Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ൩. ഭദ്ദത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ

    3. Bhaddattheragāthāvaṇṇanā

    ഏകപുത്തോതിആദികാ ആയസ്മതോ ഭദ്ദത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? അയം കിര പദുമുത്തരം ഭഗവന്തം ഭിക്ഖുസങ്ഘഞ്ച സതസഹസ്സപരിമാണം ചീവരാദീഹി ചതൂഹി പച്ചയേഹി പൂജേസി. സോ തേന പുഞ്ഞകമ്മേന ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ സാവത്ഥിയം സേട്ഠികുലേ നിബ്ബത്തി. നിബ്ബത്തമാനോ ച അപുത്തകേസു മാതാപിതൂസു ദേവതായാചനാദീനി കത്വാപി അലഭന്തേസു സത്ഥാരം ഉപസങ്കമിത്വാ ‘‘സചേ, ഭന്തേ, മയം ഏകം പുത്തം ലച്ഛാമ, തം തുമ്ഹാകം ദാസത്ഥായ ദസ്സാമാ’’തി വത്വാ ആയാചിത്വാ ഗതേസു സത്ഥു അധിപ്പായം ഞത്വാ അഞ്ഞതരോ ദേവപുത്തോ ഖീണായുകോ ഹുത്വാ ഠിതോ സക്കേന ദേവരഞ്ഞാ ‘‘അമുകസ്മിം കുലേ നിബ്ബത്താഹീ’’തി ആണത്തോ തത്ഥ നിബ്ബത്തി, ഭദ്ദോതിസ്സ നാമം അകംസു. തം സത്തവസ്സുദ്ദേസികം ജാതം മാതാപിതരോ അലങ്കരിത്വാ ഭഗവതോ സന്തികം നേത്വാ ‘‘അയം സോ, ഭന്തേ, തുമ്ഹേ ആയാചിത്വാ ലദ്ധദാരകോ, ഇമം തുമ്ഹാകം നിയ്യാതേമാ’’തി ആഹംസു. സത്ഥാ ആനന്ദത്ഥേരം ആണാപേസി – ‘‘ഇമം പബ്ബാജേഹീ’’തി. ആണാപേത്വാ ച ഗന്ധകുടിം പാവിസി. ഥേരോ തം പബ്ബാജേത്വാ സങ്ഖേപേന വിപസ്സനാമുഖം ആചിക്ഖി. സോ ഉപനിസ്സയസമ്പന്നത്താ വിപസ്സനായ കമ്മം കരോന്തോ സൂരിയേ അനോഗ്ഗതേയേവ ഭാവനം ഉസ്സുക്കാപേത്വാ ഛളഭിഞ്ഞോ അഹോസി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൧.൫.൫൪-൬൯) –

    Ekaputtotiādikā āyasmato bhaddattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayaṃ kira padumuttaraṃ bhagavantaṃ bhikkhusaṅghañca satasahassaparimāṇaṃ cīvarādīhi catūhi paccayehi pūjesi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ seṭṭhikule nibbatti. Nibbattamāno ca aputtakesu mātāpitūsu devatāyācanādīni katvāpi alabhantesu satthāraṃ upasaṅkamitvā ‘‘sace, bhante, mayaṃ ekaṃ puttaṃ lacchāma, taṃ tumhākaṃ dāsatthāya dassāmā’’ti vatvā āyācitvā gatesu satthu adhippāyaṃ ñatvā aññataro devaputto khīṇāyuko hutvā ṭhito sakkena devaraññā ‘‘amukasmiṃ kule nibbattāhī’’ti āṇatto tattha nibbatti, bhaddotissa nāmaṃ akaṃsu. Taṃ sattavassuddesikaṃ jātaṃ mātāpitaro alaṅkaritvā bhagavato santikaṃ netvā ‘‘ayaṃ so, bhante, tumhe āyācitvā laddhadārako, imaṃ tumhākaṃ niyyātemā’’ti āhaṃsu. Satthā ānandattheraṃ āṇāpesi – ‘‘imaṃ pabbājehī’’ti. Āṇāpetvā ca gandhakuṭiṃ pāvisi. Thero taṃ pabbājetvā saṅkhepena vipassanāmukhaṃ ācikkhi. So upanissayasampannattā vipassanāya kammaṃ karonto sūriye anoggateyeva bhāvanaṃ ussukkāpetvā chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.5.54-69) –

    ‘‘പദുമുത്തരസമ്ബുദ്ധം, മേത്തചിത്തം മഹാമുനിം;

    ‘‘Padumuttarasambuddhaṃ, mettacittaṃ mahāmuniṃ;

    ഉപേതി ജനതാ സബ്ബാ, സബ്ബലോകഗ്ഗനായകം.

    Upeti janatā sabbā, sabbalokagganāyakaṃ.

    ‘‘സത്തുകഞ്ച ബദ്ധകഞ്ച, ആമിസം പാനഭോജനം;

    ‘‘Sattukañca baddhakañca, āmisaṃ pānabhojanaṃ;

    ദദന്തി സത്ഥുനോ സബ്ബേ, പുഞ്ഞക്ഖേത്തേ അനുത്തരേ.

    Dadanti satthuno sabbe, puññakkhette anuttare.

    ‘‘അഹമ്പി ദാനം ദസ്സാമി, ദേവദേവസ്സ താദിനോ;

    ‘‘Ahampi dānaṃ dassāmi, devadevassa tādino;

    ബുദ്ധസേട്ഠം നിമന്തേത്വാ, സങ്ഘമ്പി ച അനുത്തരം.

    Buddhaseṭṭhaṃ nimantetvā, saṅghampi ca anuttaraṃ.

    ‘‘ഉയ്യോജിതാ മയാ ചേതേ, നിമന്തേസും തഥാഗതം;

    ‘‘Uyyojitā mayā cete, nimantesuṃ tathāgataṃ;

    കേവലം ഭിക്ഖുസങ്ഘഞ്ച, പുഞ്ഞക്ഖേത്തം അനുത്തരം.

    Kevalaṃ bhikkhusaṅghañca, puññakkhettaṃ anuttaraṃ.

    ‘‘സതസഹസ്സപല്ലങ്കം, സോവണ്ണം ഗോനകത്ഥതം;

    ‘‘Satasahassapallaṅkaṃ, sovaṇṇaṃ gonakatthataṃ;

    തൂലികാപടലികായ, ഖോമകപ്പാസികേഹി ച;

    Tūlikāpaṭalikāya, khomakappāsikehi ca;

    മഹാരഹം പഞ്ഞാപയിം, ആസനം ബുദ്ധയുത്തകം.

    Mahārahaṃ paññāpayiṃ, āsanaṃ buddhayuttakaṃ.

    ‘‘പദുമുത്തരോ ലോകവിദൂ, ദേവദേവോ നരാസഭോ;

    ‘‘Padumuttaro lokavidū, devadevo narāsabho;

    ഭിക്ഖുസങ്ഘപരിബ്യൂള്ഹോ, മമ ദ്വാരമുപാഗമി.

    Bhikkhusaṅghaparibyūḷho, mama dvāramupāgami.

    ‘‘പച്ചുഗ്ഗന്ത്വാന സമ്ബുദ്ധം, ലോകനാഥം യസസ്സിനം;

    ‘‘Paccuggantvāna sambuddhaṃ, lokanāthaṃ yasassinaṃ;

    പസന്നചിത്തോ സുമനോ, അഭിനാമയിം സങ്ഘരം.

    Pasannacitto sumano, abhināmayiṃ saṅgharaṃ.

    ‘‘ഭിക്ഖൂനം സതസഹസ്സം, ബുദ്ധഞ്ച ലോകനായകം;

    ‘‘Bhikkhūnaṃ satasahassaṃ, buddhañca lokanāyakaṃ;

    പസന്നചിത്തോ സുമനോ, പരമന്നേന തപ്പയിം.

    Pasannacitto sumano, paramannena tappayiṃ.

    ‘‘പദുമുത്തരോ ലോകവിദൂ, ആഹുതീനം പടിഗ്ഗഹോ;

    ‘‘Padumuttaro lokavidū, āhutīnaṃ paṭiggaho;

    ഭിക്ഖുസങ്ഘേ നിസീദിത്വാ, ഇമാ ഗാഥാ അഭാസഥ.

    Bhikkhusaṅghe nisīditvā, imā gāthā abhāsatha.

    ‘‘യേനിദം ആസനം ദിന്നം, സോവണ്ണം ഗോനകത്ഥതം;

    ‘‘Yenidaṃ āsanaṃ dinnaṃ, sovaṇṇaṃ gonakatthataṃ;

    തമഹം കിത്തയിസ്സാമി, സുണാഥ മമ ഭാസതോ.

    Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.

    ‘‘ചതുസത്തതിക്ഖത്തും സോ, ദേവരജ്ജം കരിസ്സതി;

    ‘‘Catusattatikkhattuṃ so, devarajjaṃ karissati;

    അനുഭോസ്സതി സമ്പത്തിം, അച്ഛരാഹി പുരക്ഖതോ.

    Anubhossati sampattiṃ, accharāhi purakkhato.

    ‘‘പദേസരജ്ജം സഹസ്സം, വസുധം ആവസിസ്സതി;

    ‘‘Padesarajjaṃ sahassaṃ, vasudhaṃ āvasissati;

    ഏകപഞ്ഞാസക്ഖത്തുഞ്ച, ചക്കവത്തീ ഭവിസ്സതി.

    Ekapaññāsakkhattuñca, cakkavattī bhavissati.

    ‘‘സബ്ബാസു ഭവയോനീസു, ഉച്ചാകുലീ ഭവിസ്സതി;

    ‘‘Sabbāsu bhavayonīsu, uccākulī bhavissati;

    സോ ച പച്ഛാ പബ്ബജിത്വാ, സുക്കമൂലേന ചോദിതോ;

    So ca pacchā pabbajitvā, sukkamūlena codito;

    ഭദ്ദിയോ നാമ നാമേന, ഹേസ്സതി സത്ഥു സാവകോ.

    Bhaddiyo nāma nāmena, hessati satthu sāvako.

    ‘‘വിവേകമനുയുത്തോമ്ഹി, പന്തസേനനിവാസഹം;

    ‘‘Vivekamanuyuttomhi, pantasenanivāsahaṃ;

    ഫലഞ്ചാധിഗതം സബ്ബം, ചത്തക്ലേസോമ്ഹി അജ്ജഹം.

    Phalañcādhigataṃ sabbaṃ, cattaklesomhi ajjahaṃ.

    ‘‘മമ സബ്ബം അഭിഞ്ഞായ, സബ്ബഞ്ഞൂ ലോകനായകോ;

    ‘‘Mama sabbaṃ abhiññāya, sabbaññū lokanāyako;

    ഭിക്ഖുസങ്ഘേ നിസീദിത്വാ, ഏതദഗ്ഗേ ഠപേസി മം.

    Bhikkhusaṅghe nisīditvā, etadagge ṭhapesi maṃ.

    ‘‘പടിസമ്ഭിദാ ചതസ്സോ, വിമോക്ഖാപി ച അട്ഠിമേ;

    ‘‘Paṭisambhidā catasso, vimokkhāpi ca aṭṭhime;

    ഛളഭിഞ്ഞാ സച്ഛികതാ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.

    Chaḷabhiññā sacchikatā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    തസ്സ ഭഗവാ ഛളഭിഞ്ഞുപ്പത്തിം ഞത്വാ ‘‘ഏഹി, ഭദ്ദാ’’തി ആഹ. സോ താവദേവ സത്ഥാരം ഉപസങ്കമിത്വാ വന്ദിത്വാ പഞ്ജലികോ സത്ഥു സമീപേ അട്ഠാസി, സാ ഏവ ചസ്സ ഉപസമ്പദാ അഹോസി. ബുദ്ധൂപസമ്പദാ നാമ കിരേസാ. ഥേരോ ജാതിതോ പട്ഠായ അത്തനോ പവത്തിയാ കഥനമുഖേന അഞ്ഞം ബ്യാകരോന്തോ –

    Tassa bhagavā chaḷabhiññuppattiṃ ñatvā ‘‘ehi, bhaddā’’ti āha. So tāvadeva satthāraṃ upasaṅkamitvā vanditvā pañjaliko satthu samīpe aṭṭhāsi, sā eva cassa upasampadā ahosi. Buddhūpasampadā nāma kiresā. Thero jātito paṭṭhāya attano pavattiyā kathanamukhena aññaṃ byākaronto –

    ൪൭൩.

    473.

    ‘‘ഏകപുത്തോ അഹം ആസിം, പിയോ മാതു പിയോ പിതു;

    ‘‘Ekaputto ahaṃ āsiṃ, piyo mātu piyo pitu;

    ബഹൂഹി വതചരിയാഹി, ലദ്ധോ ആയാചനാഹി ച.

    Bahūhi vatacariyāhi, laddho āyācanāhi ca.

    ൪൭൪.

    474.

    ‘‘തേ ച മം അനുകമ്പായ, അത്ഥകാമാ ഹിതേസിനോ;

    ‘‘Te ca maṃ anukampāya, atthakāmā hitesino;

    ഉഭോ പിതാ ച മാതാ ച, ബുദ്ധസ്സ ഉപനാമയും.

    Ubho pitā ca mātā ca, buddhassa upanāmayuṃ.

    ൪൭൫.

    475.

    ‘‘കിച്ഛാ ലദ്ധോ അയം പുത്തോ, സുഖുമാലോ സുഖേധിതോ;

    ‘‘Kicchā laddho ayaṃ putto, sukhumālo sukhedhito;

    ഇമം ദദാമ തേ നാഥ, ജിനസ്സ പരിചാരകം.

    Imaṃ dadāma te nātha, jinassa paricārakaṃ.

    ൪൭൬.

    476.

    ‘‘സത്ഥാ ച മം പടിഗ്ഗയ്ഹ, ആനന്ദം ഏതദബ്രവി;

    ‘‘Satthā ca maṃ paṭiggayha, ānandaṃ etadabravi;

    പബ്ബാജേഹി ഇമം ഖിപ്പം, ഹേസ്സത്യാജാനിയോ അയം.

    Pabbājehi imaṃ khippaṃ, hessatyājāniyo ayaṃ.

    ൪൭൭.

    477.

    ‘‘പബ്ബാജേത്വാന മം സത്ഥാ, വിഹാരം പാവിസീ ജിനോ;

    ‘‘Pabbājetvāna maṃ satthā, vihāraṃ pāvisī jino;

    അനോഗ്ഗതസ്മിം സൂരിയസ്മിം, തതോ ചിത്തം വിമുച്ചി മേ.

    Anoggatasmiṃ sūriyasmiṃ, tato cittaṃ vimucci me.

    ൪൭൮.

    478.

    ‘‘തതോ സത്ഥാ നിരാകത്വാ, പടിസല്ലാനവുട്ഠിതോ;

    ‘‘Tato satthā nirākatvā, paṭisallānavuṭṭhito;

    ഏഹി ഭദ്ദാതി മം ആഹ, സാ മേ ആസൂപസമ്പദാ.

    Ehi bhaddāti maṃ āha, sā me āsūpasampadā.

    ൪൭൯.

    479.

    ‘‘ജാതിയാ സത്തവസ്സേന, ലദ്ധാ മേ ഉപസമ്പദാ;

    ‘‘Jātiyā sattavassena, laddhā me upasampadā;

    തിസ്സോ വിജ്ജാ അനുപ്പത്താ, അഹോ ധമ്മസുധമ്മതാ’’തി. –

    Tisso vijjā anuppattā, aho dhammasudhammatā’’ti. –

    ഇമാ ഗാഥാ അഭാസി.

    Imā gāthā abhāsi.

    തത്ഥ വതചരിയാഹീതി, ‘‘ഏവം കത്വാ പുത്തം ലഭിസ്സഥാ’’തി വുത്തം സമണബ്രാഹ്മണാനം വചനം സുത്വാ, ഖീരം പായിത്വാ, അനസനാദിവതചരണേഹി. ആയാചനാഹീതി ദേവതായാചനാഹി സത്ഥുആയാചനായ ച, ഇദമേവ ചേത്ഥ കാരണം, ഇതരം ഥേരോ മാതാപിതൂനം പടിപത്തിദസ്സനത്ഥഞ്ചേവ കിച്ഛലദ്ധഭാവദസ്സനത്ഥഞ്ച വദതി.

    Tattha vatacariyāhīti, ‘‘evaṃ katvā puttaṃ labhissathā’’ti vuttaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ vacanaṃ sutvā, khīraṃ pāyitvā, anasanādivatacaraṇehi. Āyācanāhīti devatāyācanāhi satthuāyācanāya ca, idameva cettha kāraṇaṃ, itaraṃ thero mātāpitūnaṃ paṭipattidassanatthañceva kicchaladdhabhāvadassanatthañca vadati.

    തേതി മാതാപിതരോ. ഉപനാമയുന്തി ഉപനാമേസും.

    Teti mātāpitaro. Upanāmayunti upanāmesuṃ.

    സുഖേധിതോതി സുഖസംവഡ്ഢിതോ. തേതി തുയ്ഹം. പരിചാരകന്തി കിംകാരം.

