| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အပဒာန-အဋ္ဌကထာ • Apadāna-aṭṭhakathā |
၈. ဘဒ္ဒဇိတ္ထေရအပဒာနဝဏ္ဏနာ
8. Bhaddajittheraapadānavaṇṇanā
အဋ္ဌမာပဒာနေ ဩဂယ္ဟာဟံ ပောက္ခရဏိန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဘဒ္ဒဇိတ္ထေရသ္သ အပဒာနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိသ္သယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ ဗ္ရာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဗ္ရာဟ္မဏာနံ ဝိဇ္ဇာသိပ္ပေသု ပာရံ ဂန္တ္ဝာ ကာမေ ပဟာယ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ အရညာယတနေ အသ္သမံ ကာရေတ္ဝာ ဝသန္တော ဧကဒိဝသံ သတ္ထာရံ အာကာသေန ဂစ္ဆန္တံ ဒိသ္ဝာ ပသန္နမာနသော အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယ္ဟ အဋ္ဌာသိ။ သတ္ထာ တသ္သ အဇ္ဈာသယံ ဒိသ္ဝာ အာကာသတော ဩတရိ။ ဩတိဏ္ဏသ္သ ပန ဘဂဝတော မဓုဉ္စ ဘိသမုဠာလဉ္စ သပ္ပိခီရဉ္စ ဥပနာမေသိ, တသ္သ တံ ဘဂဝာ အနုကမ္မံ ဥပာဒာယ ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ အနုမောဒနံ ကတ္ဝာ ပက္ကာမိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန တုသိတေသု နိဗ္ဗတ္တော တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ဌတ္ဝာ တတော စုတော အပရာပရံ သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တော ဝိပသ္သိသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ မဟဒ္ဓနော သေဋ္ဌိ ဟုတ္ဝာ အဋ္ဌသဋ္ဌိဘိက္ခုသတသဟသ္သံ ဘောဇေတ္ဝာ တိစီဝရေန အစ္ဆာဒေသိ။
Aṭṭhamāpadāne ogayhāhaṃ pokkharaṇintiādikaṃ āyasmato bhaddajittherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle brāhmaṇakule nibbattitvā viññutaṃ patto brāhmaṇānaṃ vijjāsippesu pāraṃ gantvā kāme pahāya tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā araññāyatane assamaṃ kāretvā vasanto ekadivasaṃ satthāraṃ ākāsena gacchantaṃ disvā pasannamānaso añjaliṃ paggayha aṭṭhāsi. Satthā tassa ajjhāsayaṃ disvā ākāsato otari. Otiṇṇassa pana bhagavato madhuñca bhisamuḷālañca sappikhīrañca upanāmesi, tassa taṃ bhagavā anukammaṃ upādāya paṭiggahetvā anumodanaṃ katvā pakkāmi. So tena puññakammena tusitesu nibbatto tattha yāvatāyukaṃ ṭhatvā tato cuto aparāparaṃ sugatīsuyeva saṃsaranto vipassissa bhagavato kāle mahaddhano seṭṭhi hutvā aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ bhojetvā ticīvarena acchādesi.
ဧဝံ ဗဟုံ ကုသလံ ကတ္ဝာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ဌတ္ဝာ တတော စဝိတ္ဝာ မနုသ္သလောကေသု ဥပ္ပန္နော ဗုဒ္ဓသုညေ လောကေ ပဉ္စ ပစ္စေကဗုဒ္ဓသတာနိ စတူဟိ ပစ္စယေဟိ ဥပဋ္ဌဟိတ္ဝာ တတော စုတော ရာဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ရဇ္ဇံ အနုသာသန္တော အတ္တနော ပုတ္တံ ပစ္စေကဗောဓိံ အဓိဂန္တ္ဝာ ဌိတံ ဥပဋ္ဌဟိတ္ဝာ တသ္သ ပရိနိဗ္ဗုတသ္သ ဓာတုယော ဂဟေတ္ဝာ စေတိယံ ကတ္ဝာ ပူဇေသိ။ ဧဝံ တတ္ထ တတ္ထ တာနိ တာနိ ပုညာနိ ကတ္ဝာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ဘဒ္ဒိယနဂရေ အသီတိကောဋိဝိဘဝသ္သ ဘဒ္ဒိယသေဋ္ဌိသ္သ ဧကပုတ္တကော ဟုတ္ဝာ နိဗ္ဗတ္တိ, ဘဒ္ဒဇီတိသ္သ နာမံ အဟောသိ။ တသ္သ ကိရ ဣသ္သရိယဘောဂပရိဝာရသမ္ပတ္တိ စရိမဘဝေ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဝိယ အဟောသိ။
Evaṃ bahuṃ kusalaṃ katvā devaloke nibbatti. Tattha yāvatāyukaṃ ṭhatvā tato cavitvā manussalokesu uppanno buddhasuññe loke pañca paccekabuddhasatāni catūhi paccayehi upaṭṭhahitvā tato cuto rājakule nibbattitvā rajjaṃ anusāsanto attano puttaṃ paccekabodhiṃ adhigantvā ṭhitaṃ upaṭṭhahitvā tassa parinibbutassa dhātuyo gahetvā cetiyaṃ katvā pūjesi. Evaṃ tattha tattha tāni tāni puññāni katvā imasmiṃ buddhuppāde bhaddiyanagare asītikoṭivibhavassa bhaddiyaseṭṭhissa ekaputtako hutvā nibbatti, bhaddajītissa nāmaṃ ahosi. Tassa kira issariyabhogaparivārasampatti carimabhave bodhisattassa viya ahosi.
တဒာ သတ္ထာ သာဝတ္ထိယံ ဝသိတ္ဝာ ဘဒ္ဒဇိကုမာရံ သင္ဂဏ္ဟနတ္ထာယ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ ဘဒ္ဒိယနဂရံ ဂန္တ္ဝာ ဇာတိယာဝနေ ဝသိ တသ္သ ဉာဏပရိပာကံ အာဂမယမာနော။ သောပိ ဥပရိပာသာဒေ နိသိန္နော သီဟပဉ္ဇရံ ဝိဝရိတ္ဝာ ဩလောကေန္တော ဘဂဝတော သန္တိကေ ဓမ္မံ သောတုံ ဂစ္ဆန္တံ မဟာဇနံ ဒိသ္ဝာ, ‘‘ကတ္ထာယံ မဟာဇနော ဂစ္ဆတီ’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ တံ ကာရဏံ သုတ္ဝာ သယမ္ပိ မဟတာ ပရိဝာရေန သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တ္ဝာ ဓမ္မံ သုဏန္တော သဗ္ဗာဘရဏပဋိမဏ္ဍိတောဝ သဗ္ဗကိလေသေ ခေပေတ္ဝာ အရဟတ္တံ ပာပုဏိ။ အရဟတ္တေ ပန တေန အဓိဂတေ သတ္ထာ ဘဒ္ဒိယသေဋ္ဌိံ အာမန္တေသိ – ‘‘တဝ ပုတ္တော အလင္ကတပဋိယတ္တော ဓမ္မံ သုဏန္တော အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာသိ, တေနသ္သ ဣဒာနေဝ ပဗ္ဗဇိတုံ ယုတ္တံ, နော စေ ပဗ္ဗဇိသ္သတိ, ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သတီ’’တိ။ သေဋ္ဌိ ‘‘န မယ္ဟံ ပုတ္တသ္သ ဒဟရသ္သေဝ သတော ပရိနိဗ္ဗာနေန ကိစ္စံ အတ္ထိ, ပဗ္ဗာဇေထ န’’န္တိ အာဟ။ တံ သတ္ထာ ပဗ္ဗာဇေတ္ဝာ ဥပသမ္ပာဒေတ္ဝာ တတ္ထ သတ္တာဟံ ဝသိတ္ဝာ ကောဋိဂာမံ ပာပုဏိ, သော စ ဂာမော ဂင္ဂာတီရေ အဟောသိ ။ ကောဋိဂာမဝာသိနော စ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခသ္သ ဘိက္ခုသင္ဃသ္သ မဟာဒာနံ ပဝတ္တေသုံ။ ဘဒ္ဒဇိတ္ထေရော သတ္ထာရာ အနုမောဒနာယ အာရဒ္ဓမတ္တာယ ဗဟိဂာမံ ဂန္တ္ဝာ ‘‘ဂင္ဂာတီရေ မဂ္ဂသမီပေ သတ္ထု အာဂတကာလေ ဝုဋ္ဌဟိသ္သာမီ’’တိ ကာလပရိစ္ဆေဒံ ကတ္ဝာ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ သမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇိတ္ဝာ နိသီဒိ။ မဟာထေရေသု အာဂစ္ဆန္တေသုပိ အဝုဋ္ဌဟိတ္ဝာ သတ္ထု အာဂတကာလေယေဝ ဝုဋ္ဌာသိ။ ပုထုဇ္ဇနာ ဘိက္ခူ – ‘‘အယံ အဓုနာ ပဗ္ဗဇိတော, မဟာထေရေသု အာဂစ္ဆန္တေသု မာနထဒ္ဓော ဟုတ္ဝာ န ဝုဋ္ဌာသီ’’တိ ဥဇ္ဈာယိံသု။
Tadā satthā sāvatthiyaṃ vasitvā bhaddajikumāraṃ saṅgaṇhanatthāya mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ bhaddiyanagaraṃ gantvā jātiyāvane vasi tassa ñāṇaparipākaṃ āgamayamāno. Sopi uparipāsāde nisinno sīhapañjaraṃ vivaritvā olokento bhagavato santike dhammaṃ sotuṃ gacchantaṃ mahājanaṃ disvā, ‘‘katthāyaṃ mahājano gacchatī’’ti pucchitvā taṃ kāraṇaṃ sutvā sayampi mahatā parivārena satthu santikaṃ gantvā dhammaṃ suṇanto sabbābharaṇapaṭimaṇḍitova sabbakilese khepetvā arahattaṃ pāpuṇi. Arahatte pana tena adhigate satthā bhaddiyaseṭṭhiṃ āmantesi – ‘‘tava putto alaṅkatapaṭiyatto dhammaṃ suṇanto arahatte patiṭṭhāsi, tenassa idāneva pabbajituṃ yuttaṃ, no ce pabbajissati, parinibbāyissatī’’ti. Seṭṭhi ‘‘na mayhaṃ puttassa daharasseva sato parinibbānena kiccaṃ atthi, pabbājetha na’’nti āha. Taṃ satthā pabbājetvā upasampādetvā tattha sattāhaṃ vasitvā koṭigāmaṃ pāpuṇi, so ca gāmo gaṅgātīre ahosi . Koṭigāmavāsino ca buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa mahādānaṃ pavattesuṃ. Bhaddajitthero satthārā anumodanāya āraddhamattāya bahigāmaṃ gantvā ‘‘gaṅgātīre maggasamīpe satthu āgatakāle vuṭṭhahissāmī’’ti kālaparicchedaṃ katvā aññatarasmiṃ rukkhamūle samāpattiṃ samāpajjitvā nisīdi. Mahātheresu āgacchantesupi avuṭṭhahitvā satthu āgatakāleyeva vuṭṭhāsi. Puthujjanā bhikkhū – ‘‘ayaṃ adhunā pabbajito, mahātheresu āgacchantesu mānathaddho hutvā na vuṭṭhāsī’’ti ujjhāyiṃsu.
ကောဋိဂာမဝာသိနော သတ္ထု ဘိက္ခုသင္ဃသ္သ စ ဗဟူ နာဝာသင္ဃာဋေ ဗန္ဓိံသု။ သတ္ထာ ‘‘ဘဒ္ဒဇိသ္သာနုဘာဝံ ပကာသေမီ’’တိ နာဝာယ ဌတ္ဝာ ‘‘ကဟံ ဘဒ္ဒဇီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဘဒ္ဒဇိတ္ထေရော – ‘‘သောဟံ, ဘန္တေ’’တိ သတ္ထာရံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အဉ္ဇလိံ ကတ္ဝာ အဋ္ဌာသိ။ သတ္ထာ ‘‘ဧဟိ, ဘဒ္ဒဇိ, အမ္ဟေဟိ သဒ္ဓိံ ဧကနာဝံ အဘိရုဟာ’’တိ။ သော ဥပ္ပတိတ္ဝာ သတ္ထု ဌိတနာဝာယံ အဋ္ဌာသိ။ သတ္ထာ ဂင္ဂာယ မဇ္ဈေ ဂတကာလေ, ‘‘ဘဒ္ဒဇိ, တယာ မဟာပနာဒကာလေ အဇ္ဈာဝုဋ္ဌရတနပာသာဒော ကဟ’’န္တိ အာဟ။ ‘‘ဣမသ္မိံ ဌာနေ နိမုဂ္ဂော, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘဒ္ဒဇိ, သဗ္ရဟ္မစာရီနံ ကင္ခံ ဆိန္ဒာ’’တိ။ တသ္မိံ ခဏေ ထေရော သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတ္ဝာ ဣဒ္ဓိဗလေန ဂန္တ္ဝာ ပာသာဒထူပိကံ ပာဒင္ဂုလန္တရေန သန္နိရုဇ္ဈိတ္ဝာ ပဉ္စဝီသတိယောဇနံ ပာသာဒံ ဂဟေတ္ဝာ အာကာသေ ဥပ္ပတိ, ဥပ္ပတန္တော စ ပညာသယောဇနာနိ ဥက္ခိပိ။ အထသ္သ ပုရိမဘဝေ ဉာတကာ ပာသာဒဂတေန လောဘေန မစ္ဆကစ္ဆပမဏ္ဍူကာ ဟုတ္ဝာ နိဗ္ဗတ္တာ တသ္မိံ ပာသာဒေ ဥဋ္ဌဟန္တေ ပရိဝတ္တိတ္ဝာ ပတိံသု။ သတ္ထာ တေ သမ္ပတန္တေ ဒိသ္ဝာ ‘‘ဉာတကာ တေ, ဘဒ္ဒဇိ, ကိလမန္တီ’’တိ အာဟ။ ထေရော သတ္ထု ဝစနေန ပာသာဒံ ဝိသ္သဇ္ဇေသိ။ ပာသာဒော ယထာဌာနေယေဝ ပတိဋ္ဌဟိ။ သတ္ထာ ပာရင္ဂတော ဘိက္ခူဟိ – ‘‘ကဒာ, ဘန္တေ, ဘဒ္ဒဇိတ္ထေရေန အယံ ပာသာဒော အဇ္ဈာဝုဋ္ဌော’’တိ ပုဋ္ဌော မဟာပနာဒဇာတကံ (ဇာ. ၁.၃.၄၀ အာဒယော) ကထေတ္ဝာ ဗဟုဇနံ ဓမ္မာမတံ ပာယေသိ။
Koṭigāmavāsino satthu bhikkhusaṅghassa ca bahū nāvāsaṅghāṭe bandhiṃsu. Satthā ‘‘bhaddajissānubhāvaṃ pakāsemī’’ti nāvāya ṭhatvā ‘‘kahaṃ bhaddajī’’ti pucchi. Bhaddajitthero – ‘‘sohaṃ, bhante’’ti satthāraṃ upasaṅkamitvā añjaliṃ katvā aṭṭhāsi. Satthā ‘‘ehi, bhaddaji, amhehi saddhiṃ ekanāvaṃ abhiruhā’’ti. So uppatitvā satthu ṭhitanāvāyaṃ aṭṭhāsi. Satthā gaṅgāya majjhe gatakāle, ‘‘bhaddaji, tayā mahāpanādakāle ajjhāvuṭṭharatanapāsādo kaha’’nti āha. ‘‘Imasmiṃ ṭhāne nimuggo, bhante’’ti. ‘‘Tena hi, bhaddaji, sabrahmacārīnaṃ kaṅkhaṃ chindā’’ti. Tasmiṃ khaṇe thero satthāraṃ vanditvā iddhibalena gantvā pāsādathūpikaṃ pādaṅgulantarena sannirujjhitvā pañcavīsatiyojanaṃ pāsādaṃ gahetvā ākāse uppati, uppatanto ca paññāsayojanāni ukkhipi. Athassa purimabhave ñātakā pāsādagatena lobhena macchakacchapamaṇḍūkā hutvā nibbattā tasmiṃ pāsāde uṭṭhahante parivattitvā patiṃsu. Satthā te sampatante disvā ‘‘ñātakā te, bhaddaji, kilamantī’’ti āha. Thero satthu vacanena pāsādaṃ vissajjesi. Pāsādo yathāṭhāneyeva patiṭṭhahi. Satthā pāraṅgato bhikkhūhi – ‘‘kadā, bhante, bhaddajittherena ayaṃ pāsādo ajjhāvuṭṭho’’ti puṭṭho mahāpanādajātakaṃ (jā. 1.3.40 ādayo) kathetvā bahujanaṃ dhammāmataṃ pāyesi.
၉၈. ထေရော ပန အရဟတ္တံ ပတ္တော ပုဗ္ဗသမ္ဘာရံ သရိတ္ဝာ သောမနသ္သဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒာနံ ပကာသေတုံ ဩဂယ္ဟာဟံ ပောက္ခရဏိန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဩဂယ္ဟာဟံ ပောက္ခရဏိန္တိ ပုထုနာနာအနေကမဟောဃေဟိ ခဏိတတ္တာ ‘‘ပောက္ခရဏီ’’တိ လဒ္ဓနာမံ ဇလာသယံ ဩဂယ္ဟ ဩဂဟေတ္ဝာ ပဝိသိတ္ဝာ အဇ္ဈောဂာဟေတ္ဝာ ဃာသဟေတုခာဒနတ္ထာယ တတ္ထ ပောက္ခရဏိယံ ပဝိသိတ္ဝာ ဘိသံ ပဒုမပုဏ္ဍရီကမူလံ ဥဒ္ဓရာမီတိ အတ္ထော။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနပဒတ္ထတ္တာ စ နယာနုသာရေန သုဝိညေယ္ယမေဝာတိ။
98. Thero pana arahattaṃ patto pubbasambhāraṃ saritvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsetuṃ ogayhāhaṃ pokkharaṇintiādimāha. Tattha ogayhāhaṃ pokkharaṇinti puthunānāanekamahoghehi khaṇitattā ‘‘pokkharaṇī’’ti laddhanāmaṃ jalāsayaṃ ogayha ogahetvā pavisitvā ajjhogāhetvā ghāsahetukhādanatthāya tattha pokkharaṇiyaṃ pavisitvā bhisaṃ padumapuṇḍarīkamūlaṃ uddharāmīti attho. Sesaṃ heṭṭhā vuttanayattā uttānapadatthattā ca nayānusārena suviññeyyamevāti.
ဘဒ္ဒဇိတ္ထေရအပဒာနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။
Bhaddajittheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / အပဒာနပာဠိ • Apadānapāḷi / ၈. ဘဒ္ဒဇိတ္ထေရအပဒာနံ • 8. Bhaddajittheraapadānaṃ
