desentassāti evaṃ vatvā daṇḍakammaṃ āharitvā khamāpentassa. Yathādhammaṃ nappaṭiggaṇhātīti ‘‘puna evaṃ na karissāmi, khamatha me’’ti vuccamāno accayaṃ imaṃ yathādhammaṃ yathāsabhāvaṃ na paṭiggaṇhāti. ‘‘Ito paṭṭhāya puna evarūpaṃ mā akāsi, khamāmi tuyha’’nti na vadati. Sukkapakkho vuttapaṭipakkhanayeneva veditabbo.
២៣. ទុតិយេ អព្ភាចិក្ខន្តីតិ អភិភវិត្វា អាចិក្ខន្តិ, អភូតេន វទន្តិ។ ទោសន្តរោតិ អន្តរេ បតិតទោសោ។ ឯវរូបោ ហិ ‘‘នត្ថិ សមណស្ស គោតមស្ស ឧត្តរិមនុស្សធម្មោ’’តិអាទីនិ វទន្តោ សុនក្ខត្តោ វិយ តថាគតំ អព្ភាចិក្ខតិ។ សទ្ធោ វា ទុគ្គហិតេនាតិ យោ ហិ ញាណវិរហិតាយ សទ្ធាយ អតិសទ្ធោ ហោតិ មុទ្ធប្បសន្នោ, សោបិ ‘‘ពុទ្ធោ នាម សព្ពលោកុត្តរោ, សព្ពេ តស្ស កេសាទយោ ពាត្តិំស កោដ្ឋាសា លោកុត្តរាយេវា’’តិអាទិនា នយេន ទុគ្គហិតំ គណ្ហិត្វា តថាគតំ អព្ភាចិក្ខតិ។ តតិយំ ឧត្តានត្ថមេវាតិ។
23. Dutiye abbhācikkhantīti abhibhavitvā ācikkhanti, abhūtena vadanti. Dosantaroti antare patitadoso. Evarūpo hi ‘‘natthi samaṇassa gotamassa uttarimanussadhammo’’tiādīni vadanto sunakkhatto viya tathāgataṃ abbhācikkhati. Saddhovā duggahitenāti yo hi ñāṇavirahitāya saddhāya atisaddho hoti muddhappasanno, sopi ‘‘buddho nāma sabbalokuttaro, sabbe tassa kesādayo bāttiṃsa koṭṭhāsā lokuttarāyevā’’tiādinā nayena duggahitaṃ gaṇhitvā tathāgataṃ abbhācikkhati. Tatiyaṃ uttānatthamevāti.
២៥. ចតុត្ថេ នេយ្យត្ថំ សុត្តន្តន្តិ យស្ស អត្ថោ នេតព្ពោ, តំ នេតព្ពត្ថំ សុត្តន្តំ។ នីតត្ថោ សុត្តន្តោតិ ទីបេតីតិ កថិតត្ថោ អយំ សុត្តន្តោតិ វទតិ។ តត្ថ ‘‘ឯកបុគ្គលោ, ភិក្ខវេ, ទ្វេមេ, ភិក្ខវេ, បុគ្គលា, តយោមេ, ភិក្ខវេ, បុគ្គលា, ចត្តារោមេ, ភិក្ខវេ, បុគ្គលា’’តិ ឯវរូបោ សុត្តន្តោ នេយ្យត្ថោ នាម។ ឯត្ថ ហិ កិញ្ចាបិ សម្មាសម្ពុទ្ធេន ‘‘ឯកបុគ្គលោ, ភិក្ខវេ’’តិអាទិ វុត្តំ, បរមត្ថតោ បន បុគ្គលោ នាម នត្ថីតិ ឯវមស្ស អត្ថោ នេតព្ពោវ ហោតិ។ អយំ បន អត្តនោ ពាលតាយ នីតត្ថោ អយំ សុត្តន្តោតិ ទីបេតិ។ បរមត្ថតោ ហិ បុគ្គលេ អសតិ ន តថាគតោ ‘‘ឯកបុគ្គលោ, ភិក្ខវេ’’តិអាទីនិ វទេយ្យ។ យស្មា បន តេន វុត្តំ, តស្មា បរមត្ថតោ អត្ថិ បុគ្គលោតិ គណ្ហន្តោ តំ នេយ្យត្ថំ សុត្តន្តំ នីតត្ថោ សុត្តន្តោតិ ទីបេតិ។ នីតត្ថន្តិ អនិច្ចំ ទុក្ខំ អនត្តាតិ ឯវំ កថិតត្ថំ។ ឯត្ថ ហិ អនិច្ចមេវ ទុក្ខមេវ អនត្តាយេវាតិ អត្ថោ។ អយំ បន អត្តនោ ពាលតាយ ‘‘នេយ្យត្ថោ អយំ សុត្តន្តោ, អត្ថមស្ស អាហរិស្សាមី’’តិ ‘‘និច្ចំ នាម អត្ថិ, សុខំ នាម អត្ថិ, អត្តា នាម អត្ថី’’តិ គណ្ហន្តោ នីតត្ថំ សុត្តន្តំ នេយ្យត្ថោ សុត្តន្តោតិ ទីបេតិ នាម។ បញ្ចមំ ឧត្តានត្ថមេវាតិ។
25. Catutthe neyyatthaṃ suttantanti yassa attho netabbo, taṃ netabbatthaṃ suttantaṃ. Nītattho suttantoti dīpetīti kathitattho ayaṃ suttantoti vadati. Tattha ‘‘ekapuggalo, bhikkhave, dveme, bhikkhave, puggalā, tayome, bhikkhave, puggalā, cattārome, bhikkhave, puggalā’’ti evarūpo suttanto neyyattho nāma. Ettha hi kiñcāpi sammāsambuddhena ‘‘ekapuggalo, bhikkhave’’tiādi vuttaṃ, paramatthato pana puggalo nāma natthīti evamassa attho netabbova hoti. Ayaṃ pana attano bālatāya nītattho ayaṃ suttantoti dīpeti. Paramatthato hi puggale asati na tathāgato ‘‘ekapuggalo, bhikkhave’’tiādīni vadeyya. Yasmā pana tena vuttaṃ, tasmā paramatthato atthi puggaloti gaṇhanto taṃ neyyatthaṃ suttantaṃ nītattho suttantoti dīpeti. Nītatthanti aniccaṃ dukkhaṃ anattāti evaṃ kathitatthaṃ. Ettha hi aniccameva dukkhameva anattāyevāti attho. Ayaṃ pana attano bālatāya ‘‘neyyattho ayaṃ suttanto, atthamassa āharissāmī’’ti ‘‘niccaṃ nāma atthi, sukhaṃ nāma atthi, attā nāma atthī’’ti gaṇhanto nītatthaṃ suttantaṃ neyyattho suttantoti dīpeti nāma. Pañcamaṃ uttānatthamevāti.
២៧. ឆដ្ឋេ បដិច្ឆន្នកម្មន្តស្សាតិ បាបកម្មស្ស។ បាបំ ហិ បដិច្ឆាទេត្វា ករោន្តិ។ នោ ចេបិ បដិច្ឆាទេត្វា ករោន្តិ, បាបកម្មំ បដិច្ឆន្នមេវាតិ វុច្ចតិ។ និរយោតិ សហោកាសកា ខន្ធា។ តិរច្ឆានយោនិយំ ខន្ធាវ លព្ភន្តិ។ សត្តមដ្ឋមានិ ឧត្តានត្ថានេវ។
27. Chaṭṭhe paṭicchannakammantassāti pāpakammassa. Pāpaṃ hi paṭicchādetvā karonti. No cepi paṭicchādetvā karonti, pāpakammaṃ paṭicchannamevāti vuccati. Nirayoti sahokāsakā khandhā. Tiracchānayoniyaṃ khandhāva labbhanti. Sattamaṭṭhamāni uttānatthāneva.
៣០. នវមេ បដិគ្គាហាតិ បដិគ្គាហកា, ទុស្សីលំ បុគ្គលំ ទ្វេ ឋានានិ បដិគ្គណ្ហន្តីតិ អត្ថោ។