    Sukhedhitoti sukhasaṃvaḍḍhito. Teti tuyhaṃ. Paricārakanti kiṃkāraṃ.

    ഹേസ്സത്യാജാനിയോ അയന്തി അയം ദാരകോ മമ സാസനേ ആജാനീയോ ഭവിസ്സതി. തസ്മാ ഖിപ്പം അജ്ജേവ പബ്ബാജേഹീതി ഏതം അബ്രവി, ആഹ.

    Hessatyājāniyo ayanti ayaṃ dārako mama sāsane ājānīyo bhavissati. Tasmā khippaṃ ajjeva pabbājehīti etaṃ abravi, āha.

    പബ്ബാജേത്വാനാതി ആനന്ദത്ഥേരേന പബ്ബാജേത്വാ. വിഹാരന്തി ഗന്ധകുടിം. അനോഗ്ഗതസ്മിം സൂരിയസ്മിന്തി സൂരിയേ അനത്ഥങ്ഗതേയേവ. തതോ ചിത്തം വിമുച്ചി മേതി തതോ വിപസ്സനാരമ്ഭതോ പരം ന ചിരേനേവ ഖണേന സബ്ബാസവേഹി മേ ചിത്തം വിമുച്ചി, ഖീണാസവോ അഹോസിം.

    Pabbājetvānāti ānandattherena pabbājetvā. Vihāranti gandhakuṭiṃ. Anoggatasmiṃ sūriyasminti sūriye anatthaṅgateyeva. Tato cittaṃ vimucci meti tato vipassanārambhato paraṃ na cireneva khaṇena sabbāsavehi me cittaṃ vimucci, khīṇāsavo ahosiṃ.

    തതോതി മമ ആസവക്ഖയതോ പച്ഛാ. നിരാകത്വാതി അത്തനാ സമാപന്നം ഫലസമാപത്തിം അപ്പേത്വാ തതോ വുട്ഠായ. തേനാഹ ‘‘പടിസല്ലാനവുട്ഠിതോ’’തി. സാ മേ ആസൂപസമ്പദാതി യാ മം ഉദ്ദിസ്സ ‘‘ഏഹി, ഭദ്ദാ’’തി സത്ഥു വാചാ പവത്താ, സാ ഏവ മേ മയ്ഹം ഉപസമ്പദാ ആസി. ഏവം ജാതിയാ സത്തവസ്സേന, ലദ്ധാ മേ ഉപസമ്പദാതി സാതിസയം സത്ഥാരാ അത്തനോ കതം അനുഗ്ഗഹം സാസനസ്സ ച നിയ്യാനികതം ദസ്സേതി. തേനാഹ ‘‘അഹോ ധമ്മസുധമ്മതാ’’തി.

    Tatoti mama āsavakkhayato pacchā. Nirākatvāti attanā samāpannaṃ phalasamāpattiṃ appetvā tato vuṭṭhāya. Tenāha ‘‘paṭisallānavuṭṭhito’’ti. Sā me āsūpasampadāti yā maṃ uddissa ‘‘ehi, bhaddā’’ti satthu vācā pavattā, sā eva me mayhaṃ upasampadā āsi. Evaṃ jātiyā sattavassena, laddhā me upasampadāti sātisayaṃ satthārā attano kataṃ anuggahaṃ sāsanassa ca niyyānikataṃ dasseti. Tenāha ‘‘aho dhammasudhammatā’’ti.

    ഏത്ഥ ച ‘‘ചിത്തം വിമുച്ചി മേ’’തി ഖീണാസവഭാവം പകാസേത്വാപി പുന ‘‘തിസ്സോ വിജ്ജാ അനുപ്പത്താ’’തി ലോകിയാഭിഞ്ഞേകദേസദസ്സനം ഛളഭിഞ്ഞഭാവവിഭാവനത്ഥം. തേനാഹ അപദാനേ ‘‘ഛളഭിഞ്ഞാ സച്ഛികതാ’’തി.

    Ettha ca ‘‘cittaṃ vimucci me’’ti khīṇāsavabhāvaṃ pakāsetvāpi puna ‘‘tisso vijjā anuppattā’’ti lokiyābhiññekadesadassanaṃ chaḷabhiññabhāvavibhāvanatthaṃ. Tenāha apadāne ‘‘chaḷabhiññā sacchikatā’’ti.

    ഭദ്ദത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Bhaddattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൩. ഭദ്ദത്ഥേരഗാഥാ • 3. Bhaddattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact