| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಮಾನವತ್ಥು-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Vimānavatthu-aṭṭhakathā |
೫. ಭದ್ದಿತ್ಥಿವಿಮಾನವಣ್ಣನಾ
5. Bhadditthivimānavaṇṇanā
ನೀಲಾ ಪೀತಾ ಚ ಕಾಳಾ ಚಾತಿ ಭದ್ದಿತ್ಥಿವಿಮಾನಂ। ತಸ್ಸ ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ। ತೇನ ಚ ಸಮಯೇನ ಕಿಮಿಲನಗರೇ ರೋಹಕೋ ನಾಮ ಗಹಪತಿಪುತ್ತೋ ಅಹೋಸಿ ಸದ್ಧೋ ಪಸನ್ನೋ ಸೀಲಾಚಾರಸಮ್ಪನ್ನೋ। ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಚ ನಗರೇ ತೇನ ಸಮಾನಮಹಾಭೋಗೇ ಕುಲೇ ಏಕಾ ದಾರಿಕಾ ಅಹೋಸಿ ಸದ್ಧಾ ಪಸನ್ನಾ ಪಕತಿಯಾಪಿ ಭದ್ದತಾಯ ಭದ್ದಾತಿ ನಾಮೇನ। ಅಥ ರೋಹಕಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತರೋ ತಂ ಕುಮಾರಿಂ ವಾರೇತ್ವಾ ತಾದಿಸೇ ಕಾಲೇ ತಂ ಆನೇತ್ವಾ ಆವಾಹವಿವಾಹಂ ಅಕಂಸು। ತೇ ಉಭೋಪಿ ಸಮಗ್ಗವಾಸಂ ವಸನ್ತಿ। ಸಾ ಅತ್ತನೋ ಆಚಾರಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ‘‘ಭದ್ದಿತ್ಥೀ’’ತಿ ತಸ್ಮಿಂ ನಗರೇ ಪಾಕಟಾ ಪಞ್ಞಾತಾ ಅಹೋಸಿ।
Nīlā pītā ca kāḷā cāti bhadditthivimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena ca samayena kimilanagare rohako nāma gahapatiputto ahosi saddho pasanno sīlācārasampanno. Tasmiṃyeva ca nagare tena samānamahābhoge kule ekā dārikā ahosi saddhā pasannā pakatiyāpi bhaddatāya bhaddāti nāmena. Atha rohakassa mātāpitaro taṃ kumāriṃ vāretvā tādise kāle taṃ ānetvā āvāhavivāhaṃ akaṃsu. Te ubhopi samaggavāsaṃ vasanti. Sā attano ācārasampattiyā ‘‘bhadditthī’’ti tasmiṃ nagare pākaṭā paññātā ahosi.
ತೇನ ಚ ಸಮಯೇನ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ ಪಞ್ಚಸತಪಞ್ಚಸತಭಿಕ್ಖುಪರಿವಾರಾ ಜನಪದಚಾರಿಕಂ ಚರನ್ತಾ ಕಿಮಿಲನಗರಂ ಪಾಪುಣಿಂಸು। ರೋಹಕೋ ತೇಸಂ ತತ್ಥ ಗತಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಸೋಮನಸ್ಸಜಾತೋ ಥೇರೇ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಸ್ವಾತನಾಯ ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ ದುತಿಯದಿವಸೇ ಪಣೀತೇನ ಖಾದನೀಯೇನ ಭೋಜನೀಯೇನ ಸಪರಿವಾರೇ ತೇ ಸನ್ತಪ್ಪೇತ್ವಾ ಸಪುತ್ತದಾರೋ ತೇಹಿ ದೇಸಿತಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ತೇಸಂ ಓವಾದೇ ಪತಿಟ್ಠಹನ್ತೋ ಸರಣಾನಿ ಗಣ್ಹಿ, ಪಞ್ಚ ಸೀಲಾನಿ ಸಮಾದಿಯಿ। ಭರಿಯಾ ಪನಸ್ಸ ಅಟ್ಠಮೀಚಾತುದ್ದಸೀಪನ್ನರಸೀಪಾಟಿಹಾರಿಯಪಕ್ಖೇಸು ಉಪೋಸಥಂ ಉಪವಸಿ, ವಿಸೇಸತೋ ಸೀಲಾಚಾರಸಮ್ಪನ್ನಾ ಅಹೋಸಿ ದೇವತಾಹಿ ಚ ಅನುಕಮ್ಪಿತಾ। ತಾಯ ಏವ ಚ ದೇವತಾನುಕಮ್ಪಾಯ ಅತ್ತನೋ ಉಪರಿ ಪತಿತಂ ಮಿಚ್ಛಾಪವಾದಂ ನಿರಂಕತ್ವಾ ಸುವಿಸುದ್ಧಸೀಲಾಚಾರತಾಯ ಅತಿವಿಯ ಲೋಕೇ ಪತ್ಥಟಯಸಾ ಅಹೋಸಿ।
Tena ca samayena dve aggasāvakā pañcasatapañcasatabhikkhuparivārā janapadacārikaṃ carantā kimilanagaraṃ pāpuṇiṃsu. Rohako tesaṃ tattha gatabhāvaṃ ñatvā somanassajāto there upasaṅkamitvā vanditvā svātanāya nimantetvā dutiyadivase paṇītena khādanīyena bhojanīyena saparivāre te santappetvā saputtadāro tehi desitaṃ dhammadesanaṃ sutvā tesaṃ ovāde patiṭṭhahanto saraṇāni gaṇhi, pañca sīlāni samādiyi. Bhariyā panassa aṭṭhamīcātuddasīpannarasīpāṭihāriyapakkhesu uposathaṃ upavasi, visesato sīlācārasampannā ahosi devatāhi ca anukampitā. Tāya eva ca devatānukampāya attano upari patitaṃ micchāpavādaṃ niraṃkatvā suvisuddhasīlācāratāya ativiya loke patthaṭayasā ahosi.
ಸಾ ಹಿ ಸಯಂ ಕಿಮಿಲನಗರೇ ಠಿತಾ ಅತ್ತನೋ ಸಾಮಿಕಸ್ಸ ವಣಿಜ್ಜಾವಸೇನ ತಕ್ಕಸಿಲಾಯಂ ವಸನ್ತಸ್ಸ, ಉಸ್ಸವದಿವಸೇ ಸಹಾಯೇಹಿ ಉಸ್ಸಾಹಿತಸ್ಸ ನಕ್ಖತ್ತಕೀಳಾಚಿತ್ತೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಘರದೇವತಾಯ ಅತ್ತನೋ ದಿಬ್ಬಾನುಭಾವೇನ ತಂ ತತ್ಥ ನೇತ್ವಾ ಸಾಮಿಕೇನ ಸಹ ಯೋಜಿತಾ ತೇನೇವ ಸಮಾಗಮೇನ ಪತಿಟ್ಠಿತಗಬ್ಭಾ ಹುತ್ವಾ ದೇವತಾಯ ಕಿಮಿಲನಗರಂ ಪಟಿನೀತಾ, ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಗಬ್ಭಿನಿಭಾವೇ ಪಾಕಟೇ ಜಾತೇ ಸಸ್ಸುಆದೀಹಿ ‘‘ಅತಿಚಾರಿನೀ’’ತಿ ಆಸಙ್ಕಿತಾ, ತಾಯ ಏವ ದೇವತಾಯ ಅತ್ತನೋ ಆನುಭಾವೇನ ಗಙ್ಗಾಮಹೋಘೇ ಕಿಮಿಲನಗರಂ ಓತ್ಥರನ್ತೇ ವಿಯ ಉಪಟ್ಠಾಪಿತೇ ಅತ್ತನೋ ಪತಿಬ್ಬತಾಭಾವಸಂಸೂಚಕೇನ ಸಚ್ಚಾಧಿಟ್ಠಾನಪುಬ್ಬಕೇನ ಸಪಥೇನ ವಾತವೇಗಸಮುಟ್ಠಿತವೀಚಿಜಾಲಂ ಗಙ್ಗಾಮಹೋಘಂ ಅತ್ತನೋ ಉಪರಿ ಆಪತಿತಂ ಆಯಸ್ಸಞ್ಚ ನಿವತ್ತೇತ್ವಾ, ಸಾಮಿಕೇನ ಸಮಾಗತಾಪಿ ತೇನ ಪುಬ್ಬೇ ಸಸ್ಸುಆದೀಹಿ ವಿಯ ಆಸಙ್ಕಿತಾ ತಕ್ಕಸಿಲಾಯಂ ತೇನ ದಿನ್ನಂ ನಾಮಮುದ್ದಿತಂ ಸಞ್ಞಾಣಞ್ಚ ಅಪ್ಪೇನ್ತೀ, ತಂ ಆಸಙ್ಕಂ ನಿರಂಕತ್ವಾ ಭತ್ತುನೋ ಞಾತಿಜನಸ್ಸ ಚ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಚ ಸಮ್ಭಾವನೀಯಾ ಜಾತಾ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸುವಿಸುದ್ಧಸೀಲಾಚಾರತಾಯ ಅತಿವಿಯ ಲೋಕೇ ಪತ್ಥಟಯಸಾ ಅಹೋಸೀ’’ತಿ।
Sā hi sayaṃ kimilanagare ṭhitā attano sāmikassa vaṇijjāvasena takkasilāyaṃ vasantassa, ussavadivase sahāyehi ussāhitassa nakkhattakīḷācitte uppanne gharadevatāya attano dibbānubhāvena taṃ tattha netvā sāmikena saha yojitā teneva samāgamena patiṭṭhitagabbhā hutvā devatāya kimilanagaraṃ paṭinītā, anukkamena gabbhinibhāve pākaṭe jāte sassuādīhi ‘‘aticārinī’’ti āsaṅkitā, tāya eva devatāya attano ānubhāvena gaṅgāmahoghe kimilanagaraṃ ottharante viya upaṭṭhāpite attano patibbatābhāvasaṃsūcakena saccādhiṭṭhānapubbakena sapathena vātavegasamuṭṭhitavīcijālaṃ gaṅgāmahoghaṃ attano upari āpatitaṃ āyassañca nivattetvā, sāmikena samāgatāpi tena pubbe sassuādīhi viya āsaṅkitā takkasilāyaṃ tena dinnaṃ nāmamudditaṃ saññāṇañca appentī, taṃ āsaṅkaṃ niraṃkatvā bhattuno ñātijanassa ca mahājanassa ca sambhāvanīyā jātā. Tena vuttaṃ ‘‘suvisuddhasīlācāratāya ativiya loke patthaṭayasā ahosī’’ti.
ಸಾ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ತಾವತಿಂಸಭವನೇ ಉಪ್ಪನ್ನಾ। ಅಥ ಭಗವತಿ ಸಾವತ್ಥಿತೋ ತಾವತಿಂಸಭವನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಾರಿಚ್ಛತ್ತಕಮೂಲೇ ಪಣ್ಡುಕಮ್ಬಲಸಿಲಾಯಂ ನಿಸಿನ್ನೇ, ದೇವಪರಿಸಾಯ ಚ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಾಯ ಭದ್ದಿತ್ಥೀಪಿ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಅಥ ಭಗವಾ ದಸಸಹಸ್ಸಿಲೋಕಧಾತೂಸು ಸನ್ನಿಪತಿತಾಯ ದೇವಬ್ರಹ್ಮಪರಿಸಾಯ ಮಜ್ಝೇ ತಾಯ ದೇವತಾಯ ಕತಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ –
Sā aparena samayena kālaṃ katvā tāvatiṃsabhavane uppannā. Atha bhagavati sāvatthito tāvatiṃsabhavanaṃ gantvā pāricchattakamūle paṇḍukambalasilāyaṃ nisinne, devaparisāya ca bhagavantaṃ upasaṅkamitvā vanditvā ekamantaṃ nisinnāya bhadditthīpi upasaṅkamitvā vanditvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Atha bhagavā dasasahassilokadhātūsu sannipatitāya devabrahmaparisāya majjhe tāya devatāya katapuññakammaṃ pucchanto –
೨೦೬.
206.
‘‘ನೀಲಾ ಪೀತಾ ಚ ಕಾಳಾ ಚ, ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಾ ಅಥ ಲೋಹಿತಾ।
‘‘Nīlā pītā ca kāḷā ca, mañjiṭṭhā atha lohitā;
ಉಚ್ಚಾವಚಾನಂ ವಣ್ಣಾನಂ, ಕಿಞ್ಜಕ್ಖಪರಿವಾರಿತಾ॥
Uccāvacānaṃ vaṇṇānaṃ, kiñjakkhaparivāritā.
೨೦೭.
207.
‘‘ಮನ್ದಾರವಾನಂ ಪುಪ್ಫಾನಂ, ಮಾಲಂ ಧಾರೇಸಿ ಮುದ್ಧನಿ।
‘‘Mandāravānaṃ pupphānaṃ, mālaṃ dhāresi muddhani;
ನಯಿಮೇ ಅಞ್ಞೇಸು ಕಾಯೇಸ, ರುಕ್ಖಾ ಸನ್ತಿ ಸುಮೇಧಸೇ॥
Nayime aññesu kāyesa, rukkhā santi sumedhase.
೨೦೮.
208.
‘‘ಕೇನ ಕಾಯಂ ಉಪಪನ್ನಾ, ತಾವತಿಂಸಂ ಯಸಸ್ಸಿನೀ।
‘‘Kena kāyaṃ upapannā, tāvatiṃsaṃ yasassinī;
ದೇವತೇ ಪುಚ್ಛಿತಾಚಿಕ್ಖ, ಕಿಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸಿದಂ ಫಲ’’ನ್ತಿ॥ – ಆಹ।
Devate pucchitācikkha, kissa kammassidaṃ phala’’nti. – āha;
೨೦೬-೭. ತತ್ಥ ನೀಲಾ ಪೀತಾ ಚ ಕಾಳಾ ಚ, ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಾ ಅಥ ಲೋಹಿತಾತಿ ಏತ್ಥ ಚ-ಸದ್ದೋ ವುತ್ತತ್ಥಸಮುಚ್ಚಯೋ, ಸೋ ನೀಲಾ ಚ ಪೀತಾ ಚಾತಿಆದಿನಾ ಪಚ್ಚೇಕಂ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ। ಅಥಾತಿ ಅಞ್ಞತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ತೇನ ಓದಾತಾದಿಕೇ ಅವುತ್ತವಣ್ಣೇ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಇತಿ-ಸದ್ದೋ ಲುತ್ತನಿದ್ದಿಟ್ಠೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಚ-ಸದ್ದೋ ವಾ ಅವುತ್ತತ್ಥಸಮುಚ್ಚಯೋ। ಅಥಾತಿ ಇತಿ-ಸದ್ದತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ಉಚ್ಚಾವಚಾನಂ ವಣ್ಣಾನನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಉಚ್ಚಾವಚಾನನ್ತಿ ವಿಭತ್ತಿಯಾ ಅಲೋಪೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ, ಉಚ್ಚಾವಚವಣ್ಣಾನಂ ನಾನಾವಿಧವಣ್ಣಾನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಣ್ಣಾನನ್ತಿ ವಾ ವಣ್ಣವನ್ತಾನಂ। ಕಿಞ್ಜಕ್ಖಪರಿವಾರಿತಾತಿ ಕಿಞ್ಜಕ್ಖೇಹಿ ಪರಿವಾರಿತಾನಂ। ಸಾಮಿಅತ್ಥೇ ಹಿ ಏತಂ ಪಚ್ಚತ್ತವಚನಂ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ನೀಲಾ ಚ ಪೀತಾ ಚ ಕಾಳಾ ಚ ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಾ ಚ ಲೋಹಿತಾ ಚ ಅಥ ಅಞ್ಞೇ ಓದಾತಾದಯೋ ಚಾತಿ ಇಮೇಸಂ ವಸೇನ ಉಚ್ಚಾವಚವಣ್ಣಾನಂ ತಥಾಭೂತೇಹಿಯೇವ ಕಿಞ್ಜಕ್ಖೇಹಿ ಕೇಸರೇಹಿ ಪರಿವಾರಿತಾನಂ ವಿಚಿತ್ತಸಣ್ಠಾನಾದಿತಾಯ ವಾ ಉಚ್ಚಾವಚಾನಂ ಯಥಾವುತ್ತವಣ್ಣವನ್ತಾನಂ ಮನ್ದಾರವರುಕ್ಖಸಮ್ಭೂತತಾಯ ಮನ್ದಾರವಾನಂ ಪುಪ್ಫಾನಂ ಮಾಲಂ ತೇಹಿ ಕತಂ ಮಾಲಾಗುಣಂ ತ್ವಂ ದೇವತೇ ಅತ್ತನೋ ಸೀಸೇ ಧಾರೇಸಿ ಪಿಳನ್ಧಸೀತಿ।
206-7. Tattha nīlā pītā ca kāḷā ca, mañjiṭṭhā atha lohitāti ettha ca-saddo vuttatthasamuccayo, so nīlā ca pītā cātiādinā paccekaṃ yojetabbo. Athāti aññatthe nipāto. Tena odātādike avuttavaṇṇe saṅgaṇhāti. Iti-saddo luttaniddiṭṭho veditabbo. Ca-saddo vā avuttatthasamuccayo. Athāti iti-saddatthe nipāto. Uccāvacānaṃ vaṇṇānanti ettha uccāvacānanti vibhattiyā alopo daṭṭhabbo, uccāvacavaṇṇānaṃ nānāvidhavaṇṇānanti attho. Vaṇṇānanti vā vaṇṇavantānaṃ. Kiñjakkhaparivāritāti kiñjakkhehi parivāritānaṃ. Sāmiatthe hi etaṃ paccattavacanaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – nīlā ca pītā ca kāḷā ca mañjiṭṭhā ca lohitā ca atha aññe odātādayo cāti imesaṃ vasena uccāvacavaṇṇānaṃ tathābhūtehiyeva kiñjakkhehi kesarehi parivāritānaṃ vicittasaṇṭhānāditāya vā uccāvacānaṃ yathāvuttavaṇṇavantānaṃ mandāravarukkhasambhūtatāya mandāravānaṃ pupphānaṃ mālaṃ tehi kataṃ mālāguṇaṃ tvaṃ devate attano sīse dhāresi piḷandhasīti.
ಯತೋ ರುಕ್ಖತೋ ತಾನಿ ಪುಪ್ಫಾನಿ, ತೇಸಂ ವಿಸೇಸವಣ್ಣತಾಯ ಅನಞ್ಞಸಾಧಾರಣತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ನಯಿಮೇ ಅಞ್ಞೇಸು ಕಾಯೇಸು, ರುಕ್ಖಾ ಸನ್ತಿ ಸುಮೇಧಸೇ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಇಮೇತಿ ಯಥಾವುತ್ತವಣ್ಣಸಣ್ಠಾನಾದಿಯುತ್ತಾ ಪುಪ್ಫವನ್ತೋ ರುಕ್ಖಾ ನ ಸನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಕಾಯೇಸೂತಿ ದೇವನಿಕಾಯೇಸು। ಸುಮೇಧಸೇತಿ ಸುನ್ದರಪಞ್ಞೇ।
Yato rukkhato tāni pupphāni, tesaṃ visesavaṇṇatāya anaññasādhāraṇataṃ dassetuṃ ‘‘nayime aññesu kāyesu, rukkhā santi sumedhase’’ti vuttaṃ. Tattha imeti yathāvuttavaṇṇasaṇṭhānādiyuttā pupphavanto rukkhā na santīti yojanā. Kāyesūti devanikāyesu. Sumedhaseti sundarapaññe.
ತತ್ಥ ನೀಲಾತಿ ಇನ್ದನೀಲಮಹಾನೀಲಾದಿಮಣಿರತನಾನಂ ವಸೇನ ನೀಲೋಭಾಸಾ। ಪೀತಾತಿ ಪುಪ್ಫರಾಗಕಕ್ಕೇತನಪುಲಕಾದಿಮಣಿರತನಾನಞ್ಚೇವ ಸಿಙ್ಗೀಸುವಣ್ಣಸ್ಸ ಚ ವಸೇನ ಪೀತೋಭಾಸಾ। ಕಾಳಾತಿ ಅಸ್ಮಕಉಪಲಕಾದಿಮಣಿರತನಾನಂ ವಸೇನ ಕಣ್ಹೋಭಾಸಾ। ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಾತಿ ಜೋತಿರಸಗೋಮುತ್ತಕಗೋಮೇದಕಾದಿಮಣಿರತನಾನಂ ವಸೇನ ಮಞ್ಜಿಟ್ಠೋಭಾಸಾ। ಲೋಹಿತಾತಿ ಪದುಮರಾಗಲೋಹಿತಙ್ಕಪವಾಳರತನಾದೀನಂ ವಸೇನ ಲೋಹಿತೋಭಾಸಾ। ಕೇಚಿ ಪನ ನೀಲಾದಿಪದಾನಿ ‘‘ರುಕ್ಖಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ‘‘ನೀಲಾ ರುಕ್ಖಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಯೋಜೇತ್ವಾ ವದನ್ತಿ। ರುಕ್ಖಾಪಿ ಹಿ ನೀಲಾದಿವಣ್ಣೇಹಿ ಪುಪ್ಫೇಹಿ ಸಞ್ಛನ್ನತ್ತಾ ನೀಲಾದಿಯೋಗತೋ ನೀಲಾದಿವೋಹಾರಂ ಲಭನ್ತೀತಿ ತೇಹಿ ‘‘ನೀಲಾ…ಪೇ॰… ಲೋಹಿತಾ…ಪೇ॰… ನಯಿಮೇ ಅಞ್ಞೇಸು ಕಾಯೇಸು ರುಕ್ಖಾ ಸನ್ತಿ ಸುಮೇಧಸೇತಿ, ಯತೋ ತ್ವಂ ಉಚ್ಚಾವಚಾನಂ ವಣ್ಣಾನಂ ಕಿಞ್ಜಕ್ಖಪರಿವಾರಿತಾನಂ ಮನ್ದಾರವಾನಂ ಪುಪ್ಫಾನಂ ಮಾಲಂ ಧಾರೇಸೀ’’ತಿ ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ। ತತ್ಥ ಯಥಾದಿಟ್ಠೇ ವಣ್ಣವಿಸೇಸಯುತ್ತೇ ಪುಪ್ಫೇ ಕಿತ್ತೇತ್ವಾ ತೇಸಂ ಅಸಾಧಾರಣಭಾವದಸ್ಸನೇನ ರುಕ್ಖಾನಂ ಆವೇನಿಕಭಾವದಸ್ಸನಂ ಪಠಮನಯೋ, ರುಕ್ಖಾನಂ ಅಸಾಧಾರಣಭಾವದಸ್ಸನೇನ ಪುಪ್ಫಾನಂ ಆವೇನಿಕಭಾವದಸ್ಸನಂ ದುತಿಯನಯೋ। ಪಠಮನಯೇ ವಣ್ಣಾದಯೋ ಸರೂಪೇನ ಗಹಿತಾ, ದುತಿಯನಯೇ ನಿಸ್ಸಯಮುಖೇನಾತಿ ಅಯಮೇತೇಸಂ ವಿಸೇಸೋ।
Tattha nīlāti indanīlamahānīlādimaṇiratanānaṃ vasena nīlobhāsā. Pītāti puppharāgakakketanapulakādimaṇiratanānañceva siṅgīsuvaṇṇassa ca vasena pītobhāsā. Kāḷāti asmakaupalakādimaṇiratanānaṃ vasena kaṇhobhāsā. Mañjiṭṭhāti jotirasagomuttakagomedakādimaṇiratanānaṃ vasena mañjiṭṭhobhāsā. Lohitāti padumarāgalohitaṅkapavāḷaratanādīnaṃ vasena lohitobhāsā. Keci pana nīlādipadāni ‘‘rukkhā’’ti iminā ‘‘nīlā rukkhā’’tiādinā yojetvā vadanti. Rukkhāpi hi nīlādivaṇṇehi pupphehi sañchannattā nīlādiyogato nīlādivohāraṃ labhantīti tehi ‘‘nīlā…pe… lohitā…pe… nayime aññesu kāyesu rukkhā santi sumedhaseti, yato tvaṃ uccāvacānaṃ vaṇṇānaṃ kiñjakkhaparivāritānaṃ mandāravānaṃ pupphānaṃ mālaṃ dhāresī’’ti yojanā kātabbā. Tattha yathādiṭṭhe vaṇṇavisesayutte pupphe kittetvā tesaṃ asādhāraṇabhāvadassanena rukkhānaṃ āvenikabhāvadassanaṃ paṭhamanayo, rukkhānaṃ asādhāraṇabhāvadassanena pupphānaṃ āvenikabhāvadassanaṃ dutiyanayo. Paṭhamanaye vaṇṇādayo sarūpena gahitā, dutiyanaye nissayamukhenāti ayametesaṃ viseso.
೨೦೮. ಕೇನಾತಿ ಕೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ, ಕಾಯಂ ತಾವತಿಂಸನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ಪುಚ್ಛಿತಾಚಿಕ್ಖಾತಿ ಪುಚ್ಛಿತಾ ತ್ವಂ ಆಚಿಕ್ಖ ಕಥೇಹಿ।
208.Kenāti kena puññakammena, kāyaṃ tāvatiṃsanti yojanā. Pucchitācikkhāti pucchitā tvaṃ ācikkha kathehi.
ಏವಂ ಭಗವತಾ ಪುಚ್ಛಿತಾ ಸಾ ದೇವತಾ ಇಮಾಹಿ ಗಾಥಾಹಿ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ –
Evaṃ bhagavatā pucchitā sā devatā imāhi gāthāhi byākāsi –
೨೦೯.
209.
‘‘ಭದ್ದಿತ್ಥಿಕಾತಿ ಮಂ ಅಞ್ಞಂಸು, ಕಿಮಿಲಾಯಂ ಉಪಾಸಿಕಾ।
‘‘Bhadditthikāti maṃ aññaṃsu, kimilāyaṃ upāsikā;
ಸದ್ಧಾ ಸೀಲೇನ ಸಮ್ಪನ್ನಾ, ಸಂವಿಭಾಗರತಾ ಸದಾ॥
Saddhā sīlena sampannā, saṃvibhāgaratā sadā.
೨೧೦.
210.
‘‘ಅಚ್ಛಾದನಞ್ಚ ಭತ್ತಞ್ಚ, ಸೇನಾಸನಂ ಪದೀಪಿಯಂ।
‘‘Acchādanañca bhattañca, senāsanaṃ padīpiyaṃ;
ಅದಾಸಿಂ ಉಜುಭೂತೇಸು, ವಿಪ್ಪಸನ್ನೇನ ಚೇತಸಾ॥
Adāsiṃ ujubhūtesu, vippasannena cetasā.
೨೧೧.
211.
‘‘ಚಾತುದ್ದಸಿಂ ಪಞ್ಚದಸಿಂ, ಯಾ ಚ ಪಕ್ಖಸ್ಸ ಅಟ್ಠಮೀ।
‘‘Cātuddasiṃ pañcadasiṃ, yā ca pakkhassa aṭṭhamī;
ಪಾಟಿಹಾರಿಯಪಕ್ಖಞ್ಚ, ಅಟ್ಠಙ್ಗಸುಸಮಾಗತಂ॥
Pāṭihāriyapakkhañca, aṭṭhaṅgasusamāgataṃ.
೨೧೨.
212.
‘‘ಉಪೋಸಥಂ ಉಪವಸಿಸ್ಸಂ, ಸದಾ ಸೀಲೇಸು ಸಂವುತಾ।
‘‘Uposathaṃ upavasissaṃ, sadā sīlesu saṃvutā;
ಸಞ್ಞಮಾ ಸಂವಿಭಾಗಾ ಚ, ವಿಮಾನಂ ಆವಸಾಮಹಂ॥
Saññamā saṃvibhāgā ca, vimānaṃ āvasāmahaṃ.
೨೧೩.
213.
‘‘ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ವಿರತಾ, ಮುಸಾವಾದಾ ಚ ಸಞ್ಞತಾ।
‘‘Pāṇātipātā viratā, musāvādā ca saññatā;
ಥೇಯ್ಯಾ ಚ ಅತಿಚಾರಾ ಚ, ಮಜ್ಜಪಾನಾ ಚ ಆರಕಾ॥
Theyyā ca aticārā ca, majjapānā ca ārakā.
೨೧೪.
214.
‘‘ಪಞ್ಚಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ರತಾ, ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನ ಕೋವಿದಾ।
‘‘Pañcasikkhāpade ratā, ariyasaccāna kovidā;
ಉಪಾಸಿಕಾ ಚಕ್ಖುಮತೋ, ಅಪ್ಪಮಾದವಿಹಾರಿನೀ।
Upāsikā cakkhumato, appamādavihārinī;
ಕತಾವಾಸಾ ಕತಕುಸಲಾ ತತೋ ಚುತಾ, ಸಯಂಪಭಾ ಅನುವಿಚರಾಮಿ ನನ್ದನಂ॥
Katāvāsā katakusalā tato cutā, sayaṃpabhā anuvicarāmi nandanaṃ.
೨೧೫.
215.
‘‘ಭಿಕ್ಖೂ ಚಾಹಂ ಪರಮಹಿತಾನುಕಮ್ಪಕೇ, ಅಭೋಜಯಿಂ ತಪಸ್ಸಿಯುಗಂ ಮಹಾಮುನಿಂ।
‘‘Bhikkhū cāhaṃ paramahitānukampake, abhojayiṃ tapassiyugaṃ mahāmuniṃ;
ಕತಾವಾಸಾ ಕತಕುಸಲಾ ತತೋ ಚುತಾ, ಸಯಂಪಭಾ ಅನುವಿಚರಾಮಿ ನನ್ದನಂ॥
Katāvāsā katakusalā tato cutā, sayaṃpabhā anuvicarāmi nandanaṃ.
೨೧೬.
216.
‘‘ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಅಪರಿಮಿತಂ ಸುಖಾವಹಂ, ಉಪೋಸಥಂ ಸತತಮುಪಾವಸಿಂ ಅಹಂ।
‘‘Aṭṭhaṅgikaṃ aparimitaṃ sukhāvahaṃ, uposathaṃ satatamupāvasiṃ ahaṃ;
ಕತಾವಾಸಾ ಕತಕುಸಲಾ ತತೋ ಚುತಾ, ಸಯಂಪಭಾ ಅನುವಿಚರಾಮಿ ನನ್ದನ’’ನ್ತಿ॥
Katāvāsā katakusalā tato cutā, sayaṃpabhā anuvicarāmi nandana’’nti.
೨೦೯-೨೧೪. ತತ್ಥ ಭದ್ದಿತ್ಥಿಕಾತಿ ಮಂ ಅಞ್ಞಂಸು, ಕಿಮಿಲಾಯಂ ಉಪಾಸಿಕಾತಿ ಆಚಾರಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸಚ್ಚಕಿರಿಯಾಯ ಉಬ್ಬತ್ತಮಾನಮಹೋಘನಿವತ್ತನೇನ ಅಖಣ್ಡಸೀಲಾತಿ ಸಞ್ಜಾತನಿಚ್ಛಯಾ ಭದ್ದಾ ಸುನ್ದರಾ ಅಯಂ ಇತ್ಥೀ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಭದ್ದಿತ್ಥಿಕಾ ಉಪಾಸಿಕಾ’’ತಿ ಚ ಮಂ ಕಿಮಿಲನಗರವಾಸಿನೋ ಜಾನಿಂಸು। ಸದ್ಧಾ ಸೀಲೇನ ಸಮ್ಪನ್ನಾತಿಆದಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯತ್ತಾ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ।
209-214. Tattha bhadditthikāti maṃ aññaṃsu, kimilāyaṃ upāsikāti ācārasampattiyā saccakiriyāya ubbattamānamahoghanivattanena akhaṇḍasīlāti sañjātanicchayā bhaddā sundarā ayaṃ itthī, tasmā ‘‘bhadditthikā upāsikā’’ti ca maṃ kimilanagaravāsino jāniṃsu. Saddhā sīlena sampannātiādi heṭṭhā vuttanayattā uttānatthameva.
ಅಪಿಚ ‘‘ಸದ್ಧಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸದ್ಧಾಧನಂ, ‘‘ಸಂವಿಭಾಗರತಾ, ಅಚ್ಛಾದನಞ್ಚ ಭತ್ತಞ್ಚ, ಸೇನಾಸನಂ ಪದೀಪಿಯಂ। ಅದಾಸಿಂ ಉಜುಭೂತೇಸು, ವಿಪ್ಪಸನ್ನೇನ ಚೇತಸಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಚಾಗಧನಂ , ‘‘ಸೀಲೇನ ಸಮ್ಪನ್ನಾ, ಚತುದ್ದಸಿಂ ಪಞ್ಚದಸಿಂ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಚಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ರತಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸೀಲಧನಂ ಹಿರಿಧನಂ ಓತ್ತಪ್ಪಧನಞ್ಚ, ‘‘ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನ ಕೋವಿದಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸುತಧನಂ ಪಞ್ಞಾಧನಞ್ಚ ದಸ್ಸಿತನ್ತಿ ಸಾ ಅತ್ತನೋ ಸತ್ತವಿಧಅರಿಯಧನಪಟಿಲಾಭಂ। ‘‘ಉಪಾಸಿಕಾ ಚಕ್ಖುಮತೋ…ಪೇ॰… ಅನುವಿಚರಾಮಿ ನನ್ದನ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ತಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಂ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಞ್ಚ ಆನಿಸಂಸಂ ವಿಭಾವೇತಿ। ತತ್ಥ ಕತಾವಾಸಾತಿ ನಿಪ್ಫಾದಿತಸುಚರಿತಾವಾಸಾ। ಸುಚರಿತಕಮ್ಮಞ್ಹಿ ತದತ್ತೇ ಆಯತಿಞ್ಚ ಸುಖಾವಾಸಹೇತುತಾಯ ‘‘ಸುಖವಿಹಾರಸ್ಸ ಆವಾಸೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಕತಕುಸಲಾ’’ತಿ।
Apica ‘‘saddhā’’ti iminā saddhādhanaṃ, ‘‘saṃvibhāgaratā, acchādanañca bhattañca, senāsanaṃ padīpiyaṃ. Adāsiṃ ujubhūtesu, vippasannena cetasā’’ti iminā cāgadhanaṃ , ‘‘sīlena sampannā, catuddasiṃ pañcadasiṃ…pe… pañcasikkhāpade ratā’’ti iminā sīladhanaṃ hiridhanaṃ ottappadhanañca, ‘‘ariyasaccāna kovidā’’ti iminā sutadhanaṃ paññādhanañca dassitanti sā attano sattavidhaariyadhanapaṭilābhaṃ. ‘‘Upāsikā cakkhumato…pe… anuvicarāmi nandana’’nti iminā tassa diṭṭhadhammikaṃ samparāyikañca ānisaṃsaṃ vibhāveti. Tattha katāvāsāti nipphāditasucaritāvāsā. Sucaritakammañhi tadatte āyatiñca sukhāvāsahetutāya ‘‘sukhavihārassa āvāso’’ti vuccati. Tenāha ‘‘katakusalā’’ti.
೨೧೫. ಪುಬ್ಬೇ ಅನಾಮಸಿತಖೇತ್ತವಿಸೇಸಂ ಅತ್ತನೋ ದಾನಮಯಂ ಪುಞ್ಞಂ ವತ್ವಾ ಇದಾನಿ ತಸ್ಸ ಆಯತನಗತತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಭಿಕ್ಖೂ ಚಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಅನವಸೇಸಭಿನ್ನಕಿಲೇಸತಾಯ ಭಿಕ್ಖೂ। ಪರಮಹಿತಾನುಕಮ್ಪಕೇತಿ ಪರಮಂ ಅತಿವಿಯ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಾದಿನಾ ಹಿತೇನ ಅನುಗ್ಗಾಹಕೇ। ಅಭೋಜಯಿನ್ತಿ ಪಣೀತೇನ ಭೋಜನೇನ ಭೋಜೇಸಿಂ। ತಪಸ್ಸಿಯುಗನ್ತಿ ಉತ್ತಮೇನ ತಪಸಾ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸಮಲಂ ತಾಪೇತ್ವಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಠಿತತ್ತಾ ತಪಸ್ಸಿಭೂತಂ ಯುಗಂ। ಮಹಾಮುನಿನ್ತಿ ತತೋ ಏವ ಮಹಾಇಸಿಭೂತಂ, ಮಹತೋ ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಿಸಯಸ್ಸ ಮಹನ್ತೇನೇವ ಞಾಣೇನ ಮುನನತೋ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದನತೋ ಮಹಾಮುನಿಂ। ಸಬ್ಬಮೇತಂ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕೇ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ।
215. Pubbe anāmasitakhettavisesaṃ attano dānamayaṃ puññaṃ vatvā idāni tassa āyatanagatataṃ dassetuṃ ‘‘bhikkhū cā’’tiādi vuttaṃ. Tattha bhikkhūti anavasesabhinnakilesatāya bhikkhū. Paramahitānukampaketi paramaṃ ativiya diṭṭhadhammikādinā hitena anuggāhake. Abhojayinti paṇītena bhojanena bhojesiṃ. Tapassiyuganti uttamena tapasā sabbakilesamalaṃ tāpetvā samucchinditvā ṭhitattā tapassibhūtaṃ yugaṃ. Mahāmuninti tato eva mahāisibhūtaṃ, mahato vā attano visayassa mahanteneva ñāṇena munanato paricchindanato mahāmuniṃ. Sabbametaṃ dve aggasāvake sandhāya vadati.
೨೧೬. ಅಪರಿಮಿತಂ ಸುಖಾವಹನ್ತಿ ಅನುನಾಸಿಕಲೋಪಂ ಅಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಯಾವಞ್ಚಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನ ಸುಕರಂ ಅಕ್ಖಾನೇನ ಪಾಪುಣಿತುಂ ಯಾವ ಸುಖಾ ಸಗ್ಗಾ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೨೫೫) ವಚನತೋ ಭಗವತೋಪಿ ವಚನಪಥಾತೀತಪರಿಮಾಣರಹಿತಸುಖನಿಬ್ಬತ್ತಕಂ ಅತ್ತನೋ ವಾ ಆನುಭಾವೇನ ಅಪರಿಮಿತಸುಖಾವಹಂ ಸುಖಸ್ಸ ಆವಹನಕಂ। ಸತತನ್ತಿ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ। ತಂ ತಂ ಉಪೋಸಥರಕ್ಖಣದಿವಸಂ ಅಹಾಪೇತ್ವಾ, ತಂ ತಂ ವಾ ಉಪೋಸಥರಕ್ಖಣದಿವಸಂ ಅಖಣ್ಡಂ ಕತ್ವಾ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಕತ್ವಾ ಸತತಂ ವಾ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ಸುಖಾವಹನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ಸೇಸಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯಮೇವ।
216.Aparimitaṃ sukhāvahanti anunāsikalopaṃ akatvā vuttaṃ. ‘‘Yāvañcidaṃ, bhikkhave, na sukaraṃ akkhānena pāpuṇituṃ yāva sukhā saggā’’ti (ma. ni. 3.255) vacanato bhagavatopi vacanapathātītaparimāṇarahitasukhanibbattakaṃ attano vā ānubhāvena aparimitasukhāvahaṃ sukhassa āvahanakaṃ. Satatanti sabbakālaṃ. Taṃ taṃ uposatharakkhaṇadivasaṃ ahāpetvā, taṃ taṃ vā uposatharakkhaṇadivasaṃ akhaṇḍaṃ katvā paripuṇṇaṃ katvā satataṃ vā sabbakālaṃ sukhāvahanti yojanā. Sesaṃ heṭṭhā vuttanayameva.
ಅಥ ಭಗವಾ ಮಾತುದೇವಪುತ್ತಪ್ಪಮುಖಾನಂ ದಸಸಹಸ್ಸಿಲೋಕಧಾತುವಾಸೀನಂ ದೇವಬ್ರಹ್ಮಸಙ್ಘಾನಂ ತಯೋ ಮಾಸೇ ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕಂ ದೇಸೇತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸಲೋಕಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಭದ್ದಿತ್ಥಿವಿಮಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ದೇಸೇಸಿ। ಸಾ ದೇಸನಾ ಸಮ್ಪತ್ತಪರಿಸಾಯ ಸಾತ್ಥಿಕಾ ಅಹೋಸೀತಿ।
Atha bhagavā mātudevaputtappamukhānaṃ dasasahassilokadhātuvāsīnaṃ devabrahmasaṅghānaṃ tayo māse abhidhammapiṭakaṃ desetvā manussalokaṃ āgantvā bhadditthivimānaṃ bhikkhūnaṃ desesi. Sā desanā sampattaparisāya sātthikā ahosīti.
ಭದ್ದಿತ್ಥಿವಿಮಾನವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Bhadditthivimānavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ವಿಮಾನವತ್ಥುಪಾಳಿ • Vimānavatthupāḷi / ೫. ಭದ್ದಿತ್ಥಿವಿಮಾನವತ್ಥು • 5. Bhadditthivimānavatthu