30. Navame paṭiggāhāti paṭiggāhakā, dussīlaṃ puggalaṃ dve ṭhānāni paṭiggaṇhantīti attho.
៣១. ទសមេ អត្ថវសេតិ ការណានិ។ អរញ្ញវនបត្ថានីតិ អរញ្ញានិ ច វនបត្ថានិ ច។ តត្ថ កិញ្ចាបិ អភិធម្មេ និប្បរិយាយេន ‘‘និក្ខមិត្វា ពហិ ឥន្ទខីលា, សព្ពមេតំ អរញ្ញ’’ន្តិ (វិភ. ៥២៩) វុត្តំ, តថាបិ យំ តំ ‘‘បញ្ចធនុសតិកំ បច្ឆិម’’ន្តិ (បារា. ៦៥៤) អារញ្ញកង្គនិប្ផាទកំ សេនាសនំ វុត្តំ, តទេវ អធិប្បេតន្តិ វេទិតព្ពំ។ វនបត្ថន្តិ គាមន្តំ អតិក្កមិត្វា មនុស្សានំ អនុបចារដ្ឋានំ, យត្ថ ន កសីយតិ ន វបីយតិ។ បន្តានីតិ បរិយន្តានិ អតិទូរានិ, ទិដ្ឋធម្មសុខវិហារន្តិ លោកិយលោកុត្តរំ ផាសុវិហារំ។ បច្ឆិមញ្ច ជនតំ អនុកម្បមានោតិ បច្ឆិមេ មម សាវកេ អនុកម្បន្តោ។
31. Dasame atthavaseti kāraṇāni. Araññavanapatthānīti araññāni ca vanapatthāni ca. Tattha kiñcāpi abhidhamme nippariyāyena ‘‘nikkhamitvā bahi indakhīlā, sabbametaṃ arañña’’nti (vibha. 529) vuttaṃ, tathāpi yaṃ taṃ ‘‘pañcadhanusatikaṃ pacchima’’nti (pārā. 654) āraññakaṅganipphādakaṃ senāsanaṃ vuttaṃ, tadeva adhippetanti veditabbaṃ. Vanapatthanti gāmantaṃ atikkamitvā manussānaṃ anupacāraṭṭhānaṃ, yattha na kasīyati na vapīyati. Pantānīti pariyantāni atidūrāni, diṭṭhadhammasukhavihāranti lokiyalokuttaraṃ phāsuvihāraṃ. Pacchimañca janataṃ anukampamānoti pacchime mama sāvake anukampanto.
៣២. ឯកាទសមេ វិជ្ជាភាគិយាតិ វិជ្ជាកោដ្ឋាសិកា។ សមថោតិ ចិត្តេកគ្គតា។ វិបស្សនាតិ សង្ខារបរិគ្គាហកញាណំ។ កមត្ថមនុភោតីតិ កតមំ អត្ថំ អារាធេតិ សម្បាទេតិ បរិបូរេតិ។ ចិត្តំ ភាវីយតីតិ មគ្គចិត្តំ ភាវីយតិ ព្រូហីយតិ វឌ្ឍីយតិ។ យោ រាគោ, សោ បហីយតីតិ យោ រជ្ជនកវសេន រាគោ, សោ បហីយតិ។ រាគោ ហិ មគ្គចិត្តស្ស បច្ចនីកោ, មគ្គចិត្តំ រាគស្ស ច។ រាគក្ខណេ មគ្គចិត្តំ នត្ថិ, មគ្គចិត្តក្ខណេ រាគោ នត្ថិ។ យទា បន រាគោ ឧប្បជ្ជតិ, តទា មគ្គចិត្តស្ស ឧប្បត្តិំ និវារេតិ, បទំ បច្ឆិន្ទតិ។ យទា បន មគ្គចិត្តំ ឧប្បជ្ជតិ, តទា រាគំ សមូលកំ ឧព្ពដ្ដេត្វា សមុគ្ឃាតេន្តមេវ ឧប្បជ្ជតិ។ តេន វុត្តំ – ‘‘រាគោ បហីយតី’’តិ។
32. Ekādasame vijjābhāgiyāti vijjākoṭṭhāsikā. Samathoti cittekaggatā. Vipassanāti saṅkhārapariggāhakañāṇaṃ. Kamatthamanubhotīti katamaṃ atthaṃ ārādheti sampādeti paripūreti. Cittaṃ bhāvīyatīti maggacittaṃ bhāvīyati brūhīyati vaḍḍhīyati. Yo rāgo, so pahīyatīti yo rajjanakavasena rāgo, so pahīyati. Rāgo hi maggacittassa paccanīko, maggacittaṃ rāgassa ca. Rāgakkhaṇe maggacittaṃ natthi, maggacittakkhaṇe rāgo natthi. Yadā pana rāgo uppajjati, tadā maggacittassa uppattiṃ nivāreti, padaṃ pacchindati. Yadā pana maggacittaṃ uppajjati, tadā rāgaṃ samūlakaṃ ubbaṭṭetvā samugghātentameva uppajjati. Tena vuttaṃ – ‘‘rāgo pahīyatī’’ti.
វិបស្សនា, ភិក្ខវេ, ភាវិតាតិ វិបស្សនាញាណំ ព្រូហិតំ វឌ្ឍិតំ។ បញ្ញា ភាវីយតីតិ មគ្គបញ្ញា ភាវីយតិ ព្រូហីយតិ វឌ្ឍីយតិ។ យា អវិជ្ជា, សា បហីយតីតិ អដ្ឋសុ ឋានេសុ វដ្ដមូលិកា មហាអវិជ្ជា បហីយតិ។ អវិជ្ជា ហិ មគ្គបញ្ញាយ បច្ចនីកា, មគ្គបញ្ញា អវិជ្ជាយ។ អវិជ្ជាក្ខណេ មគ្គបញ្ញា នត្ថិ , មគ្គបញ្ញាក្ខណេ អវិជ្ជា នត្ថិ។ យទា បន អវិជ្ជា ឧប្បជ្ជតិ, តទា មគ្គបញ្ញាយ ឧប្បត្តិំ និវារេតិ, បទំ បច្ឆិន្ទតិ។ យទា មគ្គបញ្ញា ឧប្បជ្ជតិ, តទា អវិជ្ជំ សមូលិកំ ឧព្ពដ្ដេត្វា សមុគ្ឃាតយមានាវ ឧប្បជ្ជតិ។ តេន វុត្តំ – ‘‘អវិជ្ជា បហីយតី’’តិ។ ឥតិ មគ្គចិត្តំ មគ្គបញ្ញាតិ ទ្វេបិ សហជាតធម្មាវ កថិតា។
Vipassanā, bhikkhave, bhāvitāti vipassanāñāṇaṃ brūhitaṃ vaḍḍhitaṃ. Paññā bhāvīyatīti maggapaññā bhāvīyati brūhīyati vaḍḍhīyati. Yā avijjā, sā pahīyatīti aṭṭhasu ṭhānesu vaṭṭamūlikā mahāavijjā pahīyati. Avijjā hi maggapaññāya paccanīkā, maggapaññā avijjāya. Avijjākkhaṇe maggapaññā natthi , maggapaññākkhaṇe avijjā natthi. Yadā pana avijjā uppajjati, tadā maggapaññāya uppattiṃ nivāreti, padaṃ pacchindati. Yadā maggapaññā uppajjati, tadā avijjaṃ samūlikaṃ ubbaṭṭetvā samugghātayamānāva uppajjati. Tena vuttaṃ – ‘‘avijjā pahīyatī’’ti. Iti maggacittaṃ maggapaññāti dvepi sahajātadhammāva kathitā.
រាគុបក្កិលិដ្ឋំ វា, ភិក្ខវេ, ចិត្តំ ន វិមុច្ចតីតិ រាគេន ឧបក្កិលិដ្ឋត្តា មគ្គចិត្តំ ន វិមុច្ចតីតិ ទស្សេតិ។ អវិជ្ជុបក្កិលិដ្ឋា វា បញ្ញា ន ភាវីយតីតិ អវិជ្ជាយ ឧបក្កិលិដ្ឋត្តា មគ្គបញ្ញា ន ភាវីយតីតិ ទស្សេតិ។ ឥតិ ខោ, ភិក្ខវេតិ ឯវំ ខោ, ភិក្ខវេ។ រាគវិរាគា ចេតោវិមុត្តីតិ រាគស្ស ខយវិរាគេន ចេតោវិមុត្តិ នាម ហោតិ។ ផលសមាធិស្សេតំ នាមំ។ អវិជ្ជាវិរាគា បញ្ញាវិមុត្តីតិ អវិជ្ជាយ ខយវិរាគេន បញ្ញាវិមុត្តិ នាម ហោតិ។ ឥមស្មិំ សុត្តេ នានាក្ខណិកា សមាធិវិបស្សនា កថិតាតិ។
Rāgupakkiliṭṭhaṃ vā, bhikkhave, cittaṃ na vimuccatīti rāgena upakkiliṭṭhattā maggacittaṃ na vimuccatīti dasseti. Avijjupakkiliṭṭhā vā paññā na bhāvīyatīti avijjāya upakkiliṭṭhattā maggapaññā na bhāvīyatīti dasseti. Iti kho, bhikkhaveti evaṃ kho, bhikkhave. Rāgavirāgā cetovimuttīti rāgassa khayavirāgena cetovimutti nāma hoti. Phalasamādhissetaṃ nāmaṃ. Avijjāvirāgā paññāvimuttīti avijjāya khayavirāgena paññāvimutti nāma hoti. Imasmiṃ sutte nānākkhaṇikā samādhivipassanā kathitāti.
ពាលវគ្គោ តតិយោ។
Bālavaggo tatiyo.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៣. ពាលវគ្គោ • 3. Bālavaggo
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ៣. ពាលវគ្គវណ្ណនា • 3. Bālavaggavaṇṇanā
