| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
೫. ಭದ್ದಾಲಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
5. Bhaddālisuttavaṇṇanā
೧೩೪. ಅಸಿಯತೀತಿ ಅಸನಂ, ಭುಞ್ಜನಂ ಭೋಜನಂ, ಅಸನಸ್ಸ ಭೋಜನಂ ಅಸನಭೋಜನಂ, ಆಹಾರಪರಿಭೋಗೋ, ಏಕಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಅಸನಭೋಜನಂ ಏಕಾಸನಭೋಜನಂ। ಸೋ ಪನ ಕಾಲೋ ಸಬ್ಬಬುದ್ಧಾನಂ ಸಬ್ಬಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾನಂ ಆಚಿಣ್ಣಸಮಾಚಿಣ್ಣವಸೇನ ಪುಬ್ಬಣ್ಹೋ ಏವ ಇಧಾಧಿಪ್ಪೇತೋತಿ ಆಹ ‘‘ಏಕಸ್ಮಿಂ ಪುರೇಭತ್ತೇ ಅಸನಭೋಜನ’’ನ್ತಿ। ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಕುಕ್ಕುಚ್ಚನ್ತಿ ‘‘ಅಯುತ್ತಂ ವತ ಮಯಾ ಕತಂ, ಯೋ ಅತ್ತನೋ ಸರೀರಪಕತಿಂ ಅಜಾನನ್ತೋ ಏಕಾಸನಭೋಜನಂ ಭುಞ್ಜಿ, ಯೇನ ಮೇ ಇದಂ ಸರೀರಂ ಕಿಸಂ ಜಾತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಾನುಗ್ಗಹೋ ನಾಹೋಸೀ’’ತಿ ಏವಂ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಭವೇಯ್ಯ। ಏತಂ ಸನ್ಧಾಯ ಸತ್ಥಾ ಆಹ, ನ ಭದ್ದಾಲಿಮೇವ ತಾದಿಸಂ ಕಿರಿಯಂ ಅನುಜಾನನ್ತೋ। ಇತರಥಾತಿ ಯದಿ ಏಕಂಯೇವ ಭತ್ತಂ ದ್ವಿಧಾ ಕತ್ವಾ ತತೋ ಏಕಸ್ಸ ಭಾಗಸ್ಸ ಭುಞ್ಜನಂ ಏಕದೇಸಭುಞ್ಜನಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ಕೋ ಸಕ್ಕೋತೀತಿ ಕೋ ಏವಂ ಯಾಪೇತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ। ಅತೀತಜಾತಿಪರಿಚಯೋಪಿ ನಾಮ ಇಮೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂಯೇವ ಅನುಬನ್ಧತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಅತೀತೇ’’ತಿಆದಿ। ವಿರವನ್ತಸ್ಸೇವಾತಿ ಅನಾದರೇ ಸಾಮಿವಚನಂ। ತಂ ಮದ್ದಿತ್ವಾತಿ ‘‘ಅಯಂ ಸಿಕ್ಖಾ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಬುದ್ಧಾನಂ ಸಾಸನೇ ಆಚಿಣ್ಣಂ, ಅಯಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖು ಇಮಂ ಸಿಕ್ಖತೇವಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ತಂ ಭದ್ದಾಲಿಂ ತಸ್ಸ ವಾ ಅನುಸ್ಸಾಹಪವೇದನಂ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ। ಭಿಕ್ಖಾಚಾರಗಮನತ್ಥಂ ನ ವಿತಕ್ಕಮಾಳಕಂ ಅಗಮಾಸಿ, ವಿಹಾರಚಾರಿಕಂ ಚರನ್ತೋ ತಸ್ಸ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಭಗವಾ ಗಚ್ಛತಿ।
134. Asiyatīti asanaṃ, bhuñjanaṃ bhojanaṃ, asanassa bhojanaṃ asanabhojanaṃ, āhāraparibhogo, ekasmiṃ kāle asanabhojanaṃ ekāsanabhojanaṃ. So pana kālo sabbabuddhānaṃ sabbapaccekabuddhānaṃ āciṇṇasamāciṇṇavasena pubbaṇho eva idhādhippetoti āha ‘‘ekasmiṃ purebhatte asanabhojana’’nti. Vippaṭisārakukkuccanti ‘‘ayuttaṃ vata mayā kataṃ, yo attano sarīrapakatiṃ ajānanto ekāsanabhojanaṃ bhuñji, yena me idaṃ sarīraṃ kisaṃ jātaṃ brahmacariyānuggaho nāhosī’’ti evaṃ vippaṭisārakukkuccaṃ bhaveyya. Etaṃ sandhāya satthā āha, na bhaddālimeva tādisaṃ kiriyaṃ anujānanto. Itarathāti yadi ekaṃyeva bhattaṃ dvidhā katvā tato ekassa bhāgassa bhuñjanaṃ ekadesabhuñjanaṃ adhippetaṃ. Ko sakkotīti ko evaṃ yāpetuṃ sakkoti. Atītajātiparicayopi nāma imesaṃ sattānaṃyeva anubandhatīti āha ‘‘atīte’’tiādi. Viravantassevāti anādare sāmivacanaṃ. Taṃ madditvāti ‘‘ayaṃ sikkhā sabbesampi buddhānaṃ sāsane āciṇṇaṃ, ayañca bhikkhu imaṃ sikkhatevā’’ti vatvā taṃ bhaddāliṃ tassa vā anussāhapavedanaṃ abhibhavitvā. Bhikkhācāragamanatthaṃ na vitakkamāḷakaṃ agamāsi, vihāracārikaṃ caranto tassa vasanaṭṭhānaṃ bhagavā gacchati.
೧೩೫. ದೂಸಯನ್ತಿ ಗರಹನ್ತಿ ಏತೇನಾತಿ ದೋಸೋ, ಅಪರಾಧೋ, ಸೋ ಏವ ಕುಚ್ಛಿತಭಾವೇನ ದೋಸಕೋ। ಗರಹಾಯ ಪವತ್ತಿಟ್ಠಾನತೋ ಓಕಾಸೋ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಏತಂ ಓಕಾಸಂ ಏತಂ ಅಪರಾಧ’’ನ್ತಿ। ದುಕ್ಕರತರನ್ತಿ ಪತಿಕಾರವಸೇನ ಅತಿಸಯೇನ ದುಕ್ಕರಂ। ಅಪರಾಧೋ ಹಿ ನ ಖಮಾಪೇನ್ತಂ ಯಥಾಪಚ್ಚಯಂ ವಿತ್ಥಾರಿತೋ ಹುತ್ವಾ ದುಪ್ಪತಿಕಾರೋ ಹೋತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ವಸ್ಸಞ್ಹೀ’’ತಿಆದಿ।
135. Dūsayanti garahanti etenāti doso, aparādho, so eva kucchitabhāvena dosako. Garahāya pavattiṭṭhānato okāso. Tenāha – ‘‘etaṃ okāsaṃ etaṃ aparādha’’nti. Dukkarataranti patikāravasena atisayena dukkaraṃ. Aparādho hi na khamāpentaṃ yathāpaccayaṃ vitthārito hutvā duppatikāro hoti. Tenāha ‘‘vassañhī’’tiādi.
ಅಲಗ್ಗಿತ್ವಾತಿ ಇಮಮ್ಪಿ ನಾಮ ಅಪನೀತಂ ಅಕಾಸೀತಿ ಏವಂ ಅವಿನೇತ್ವಾ, ತಂ ತಂ ತಸ್ಸ ಹಿತಪಟಿಪತ್ತಿಂ ನಿವಾರಣಂ ಕತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಞಾಯಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಅತಿಚ್ಚ ಏತಿ ಪವತ್ತತೀತಿ ಅಚ್ಚಯೋ, ಅಪರಾಧೋ, ಪುರಿಸೇನ ಮದ್ದಿತ್ವಾ ಪವತ್ತಿತೋ ಅಪರಾಧೋ ಅತ್ಥತೋ ಪುರಿಸಂ ಅತಿಚ್ಚ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ಪವತ್ತೋ ನಾಮ ಹೋತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಚ್ಚಯೋ ಮಂ, ಭನ್ತೇ, ಅಚ್ಚಗಮಾ’’ತಿ। ಅವಸೇಸಪಚ್ಚಯಾನಂ ಸಮಾಗಮೇ ಏತಿ ಫಲಂ ಏತಸ್ಮಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಪವತ್ತತಿ ಚಾತಿ ಸಮಯೋ, ಹೇತು ಯಥಾ ‘‘ಸಮುದಾಯೋ’’ತಿ ಆಹ ‘‘ಏಕಂ ಕಾರಣ’’ನ್ತಿ। ಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಭದ್ದಾಲಿತ್ಥೇರಸ್ಸ ಅಪರಿಪೂರಕಾರಿತಾಯ ಭಿಕ್ಖುಆದೀನಂ ಜಾನನಂ, ತಮ್ಪಿ ಕಾರಣಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಅಹಂ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ನ ಉಸ್ಸಹಾಮೀ’’ತಿಆದಿನಾ ವತ್ತಬ್ಬನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Alaggitvāti imampi nāma apanītaṃ akāsīti evaṃ avinetvā, taṃ taṃ tassa hitapaṭipattiṃ nivāraṇaṃ katvāti attho. Ñāyapaṭipattiṃ aticca eti pavattatīti accayo, aparādho, purisena madditvā pavattito aparādho atthato purisaṃ aticca abhibhavitvā pavatto nāma hoti. Tenāha ‘‘accayo maṃ, bhante, accagamā’’ti. Avasesapaccayānaṃ samāgame eti phalaṃ etasmā uppajjati pavattati cāti samayo, hetu yathā ‘‘samudāyo’’ti āha ‘‘ekaṃ kāraṇa’’nti. Yaṃ panettha bhaddālittherassa aparipūrakāritāya bhikkhuādīnaṃ jānanaṃ, tampi kāraṇaṃ katvā ‘‘ahaṃ kho, bhante, na ussahāmī’’tiādinā vattabbanti dasseti.
೧೩೬. ಏಕಚಿತ್ತಕ್ಖಣಿಕಾತಿ ಪಠಮಮಗ್ಗಚಿತ್ತಕ್ಖಣೇನ ಏಕಚಿತ್ತಕ್ಖಣಿಕಾ। ಏವಂ ಆಣಾಪೇತುಂ ನ ಯುತ್ತನ್ತಿ ಸಙ್ಕಮತ್ಥಾಯ ಆಣಾಪೇತುಂ ನ ಯುತ್ತಂ ಪಯೋಜನಾಭಾವತೋ। ಅನಾಚಿಣ್ಣಞ್ಚೇತಂ ಬುದ್ಧಾನಂ, ಯದಿದಂ ಪದಸಾ ಅಕ್ಕಮನಂ। ತಥಾ ಹಿ –
136.Ekacittakkhaṇikāti paṭhamamaggacittakkhaṇena ekacittakkhaṇikā. Evaṃ āṇāpetuṃ na yuttanti saṅkamatthāya āṇāpetuṃ na yuttaṃ payojanābhāvato. Anāciṇṇañcetaṃ buddhānaṃ, yadidaṃ padasā akkamanaṃ. Tathā hi –
‘‘ಅಕ್ಕಮಿತ್ವಾನ ಮಂ ಬುದ್ಧೋ, ಸಹ ಸಿಸ್ಸೇಹಿ ಗಚ್ಛತು।
‘‘Akkamitvāna maṃ buddho, saha sissehi gacchatu;
ಮಾ ನಂ ಕಲಲಂ ಅಕ್ಕಮಿತ್ಥ, ಹಿತಾಯ ಮೇ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ॥ (ಬು॰ ವಂ॰ ೨.೫೩)।
Mā naṃ kalalaṃ akkamittha, hitāya me bhavissatī’’ti. (bu. vaṃ. 2.53);
ಸುಮೇಧಪಣ್ಡಿತೇನ ಪಚ್ಚಾಸೀಸಿತಂ ನ ಕತಂ। ಯಥಾಹ –
Sumedhapaṇḍitena paccāsīsitaṃ na kataṃ. Yathāha –
‘‘ದೀಪಙ್ಕರೋ ಲೋಕವಿದೂ, ಆಹುತೀನಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೋ।
‘‘Dīpaṅkaro lokavidū, āhutīnaṃ paṭiggaho;
ಉಸ್ಸೀಸಕೇ ಮಂ ಠತ್ವಾನ, ಇದಂ ವಚನಮಬ್ರವೀ’’ತಿ॥ (ಬು॰ ವಂ॰ ೨.೬೦)।
Ussīsake maṃ ṭhatvāna, idaṃ vacanamabravī’’ti. (bu. vaṃ. 2.60);
ಭಗವತಾ ಆಣತ್ತೇ ಸತಿ ತೇಸಮ್ಪಿ ಏವಂ ಕಾತುಂ ನ ಯುತ್ತನ್ತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಏತೇಸಂ ಪಟಿಬಾಹಿತುಂ ಯುತ್ತನ್ತಿ ಇದಂ ಅಟ್ಠಾನಪರಿಕಪ್ಪನವಸೇನೇವ ವುತ್ತಂ। ನ ಹಿ ಬುದ್ಧಾನಂ ಕಾತುಂ ಆರದ್ಧಂ ನಾಮ ಕಿಚ್ಚಂ ಕೇಹಿಚಿ ಪಟಿಬಾಹಿತುಂ ಯುತ್ತಂ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ ಪಟಿಬಾಹಿತುಂಯೇವ ಅಕರಣತೋ। ಸಮ್ಮತ್ತನಿಯಾಮಸ್ಸ ಅನೋಕ್ಕನ್ತತ್ತಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಬಾಹಿರಕೋ’’ತಿ।
Bhagavatā āṇatte sati tesampi evaṃ kātuṃ na yuttanti etthāpi eseva nayo. Etesaṃ paṭibāhituṃ yuttanti idaṃ aṭṭhānaparikappanavaseneva vuttaṃ. Na hi buddhānaṃ kātuṃ āraddhaṃ nāma kiccaṃ kehici paṭibāhituṃ yuttaṃ nāma atthi paṭibāhituṃyeva akaraṇato. Sammattaniyāmassa anokkantattā vuttaṃ ‘‘bāhirako’’ti.
೧೩೭. ನ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಅಲ್ಲೀಯತೀತಿ ಚಿತ್ತಂ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ನ ಓತರತಿ।
137.Na kammaṭṭhānaṃ allīyatīti cittaṃ kammaṭṭhānaṃ na otarati.
೧೪೦. ಪುನಪ್ಪುನಂ ಕಾರೇನ್ತೀತಿ ದಣ್ಡಕಮ್ಮಪಣಾಮನಾದಿಕಾರಣಂ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಕಾರೇನ್ತಿ। ಸಮ್ಮಾವತ್ತಮ್ಹಿ ನ ವತ್ತತೀತಿ ತಸ್ಸಾ ತಸ್ಸಾ ಆಪತ್ತಿಯಾ ವುಟ್ಠಾನತ್ಥಂ ಭಗವತಾ ಪಞ್ಞತ್ತಸಮ್ಮಾವತ್ತಮ್ಹಿ ನ ವತ್ತತಿ। ಅನುಲೋಮವತ್ತೇ ನ ವತ್ತತೀತಿ ಯೇನ ಯೇನ ವತ್ತೇನ ಸಙ್ಘೋ ಅನುಲೋಮಿಕೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಅನುಲೋಮವತ್ತೇ ನ ವತ್ತತಿ ವಿಲೋಮಮೇವ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಪಟಿಲೋಮೇನ ಹೋತಿ। ನಿತ್ಥಾರಣಕವತ್ತಮ್ಹೀತಿ ಯೇನ ವತ್ತೇನ ಸಙ್ಘೋ ಅನುಲೋಮಿಕೋ ಹೋತಿ, ಸಾಪತ್ತಿಕಭಾವತೋ ನಿತ್ಥಿಣ್ಣೋ ಹೋತಿ, ತಮ್ಹಿ ನಿತ್ಥಾರಣವತ್ತಸ್ಮಿಂ ನ ವತ್ತತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಆಪತ್ತೀ’’ತಿಆದಿ। ದುಬ್ಬಚಕರಣೇತಿ ದುಬ್ಬಚಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಕರಣೇ।
140.Punappunaṃ kārentīti daṇḍakammapaṇāmanādikāraṇaṃ punappunaṃ kārenti. Sammāvattamhi na vattatīti tassā tassā āpattiyā vuṭṭhānatthaṃ bhagavatā paññattasammāvattamhi na vattati. Anulomavatte na vattatīti yena yena vattena saṅgho anulomiko hoti, tasmiṃ tasmiṃ anulomavatte na vattati vilomameva gaṇhāti, paṭilomena hoti. Nitthāraṇakavattamhīti yena vattena saṅgho anulomiko hoti, sāpattikabhāvato nitthiṇṇo hoti, tamhi nitthāraṇavattasmiṃ na vattati. Tenāha ‘‘āpattī’’tiādi. Dubbacakaraṇeti dubbacassa bhikkhuno karaṇe.
೧೪೪. ಯಾಪೇತೀತಿ ವತ್ತತಿ, ಸಾಸನೇ ತಿಟ್ಠತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಭಿಞ್ಞಾಪತ್ತಾತಿ ‘‘ಅಸುಕೋ ಅಸುಕೋ ಚ ಥೇರೋ ಸೀಲವಾ ಕಲ್ಯಾಣಧಮ್ಮೋ ಬಹುಸ್ಸುತೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಅಭಿಞ್ಞಾತಭಾವಂ ಪತ್ತಾ ಅಧಿಗತಅಭಿಞ್ಞಾತಾ।
144.Yāpetīti vattati, sāsane tiṭṭhatīti attho. Abhiññāpattāti ‘‘asuko asuko ca thero sīlavā kalyāṇadhammo bahussuto’’tiādinā abhiññātabhāvaṃ pattā adhigataabhiññātā.
೧೪೫. ಸತ್ತೇಸು ಹಾಯಮಾನೇಸೂತಿ ಕಿಲೇಸಬಹುಲತಾಯ ಪಟಿಪಜ್ಜನಕಸತ್ತೇಸು ಪರಿಹಾಯನ್ತೇಸು ಪಟಿಪಥೇಸು ಜಾಯಮಾನೇಸು। ಅನ್ತರಧಾಯತಿ ನಾಮ ತದಾಧಾರತಾಯ। ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಾ ಪರೂಪವಾದಾದಯೋ। ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಾ ಅಪಾಯದುಕ್ಖವಿಸೇಸಾ। ಆಸವನ್ತಿ ತೇನ ತೇನ ಪಚ್ಚಯೇನ ಪವತ್ತನ್ತೀತಿ ಆಸವಾ। ನೇಸನ್ತಿ ಪರೂಪವಾದಾದಿಆಸವಾನಂ। ತೇತಿ ವೀತಿಕ್ಕಮಧಮ್ಮಾ।
145.Sattesu hāyamānesūti kilesabahulatāya paṭipajjanakasattesu parihāyantesu paṭipathesu jāyamānesu. Antaradhāyati nāma tadādhāratāya. Diṭṭhadhammikā parūpavādādayo. Samparāyikā apāyadukkhavisesā. Āsavanti tena tena paccayena pavattantīti āsavā. Nesanti parūpavādādiāsavānaṃ. Teti vītikkamadhammā.
ಅಕಾಲಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಅಕಾಲಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ। ಉಪ್ಪತ್ತಿನ್ತಿ ಆಸವಟ್ಠಾನಿಯಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಮುಪ್ಪತ್ತಿಂ। ಸಿಕ್ಖಾಪದಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಕಾಲಂ, ತಾವ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಹೋನ್ತಿ, ತೇನ ಆವಾಸಮಚ್ಛರಿಯಾದಿಹೇತುನಾ ಸಾಸನೇ ಏಕಚ್ಚೇ ಆಸವಟ್ಠಾನಿಯಾ ಧಮ್ಮಾ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಇಮಿನಾ ನಯೇನಾತಿ ಇಮಿನಾ ಪನ ಹೇತುನಾ ಪದಸೋಧಮ್ಮಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಂ ಸಙ್ಗಹೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
Akālaṃ dassetvāti sikkhāpadapaññattiyā akālaṃ dassetvā. Uppattinti āsavaṭṭhāniyānaṃ dhammānamuppattiṃ. Sikkhāpadapaññattiyā kālaṃ, tāvasenāsanāni pahonti, tena āvāsamacchariyādihetunā sāsane ekacce āsavaṭṭhāniyā dhammā na uppajjanti. Iminā nayenāti iminā pana hetunā padasodhammasikkhāpadānaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.
ಯಸನ್ತಿ ಕಿತ್ತಿಸದ್ದಂ ಪರಿವಾರಞ್ಚ। ಸಾಗತತ್ಥೇರಸ್ಸ ನಾಗದಮನಕಿತ್ತಿಯಸಾದಿವಸೇನ ಸುರಾಪಾನಸಙ್ಖಾತೋ ಆಸವಟ್ಠಾನಿಯೋ ಧಮ್ಮೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ।
Yasanti kittisaddaṃ parivārañca. Sāgatattherassa nāgadamanakittiyasādivasena surāpānasaṅkhāto āsavaṭṭhāniyo dhammo uppajji.
ರಸೇನ ರಸಂ ಸಂಸನ್ದೇತ್ವಾತಿ ಉಪಾದಿನ್ನಕಫಸ್ಸರಸೇನ ಅನುಪಾದಿನ್ನಕಫಸ್ಸರಸಂ ಸಂಸನ್ದೇತ್ವಾ।
Rasena rasaṃ saṃsandetvāti upādinnakaphassarasena anupādinnakaphassarasaṃ saṃsandetvā.
