Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ၃. ဗန္ဓုရတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ

    3. Bandhurattheragāthāvaṇṇanā

    နာဟံ ဧတေန အတ္ထိကောတိ အာယသ္မတော ဗန္ဓုရတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော သိဒ္ဓတ္ထသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ အညတရသ္သ ရညော အန္တေပုရေ ဂောပကော ဟုတ္ဝာ ဧကဒိဝသံ ဘဂဝန္တံ သပရိသံ ရာဇင္ဂဏေန ဂစ္ဆန္တံ ဒိသ္ဝာ ပသန္နစိတ္တော ကဏဝေရပုပ္ဖာနိ ဂဟေတ္ဝာ သသင္ဃံ လောကနာယကံ ပူဇေသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ အပရာပရံ သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ သီလဝတီနဂရေ သေဋ္ဌိပုတ္တော ဟုတ္ဝာ နိဗ္ဗတ္တိ, ဗန္ဓုရောတိသ္သ နာမံ အဟောသိ။ သော ဝိညုတံ ပတ္တော ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန သာဝတ္ထိယံ ဂတော ဥပာသကေဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟာရံ ဂတော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတ္ဝာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓော ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဉာဏသ္သ ပရိပာကတ္တာ ဝိပသ္သနံ ပဋ္ဌပေတ္ဝာ နစိရသ္သေဝ အရဟတ္တံ ပာပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒာနေ (အပ. ထေရ ၁.၁၇.၇-၁၂) –

    Nāhaṃ etena atthikoti āyasmato bandhurattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro siddhatthassa bhagavato kāle aññatarassa rañño antepure gopako hutvā ekadivasaṃ bhagavantaṃ saparisaṃ rājaṅgaṇena gacchantaṃ disvā pasannacitto kaṇaverapupphāni gahetvā sasaṅghaṃ lokanāyakaṃ pūjesi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sīlavatīnagare seṭṭhiputto hutvā nibbatti, bandhurotissa nāmaṃ ahosi. So viññutaṃ patto kenacideva karaṇīyena sāvatthiyaṃ gato upāsakehi saddhiṃ vihāraṃ gato satthu dhammadesanaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā ñāṇassa paripākattā vipassanaṃ paṭṭhapetvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.17.7-12) –

    ‘‘သိဒ္ဓတ္ထော နာမ ဘဂဝာ၊ လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော။

    ‘‘Siddhattho nāma bhagavā, lokajeṭṭho narāsabho;

    ပုရက္ခတော သာဝကေဟိ၊ နဂရံ ပဋိပဇ္ဇထ။

    Purakkhato sāvakehi, nagaraṃ paṭipajjatha.

    ‘‘ရညော အန္တေပုရေ အာသိံ၊ ဂောပကော အဘိသမ္မတော။

    ‘‘Rañño antepure āsiṃ, gopako abhisammato;

    ပာသာဒေ ဥပဝိဋ္ဌောဟံ၊ အဒ္ဒသံ လောကနာယကံ။

    Pāsāde upaviṭṭhohaṃ, addasaṃ lokanāyakaṃ.

    ‘‘ကဏဝေရံ ဂဟေတ္ဝာန၊ ဘိက္ခုသင္ဃေ သမောကိရိံ။

    ‘‘Kaṇaveraṃ gahetvāna, bhikkhusaṅghe samokiriṃ;

    ဗုဒ္ဓသ္သ ဝိသုံ ကတ္ဝာန၊ တတော ဘိယ္ယော သမောကိရိံ။

    Buddhassa visuṃ katvāna, tato bhiyyo samokiriṃ.

    ‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ၊ ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ။

    ‘‘Catunnavutito kappe, yaṃ pupphamabhipūjayiṃ;

    ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘သတ္တာသီတိမ္ဟိတော ကပ္ပေ၊ စတုရာသုံ မဟိဒ္ဓိကာ။

    ‘‘Sattāsītimhito kappe, caturāsuṃ mahiddhikā;

    သတ္တရတနသမ္ပန္နာ၊ စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။

    Sattaratanasampannā, cakkavattī mahabbalā.

    ‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယ္ဟံ။ပေ.။ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    အရဟတ္တံ ပန ပတ္ဝာ ကတညုဘာဝေ ဌတ္ဝာ အတ္တနော ဥပကာရသ္သ ရညော ပစ္စုပကာရံ ကာတုံ သီလဝတီနဂရံ ဂန္တ္ဝာ ရညော ဓမ္မံ ဒေသေန္တော သစ္စာနိ ပကာသေသိ။ ရာဇာ သစ္စပရိယောသာနေ သောတာပန္နော ဟုတ္ဝာ အတ္တနော နဂရေ သုဒသ္သနံ နာမ မဟန္တံ ဝိဟာရံ ကာရေတ္ဝာ ထေရသ္သ နိယ္ယာတေသိ။ မဟာလာဘသက္ကာရော အဟောသိ။ ထေရော ဝိဟာရံ သဗ္ဗဉ္စ လာဘသက္ကာရံ သင္ဃသ္သ နိယ္ယာတေတ္ဝာ သယံ ပုရိမနိယာမေနေဝ ပိဏ္ဍာယ စရိတ္ဝာ ယာပေန္တော ကတိပာဟံ တတ္ထ ဝသိတ္ဝာ သာဝတ္ထိံ ဂန္တုကာမော အဟောသိ။ ဘိက္ခူ, ‘‘ဘန္တေ, တုမ္ဟေ ဣဓေဝ ဝသထ, သစေ ပစ္စယေဟိ ဝေကလ္လံ, မယံ တံ ပရိပူရေသ္သာမာ’’တိ အာဟံသု။ ထေရော, ‘‘န မယ္ဟံ, အာဝုသော, ဥဠာရေဟိ ပစ္စယေဟိ အတ္ထော အတ္ထိ, ဣတရီတရေဟိ ပစ္စယေဟိ ယာပေမိ, ဓမ္မရသေနေဝမ္ဟိ တိတ္တော’’တိ ဒသ္သေန္တော –

    Arahattaṃ pana patvā kataññubhāve ṭhatvā attano upakārassa rañño paccupakāraṃ kātuṃ sīlavatīnagaraṃ gantvā rañño dhammaṃ desento saccāni pakāsesi. Rājā saccapariyosāne sotāpanno hutvā attano nagare sudassanaṃ nāma mahantaṃ vihāraṃ kāretvā therassa niyyātesi. Mahālābhasakkāro ahosi. Thero vihāraṃ sabbañca lābhasakkāraṃ saṅghassa niyyātetvā sayaṃ purimaniyāmeneva piṇḍāya caritvā yāpento katipāhaṃ tattha vasitvā sāvatthiṃ gantukāmo ahosi. Bhikkhū, ‘‘bhante, tumhe idheva vasatha, sace paccayehi vekallaṃ, mayaṃ taṃ paripūressāmā’’ti āhaṃsu. Thero, ‘‘na mayhaṃ, āvuso, uḷārehi paccayehi attho atthi, itarītarehi paccayehi yāpemi, dhammarasenevamhi titto’’ti dassento –

    ၁၀၃.

    103.

    ‘‘နာဟံ ဧတေန အတ္ထိကော၊ သုခိတော ဓမ္မရသေန တပ္ပိတော။

    ‘‘Nāhaṃ etena atthiko, sukhito dhammarasena tappito;

    ပိတ္ဝာ ရသဂ္ဂမုတ္တမံ၊ န စ ကာဟာမိ ဝိသေန သန္ထဝ’’န္တိ။ –

    Pitvā rasaggamuttamaṃ, na ca kāhāmi visena santhava’’nti. –

    ဂာထံ အဘာသိ။

    Gāthaṃ abhāsi.

    တတ္ထ နာဟံ ဧတေန အတ္ထိကောတိ ယေန မံ တုမ္ဟေ တပ္ပေတုကာမာ ‘‘ပရိပူရေသ္သာမာ’’တိ ဝဒထ, ဧတေန အာမိသလာဘေန ပစ္စယာမိသရသေန နာဟံ အတ္ထိကော, မယ္ဟံ ဧတေန အတ္ထော နတ္ထိ, သန္တုဋ္ဌိ ပရမံ သုခန္တိ ဣတရီတရေဟေဝ ပစ္စယေဟိ ယာပေမီတိ အတ္ထော။ ဣဒာနိ တေန အနတ္ထိကဘာဝေ ပဓာနကာရဏံ ဒသ္သေန္တော အာဟ ‘‘သုခိတော ဓမ္မရသေန တပ္ပိတော’’တိ။ သတ္တတိံသဗောဓိပက္ခိယဓမ္မရသေန စေဝ နဝဝိဓလောကုတ္တရဓမ္မရသေန စ တပ္ပိတော ပီဏိတော သုခိတော ဥတ္တမေန သုခေန သုဟိတောတိ အတ္ထော။ ပိတ္ဝာ ရသဂ္ဂမုတ္တမန္တိ သဗ္ဗရသေသု အဂ္ဂံ သေဋ္ဌံ တတောယေဝ ဥတ္တမံ ယထာဝုတ္တံ ဓမ္မရသံ ပိဝိတ္ဝာ ဌိတော, တေနာဟ – ‘‘သဗ္ဗရသံ ဓမ္မရသော ဇိနာတီ’’တိ (ဓ. ပ. ၃၅၄)။ န စ ကာဟာမိ ဝိသေန သန္ထဝန္တိ ဧဝရူပံ ရသုတ္တမံ ဓမ္မရသံ ပိဝိတ္ဝာ ဌိတော ဝိသေန ဝိသသဒိသေန ဝိသရသေန သန္ထဝံ သံသဂ္ဂံ န ကရိသ္သာမိ, တထာကရဏသ္သ ကာရဏံ နတ္ထီတိ အတ္ထော။

    Tattha nāhaṃ etena atthikoti yena maṃ tumhe tappetukāmā ‘‘paripūressāmā’’ti vadatha, etena āmisalābhena paccayāmisarasena nāhaṃ atthiko, mayhaṃ etena attho natthi, santuṭṭhi paramaṃ sukhanti itarītareheva paccayehi yāpemīti attho. Idāni tena anatthikabhāve padhānakāraṇaṃ dassento āha ‘‘sukhito dhammarasena tappito’’ti. Sattatiṃsabodhipakkhiyadhammarasena ceva navavidhalokuttaradhammarasena ca tappito pīṇito sukhito uttamena sukhena suhitoti attho. Pitvā rasaggamuttamanti sabbarasesu aggaṃ seṭṭhaṃ tatoyeva uttamaṃ yathāvuttaṃ dhammarasaṃ pivitvā ṭhito, tenāha – ‘‘sabbarasaṃ dhammaraso jinātī’’ti (dha. pa. 354). Na ca kāhāmi visena santhavanti evarūpaṃ rasuttamaṃ dhammarasaṃ pivitvā ṭhito visena visasadisena visarasena santhavaṃ saṃsaggaṃ na karissāmi, tathākaraṇassa kāraṇaṃ natthīti attho.

    ဗန္ဓုရတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Bandhurattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၃. ဗန္ဓုရတ္ထေရဂာထာ • 3. Bandhurattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact