| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
៦. នតំទឡ្ហវគ្គោ
6. Nataṃdaḷhavaggo
[២០១] ១. ពន្ធនាគារជាតកវណ្ណនា
[201] 1. Bandhanāgārajātakavaṇṇanā
ន តំ ទឡ្ហំ ពន្ធនមាហុ ធីរាតិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ ពន្ធនាគារំ អារព្ភ កថេសិ។ តស្មិំ កិរ កាលេ ពហូ សន្ធិច្ឆេទកបន្ថឃាតកចោរេ អានេត្វា កោសលរញ្ញោ ទស្សេសុំ។ តេ រាជា អទ្ទុពន្ធនរជ្ជុពន្ធនសង្ខលិកពន្ធនេហិ ពន្ធាបេសិ។ តិំសមត្តា ជានបទា ភិក្ខូ សត្ថារំ ទដ្ឋុកាមា អាគន្ត្វា ទិស្វា វន្ទិត្វា បុនទិវសេ បិណ្ឌាយ ចរន្តា ពន្ធនាគារំ គន្ត្វា តេ ចោរេ ទិស្វា បិណ្ឌបាតបដិក្កន្តា សាយន្ហសមយេ តថាគតំ ឧបសង្កមិត្វា ‘‘ភន្តេ, អជ្ជ អម្ហេហិ បិណ្ឌាយ ចរន្តេហិ ពន្ធនាគារេ ពហូ ចោរា អទ្ទុពន្ធនាទីហិ ពទ្ធា មហាទុក្ខំ អនុភវន្តា ទិដ្ឋា, តេ តានិ ពន្ធនានិ ឆិន្ទិត្វា បលាយិតុំ ន សក្កោន្តិ, អត្ថិ នុ ខោ តេហិ ពន្ធនេហិ ថិរតរំ នាម អញ្ញំ ពន្ធន’’ន្តិ បុច្ឆិំសុ។ សត្ថា ‘‘ភិក្ខវេ, កិំ ពន្ធនានិ នាមេតានិ, យំ បនេតំ ធនធញ្ញបុត្តទារាទីសុ តណ្ហាសង្ខាតំ កិលេសពន្ធនំ, ឯតំ ឯតេហិ ពន្ធនេហិ សតគុណេន សហស្សគុណេន ថិរតរំ, ឯវំ មហន្តម្បិ បនេតំ ទុច្ឆិន្ទនិយំ ពន្ធនំ បោរាណកបណ្ឌិតា ឆិន្ទិត្វា ហិមវន្តំ បវិសិត្វា បព្ពជិំសូ’’តិ វត្វា អតីតំ អាហរិ។
Nataṃ daḷhaṃ bandhanamāhu dhīrāti idaṃ satthā jetavane viharanto bandhanāgāraṃ ārabbha kathesi. Tasmiṃ kira kāle bahū sandhicchedakapanthaghātakacore ānetvā kosalarañño dassesuṃ. Te rājā addubandhanarajjubandhanasaṅkhalikabandhanehi bandhāpesi. Tiṃsamattā jānapadā bhikkhū satthāraṃ daṭṭhukāmā āgantvā disvā vanditvā punadivase piṇḍāya carantā bandhanāgāraṃ gantvā te core disvā piṇḍapātapaṭikkantā sāyanhasamaye tathāgataṃ upasaṅkamitvā ‘‘bhante, ajja amhehi piṇḍāya carantehi bandhanāgāre bahū corā addubandhanādīhi baddhā mahādukkhaṃ anubhavantā diṭṭhā, te tāni bandhanāni chinditvā palāyituṃ na sakkonti, atthi nu kho tehi bandhanehi thirataraṃ nāma aññaṃ bandhana’’nti pucchiṃsu. Satthā ‘‘bhikkhave, kiṃ bandhanāni nāmetāni, yaṃ panetaṃ dhanadhaññaputtadārādīsu taṇhāsaṅkhātaṃ kilesabandhanaṃ, etaṃ etehi bandhanehi sataguṇena sahassaguṇena thirataraṃ, evaṃ mahantampi panetaṃ ducchindaniyaṃ bandhanaṃ porāṇakapaṇḍitā chinditvā himavantaṃ pavisitvā pabbajiṃsū’’ti vatvā atītaṃ āhari.
អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ ពោធិសត្តោ ឯកស្មិំ ទុគ្គតគហបតិកុលេ និព្ពត្តិ, តស្ស វយប្បត្តស្ស បិតា កាលមកាសិ។ សោ ភតិំ កត្វា មាតរំ បោសេសិ, អថស្ស មាតា អនិច្ឆមានស្សេវ ឯកំ កុលធីតរំ គេហេ កត្វា អបរភាគេ កាលមកាសិ។ ភរិយាយបិស្ស កុច្ឆិយំ គព្ភោ បតិដ្ឋាសិ។ សោ គព្ភស្ស បតិដ្ឋិតភាវំ អជានន្តោ ‘‘ភទ្ទេ, ត្វំ ភតិំ កត្វា ជីវាហិ, អហំ បព្ពជិស្សាមី’’តិ អាហ ។ សាបិ ‘‘គព្ភោ មេ បតិដ្ឋិតោ, មយិ វិជាតាយ ទារកំ ទិស្វា បព្ពជិស្សសី’’តិ អាហ។ សោ ‘‘សាធូ’’តិ សម្បដិច្ឆិត្វា តស្សា វិជាតកាលេ ‘‘ភទ្ទេ, ត្វំ សោត្ថិនា វិជាតា, ឥទានាហំ បព្ពជិស្សាមី’’តិ អាបុច្ឆិ។ អថ នំ សា ‘‘បុត្តកស្ស តាវ ថនបានតោ អបគមនកាលំ អាគមេហី’’តិ វត្វា បុន គព្ភំ គណ្ហិ។
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto ekasmiṃ duggatagahapatikule nibbatti, tassa vayappattassa pitā kālamakāsi. So bhatiṃ katvā mātaraṃ posesi, athassa mātā anicchamānasseva ekaṃ kuladhītaraṃ gehe katvā aparabhāge kālamakāsi. Bhariyāyapissa kucchiyaṃ gabbho patiṭṭhāsi. So gabbhassa patiṭṭhitabhāvaṃ ajānanto ‘‘bhadde, tvaṃ bhatiṃ katvā jīvāhi, ahaṃ pabbajissāmī’’ti āha . Sāpi ‘‘gabbho me patiṭṭhito, mayi vijātāya dārakaṃ disvā pabbajissasī’’ti āha. So ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā tassā vijātakāle ‘‘bhadde, tvaṃ sotthinā vijātā, idānāhaṃ pabbajissāmī’’ti āpucchi. Atha naṃ sā ‘‘puttakassa tāva thanapānato apagamanakālaṃ āgamehī’’ti vatvā puna gabbhaṃ gaṇhi.
សោ ចិន្តេសិ – ‘‘ឥមំ សម្បដិច្ឆាបេត្វា គន្តុំ ន សក្កា, ឥមិស្សា អនាចិក្ខិត្វាវ បលាយិត្វា បព្ពជិស្សាមី’’តិ។ សោ តស្សា អនាចិក្ខិត្វា រត្ថិភាគេ ឧដ្ឋាយ បលាយិ។ អថ នំ នគរគុត្តិកា អគ្គហេសុំ។ សោ ‘‘អហំ, សាមិ, មាតុបោសកោ នាម, វិស្សជ្ជេថ ម’’ន្តិ តេហិ អត្តានំ វិស្សជ្ជាបេត្វា ឯកស្មិំ ឋានេ វសិត្វា អគ្គទ្វារេនេវ និក្ខមិត្វា ហិមវន្តំ បវិសិត្វា ឥសិបព្ពជ្ជំ បព្ពជិត្វា អភិញ្ញា ច សមាបត្តិយោ ច និព្ពត្តេត្វា ឈានកីឡំ កីឡន្តោ វិហាសិ។ សោ តត្ថ វសន្តោ ‘‘ឯវរូបម្បិ នាម មេ ទុច្ឆិន្ទនិយំ បុត្តទារពន្ធនំ កិលេសពន្ធនំ ឆិន្ទិត’’ន្តិ ឧទានំ ឧទានេន្តោ ឥមា គាថា អវោច –
So cintesi – ‘‘imaṃ sampaṭicchāpetvā gantuṃ na sakkā, imissā anācikkhitvāva palāyitvā pabbajissāmī’’ti. So tassā anācikkhitvā ratthibhāge uṭṭhāya palāyi. Atha naṃ nagaraguttikā aggahesuṃ. So ‘‘ahaṃ, sāmi, mātuposako nāma, vissajjetha ma’’nti tehi attānaṃ vissajjāpetvā ekasmiṃ ṭhāne vasitvā aggadvāreneva nikkhamitvā himavantaṃ pavisitvā isipabbajjaṃ pabbajitvā abhiññā ca samāpattiyo ca nibbattetvā jhānakīḷaṃ kīḷanto vihāsi. So tattha vasanto ‘‘evarūpampi nāma me ducchindaniyaṃ puttadārabandhanaṃ kilesabandhanaṃ chindita’’nti udānaṃ udānento imā gāthā avoca –
១០១.
101.
‘‘ន តំ ទឡ្ហំ ពន្ធនមាហុ ធីរា, យទាយសំ ទារុជបព្ពជញ្ច;
‘‘Na taṃ daḷhaṃ bandhanamāhu dhīrā, yadāyasaṃ dārujapabbajañca;
សារត្តរត្តា មណិកុណ្ឌលេសុ, បុត្តេសុ ទារេសុ ច យា អបេក្ខា។
Sārattarattā maṇikuṇḍalesu, puttesu dāresu ca yā apekkhā.
១០២.
102.
‘‘ឯតំ ទឡ្ហំ ពន្ធនមាហុ ធីរា, ឱហារិនំ សីថិលំ ទុប្បមុញ្ចំ;
‘‘Etaṃ daḷhaṃ bandhanamāhu dhīrā, ohārinaṃ sīthilaṃ duppamuñcaṃ;
ឯតម្បិ ឆេត្វាន វជន្តិ ធីរា, អនបេក្ខិនោ កាមសុខំ បហាយា’’តិ។
Etampi chetvāna vajanti dhīrā, anapekkhino kāmasukhaṃ pahāyā’’ti.
តត្ថ ធីរាតិ ធិតិមន្តា, ធិក្កតបាបាតិ ធីរា។ អថ វា ធី វុច្ចតិ បញ្ញា, តាយ បញ្ញាយ សមន្នាគតាតិ ធីរា, ពុទ្ធា បច្ចេកពុទ្ធា ពុទ្ធសាវកា ពោធិសត្តា ច ឥមេ ធីរា នាម។ យទាយសន្តិអាទីសុ យំ សង្ខលិកសង្ខាតំ អយសា និព្ពត្តំ អាយសំ, យំ អទ្ទុពន្ធនសង្ខាតំ ទារុជំ, យញ្ច បព្ពជតិណេហិ វា អញ្ញេហិ វា វាកាទីហិ រជ្ជុំ កត្វា កតរជ្ជុពន្ធនំ, តំ អាយសាទិំ ឆិន្ទិតុំ សក្កុណេយ្យភាវេន ធីរា ទឡ្ហំ ថិរន្តិ នាហុ ន កថេន្តិ។ សារត្តរត្តាតិ សារត្តា ហុត្វា រត្តា, ពលវរាគរត្តាតិ អត្ថោ។ មណិកុណ្ឌលេសូតិ មណីសុ ច កុណ្ឌលេសុ ច, មណិយុត្តេសុ វា កុណ្ឌលេសុ។
Tattha dhīrāti dhitimantā, dhikkatapāpāti dhīrā. Atha vā dhī vuccati paññā, tāya paññāya samannāgatāti dhīrā, buddhā paccekabuddhā buddhasāvakā bodhisattā ca ime dhīrā nāma. Yadāyasantiādīsu yaṃ saṅkhalikasaṅkhātaṃ ayasā nibbattaṃ āyasaṃ, yaṃ addubandhanasaṅkhātaṃ dārujaṃ, yañca pabbajatiṇehi vā aññehi vā vākādīhi rajjuṃ katvā katarajjubandhanaṃ, taṃ āyasādiṃ chindituṃ sakkuṇeyyabhāvena dhīrā daḷhaṃ thiranti nāhu na kathenti. Sārattarattāti sārattā hutvā rattā, balavarāgarattāti attho. Maṇikuṇḍalesūti maṇīsu ca kuṇḍalesu ca, maṇiyuttesu vā kuṇḍalesu.
ឯតំ ទឡ្ហន្តិ យេ មណិកុណ្ឌលេសុ សារត្តរត្តា, តេសំ យោ ច សារាគោ, យា ច តេសំ បុត្តទារេសុ អបេក្ខា តណ្ហា, ឯតំ កិលេសមយំ ពន្ធនំ ទឡ្ហំ ថិរន្តិ ធីរា អាហុ។ ឱហារិនន្តិ អាកឌ្ឍិត្វា ចតូសុ អបាយេសុ បាតនតោ អវហរតិ ហេដ្ឋា ហរតីតិ ឱហារិនំ។ សិថិលន្តិ ពន្ធនដ្ឋានេ ឆវិចម្មមំសានិ ន ឆិន្ទតិ, លោហិតំ ន នីហរតិ, ពន្ធនភាវម្បិ ន ជានាបេតិ, ថលបថជលបថាទីសុ កម្មានិ កាតុំ ទេតីតិ សិថិលំ។ ទុប្បមុញ្ចន្តិ តណ្ហាលោភវសេន ហិ ឯកវារម្បិ ឧប្បន្នំ កិលេសពន្ធនំ ទដ្ឋដ្ឋានតោ កច្ឆបោ វិយ ទុម្មោចយំ ហោតីតិ ទុប្បមុញ្ចំ។ ឯតម្បិ ឆេត្វានាតិ ឯតំ ឯវំ ទឡ្ហម្បិ កិលេសពន្ធនំ ញាណខគ្គេន ឆិន្ទិត្វា អយទាមានិ ឆិន្ទិត្វា មត្តវរវារណា វិយ បញ្ជរេ ឆិន្ទិត្វា សីហបោតកា វិយ ច ធីរា វត្ថុកាមកិលេសកាមេ ឧក្ការភូមិំ វិយ ជិគុច្ឆមានា អនបេក្ខិនោ ហុត្វា កាមសុខំ បហាយ វជន្តិ បក្កមន្តិ, បក្កមិត្វា ច បន ហិមវន្តំ បវិសិត្វា ឥសិបព្ពជ្ជំ បព្ពជិត្វា ឈានសុខេន វីតិនាមេន្តីតិ។
Etaṃdaḷhanti ye maṇikuṇḍalesu sārattarattā, tesaṃ yo ca sārāgo, yā ca tesaṃ puttadāresu apekkhā taṇhā, etaṃ kilesamayaṃ bandhanaṃ daḷhaṃ thiranti dhīrā āhu. Ohārinanti ākaḍḍhitvā catūsu apāyesu pātanato avaharati heṭṭhā haratīti ohārinaṃ. Sithilanti bandhanaṭṭhāne chavicammamaṃsāni na chindati, lohitaṃ na nīharati, bandhanabhāvampi na jānāpeti, thalapathajalapathādīsu kammāni kātuṃ detīti sithilaṃ. Duppamuñcanti taṇhālobhavasena hi ekavārampi uppannaṃ kilesabandhanaṃ daṭṭhaṭṭhānato kacchapo viya dummocayaṃ hotīti duppamuñcaṃ. Etampi chetvānāti etaṃ evaṃ daḷhampi kilesabandhanaṃ ñāṇakhaggena chinditvā ayadāmāni chinditvā mattavaravāraṇā viya pañjare chinditvā sīhapotakā viya ca dhīrā vatthukāmakilesakāme ukkārabhūmiṃ viya jigucchamānā anapekkhino hutvā kāmasukhaṃ pahāya vajanti pakkamanti, pakkamitvā ca pana himavantaṃ pavisitvā isipabbajjaṃ pabbajitvā jhānasukhena vītināmentīti.
ឯវំ ពោធិសត្តោ ឥមំ ឧទានំ ឧទានេត្វា អបរិហីនជ្ឈានោ ព្រហ្មលោកបរាយណោ អហោសិ។
Evaṃ bodhisatto imaṃ udānaṃ udānetvā aparihīnajjhāno brahmalokaparāyaṇo ahosi.
សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា សច្ចានិ បកាសេត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ, សច្ចបរិយោសានេ កេចិ សោតាបន្នា, កេចិ សកទាគាមិនោ, កេចិ អនាគាមិនោ, កេចិ អរហន្តោ អហេសុំ។ ‘‘តទា មាតា មហាមាយា អហោសិ, បិតា សុទ្ធោទនមហារាជា, ភរិយា រាហុលមាតា, បុត្តោ រាហុលោ, បុត្តទារំ បហាយ និក្ខមិត្វា បព្ពជិតោ បុរិសោ បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne keci sotāpannā, keci sakadāgāmino, keci anāgāmino, keci arahanto ahesuṃ. ‘‘Tadā mātā mahāmāyā ahosi, pitā suddhodanamahārājā, bhariyā rāhulamātā, putto rāhulo, puttadāraṃ pahāya nikkhamitvā pabbajito puriso pana ahameva ahosi’’nti.
ពន្ធនាគារជាតកវណ្ណនា បឋមា។
Bandhanāgārajātakavaṇṇanā paṭhamā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ២០១. ពន្ធនាគារជាតកំ • 201. Bandhanāgārajātakaṃ