೧೪೬. ನ ಖೋ, ಭದ್ದಾಲಿ, ಏಸೇವ ಹೇತು, ಅಥ ಖೋ ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ಅತ್ಥೀತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಭಗವಾ ‘‘ಅಪಿಚಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತೇನ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸಕ್ಕಚ್ಚಸವನೇ ಥೇರಂ ನಿಯೋಜೇತಿ।
146. Na kho, bhaddāli, eseva hetu, atha kho aññampi atthīti dassento bhagavā ‘‘apicā’’tiādimāha. Tena dhammassa sakkaccasavane theraṃ niyojeti.
೧೪೭. ವಿಸೇವನಾಚಾರನ್ತಿ ಅದನ್ತಕಿರಿಯಂ। ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯತೀತಿ ವೂಪಸಮ್ಮತಿ। ತತ್ಥ ಅದನ್ತಕಿರಿಯಂ ಪಹಾಯ ದನ್ತೋ ಹೋತಿ। ಯುಗಸ್ಸಾತಿ ರಥಧುರಸ್ಸ।
147.Visevanācāranti adantakiriyaṃ. Parinibbāyatīti vūpasammati. Tattha adantakiriyaṃ pahāya danto hoti. Yugassāti rathadhurassa.
ಅನುಕ್ಕಮೇತಿ ಅನುರೂಪಪರಿಗಮೇ। ತದವತ್ಥಾನುರೂಪಂ ಪಾದಾನಂ ಉಕ್ಖಿಪನೇ ನಿಕ್ಖಿಪನೇ ಚ। ತೇನಾಹ ‘‘ಚತ್ತಾರೋ ಪಾದೇ’’ತಿಆದಿ। ರಜ್ಜುಬನ್ಧನವಿಧಾನೇನಾತಿ ಪಾದತೋ ಭೂಮಿಯಾ ಮೋಚನವಿಧಾನೇನ। ಏವಂ ಕರಣತ್ಥನ್ತಿ ಯಥಾ ಅಸ್ಸೇ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸೇವ ಭೂಮಿಂ ಗಹೇತುಂ ಸಕ್ಕಾ, ಏವಂ ಚತ್ತಾರೋ ಪಾದೇ ತಥಾ ಕತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ನಿಚ್ಚಲಭಾವಕರಣತ್ಥಂ। ಮಣ್ಡಲೇತಿ ಮಣ್ಡಲಧಾವಿಕಾಯಂ। ಪಥವೀಕಮನೇತಿ ಪಥವಿಂ ಫುಟ್ಠಮತ್ತೇನ ಗಮನೇ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಗ್ಗಗ್ಗಖುರೇಹೀ’’ತಿ। ಓಕ್ಕನ್ತಕರಣಸ್ಮಿನ್ತಿ ಓಕ್ಕನ್ತೇತ್ವಾ ಪರಸೇನಾಸಮ್ಮದ್ದನ ಓಕ್ಕನ್ತಕರಣೇ। ಏಕಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇತಿ ಚತೂಸು ಪಾದೇಸು ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಗಮನಂ ಚೋದೇನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ, ಸೋ ಪನೇತ್ಥ ಸೀಘತರೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ದವತ್ತೇತಿ ಮರಿಯಾದಾಕೋಪನೇಹಿ ನಾನಪ್ಪಯೋಜನೇ, ಪರಸೇನಾಯ ಪವತ್ತಮಹಾನಾದಪಹರಣೇಹಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯುದ್ಧಕಾಲಸ್ಮಿ’’ನ್ತಿಆದಿ।
Anukkameti anurūpaparigame. Tadavatthānurūpaṃ pādānaṃ ukkhipane nikkhipane ca. Tenāha ‘‘cattāro pāde’’tiādi. Rajjubandhanavidhānenāti pādato bhūmiyā mocanavidhānena. Evaṃ karaṇatthanti yathā asse nisinnasseva bhūmiṃ gahetuṃ sakkā, evaṃ cattāro pāde tathā katvā attano niccalabhāvakaraṇatthaṃ. Maṇḍaleti maṇḍaladhāvikāyaṃ. Pathavīkamaneti pathaviṃ phuṭṭhamattena gamane. Tenāha ‘‘aggaggakhurehī’’ti. Okkantakaraṇasminti okkantetvā parasenāsammaddana okkantakaraṇe. Ekasmiṃ ṭhāneti catūsu pādesu yattha katthaci ekasmiṃ ṭhāne gamanaṃ codentīti attho, so panettha sīghataro adhippeto. Davatteti mariyādākopanehi nānappayojane, parasenāya pavattamahānādapaharaṇehi attho. Tenāha ‘‘yuddhakālasmi’’ntiādi.
ರಞ್ಞಾ ಜಾನಿತಬ್ಬಗುಣೇತಿ ಯಥಾ ರಾಜಾ ಅಸ್ಸಸ್ಸ ಗುಣೇ ಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ತೇನ ಜಾನಿತಬ್ಬಗುಣಕಾರಣಂ ಕಾರೇತಿ। ಅಸ್ಸರಾಜವಂಸೇತಿ ದುಸ್ಸಹಂ ದುಕ್ಖಂ ಪತ್ವಾಪಿ ಯಥಾ ಅಯಂ ರಾಜವಂಸಾನುರೂಪಕಿರಿಯಂ ನ ಜಹಿಸ್ಸತಿ, ಏವಂ ಸಿಕ್ಖಾಪನೇ। ಸಿಕ್ಖಾಪನಮೇವ ಹಿ ಸನ್ಧಾಯ ಸಬ್ಬತ್ಥ ‘‘ಕಾರಣಂ ಕಾರೇತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ ತಸ್ಸ ಕರಣಕಾರಾಪನಪರಿಯಾಯತ್ತಾ।
Raññā jānitabbaguṇeti yathā rājā assassa guṇe jānāti, evaṃ tena jānitabbaguṇakāraṇaṃ kāreti. Assarājavaṃseti dussahaṃ dukkhaṃ patvāpi yathā ayaṃ rājavaṃsānurūpakiriyaṃ na jahissati, evaṃ sikkhāpane. Sikkhāpanameva hi sandhāya sabbattha ‘‘kāraṇaṃ kāretī’’ti vuttaṃ tassa karaṇakārāpanapariyāyattā.
ಯಥಾ ಉತ್ತಮಜವೋ ಹೋತೀತಿ ಜವದಸ್ಸನಟ್ಠಾನೇ ಯಥಾ ಹಯೋ ಉತ್ತಮಜವಂ ನ ಹಾಪೇಸಿ, ಏವಂ ಸಿಕ್ಖಾಪೇತಿ। ಉತ್ತಮಹಯಭಾವೇ, ಯಥಾ ಉತ್ತಮಹಯೋ ಹೋತೀತಿ ಕಮ್ಮಕರಣಕಾಲೇ ಅತ್ತನೋ ಉತ್ತಮಸಭಾವಂ ಅನಿಗುಹಿತ್ವಾ ಅವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಯಥಾ ಅತ್ಥಸಿದ್ಧಿ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಪರಮಜವೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪೇತಿ। ಯಥಾ ಕಿರಿಯಾ ವಿನಾ ದಬ್ಬಮ್ಪಿ ವಿನಾ ಕಿರಿಯಂ ನ ಭವತಿ, ಏವಂ ದಟ್ಠಬ್ಬನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ತತ್ಥ ಪಕತಿಯಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
Yathāuttamajavo hotīti javadassanaṭṭhāne yathā hayo uttamajavaṃ na hāpesi, evaṃ sikkhāpeti. Uttamahayabhāve, yathā uttamahayo hotīti kammakaraṇakāle attano uttamasabhāvaṃ aniguhitvā avajjetvā yathā atthasiddhi hoti, evaṃ paramajavena sikkhāpeti. Yathā kiriyā vinā dabbampi vinā kiriyaṃ na bhavati, evaṃ daṭṭhabbanti dassetuṃ ‘‘tattha pakatiyā’’tiādi vuttaṃ.
ತತ್ರಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಪಕತಿಯಾ ಉತ್ತಮಹಯಸ್ಸೇವ ಉತ್ತಮಹಯಕಾರಣಾರಹತ್ತಾ ಉತ್ತಮಜವಪಟಿಪಜ್ಜನೇ। ಮಾಸಖಾದಕಘೋಟಕಾನನ್ತಿ ಮಾಸಂ ಖಾದಿತ್ವಾ ಯಥಾ ತಥಾ ವಿಗುಣಖಲುಙ್ಗಕಾನಂ। ವಲಞ್ಜಕದಣ್ಡನ್ತಿ ರಞ್ಞಾ ಗಹೇತಬ್ಬಸುವಣ್ಣದಣ್ಡಂ। ಧಾತುಪತ್ಥದ್ಧೋತಿ ಅತ್ತನಾವ ಸಮುಪ್ಪಾದಿತಧಾತುಯಾ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಿತೋ ಹುತ್ವಾ।
Tatrāti tasmiṃ pakatiyā uttamahayasseva uttamahayakāraṇārahattā uttamajavapaṭipajjane. Māsakhādakaghoṭakānanti māsaṃ khāditvā yathā tathā viguṇakhaluṅgakānaṃ. Valañjakadaṇḍanti raññā gahetabbasuvaṇṇadaṇḍaṃ. Dhātupatthaddhoti attanāva samuppāditadhātuyā upatthambhito hutvā.
ಉತ್ತಮೇ ಸಾಖಲ್ಯೇತಿ ಪರಮಸಖಿಲಭಾವೇ ಸಖಿಲವಾಚಾಯ ಏವ ದಮೇತಬ್ಬತಾಯ। ತೇನಾಹ ‘‘ಮುದುವಾಚಾಯ ಹೀ’’ತಿಆದಿ।
Uttame sākhalyeti paramasakhilabhāve sakhilavācāya eva dametabbatāya. Tenāha ‘‘muduvācāya hī’’tiādi.
ಅರಹತ್ತಫಲಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಯಾತಿ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಕಾಲೇ ಪವತ್ತಸಮ್ಮಾಞಾಣಂ। ಸಮ್ಮಾಞಾಣಂ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಯೇವಾತಿ ಪನ ಇದಂ ಫಲಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಭಾವಸಾಮಞ್ಞೇನ ವುತ್ತಂ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಞಾಣ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ, ತಂ ನ ಯುಜ್ಜತಿ ‘‘ಅಸೇಕ್ಖೇನಾ’’ತಿ ವಿಸೇಸಿತತ್ತಾ। ತಮ್ಪಿ ಅಸೇಕ್ಖಞಾಣನ್ತಿ ಚೇ? ಏವಮ್ಪಿ ನಿಪ್ಪರಿಯಾಯ ಸೇಕ್ಖಗ್ಗಹಣೇ ಪರಿಯಾಯಸೇಕ್ಖಗ್ಗಹಣಂ ನ ಯುತ್ತಮೇವ, ಕಿಚ್ಚಭೇದೇನ ವಾ ವುತ್ತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಏಕಾ ಏವ ಹಿ ಸಾ ಪಞ್ಞಾ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಪಚ್ಚಕ್ಖಕಿರಿಯಾಯ ಸಮ್ಮಾದಸ್ಸನಕಿಚ್ಚಂ ಉಪಾದಾಯ ‘‘ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠೀ’’ತಿ ವುತ್ತಾ, ಸಮ್ಮಾಜಾನನಕಿಚ್ಚಂ ಉಪಾದಾಯ ‘‘ಸಮ್ಮಾಞಾಣ’’ನ್ತಿ। ಅಞ್ಞಾತಾವಿನ್ದ್ರಿಯವಸೇನ ವಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ, ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯವಸೇನ ಸಮ್ಮಾಞಾಣನ್ತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಮಗ್ಗಫಲಾವಹಾಯ ದೇಸನಾಯ ಸಙ್ಖೇಪತೋವ ಆಗತತ್ತಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಉಗ್ಘಟಿತಞ್ಞುಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ವಸೇನಾ’’ತಿ।
Arahattaphalasammādiṭṭhiyāti phalasamāpattikāle pavattasammāñāṇaṃ. Sammāñāṇaṃ pubbe vuttasammādiṭṭhiyevāti pana idaṃ phalasammādiṭṭhibhāvasāmaññena vuttaṃ. Keci pana ‘‘paccavekkhaṇañāṇa’’nti vadanti, taṃ na yujjati ‘‘asekkhenā’’ti visesitattā. Tampi asekkhañāṇanti ce? Evampi nippariyāya sekkhaggahaṇe pariyāyasekkhaggahaṇaṃ na yuttameva, kiccabhedena vā vuttanti daṭṭhabbaṃ. Ekā eva hi sā paññā nibbānassa paccakkhakiriyāya sammādassanakiccaṃ upādāya ‘‘sammādiṭṭhī’’ti vuttā, sammājānanakiccaṃ upādāya ‘‘sammāñāṇa’’nti. Aññātāvindriyavasena vā sammādiṭṭhi, paññindriyavasena sammāñāṇanti evamettha attho daṭṭhabbo. Maggaphalāvahāya desanāya saṅkhepatova āgatattā vuttaṃ ‘‘ugghaṭitaññupuggalassa vasenā’’ti.
ಭದ್ದಾಲಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Bhaddālisuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೫. ಭದ್ದಾಲಿಸುತ್ತಂ • 5. Bhaddālisuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೫. ಭದ್ದಾಲಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 5. Bhaddālisuttavaṇṇanā
