Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ੬. ਬੇਲਟ੍ਠਸੀਸਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    6. Belaṭṭhasīsattheragāthāvaṇṇanā

    ਯਥਾਪਿ ਭਦ੍ਦੋ ਆਜਞ੍ਞੋਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਬੇਲਟ੍ਠਸੀਸਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾવੇਨ વਿਸੇਸਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ। વਿવਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪਨ ਬਹੁਂ ਕੁਸਲਂ ਉਪਚਿਨਿਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਤਿਂਸੇ ਕਪ੍ਪੇ વੇਸ੍ਸਭੁਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਮਾਤੁਲੁਙ੍ਗਫਲਂ ਅਦਾਸਿ। ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇવੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਸੁਗਤਿਤੋ ਸੁਗਤਿਂ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਭਗવਤੋ ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਉਰੁવੇਲਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਤਾਪਸਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਿਂ ਪਰਿਚਰਨ੍ਤੋ ਉਰੁવੇਲਕਸ੍ਸਪਦਮਨੇ ਆਦਿਤ੍ਤਪਰਿਯਾਯਦੇਸਨਾਯ (ਮਹਾવ॰ ੫੪; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੪.੨੮) ਪੁਰਾਣਜਟਿਲਸਹਸ੍ਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੨.੫੧.੬੮-੭੩) –

    Yathāpibhaddo ājaññoti āyasmato belaṭṭhasīsattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira padumuttarassa bhagavato kāle kulagehe nibbatto bhagavantaṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā samaṇadhammaṃ karonto upanissayasampattiyā abhāvena visesaṃ nibbattetuṃ nāsakkhi. Vivaṭṭūpanissayaṃ pana bahuṃ kusalaṃ upacinitvā devamanussesu saṃsaranto ito ekatiṃse kappe vessabhuṃ bhagavantaṃ passitvā pasannacitto mātuluṅgaphalaṃ adāsi. So tena puññakammena devesu nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā sugatito sugatiṃ upagacchanto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ brāhmaṇakule nibbatto bhagavato abhisambodhiyā puretarameva uruvelakassapassa santike tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā aggiṃ paricaranto uruvelakassapadamane ādittapariyāyadesanāya (mahāva. 54; saṃ. ni. 4.28) purāṇajaṭilasahassena saddhiṃ arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.51.68-73) –

    ‘‘ਕਣਿਕਾਰਂવ ਜੋਤਨ੍ਤਂ, ਪੁਣ੍ਣਮਾਯੇવ ਚਨ੍ਦਿਮਂ।

    ‘‘Kaṇikāraṃva jotantaṃ, puṇṇamāyeva candimaṃ;

    ਜਲਨ੍ਤਂ ਦੀਪਰੁਕ੍ਖਂવ, ਅਦ੍ਦਸਂ ਲੋਕਨਾਯਕਂ॥

    Jalantaṃ dīparukkhaṃva, addasaṃ lokanāyakaṃ.

    ‘‘ਮਾਤੁਲੁਙ੍ਗਫਲਂ ਗਯ੍ਹ, ਅਦਾਸਿਂ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਅਹਂ।

    ‘‘Mātuluṅgaphalaṃ gayha, adāsiṃ satthuno ahaṃ;

    ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਸ੍ਸ વੀਰਸ੍ਸ, ਪਸਨ੍ਨੋ ਸੇਹਿ ਪਾਣਿਭਿ॥

    Dakkhiṇeyyassa vīrassa, pasanno sehi pāṇibhi.

    ‘‘ਏਕਤਿਂਸੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਫਲਂ ਅਦਦਿਂ ਤਦਾ।

    ‘‘Ekatiṃse ito kappe, yaṃ phalaṃ adadiṃ tadā;

    ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਫਲਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ॥

    Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ਏવਂ ਅਧਿਗਤਾਰਹਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਧਮ੍ਮਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸ੍ਸ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਅਯਂ ਥੇਰੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਉਟ੍ਠਾਯ ਤਂ ਸਨ੍ਤਂ ਪਣੀਤਂ ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਬ੍ਬਯੋਗਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਪੀਤਿવੇਗવਸੇਨ ‘‘ਯਥਾਪਿ ਭਦ੍ਦੋ ਆਜਞ੍ਞੋ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ।

    Evaṃ adhigatārahatto āyasmato dhammabhaṇḍāgārikassa upajjhāyo ayaṃ thero ekadivasaṃ phalasamāpattito uṭṭhāya taṃ santaṃ paṇītaṃ nirāmisaṃ sukhaṃ attano pubbayogañca paccavekkhitvā pītivegavasena ‘‘yathāpi bhaddo ājañño’’ti gāthaṃ abhāsi.

    ੧੬. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾਪੀਤਿ ਓਪਮ੍ਮਪਟਿਪਾਦਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਭਦ੍ਦੋਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰੋ ਥਾਮਬਲਸਮਤ੍ਥਜવਪਰਕ੍ਕਮਾਦਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ। ਆਜਞ੍ਞੋਤਿ ਆਜਾਨੀਯੋ ਜਾਤਿਮਾ ਕਾਰਣਾਕਾਰਣਾਨਂ ਆਜਾਨਨਕੋ। ਸੋ ਤਿવਿਧੋ ਉਸਭਾਜਞ੍ਞੋ ਅਸ੍ਸਾਜਞ੍ਞੋ ਹਤ੍ਥਾਜਞ੍ਞੋਤਿ। ਤੇਸੁ ਉਸਭਾਜਞ੍ਞੋ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋ। ਸੋ ਚ ਖੋ ਛੇਕਕਸਨਕਿਚ੍ਚੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨਙ੍ਗਲਾવਤ੍ਤਨੀ’’ਤਿ। ਨਙ੍ਗਲਸ੍ਸ ਫਾਲਸ੍ਸ ਆવਤ੍ਤਨਕੋ, ਨਙ੍ਗਲਂ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਆવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਖੇਤ੍ਤੇ ਕਸਨਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਙ੍ਗਲਂ વਾ ਆવਤ੍ਤਯਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਨਙ੍ਗਲਾવਤ੍ਤਂ , ਖੇਤ੍ਤੇ ਨਙ੍ਗਲਪਥੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਙ੍ਗਲਾવਤ੍ਤਨਿ। ਗਾਥਾਸੁਖਤ੍ਥਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ‘‘વਤ੍ਤਨੀ’’ਤਿ ਦੀਘਂ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਿਖੀਤਿ ਮਤ੍ਥਕੇ ਅવਟ੍ਠਾਨਤੋ ਸਿਖਾਸਦਿਸਤਾਯ ਸਿਖਾ, ਸਿਙ੍ਗਂ। ਤਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਿਖੀ। ਅਪਰੇ ਪਨ ‘‘ਕਕੁਧਂ ਇਧ ‘ਸਿਖਾ’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਉਭਯਥਾਪਿ ਪਧਾਨਙ੍ਗਕਿਤ੍ਤਨਮੇਤਂ ‘‘ਸਿਖੀ’’ਤਿ। ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨਾਤਿ ਅਪ੍ਪਕਿਲਮਥੇਨ। ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿવਾਤਿ ਰਤ੍ਤਿਯੋ ਦਿવਾ ਚ, ਏવਂ ਮਮਂ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਥਾ ‘‘ਭਦ੍ਦੋ ਉਸਭਾਜਾਨੀਯੋ ਕਸਨੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ ਘਨਤਿਣਮੂਲਾਦਿਕੇਪਿ ਨਙ੍ਗਲਪਥੇ ਤਂ ਅਗਣੇਨ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਯਾવ ਕਸਨਤਿਣਾਨਂ ਪਰਿਸ੍ਸਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਏવਂ ਮਮਂ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿવਾਪਿ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨੇવ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਮਾਹ ‘‘ਸੁਖੇ ਲਦ੍ਧੇ ਨਿਰਾਮਿਸੇ’’ਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਕਾਮਾਮਿਸਲੋਕਾਮਿਸવਟ੍ਟਾਮਿਸੇਹਿ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਂ ਸਨ੍ਤਂ ਪਣੀਤਂ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸੁਖਂ ਲਦ੍ਧਂ, ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਚ੍ਚਤ੍ਤੇ ਚੇਤਂ ਭੁਮ੍ਮવਚਨਂ ਯਥਾ ‘‘વਨਪ੍ਪਗੁਮ੍ਬੇ’’ (ਖੁ॰ ਪਾ॰ ੬.੧੩; ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੨੩੬) ‘‘ਤੇਨ વਤ ਰੇ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ’’ਤਿ (ਕਥਾ॰ ੧) ਚ। ਅਥ વਾ ਤਤੋ ਪਭੁਤਿ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿવਾ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ વਿਚਾਰਣਾਯ ਆਹ – ‘‘ਸੁਖੇ ਲਦ੍ਧੇ ਨਿਰਾਮਿਸੇ’’ਤਿ, ਨਿਰਾਮਿਸੇ ਸੁਖੇ ਲਦ੍ਧੇ ਸਤਿ ਤਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    16. Tattha yathāpīti opammapaṭipādanatthe nipāto. Bhaddoti sundaro thāmabalasamatthajavaparakkamādisampanno. Ājaññoti ājānīyo jātimā kāraṇākāraṇānaṃ ājānanako. So tividho usabhājañño assājañño hatthājaññoti. Tesu usabhājañño idhādhippeto. So ca kho chekakasanakicce niyutto, tenāha ‘‘naṅgalāvattanī’’ti. Naṅgalassa phālassa āvattanako, naṅgalaṃ ito cito ca āvattetvā khette kasanakoti attho. Naṅgalaṃ vā āvattayati etthāti naṅgalāvattaṃ , khette naṅgalapatho, tasmiṃ naṅgalāvattani. Gāthāsukhatthañhettha ‘‘vattanī’’ti dīghaṃ katvā vuttaṃ. Sikhīti matthake avaṭṭhānato sikhāsadisatāya sikhā, siṅgaṃ. Tadassa atthīti sikhī. Apare pana ‘‘kakudhaṃ idha ‘sikhā’ti adhippeta’’nti vadanti, ubhayathāpi padhānaṅgakittanametaṃ ‘‘sikhī’’ti. Appakasirenāti appakilamathena. Rattindivāti rattiyo divā ca, evaṃ mamaṃ appakasirena gacchantīti yojanā. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā ‘‘bhaddo usabhājānīyo kasane niyutto ghanatiṇamūlādikepi naṅgalapathe taṃ agaṇento appakasirena ito cito ca parivattento gacchati, yāva kasanatiṇānaṃ parissamaṃ dasseti, evaṃ mamaṃ rattindivāpi appakasireneva gacchanti atikkamantī’’ti. Tattha kāraṇamāha ‘‘sukhe laddhe nirāmise’’ti. Yasmā kāmāmisalokāmisavaṭṭāmisehi asammissaṃ santaṃ paṇītaṃ phalasamāpattisukhaṃ laddhaṃ, tasmāti attho. Paccatte cetaṃ bhummavacanaṃ yathā ‘‘vanappagumbe’’ (khu. pā. 6.13; su. ni. 236) ‘‘tena vata re vattabbe’’ti (kathā. 1) ca. Atha vā tato pabhuti rattindivā appakasirena gacchantīti vicāraṇāya āha – ‘‘sukhe laddhe nirāmise’’ti, nirāmise sukhe laddhe sati tassa laddhakālato paṭṭhāyāti attho.

    ਬੇਲਟ੍ਠਸੀਸਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Belaṭṭhasīsattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੬. ਬੇਲਟ੍ਠਸੀਸਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 6. Belaṭṭhasīsattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact