Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ੩. ਬਨ੍ਧੁਰਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    3. Bandhurattheragāthāvaṇṇanā

    ਨਾਹਂ ਏਤੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕੋਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਬਨ੍ਧੁਰਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਅਨ੍ਤੇਪੁਰੇ ਗੋਪਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਏਕਦਿવਸਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਸਪਰਿਸਂ ਰਾਜਙ੍ਗਣੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਕਣવੇਰਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਸਙ੍ਘਂ ਲੋਕਨਾਯਕਂ ਪੂਜੇਸਿ। ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਸੁਗਤੀਸੁਯੇવ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸੀਲવਤੀਨਗਰੇ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਬਨ੍ਧੁਰੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ વਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਕੇਨਚਿਦੇવ ਕਰਣੀਯੇਨ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਗਤੋ ਉਪਾਸਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਹਾਰਂ ਗਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਰਿਪਾਕਤ੍ਤਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੧.੧੭.੭-੧੨) –

    Nāhaṃ etena atthikoti āyasmato bandhurattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro siddhatthassa bhagavato kāle aññatarassa rañño antepure gopako hutvā ekadivasaṃ bhagavantaṃ saparisaṃ rājaṅgaṇena gacchantaṃ disvā pasannacitto kaṇaverapupphāni gahetvā sasaṅghaṃ lokanāyakaṃ pūjesi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sīlavatīnagare seṭṭhiputto hutvā nibbatti, bandhurotissa nāmaṃ ahosi. So viññutaṃ patto kenacideva karaṇīyena sāvatthiyaṃ gato upāsakehi saddhiṃ vihāraṃ gato satthu dhammadesanaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā ñāṇassa paripākattā vipassanaṃ paṭṭhapetvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.17.7-12) –

    ‘‘ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਭਗવਾ, ਲੋਕਜੇਟ੍ਠੋ ਨਰਾਸਭੋ।

    ‘‘Siddhattho nāma bhagavā, lokajeṭṭho narāsabho;

    ਪੁਰਕ੍ਖਤੋ ਸਾવਕੇਹਿ, ਨਗਰਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਥ॥

    Purakkhato sāvakehi, nagaraṃ paṭipajjatha.

    ‘‘ਰਞ੍ਞੋ ਅਨ੍ਤੇਪੁਰੇ ਆਸਿਂ, ਗੋਪਕੋ ਅਭਿਸਮ੍ਮਤੋ।

    ‘‘Rañño antepure āsiṃ, gopako abhisammato;

    ਪਾਸਾਦੇ ਉਪવਿਟ੍ਠੋਹਂ, ਅਦ੍ਦਸਂ ਲੋਕਨਾਯਕਂ॥

    Pāsāde upaviṭṭhohaṃ, addasaṃ lokanāyakaṃ.

    ‘‘ਕਣવੇਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾਨ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਸਮੋਕਿਰਿਂ।

    ‘‘Kaṇaveraṃ gahetvāna, bhikkhusaṅghe samokiriṃ;

    ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ વਿਸੁਂ ਕਤ੍વਾਨ, ਤਤੋ ਭਿਯ੍ਯੋ ਸਮੋਕਿਰਿਂ॥

    Buddhassa visuṃ katvāna, tato bhiyyo samokiriṃ.

    ‘‘ਚਤੁਨ੍ਨવੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਭਿਪੂਜਯਿਂ।

    ‘‘Catunnavutito kappe, yaṃ pupphamabhipūjayiṃ;

    ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ਸਤ੍ਤਾਸੀਤਿਮ੍ਹਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਚਤੁਰਾਸੁਂ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਾ।

    ‘‘Sattāsītimhito kappe, caturāsuṃ mahiddhikā;

    ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲਾ॥

    Sattaratanasampannā, cakkavattī mahabbalā.

    ‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍વਾ ਕਤਞ੍ਞੁਭਾવੇ ਠਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਕਾਰਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਪਚ੍ਚੁਪਕਾਰਂ ਕਾਤੁਂ ਸੀਲવਤੀਨਗਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਸਿ। ਰਾਜਾ ਸਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਗਰੇ ਸੁਦਸ੍ਸਨਂ ਨਾਮ ਮਹਨ੍ਤਂ વਿਹਾਰਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਸਿ। ਮਹਾਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰੋ ਅਹੋਸਿ। ਥੇਰੋ વਿਹਾਰਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਚ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਤ੍વਾ ਸਯਂ ਪੁਰਿਮਨਿਯਾਮੇਨੇવ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਯਾਪੇਨ੍ਤੋ ਕਤਿਪਾਹਂ ਤਤ੍ਥ વਸਿਤ੍વਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ ਅਹੋਸਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਇਧੇવ વਸਥ, ਸਚੇ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ વੇਕਲ੍ਲਂ, ਮਯਂ ਤਂ ਪਰਿਪੂਰੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਥੇਰੋ, ‘‘ਨ ਮਯ੍ਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਉਲ਼ਾਰੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਇਤਰੀਤਰੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਯਾਪੇਮਿ, ਧਮ੍ਮਰਸੇਨੇવਮ੍ਹਿ ਤਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ –

    Arahattaṃ pana patvā kataññubhāve ṭhatvā attano upakārassa rañño paccupakāraṃ kātuṃ sīlavatīnagaraṃ gantvā rañño dhammaṃ desento saccāni pakāsesi. Rājā saccapariyosāne sotāpanno hutvā attano nagare sudassanaṃ nāma mahantaṃ vihāraṃ kāretvā therassa niyyātesi. Mahālābhasakkāro ahosi. Thero vihāraṃ sabbañca lābhasakkāraṃ saṅghassa niyyātetvā sayaṃ purimaniyāmeneva piṇḍāya caritvā yāpento katipāhaṃ tattha vasitvā sāvatthiṃ gantukāmo ahosi. Bhikkhū, ‘‘bhante, tumhe idheva vasatha, sace paccayehi vekallaṃ, mayaṃ taṃ paripūressāmā’’ti āhaṃsu. Thero, ‘‘na mayhaṃ, āvuso, uḷārehi paccayehi attho atthi, itarītarehi paccayehi yāpemi, dhammarasenevamhi titto’’ti dassento –

    ੧੦੩.

    103.

    ‘‘ਨਾਹਂ ਏਤੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕੋ, ਸੁਖਿਤੋ ਧਮ੍ਮਰਸੇਨ ਤਪ੍ਪਿਤੋ।

    ‘‘Nāhaṃ etena atthiko, sukhito dhammarasena tappito;

    ਪਿਤ੍વਾ ਰਸਗ੍ਗਮੁਤ੍ਤਮਂ, ਨ ਚ ਕਾਹਾਮਿ વਿਸੇਨ ਸਨ੍ਥવ’’ਨ੍ਤਿ॥ –

    Pitvā rasaggamuttamaṃ, na ca kāhāmi visena santhava’’nti. –

    ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ।

    Gāthaṃ abhāsi.

    ਤਤ੍ਥ ਨਾਹਂ ਏਤੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕੋਤਿ ਯੇਨ ਮਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਤਪ੍ਪੇਤੁਕਾਮਾ ‘‘ਪਰਿਪੂਰੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ વਦਥ, ਏਤੇਨ ਆਮਿਸਲਾਭੇਨ ਪਚ੍ਚਯਾਮਿਸਰਸੇਨ ਨਾਹਂ ਅਤ੍ਥਿਕੋ, ਮਯ੍ਹਂ ਏਤੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿ ਪਰਮਂ ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਇਤਰੀਤਰੇਹੇવ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਯਾਪੇਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਦਾਨਿ ਤੇਨ ਅਨਤ੍ਥਿਕਭਾવੇ ਪਧਾਨਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸੁਖਿਤੋ ਧਮ੍ਮਰਸੇਨ ਤਪ੍ਪਿਤੋ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਤਤਿਂਸਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਰਸੇਨ ਚੇવ ਨવવਿਧਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਰਸੇਨ ਚ ਤਪ੍ਪਿਤੋ ਪੀਣਿਤੋ ਸੁਖਿਤੋ ਉਤ੍ਤਮੇਨ ਸੁਖੇਨ ਸੁਹਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਿਤ੍વਾ ਰਸਗ੍ਗਮੁਤ੍ਤਮਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਰਸੇਸੁ ਅਗ੍ਗਂ ਸੇਟ੍ਠਂ ਤਤੋਯੇવ ਉਤ੍ਤਮਂ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਰਸਂ ਪਿવਿਤ੍વਾ ਠਿਤੋ, ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਸਬ੍ਬਰਸਂ ਧਮ੍ਮਰਸੋ ਜਿਨਾਤੀ’’ਤਿ (ਧ॰ ਪ॰ ੩੫੪)। ਨ ਚ ਕਾਹਾਮਿ વਿਸੇਨ ਸਨ੍ਥવਨ੍ਤਿ ਏવਰੂਪਂ ਰਸੁਤ੍ਤਮਂ ਧਮ੍ਮਰਸਂ ਪਿવਿਤ੍વਾ ਠਿਤੋ વਿਸੇਨ વਿਸਸਦਿਸੇਨ વਿਸਰਸੇਨ ਸਨ੍ਥવਂ ਸਂਸਗ੍ਗਂ ਨ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਥਾਕਰਣਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha nāhaṃ etena atthikoti yena maṃ tumhe tappetukāmā ‘‘paripūressāmā’’ti vadatha, etena āmisalābhena paccayāmisarasena nāhaṃ atthiko, mayhaṃ etena attho natthi, santuṭṭhi paramaṃ sukhanti itarītareheva paccayehi yāpemīti attho. Idāni tena anatthikabhāve padhānakāraṇaṃ dassento āha ‘‘sukhito dhammarasena tappito’’ti. Sattatiṃsabodhipakkhiyadhammarasena ceva navavidhalokuttaradhammarasena ca tappito pīṇito sukhito uttamena sukhena suhitoti attho. Pitvā rasaggamuttamanti sabbarasesu aggaṃ seṭṭhaṃ tatoyeva uttamaṃ yathāvuttaṃ dhammarasaṃ pivitvā ṭhito, tenāha – ‘‘sabbarasaṃ dhammaraso jinātī’’ti (dha. pa. 354). Na ca kāhāmi visena santhavanti evarūpaṃ rasuttamaṃ dhammarasaṃ pivitvā ṭhito visena visasadisena visarasena santhavaṃ saṃsaggaṃ na karissāmi, tathākaraṇassa kāraṇaṃ natthīti attho.

    ਬਨ੍ਧੁਰਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Bandhurattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੩. ਬਨ੍ਧੁਰਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 3. Bandhurattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact