| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / उदानपाळि • Udānapāḷi |
१०. भद्दियसुत्तं
10. Bhaddiyasuttaṃ
२०. एवं मे सुतं – एकं समयं भगवा अनुपियायं विहरति अम्बवने। तेन खो पन समयेन आयस्मा भद्दियो काळीगोधाय पुत्तो अरञ्ञगतोपि रुक्खमूलगतोपि सुञ्ञागारगतोपि अभिक्खणं उदानं उदानेसि – ‘‘अहो सुखं, अहो सुख’’न्ति!
20. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā anupiyāyaṃ viharati ambavane. Tena kho pana samayena āyasmā bhaddiyo kāḷīgodhāya putto araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānesi – ‘‘aho sukhaṃ, aho sukha’’nti!
अस्सोसुं खो सम्बहुला भिक्खू आयस्मतो भद्दियस्स काळीगोधाय पुत्तस्स अरञ्ञगतस्सपि रुक्खमूलगतस्सपि सुञ्ञागारगतस्सपि अभिक्खणं उदानं उदानेन्तस्स – ‘‘अहो सुखं, अहो सुख’’न्ति! सुत्वान नेसं एतदहोसि – ‘‘निस्संसयं खो, आवुसो, आयस्मा भद्दियो काळीगोधाय पुत्तो अनभिरतो ब्रह्मचरियं चरति, यंस पुब्बे अगारियभूतस्स 1 रज्जसुखं, सो तमनुस्सरमानो अरञ्ञगतोपि रुक्खमूलगतोपि सुञ्ञागारगतोपि अभिक्खणं उदानं उदानेसि – ‘अहो सुखं, अहो सुख’’’न्ति!
Assosuṃ kho sambahulā bhikkhū āyasmato bhaddiyassa kāḷīgodhāya puttassa araññagatassapi rukkhamūlagatassapi suññāgāragatassapi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānentassa – ‘‘aho sukhaṃ, aho sukha’’nti! Sutvāna nesaṃ etadahosi – ‘‘nissaṃsayaṃ kho, āvuso, āyasmā bhaddiyo kāḷīgodhāya putto anabhirato brahmacariyaṃ carati, yaṃsa pubbe agāriyabhūtassa 2 rajjasukhaṃ, so tamanussaramāno araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānesi – ‘aho sukhaṃ, aho sukha’’’nti!
अथ खो सम्बहुला भिक्खू येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। एकमन्तं निसिन्ना खो ते भिक्खू भगवन्तं एतदवोचुं – ‘‘आयस्मा, भन्ते, भद्दियो काळीगोधाय पुत्तो अरञ्ञगतोपि रुक्खमूलगतोपि सुञ्ञागारगतोपि अभिक्खणं उदानं उदानेसि – ‘अहो सुखं, अहो सुख’न्ति! निस्संसयं खो, भन्ते, आयस्मा भद्दियो काळीगोधाय पुत्तो अनभिरतो ब्रह्मचरियं चरति। यंस पुब्बे अगारियभूतस्स रज्जसुखं, सो तमनुस्सरमानो अरञ्ञगतोपि रुक्खमूलगतोपि सुञ्ञागारगतोपि अभिक्खणं उदानं उदानेसि – ‘अहो सुखं, अहो सुख’’’न्ति!
Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘āyasmā, bhante, bhaddiyo kāḷīgodhāya putto araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānesi – ‘aho sukhaṃ, aho sukha’nti! Nissaṃsayaṃ kho, bhante, āyasmā bhaddiyo kāḷīgodhāya putto anabhirato brahmacariyaṃ carati. Yaṃsa pubbe agāriyabhūtassa rajjasukhaṃ, so tamanussaramāno araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānesi – ‘aho sukhaṃ, aho sukha’’’nti!
अथ खो भगवा अञ्ञतरं भिक्खुं आमन्तेसि – ‘‘एहि त्वं, भिक्खु, मम वचनेन भद्दियं भिक्खुं आमन्तेहि – ‘सत्था तं, आवुसो भद्दिय, आमन्तेती’’’ति।
Atha kho bhagavā aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, bhikkhu, mama vacanena bhaddiyaṃ bhikkhuṃ āmantehi – ‘satthā taṃ, āvuso bhaddiya, āmantetī’’’ti.
‘‘एवं, भन्ते’’ति खो सो भिक्खु भगवतो पटिस्सुत्वा येनायस्मा भद्दियो काळीगोधाय पुत्तो तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भद्दियं काळीगोधाय पुत्तं एतदवोच – ‘‘सत्था तं, आवुसो भद्दिय, आमन्तेती’’ति। ‘‘एवमावुसो’’ति खो आयस्मा भद्दियो काळीगोधाय पुत्तो तस्स भिक्खुनो पटिस्सुत्वा येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नं खो आयस्मन्तं भद्दियं काळीगोधाय पुत्तं भगवा एतदवोच –
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā yenāyasmā bhaddiyo kāḷīgodhāya putto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhaddiyaṃ kāḷīgodhāya puttaṃ etadavoca – ‘‘satthā taṃ, āvuso bhaddiya, āmantetī’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā bhaddiyo kāḷīgodhāya putto tassa bhikkhuno paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ bhaddiyaṃ kāḷīgodhāya puttaṃ bhagavā etadavoca –
‘‘सच्चं किर त्वं, भद्दिय, अरञ्ञगतोपि रुक्खमूलगतोपि सुञ्ञागारगतोपि अभिक्खणं उदानं उदानेसि – ‘अहो सुखं, अहो सुख’’’न्ति! ‘‘एवं, भन्ते’’ति।
‘‘Saccaṃ kira tvaṃ, bhaddiya, araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānesi – ‘aho sukhaṃ, aho sukha’’’nti! ‘‘Evaṃ, bhante’’ti.
‘‘किं पन 3 त्वं, भद्दिय, अत्थवसं सम्पस्समानो अरञ्ञगतोपि रुक्खमूलगतोपि सुञ्ञागारगतोपि अभिक्खणं उदानं उदानेसि – ‘अहो सुखं, अहो सुख’’’न्ति! ‘‘पुब्बे मे, भन्ते, अगारियभूतस्स रज्जं कारेन्तस्स अन्तोपि अन्तेपुरे रक्खा सुसंविहिता अहोसि, बहिपि अन्तेपुरे रक्खा सुसंविहिता अहोसि, अन्तोपि नगरे रक्खा सुसंविहिता अहोसि, बहिपि नगरे रक्खा सुसंविहिता अहोसि, अन्तोपि जनपदे रक्खा सुसंविहिता अहोसि, बहिपि जनपदे रक्खा सुसंविहिता अहोसि। सो खो अहं, भन्ते, एवं रक्खितो गोपितो सन्तो भीतो उब्बिग्गो उस्सङ्की उत्रासी विहासिं। एतरहि खो पनाहं, भन्ते, अरञ्ञगतोपि रुक्खमूलगतोपि सुञ्ञागारगतोपि एको 4 अभीतो अनुब्बिग्गो अनुस्सङ्की अनुत्रासी अप्पोस्सुक्को पन्नलोमो परदत्तवुत्तो 5, मिगभूतेन चेतसा विहरामि। इमं 6 खो अहं, भन्ते, अत्थवसं सम्पस्समानो अरञ्ञगतोपि रुक्खमूलगतोपि सुञ्ञागारगतोपि अभिक्खणं उदानं उदानेसि 7 – ‘अहो सुखं, अहो सुख’’’न्ति!
‘‘Kiṃ pana 8 tvaṃ, bhaddiya, atthavasaṃ sampassamāno araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānesi – ‘aho sukhaṃ, aho sukha’’’nti! ‘‘Pubbe me, bhante, agāriyabhūtassa rajjaṃ kārentassa antopi antepure rakkhā susaṃvihitā ahosi, bahipi antepure rakkhā susaṃvihitā ahosi, antopi nagare rakkhā susaṃvihitā ahosi, bahipi nagare rakkhā susaṃvihitā ahosi, antopi janapade rakkhā susaṃvihitā ahosi, bahipi janapade rakkhā susaṃvihitā ahosi. So kho ahaṃ, bhante, evaṃ rakkhito gopito santo bhīto ubbiggo ussaṅkī utrāsī vihāsiṃ. Etarahi kho panāhaṃ, bhante, araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi eko 9 abhīto anubbiggo anussaṅkī anutrāsī appossukko pannalomo paradattavutto 10, migabhūtena cetasā viharāmi. Imaṃ 11 kho ahaṃ, bhante, atthavasaṃ sampassamāno araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānesi 12 – ‘aho sukhaṃ, aho sukha’’’nti!
अथ खो भगवा एतमत्थं विदित्वा तायं वेलायं इमं उदानं उदानेसि –
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
‘‘यस्सन्तरतो न सन्ति कोपा,
‘‘Yassantarato na santi kopā,
इतिभवाभवतञ्च वीतिवत्तो।
Itibhavābhavatañca vītivatto;
तं विगतभयं सुखिं असोकं,
Taṃ vigatabhayaṃ sukhiṃ asokaṃ,
देवा नानुभवन्ति दस्सनाया’’ति॥ दसमं।
Devā nānubhavanti dassanāyā’’ti. dasamaṃ;
मुचलिन्दवग्गो दुतियो निट्ठितो।
Mucalindavaggo dutiyo niṭṭhito.
तस्सुद्दानं –
Tassuddānaṃ –
मुचलिन्दो राजा दण्डेन, सक्कारो उपासकेन च।
Mucalindo rājā daṇḍena, sakkāro upāsakena ca;
गब्भिनी एकपुत्तो च, सुप्पवासा विसाखा च।
Gabbhinī ekaputto ca, suppavāsā visākhā ca;
काळीगोधाय भद्दियोति॥
Kāḷīgodhāya bhaddiyoti.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / उदान-अट्ठकथा • Udāna-aṭṭhakathā / १०. भद्दियसुत्तवण्णना • 10. Bhaddiyasuttavaṇṇanā
