| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
3. බාලවග්‌ගවණ්‌ණනා
3. Bālavaggavaṇṇanā
22-24. තතියස්‌ස පඨමදුතියතතියානි උත්‌තානත්‌ථානෙව.
22-24. Tatiyassa paṭhamadutiyatatiyāni uttānatthāneva.
25. චතුත්‌ථෙ නෙතබ්‌බොති අඤ්‌ඤතො ආහරිත්‌වා බොධෙතබ්‌බො, ඤාපෙතබ්‌බොති අත්‌ථො.
25. Catutthe netabboti aññato āharitvā bodhetabbo, ñāpetabboti attho.
27. ඡට්‌ඨෙ නො චෙපි පටිච්‌ඡාදෙත්‌වා කරොන්‌තීති පාණාතිපාතාදීනි කරොන්‌තො සචෙපි අප්‌පටිච්‌ඡාදෙත්‌වා කරොන්‌ති. පටිච්‌ඡන්‌නමෙවාති විඤ්‌ඤූහි ගරහිතබ්‌බභාවතො පටිච්‌ඡාදනාරහත්‌තා පටිච්‌ඡන්‌නමෙවාති වුච්‌චති. අවීචිආදයො පදෙසවිසෙසා තත්‌ථූපපන්‌නා සත්‌තා ච නිරයග්‌ගහණෙන ගහිතාති ආහ ‘‘නිරයොති සහොකාසකා ඛන්‌ධා’’ති. තිරච්‌ඡානයොනි නාම විසුං පදෙසවිසෙසො නත්‌ථීති ආහ ‘‘තිරච්‌ඡානයොනියං ඛන්‌ධාව ලබ්‌භන්‌තී’’ති.
27. Chaṭṭhe no cepi paṭicchādetvā karontīti pāṇātipātādīni karonto sacepi appaṭicchādetvā karonti. Paṭicchannamevāti viññūhi garahitabbabhāvato paṭicchādanārahattā paṭicchannamevāti vuccati. Avīciādayo padesavisesā tatthūpapannā sattā ca nirayaggahaṇena gahitāti āha ‘‘nirayoti sahokāsakā khandhā’’ti. Tiracchānayoni nāma visuṃ padesaviseso natthīti āha ‘‘tiracchānayoniyaṃ khandhāva labbhantī’’ti.
31. දසමෙ අත්‌ථො ඵලං තදධීනවුත්‌තිතාය වසො එතස්‌සාති අත්‌ථවසො, හෙතූති ආහ ‘‘අත්‌ථවසෙති කාරණානී’’ති. අරඤ්‌ඤවනපත්‌ථානීති අරඤ්‌ඤලක්‌ඛණප්‌පත්‌තානි වනපත්‌ථානි. වනපත්‌ථ-සද්‌දො හි සණ්‌ඩභූතෙ රුක්‌ඛසමූහෙපි වත්‌තතීති අරඤ්‌ඤග්‌ගහණං. වනීයති විවෙකකාමෙහි භජීයති, වනුතෙ වා තෙ අත්‌තසම්‌පත්‌තියා වසනත්‌ථාය යාචන්‌තො විය හොතීති වනං, පතිට්‌ඨහන්‌ති එත්‌ථ විවෙකකාමා යථාධිප්‌පෙතවිසෙසාධිගමෙනාති පත්‌ථං, වනෙසු පත්‌ථං ගහනට්‌ඨානෙ සෙනාසනං වනපත්‌ථං. කිඤ්‌චාපීති අනුජානනසම්‌භාවනත්‌ථෙ නිපාතො. කිං අනුජානාති? නිප්‌පරියායතො අරඤ්‌ඤභාවං ගාමතො බහි අරඤ්‌ඤන්‌ති. තෙනාහ ‘‘නිප්‌පරියායෙනා’’තිආදි. කිං සම්‌භාවෙති? ආරඤ්‌ඤකඞ්‌ගනිප්‌ඵාදකත්‌තං. යඤ්‌හි ආරඤ්‌ඤකඞ්‌ගනිප්‌ඵාදකං, තං විසෙසතො අරඤ්‌ඤන්‌ති වත්‌තබ්‌බන්‌ති. තෙනාහ ‘‘යං තං පඤ්‌චධනුසතික’’න්‌තිආදි. නික්‌ඛමිත්‌වා බහි ඉන්‌දඛීලාති ඉන්‌දඛීලතො බහි නික්‌ඛමිත්‌වා, තතො බහි පට්‌ඨායාති අත්‌ථො. බහි ඉන්‌දඛීලාති වා යත්‌ථ ද්‌වෙ තීණි ඉන්‌දඛීලානි, තත්‌ථ බහිද්‌ධා ඉන්‌දඛීලතො පට්‌ඨාය. යත්‌ථ තං නත්‌ථි, තදරහට්‌ඨානතො පට්‌ඨායාති වදන්‌ති. ගාමන්‌තන්‌ති ගාමසමීපං. අනුපචාරට්‌ඨානන්‌ති නිච්‌චකිච්‌චවසෙන න උපචරිතබ්‌බට්‌ඨානං. තෙනාහ ‘‘යත්‌ථ න කසීයති න වපීයතී’’ති.
31. Dasame attho phalaṃ tadadhīnavuttitāya vaso etassāti atthavaso, hetūti āha ‘‘atthavaseti kāraṇānī’’ti. Araññavanapatthānīti araññalakkhaṇappattāni vanapatthāni. Vanapattha-saddo hi saṇḍabhūte rukkhasamūhepi vattatīti araññaggahaṇaṃ. Vanīyati vivekakāmehi bhajīyati, vanute vā te attasampattiyā vasanatthāya yācanto viya hotīti vanaṃ, patiṭṭhahanti ettha vivekakāmā yathādhippetavisesādhigamenāti patthaṃ, vanesu patthaṃ gahanaṭṭhāne senāsanaṃ vanapatthaṃ. Kiñcāpīti anujānanasambhāvanatthe nipāto. Kiṃ anujānāti? Nippariyāyato araññabhāvaṃ gāmato bahi araññanti. Tenāha ‘‘nippariyāyenā’’tiādi. Kiṃ sambhāveti? Āraññakaṅganipphādakattaṃ. Yañhi āraññakaṅganipphādakaṃ, taṃ visesato araññanti vattabbanti. Tenāha ‘‘yaṃ taṃ pañcadhanusatika’’ntiādi. Nikkhamitvā bahi indakhīlāti indakhīlato bahi nikkhamitvā, tato bahi paṭṭhāyāti attho. Bahi indakhīlāti vā yattha dve tīṇi indakhīlāni, tattha bahiddhā indakhīlato paṭṭhāya. Yattha taṃ natthi, tadarahaṭṭhānato paṭṭhāyāti vadanti. Gāmantanti gāmasamīpaṃ. Anupacāraṭṭhānanti niccakiccavasena na upacaritabbaṭṭhānaṃ. Tenāha ‘‘yattha na kasīyati na vapīyatī’’ti.
අත්‌තනො ච දිට්‌ඨධම්‌මසුඛවිහාරන්‌ති එතෙන සත්‌ථා අත්‌තනො විවෙකාභිරතිං පකාසෙති. තත්‌ථ දිට්‌ඨධම්‌මො නාම අයං පච්‌චක්‌ඛො අත්‌තභාවො, සුඛවිහාරො නාම චතුන්‌නං ඉරියාපථවිහාරානං ඵාසුතා. එකකස්‌ස හි අරඤ්‌ඤෙ අන්‌තමසො උච්‌චාරවස්‌සාවකිච්‌චං උපාදාය සබ්‌බෙ ඉරියාපථා ඵාසුකා හොන්‌ති, තස්‌මා දිට්‌ඨධම්‌මෙ සුඛවිහාරං දිට්‌ඨධම්‌මසුඛවිහාරන්‌ති එවං වා එත්‌ථ අත්‌ථො දට්‌ඨබ්‌බො.
Attano ca diṭṭhadhammasukhavihāranti etena satthā attano vivekābhiratiṃ pakāseti. Tattha diṭṭhadhammo nāma ayaṃ paccakkho attabhāvo, sukhavihāro nāma catunnaṃ iriyāpathavihārānaṃ phāsutā. Ekakassa hi araññe antamaso uccāravassāvakiccaṃ upādāya sabbe iriyāpathā phāsukā honti, tasmā diṭṭhadhamme sukhavihāraṃ diṭṭhadhammasukhavihāranti evaṃ vā ettha attho daṭṭhabbo.
පච්‌ඡිමඤ්‌ච ජනතං අනුකම්‌පමානොති කථං අරඤ්‌ඤවාසෙන පච්‌ඡිමා ජනතා අනුකම්‌පිතා හොති? සද්‌ධාපබ්‌බජිතා හි කුලපුත්‌තා භගවතො අරඤ්‌ඤවාසං දිස්‌වා ‘‘භගවාපි නාම අරඤ්‌ඤසෙනාසනානි න මුඤ්‌චති, යස්‌ස නෙවත්‌ථි පරිඤ්‌ඤාතබ්‌බං න පහාතබ්‌බං න භාවෙතබ්‌බං න සච්‌ඡිකාතබ්‌බං, කිමඞ්‌ගං පන මය’’න්‌ති චින්‌තෙත්‌වා තත්‌ථ වසිතබ්‌බමෙව මඤ්‌ඤිස්‌සන්‌ති, එවං ඛිප්‌පමෙව දුක්‌ඛස්‌සන්‌තකරා භවිස්‌සන්‌ති. එවං පච්‌ඡිමා ජනතා අනුකම්‌පිතා හොති. එතමත්‌ථං දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘පච්‌ඡිමෙ මම සාවකෙ අනුකම්‌පන්‌තො’’ති.
Pacchimañca janataṃ anukampamānoti kathaṃ araññavāsena pacchimā janatā anukampitā hoti? Saddhāpabbajitā hi kulaputtā bhagavato araññavāsaṃ disvā ‘‘bhagavāpi nāma araññasenāsanāni na muñcati, yassa nevatthi pariññātabbaṃ na pahātabbaṃ na bhāvetabbaṃ na sacchikātabbaṃ, kimaṅgaṃ pana maya’’nti cintetvā tattha vasitabbameva maññissanti, evaṃ khippameva dukkhassantakarā bhavissanti. Evaṃ pacchimā janatā anukampitā hoti. Etamatthaṃ dassento āha ‘‘pacchime mama sāvake anukampanto’’ti.
32. එකාදසමෙ විජ්‌ජං භජන්‌තීති විජ්‌ජාභාගියා, විජ්‌ජාභාගෙ විජ්‌ජාකොට්‌ඨාසෙ වත්‌තන්‌තීතිපි විජ්‌ජාභාගියා. පදං පච්‌ඡින්‌දතීති මග්‌ගචිත්‌තස්‌ස පතිට්‌ඨං උපච්‌ඡින්‌දති, මග්‌ගචිත්‌තං පතිට්‌ඨාපෙතුං න දෙතීති අත්‌ථො. උබ්‌බට්‌ටෙත්‌වාති සමුච්‌ඡෙදවසෙන සමූලං උද්‌ධරිත්‌වා. අට්‌ඨසු ඨානෙසූති බුද්‌ධාදීසු අට්‌ඨසු ඨානෙසු. රාගස්‌ස ඛයවිරාගෙනාති රාගස්‌ස ඛයසඞ්‌ඛාතෙන විරාගෙන, රාගස්‌ස අනුප්‌පත්‌තිධම්‌මතාපාදනෙනාති වුත්‌තං හොති.
32. Ekādasame vijjaṃ bhajantīti vijjābhāgiyā, vijjābhāge vijjākoṭṭhāse vattantītipi vijjābhāgiyā. Padaṃ pacchindatīti maggacittassa patiṭṭhaṃ upacchindati, maggacittaṃ patiṭṭhāpetuṃ na detīti attho. Ubbaṭṭetvāti samucchedavasena samūlaṃ uddharitvā. Aṭṭhasu ṭhānesūti buddhādīsu aṭṭhasu ṭhānesu. Rāgassa khayavirāgenāti rāgassa khayasaṅkhātena virāgena, rāgassa anuppattidhammatāpādanenāti vuttaṃ hoti.
බාලවග්‌ගවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Bālavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 3. බාලවග්‌ගො • 3. Bālavaggo
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 3. බාලවග්‌ගවණ්‌ණනා • 3. Bālavaggavaṇṇanā
