| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
4. විභඞ්‌ගවග්‌ගො
4. Vibhaṅgavaggo
1. භද්‌දෙකරත්‌තසුත්‌තවණ්‌ණනා
1. Bhaddekarattasuttavaṇṇanā
272. එවං මෙ සුතන්‌ති භද්‌දෙකරත්‌තසුත්‌තං. තත්‌ථ භද්‌දෙකරත්‌තස්‌සාති විපස්‌සනානුයොගසමන්‌නාගතත්‌තා භද්‌දකස්‌ස එකරත්‌තස්‌ස. උද්‌දෙසන්‌ති මාතිකං. විභඞ්‌ගන්‌ති විත්‌ථාරභාජනීයං.
272.Evaṃme sutanti bhaddekarattasuttaṃ. Tattha bhaddekarattassāti vipassanānuyogasamannāgatattā bhaddakassa ekarattassa. Uddesanti mātikaṃ. Vibhaṅganti vitthārabhājanīyaṃ.
අතීතන්‌ති අතීතෙ පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ. නාන්‌වාගමෙය්‍යාති තණ්‌හාදිට්‌ඨීහි නානුගච්‌ඡෙය්‍ය. නප්‌පටිකඞ්‌ඛෙති තණ්‌හාදිට්‌ඨීහි න පත්‌ථෙය්‍ය. යදතීතන්‌ති ඉදමෙත්‌ථ කාරණවචනං. යස්‌මා යං අතීතං, තං පහීනං නිරුද්‌ධං අත්‌ථඞ්‌ගතං, තස්‌මා තං පුන නානුගච්‌ඡෙය්‍ය. යස්‌මා ච යං අනාගතං, තං අප්‌පත්‌තං අජාතං අනිබ්‌බත්‌තං, තස්‌මා තම්‌පි න පත්‌ථෙය්‍ය.
Atītanti atīte pañcakkhandhe. Nānvāgameyyāti taṇhādiṭṭhīhi nānugaccheyya. Nappaṭikaṅkheti taṇhādiṭṭhīhi na pattheyya. Yadatītanti idamettha kāraṇavacanaṃ. Yasmā yaṃ atītaṃ, taṃ pahīnaṃ niruddhaṃ atthaṅgataṃ, tasmā taṃ puna nānugaccheyya. Yasmā ca yaṃ anāgataṃ, taṃ appattaṃ ajātaṃ anibbattaṃ, tasmā tampi na pattheyya.
තත්‌ථ තත්‌ථාති පච්‌චුප්‌පන්‌නම්‌පි ධම්‌මං යත්‌ථ යත්‌ථෙව උප්‌පන්‌නො, තත්‌ථ තත්‌ථෙව ච නං අනිච්‌චානුපස්‌සනාදීහි සත්‌තහි අනුපස්‌සනාහි යො විපස්‌සති අරඤ්‌ඤාදීසු වා තත්‌ථ තත්‌ථෙව විපස්‌සති. අසංහීරං අසංකුප්‌පන්‌ති ඉදං විපස්‌සනාපටිවිපස්‌සනාදස්‌සනත්‌ථං වුත්‌තං. විපස්‌සනා හි රාගාදීහි න සංහීරති න සංකුප්‌පතීති අසංහීරං අසංකුප්‌පං, තං අනුබ්‍රූහයෙ වඩ්‌ඪෙය්‍ය, පටිවිපස්‌සෙය්‍යාති වුත්‌තං හොති. අථ වා නිබ්‌බානං රාගාදීහි න සංහීරති න සංකුප්‌පතීති අසංහීරං අසංකුප්‌පං. තං විද්‌වා පණ්‌ඩිතො භික්‌ඛු අනුබ්‍රූහයෙ, පුනප්‌පුනං තදාරම්‌මණං තං තං ඵලසමාපත්‌තිං අප්‌පෙන්‌තො වඩ්‌ඪෙය්‍යාති අත්‌ථො.
Tattha tatthāti paccuppannampi dhammaṃ yattha yattheva uppanno, tattha tattheva ca naṃ aniccānupassanādīhi sattahi anupassanāhi yo vipassati araññādīsu vā tattha tattheva vipassati. Asaṃhīraṃasaṃkuppanti idaṃ vipassanāpaṭivipassanādassanatthaṃ vuttaṃ. Vipassanā hi rāgādīhi na saṃhīrati na saṃkuppatīti asaṃhīraṃ asaṃkuppaṃ, taṃ anubrūhaye vaḍḍheyya, paṭivipasseyyāti vuttaṃ hoti. Atha vā nibbānaṃ rāgādīhi na saṃhīrati na saṃkuppatīti asaṃhīraṃ asaṃkuppaṃ. Taṃ vidvā paṇḍito bhikkhu anubrūhaye, punappunaṃ tadārammaṇaṃ taṃ taṃ phalasamāpattiṃ appento vaḍḍheyyāti attho.
තස්‌ස පන අනුබ්‍රූහන්‌තස්‌ස අත්‌ථාය – අජ්‌ජෙව කිච්‌චමාතප්‌පන්‌ති කිලෙසානං ආතාපනපරිතාපනෙන ආතප්‌පන්‌ති ලද්‌ධනාමං වීරියං අජ්‌ජෙව කාතබ්‌බං. කො ජඤ්‌ඤා මරණං සුවෙති ස්‌වෙ ජීවිතං වා මරණං වා කො ජානාති. අජ්‌ජෙව දානං වා දස්‌සාමි, සීලං වා රක්‌ඛිස්‌සාමි, අඤ්‌ඤතරං වා පන කුසලං කරිස්‌සාමීති හි ‘‘අජ්‌ජ තාව පපඤ්‌චො අත්‌ථි, ස්‌වෙ වා පුනදිවසෙ වා කරිස්‌සාමී’’ති චිත්‌තං අනුප්‌පාදෙත්‌වා අජ්‌ජෙව කරිස්‌සාමීති එවං වීරියං කාතබ්‌බන්‌ති දස්‌සෙති. මහාසෙනෙනාති අග්‌ගිවිසසත්‌ථාදීනි අනෙකානි මරණකාරණානි තස්‌ස සෙනා, තාය මහතියා සෙනාය වසෙන මහාසෙනෙන එවරූපෙන මච්‌චුනා සද්‌ධිං ‘‘කතිපාහං තාව ආගමෙහි යාවාහං බුද්‌ධපූජාදිං අත්‌තනො අවස්‌සයකම්‌මං කරොමී’’ති . එවං මිත්‌තසන්‌ථවාකාරසඞ්‌ඛාතො වා, ‘‘ඉදං සතං වා සහස්‌සං වා ගහෙත්‌වා කතිපාහං ආගමෙහී’’ති එවං ලඤ්‌ජානුප්‌පදානසඞ්‌ඛාතො වා, ‘‘ඉමිනාහං බලරාසිනා පටිබාහිස්‌සාමී’’ති එවං බලරාසිසඞ්‌ඛාතො වා සඞ්‌ගරො නත්‌ථි. සඞ්‌ගරොති හි මිත්‌තසන්‌ථවාකාරලඤ්‌ජානුප්‌පදානබලරාසීනං නාමං, තස්‌මා අයමත්‌ථො වුත්‌තො.
Tassa pana anubrūhantassa atthāya – ajjeva kiccamātappanti kilesānaṃ ātāpanaparitāpanena ātappanti laddhanāmaṃ vīriyaṃ ajjeva kātabbaṃ. Ko jaññā maraṇaṃ suveti sve jīvitaṃ vā maraṇaṃ vā ko jānāti. Ajjeva dānaṃ vā dassāmi, sīlaṃ vā rakkhissāmi, aññataraṃ vā pana kusalaṃ karissāmīti hi ‘‘ajja tāva papañco atthi, sve vā punadivase vā karissāmī’’ti cittaṃ anuppādetvā ajjeva karissāmīti evaṃ vīriyaṃ kātabbanti dasseti. Mahāsenenāti aggivisasatthādīni anekāni maraṇakāraṇāni tassa senā, tāya mahatiyā senāya vasena mahāsenena evarūpena maccunā saddhiṃ ‘‘katipāhaṃ tāva āgamehi yāvāhaṃ buddhapūjādiṃ attano avassayakammaṃ karomī’’ti . Evaṃ mittasanthavākārasaṅkhāto vā, ‘‘idaṃ sataṃ vā sahassaṃ vā gahetvā katipāhaṃ āgamehī’’ti evaṃ lañjānuppadānasaṅkhāto vā, ‘‘imināhaṃ balarāsinā paṭibāhissāmī’’ti evaṃ balarāsisaṅkhāto vā saṅgaro natthi. Saṅgaroti hi mittasanthavākāralañjānuppadānabalarāsīnaṃ nāmaṃ, tasmā ayamattho vutto.
අතන්‌දිතන්‌ති අනලසං උට්‌ඨාහකං. එවං පටිපන්‌නත්‌තා භද්‌දො එකරත්‌තො අස්‌සාති භද්‌දෙකරත්‌තො. ඉති තං එවං පටිපන්‌නපුග්‌ගලං ‘‘භද්‌දෙකරත්‌තො අය’’න්‌ති. රාගාදීනං සන්‌තතාය සන්‌තො බුද්‌ධමුනි ආචික්‌ඛති.
Atanditanti analasaṃ uṭṭhāhakaṃ. Evaṃ paṭipannattā bhaddo ekaratto assāti bhaddekaratto. Iti taṃ evaṃ paṭipannapuggalaṃ ‘‘bhaddekaratto aya’’nti. Rāgādīnaṃ santatāya santo buddhamuni ācikkhati.
273. එවංරූපොතිආදීසු කාළොපි සමානො ඉන්‌දනීලමණිවණ්‌ණො අහොසින්‌ති එවං මනුඤ්‌ඤරූපවසෙනෙව එවංරූපො අහොසිං. කුසලසුඛසොමනස්‌සවෙදනාවසෙනෙව එවංවෙදනො. තංසම්‌පයුත්‌තානංයෙව සඤ්‌ඤාදීනං වසෙන එවංසඤ්‌ඤො එවංසඞ්‌ඛාරො එවංවිඤ්‌ඤාණො අහොසිං අතීතමද්‌ධානන්‌ති.
273.Evaṃrūpotiādīsu kāḷopi samāno indanīlamaṇivaṇṇo ahosinti evaṃ manuññarūpavaseneva evaṃrūpo ahosiṃ. Kusalasukhasomanassavedanāvaseneva evaṃvedano. Taṃsampayuttānaṃyeva saññādīnaṃ vasena evaṃsañño evaṃsaṅkhāro evaṃviññāṇo ahosiṃ atītamaddhānanti.
තත්‌ථ නන්‌දිං සමන්‌වානෙතීති තෙසු රූපාදීසු තණ්‌හං සමන්‌වානෙති අනුපවත්‌තෙති. හීනරූපාදිවසෙන පන එවංරූපො අහොසිං…පෙ.… එවංවිඤ්‌ඤාණො අහොසින්‌ති න මඤ්‌ඤති.
Tattha nandiṃ samanvānetīti tesu rūpādīsu taṇhaṃ samanvāneti anupavatteti. Hīnarūpādivasena pana evaṃrūpo ahosiṃ…pe… evaṃviññāṇo ahosinti na maññati.
නන්‌දිං න සමන්‌වානෙතීති තණ්‌හං වා තණ්‌හාසම්‌පයුත්‌තදිට්‌ඨිං වා නානුපවත්‌තයති.
Nandiṃ na samanvānetīti taṇhaṃ vā taṇhāsampayuttadiṭṭhiṃ vā nānupavattayati.
274. එවංරූපො සියන්‌තිආදීසුපි තංමනුඤ්‌ඤරූපාදිවසෙනෙව තණ්‌හාදිට්‌ඨිපවත්‌තසඞ්‌ඛාතා නන්‌දිසමන්‌වානයනාව වෙදිතබ්‌බා.
274.Evaṃrūpo siyantiādīsupi taṃmanuññarūpādivaseneva taṇhādiṭṭhipavattasaṅkhātā nandisamanvānayanāva veditabbā.
275. කථඤ්‌ච , භික්‌ඛවෙ, පච්‌චුප්‌පන්‌නෙසු ධම්‌මෙසු සංහීරතීති ඉදං ‘‘පච්‌චුප්‌පන්‌නඤ්‌ච යො ධම්‌මං, තත්‌ථ තත්‌ථ විපස්‌සති. අසංහීරං අසංකුප්‌ප’’න්‌ති උද්‌දෙසස්‌ස නිද්‌දෙසත්‌ථං වුත්‌තං. කාමඤ්‌චෙත්‌ථ ‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, පච්‌චුප්‌පන්‌නං ධම්‌මං න විපස්‌සතී’’තිආදි වත්‌තබ්‌බං සියා, යස්‌මා පන අසංහීරාති ච අසංකුප්‌පාති ච විපස්‌සනා වුත්‌තා, තස්‌මා තස්‌සා එව අභාවඤ්‌ච භාවඤ්‌ච දස්‌සෙතුං සංහීරතීති මාතිකං උද්‌ධරිත්‌වා විත්‌ථාරො වුත්‌තො. තත්‌ථ සංහීරතීති විපස්‌සනාය අභාවතො තණ්‌හාදිට්‌ඨීහි ආකඩ්‌ඪියති. න සංහීරතීති විපස්‌සනාය භාවෙන තණ්‌හාදිට්‌ඨීහි නාකඩ්‌ඪියති. සෙසං සබ්‌බත්‌ථ උත්‌තානමෙවාති.
275.Kathañca, bhikkhave, paccuppannesu dhammesu saṃhīratīti idaṃ ‘‘paccuppannañca yo dhammaṃ, tattha tattha vipassati. Asaṃhīraṃ asaṃkuppa’’nti uddesassa niddesatthaṃ vuttaṃ. Kāmañcettha ‘‘kathañca, bhikkhave, paccuppannaṃ dhammaṃ na vipassatī’’tiādi vattabbaṃ siyā, yasmā pana asaṃhīrāti ca asaṃkuppāti ca vipassanā vuttā, tasmā tassā eva abhāvañca bhāvañca dassetuṃ saṃhīratīti mātikaṃ uddharitvā vitthāro vutto. Tattha saṃhīratīti vipassanāya abhāvato taṇhādiṭṭhīhi ākaḍḍhiyati. Na saṃhīratīti vipassanāya bhāvena taṇhādiṭṭhīhi nākaḍḍhiyati. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
පපඤ්‌චසූදනියා මජ්‌ඣිමනිකායට්‌ඨකථාය
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
භද්‌දෙකරත්‌තසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Bhaddekarattasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya / 1. භද්‌දෙකරත්‌තසුත්‌තං • 1. Bhaddekarattasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 1. භද්‌දෙකරත්‌තසුත්‌තවණ්‌ණනා • 1. Bhaddekarattasuttavaṇṇanā
