| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ชาตก-อฎฺฐกถา • Jātaka-aṭṭhakathā |
[๒๔๖] ๖. พาโลวาทชาตกวณฺณนา
[246] 6. Bālovādajātakavaṇṇanā
หนฺตฺวา เฉตฺวา วธิตฺวา จาติ อิทํ สตฺถา เวสาลิํ อุปนิสฺสาย กูฎาคารสาลายํ วิหรโนฺต สีหเสนาปติํ อารพฺภ กเถสิฯ โส หิ ภควนฺตํ สรณํ คนฺตฺวา นิมเนฺตตฺวา ปุนทิวเส สมํสกภตฺตํ อทาสิฯ นิคณฺฐา ตํ สุตฺวา กุปิตา อนตฺตมนา ตถาคตํ วิเหเฐตุกามา ‘‘สมโณ โคตโม ชานํ อุทฺทิสฺสกตํ มํสํ ภุญฺชตี’’ติ อโกฺกสิํสุฯ ภิกฺขู ธมฺมสภายํ กถํ สมุฎฺฐาเปสุํ – ‘‘อาวุโส, นิคโณฺฐ นาฎปุโตฺต ‘สมโณ โคตโม ชานํ อุทฺทิสฺสกตํ มํสํ ภุญฺชตี’ติ สทฺธิํ ปริสาย อโกฺกสโนฺต อาหิณฺฑตี’’ติฯ ตํ สุตฺวา สตฺถา ‘‘น, ภิกฺขเว, นิคโณฺฐ นาฎปุโตฺต อิทาเนว มํ อุทฺทิสฺสกตมํสขาทเนน ครหติ, ปุเพฺพปิ ครหิเยวา’’ติ วตฺวา อตีตํ อาหริฯ
Hantvāchetvā vadhitvā cāti idaṃ satthā vesāliṃ upanissāya kūṭāgārasālāyaṃ viharanto sīhasenāpatiṃ ārabbha kathesi. So hi bhagavantaṃ saraṇaṃ gantvā nimantetvā punadivase samaṃsakabhattaṃ adāsi. Nigaṇṭhā taṃ sutvā kupitā anattamanā tathāgataṃ viheṭhetukāmā ‘‘samaṇo gotamo jānaṃ uddissakataṃ maṃsaṃ bhuñjatī’’ti akkosiṃsu. Bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ – ‘‘āvuso, nigaṇṭho nāṭaputto ‘samaṇo gotamo jānaṃ uddissakataṃ maṃsaṃ bhuñjatī’ti saddhiṃ parisāya akkosanto āhiṇḍatī’’ti. Taṃ sutvā satthā ‘‘na, bhikkhave, nigaṇṭho nāṭaputto idāneva maṃ uddissakatamaṃsakhādanena garahati, pubbepi garahiyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทเตฺต รชฺชํ กาเรเนฺต โพธิสโตฺต พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปโตฺต อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา โลณมฺพิลเสวนตฺถาย หิมวนฺตโต พาราณสิํ คนฺตฺวา ปุนทิวเส นครํ ภิกฺขาย ปาวิสิฯ อเถโก กุฎุมฺพิโก ‘‘ตาปสํ วิเหเฐสฺสามี’’ติ ฆรํ ปเวเสตฺวา ปญฺญตฺตาสเน นิสีทาเปตฺวา มจฺฉมํเสน ปริวิสิตฺวา ภตฺตกิจฺจาวสาเน เอกมนฺตํ นิสีทิตฺวา ‘‘อิมํ มํสํ ตุเมฺหเยว อุทฺทิสฺส ปาเณ มาเรตฺวา กตํ, อิทํ อกุสลํ มา อมฺหากเมว, ตุมฺหากมฺปิ โหตู’’ติ วตฺวา ปฐมํ คาถมาห –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto brāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto isipabbajjaṃ pabbajitvā loṇambilasevanatthāya himavantato bārāṇasiṃ gantvā punadivase nagaraṃ bhikkhāya pāvisi. Atheko kuṭumbiko ‘‘tāpasaṃ viheṭhessāmī’’ti gharaṃ pavesetvā paññattāsane nisīdāpetvā macchamaṃsena parivisitvā bhattakiccāvasāne ekamantaṃ nisīditvā ‘‘imaṃ maṃsaṃ tumheyeva uddissa pāṇe māretvā kataṃ, idaṃ akusalaṃ mā amhākameva, tumhākampi hotū’’ti vatvā paṭhamaṃ gāthamāha –
๑๙๒.
192.
‘‘หนฺตฺวา เฉตฺวา วธิตฺวา จ, เทติ ทานํ อสญฺญโต;
‘‘Hantvā chetvā vadhitvā ca, deti dānaṃ asaññato;
เอทิสํ ภตฺตํ ภุญฺชมาโน, ส ปาเปน อุปลิปฺปตี’’ติฯ
Edisaṃ bhattaṃ bhuñjamāno, sa pāpena upalippatī’’ti.
ตตฺถ หนฺตฺวาติ ปหริตฺวาฯ เฉตฺวาติ กิลเมตฺวาฯ วธิตฺวาติ มาเรตฺวาฯ เทติ ทานํ อสญฺญโตติ อสญฺญโต ทุสฺสีโล เอวํ กตฺวา ทานํ เทติฯ เอทิสํ ภตฺตํ ภุญฺชมาโน, ส ปาเปน อุปลิปฺปตีติ เอทิสํ อุทฺทิสฺสกตภตฺตํ ภุญฺชมาโน โส สมโณปิ ปาเปน อุปลิปฺปติ สํยุชฺชติเยวาติฯ
Tattha hantvāti paharitvā. Chetvāti kilametvā. Vadhitvāti māretvā. Deti dānaṃ asaññatoti asaññato dussīlo evaṃ katvā dānaṃ deti. Edisaṃ bhattaṃ bhuñjamāno, sa pāpena upalippatīti edisaṃ uddissakatabhattaṃ bhuñjamāno so samaṇopi pāpena upalippati saṃyujjatiyevāti.
ตํ สุตฺวา โพธิสโตฺต ทุติยํ คาถมาห –
Taṃ sutvā bodhisatto dutiyaṃ gāthamāha –
๑๙๓.
193.
‘‘ปุตฺตทารมฺปิ เจ หนฺตฺวา, เทติ ทานํ อสญฺญโต;
‘‘Puttadārampi ce hantvā, deti dānaṃ asaññato;
ภุญฺชมาโนปิ สปฺปโญฺญ, น ปาเปน อุปลิปฺปตี’’ติฯ
Bhuñjamānopi sappañño, na pāpena upalippatī’’ti.
ตตฺถ ภุญฺชมาโนปิ สปฺปโญฺญติ ติฎฺฐตุ อญฺญํ มํสํ, ปุตฺตทารํ วธิตฺวาปิ ทุสฺสีเลน ทินฺนํ สปฺปโญฺญ ขนฺติเมตฺตาทิคุณสมฺปโนฺน ตํ ภุญฺชมาโนปิ ปาเปน น อุปลิปฺปตีติฯ เอวมสฺส โพธิสโตฺต ธมฺมํ กเถตฺวา อุฎฺฐายาสนา ปกฺกามิฯ
Tattha bhuñjamānopi sappaññoti tiṭṭhatu aññaṃ maṃsaṃ, puttadāraṃ vadhitvāpi dussīlena dinnaṃ sappañño khantimettādiguṇasampanno taṃ bhuñjamānopi pāpena na upalippatīti. Evamassa bodhisatto dhammaṃ kathetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.
สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ – ‘‘ตทา กุฎุมฺพิโก นิคโณฺฐ นาฎปุโตฺต อโหสิ, ตาปโส ปน อหเมว อโหสิ’’นฺติฯ
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā kuṭumbiko nigaṇṭho nāṭaputto ahosi, tāpaso pana ahameva ahosi’’nti.
พาโลวาทชาตกวณฺณนา ฉฎฺฐาฯ
Bālovādajātakavaṇṇanā chaṭṭhā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / ชาตกปาฬิ • Jātakapāḷi / ๒๔๖. พาโลวาทชาตกํ • 246. Bālovādajātakaṃ
