| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಉದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Udāna-aṭṭhakathā |
೧೦. ಭದ್ದಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
10. Bhaddiyasuttavaṇṇanā
೨೦. ದಸಮೇ ಅನುಪಿಯಾಯನ್ತಿ ಏವಂ ನಾಮಕೇ ನಗರೇ। ಅಮ್ಬವನೇತಿ ತಸ್ಸ ನಗರಸ್ಸ ಅವಿದೂರೇ ಮಲ್ಲರಾಜೂನಂ ಏಕಂ ಅಮ್ಬವನಂ ಅಹೋಸಿ, ತತ್ಥ ಮಲ್ಲರಾಜೂಹಿ ಭಗವತೋ ವಿಹಾರೋ ಕಾರಿತೋ, ಸೋ ‘‘ಅಮ್ಬವನ’’ನ್ತ್ವೇವ ವುಚ್ಚತಿ। ಅನುಪಿಯಂ ಗೋಚರಗಾಮಂ ಕತ್ವಾ ತತ್ಥ ಭಗವಾ ವಿಹರತಿ, ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅನುಪಿಯಾಯಂ ವಿಹರತಿ ಅಮ್ಬವನೇ’’ತಿ। ಭದ್ದಿಯೋತಿ ತಸ್ಸ ಥೇರಸ್ಸ ನಾಮಂ। ಕಾಳೀಗೋಧಾಯ ಪುತ್ತೋತಿ ಕಾಳೀಗೋಧಾ ನಾಮ ಸಾಕಿಯಾನೀ ಸಕ್ಯರಾಜದೇವೀ ಅರಿಯಸಾವಿಕಾ ಆಗತಫಲಾ ವಿಞ್ಞಾತಸಾಸನಾ, ತಸ್ಸಾ ಅಯಂ ಪುತ್ತೋ। ತಸ್ಸ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾವಿಧಿ ಖನ್ಧಕೇ (ಚೂಳವ॰ ೩೩೦-೩೩೧) ಆಗತೋವ। ಸೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ನ ಚಿರಸ್ಸೇವ ಛಳಭಿಞ್ಞೋ ಅಹೋಸಿ, ತೇರಸಪಿ ಧುತಙ್ಗಾನಿ ಸಮಾದಾಯ ವತ್ತತಿ। ಭಗವತಾ ಚ ‘‘ಏತದಗ್ಗಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಮ ಸಾವಕಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಉಚ್ಚಕುಲಿಕಾನಂ, ಯದಿದಂ ಭದ್ದಿಯೋ ಕಾಳೀಗೋಧಾಯ ಪುತ್ತೋ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೧.೧೯೩) ಉಚ್ಚಕುಲಿಕಭಾವೇ ಏತದಗ್ಗೇ ಠಪಿತೋ ಅಸೀತಿಯಾ ಸಾವಕಾನಂ ಅಬ್ಭನ್ತರೋ।
20. Dasame anupiyāyanti evaṃ nāmake nagare. Ambavaneti tassa nagarassa avidūre mallarājūnaṃ ekaṃ ambavanaṃ ahosi, tattha mallarājūhi bhagavato vihāro kārito, so ‘‘ambavana’’ntveva vuccati. Anupiyaṃ gocaragāmaṃ katvā tattha bhagavā viharati, tena vuttaṃ ‘‘anupiyāyaṃ viharati ambavane’’ti. Bhaddiyoti tassa therassa nāmaṃ. Kāḷīgodhāya puttoti kāḷīgodhā nāma sākiyānī sakyarājadevī ariyasāvikā āgataphalā viññātasāsanā, tassā ayaṃ putto. Tassa pabbajjāvidhi khandhake (cūḷava. 330-331) āgatova. So pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā na cirasseva chaḷabhiñño ahosi, terasapi dhutaṅgāni samādāya vattati. Bhagavatā ca ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ uccakulikānaṃ, yadidaṃ bhaddiyo kāḷīgodhāya putto’’ti (a. ni. 1.193) uccakulikabhāve etadagge ṭhapito asītiyā sāvakānaṃ abbhantaro.
ಸುಞ್ಞಾಗಾರಗತೋತಿ ‘‘ಠಪೇತ್ವಾ ಗಾಮಞ್ಚ ಗಾಮೂಪಚಾರಞ್ಚ ಅವಸೇಸಂ ಅರಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಅರಞ್ಞಂ ರುಕ್ಖಮೂಲಞ್ಚ ಠಪೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞಂ ಪಬ್ಬತಕನ್ದರಾದಿ ಪಬ್ಬಜಿತಸಾರುಪ್ಪಂ ನಿವಾಸಟ್ಠಾನಂ ಜನಸಮ್ಬಾಧಾಭಾವತೋ ಇಧ ಸುಞ್ಞಾಗಾರನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ಅಥ ವಾ ಝಾನಕಣ್ಟಕಾನಂ ಸದ್ದಾನಂ ಅಭಾವತೋ ವಿವಿತ್ತಂ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಅಗಾರಮ್ಪಿ ಸುಞ್ಞಾಗಾರನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತಂ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಂ ಉಪಗತೋ। ಅಭಿಕ್ಖಣನ್ತಿ ಬಹುಲಂ। ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸೀತಿ ಸೋ ಹಿ ಆಯಸ್ಮಾ ಅರಞ್ಞೇ ದಿವಾವಿಹಾರಂ ಉಪಗತೋಪಿ ರತ್ತಿವಾಸೂಪಗತೋಪಿ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಸುಖೇನ ನಿರೋಧಸುಖೇನ ಚ ವೀತಿನಾಮೇತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಸುಖಂ ಸನ್ಧಾಯ ಪುಬ್ಬೇ ಅತ್ತನಾ ಅನುಭೂತಂ ಸಭಯಂ ಸಪರಿಳಾಹಂ ರಜ್ಜಸುಖಂ ಜಿಗುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ಅಹೋ ಸುಖಂ ಅಹೋ ಸುಖ’’ನ್ತಿ ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಿತಂ ಞಾಣಸಮುಟ್ಠಾನಂ ಪೀತಿಸಮುಟ್ಠಾನಂ ಸಮುಗ್ಗಿರತಿ।
Suññāgāragatoti ‘‘ṭhapetvā gāmañca gāmūpacārañca avasesaṃ arañña’’nti vuttaṃ araññaṃ rukkhamūlañca ṭhapetvā aññaṃ pabbatakandarādi pabbajitasāruppaṃ nivāsaṭṭhānaṃ janasambādhābhāvato idha suññāgāranti adhippetaṃ. Atha vā jhānakaṇṭakānaṃ saddānaṃ abhāvato vivittaṃ yaṃ kiñci agārampi suññāgāranti veditabbaṃ. Taṃ suññāgāraṃ upagato. Abhikkhaṇanti bahulaṃ. Udānaṃ udānesīti so hi āyasmā araññe divāvihāraṃ upagatopi rattivāsūpagatopi yebhuyyena phalasamāpattisukhena nirodhasukhena ca vītināmeti, tasmā taṃ sukhaṃ sandhāya pubbe attanā anubhūtaṃ sabhayaṃ sapariḷāhaṃ rajjasukhaṃ jigucchitvā ‘‘aho sukhaṃ aho sukha’’nti somanassasahitaṃ ñāṇasamuṭṭhānaṃ pītisamuṭṭhānaṃ samuggirati.
ಸುತ್ವಾನ ನೇಸಂ ಏತದಹೋಸೀತಿ ನೇಸಂ ಸಮ್ಬಹುಲಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ತಸ್ಸ ಆಯಸ್ಮತೋ ‘‘ಅಹೋ ಸುಖಂ, ಅಹೋ ಸುಖ’’ನ್ತಿ ಉದಾನೇನ್ತಸ್ಸ ಉದಾನಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ನಿಸ್ಸಂಸಯಂ ಏಸ ಅನಭಿರತೋ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರತೀ’’ತಿ ಏವಂ ಪರಿವಿತಕ್ಕಿತಂ ಅಹೋಸಿ। ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಪುಥುಜ್ಜನಾ ತಸ್ಸ ಆಯಸ್ಮತೋ ವಿವೇಕಸುಖಂ ಸನ್ಧಾಯ ಉದಾನಂ ಅಜಾನನ್ತಾ ಏವಂ ಅಮಞ್ಞಿಂಸು, ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ನಿಸ್ಸಂಸಯ’’ನ್ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ನಿಸ್ಸಂಸಯನ್ತಿ ಅಸನ್ದೇಹೇನ ಏಕನ್ತೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಯಂ ಸೋ ಪುಬ್ಬೇ ಅಗಾರಿಯಭೂತೋ ಸಮಾನೋ’’ತಿ ಪಾಳಿಂ ವತ್ವಾ ‘‘ಅನುಭವೀ’’ತಿ ವಚನಸೇಸೇನ ಕೇಚಿ ಅತ್ಥಂ ವಣ್ಣೇನ್ತಿ, ಅಪರೇ ‘‘ಯಂ ಸಾ’’ತಿ ಪಠನ್ತಿ, ‘‘ಯಂಸ ಪುಬ್ಬೇ ಅಗಾರಿಯಭೂತಸ್ಸಾ’’ತಿ ಪನ ಪಾಳಿ। ತತ್ಥ ಯಂಸಾತಿ ಯಂ ಅಸ್ಸ, ಸನ್ಧಿವಸೇನ ಹಿ ಅಕಾರಸಕಾರಲೋಪೋ ‘‘ಏವಂಸ ತೇ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೩; ಅ॰ ನಿ॰ ೬.೫೮), ಪುಪ್ಫಂಸಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೀ’’ತಿಆದೀಸು (ಪಾರಾ॰ ೩೬) ವಿಯ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಅಸ್ಸ ಆಯಸ್ಮತೋ ಭದ್ದಿಯಸ್ಸ ಪಬ್ಬಜಿತತೋ ಪುಬ್ಬೇ ಅಗಾರಿಯಭೂತಸ್ಸ ಗಹಟ್ಠಸ್ಸ ಸತೋ ಯಂ ರಜ್ಜಸುಖಂ ಅನುಭೂತಂ। ಸಾ ತಮನುಸ್ಸರಮಾನೋತಿ ಸೋ ತಂ ಸುಖಂ ಏತರಹಿ ಉಕ್ಕಣ್ಠನವಸೇನ ಅನುಸ್ಸರನ್ತೋ।
Sutvāna nesaṃ etadahosīti nesaṃ sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ tassa āyasmato ‘‘aho sukhaṃ, aho sukha’’nti udānentassa udānaṃ sutvā ‘‘nissaṃsayaṃ esa anabhirato brahmacariyaṃ caratī’’ti evaṃ parivitakkitaṃ ahosi. Te bhikkhū puthujjanā tassa āyasmato vivekasukhaṃ sandhāya udānaṃ ajānantā evaṃ amaññiṃsu, tena vuttaṃ ‘‘nissaṃsaya’’ntiādi. Tattha nissaṃsayanti asandehena ekantenāti attho. ‘‘Yaṃ so pubbe agāriyabhūto samāno’’ti pāḷiṃ vatvā ‘‘anubhavī’’ti vacanasesena keci atthaṃ vaṇṇenti, apare ‘‘yaṃ sā’’ti paṭhanti, ‘‘yaṃsa pubbe agāriyabhūtassā’’ti pana pāḷi. Tattha yaṃsāti yaṃ assa, sandhivasena hi akārasakāralopo ‘‘evaṃsa te (ma. ni. 1.23; a. ni. 6.58), pupphaṃsā uppajjī’’tiādīsu (pārā. 36) viya. Tassattho – assa āyasmato bhaddiyassa pabbajitato pubbe agāriyabhūtassa gahaṭṭhassa sato yaṃ rajjasukhaṃ anubhūtaṃ. Sā tamanussaramānoti so taṃ sukhaṃ etarahi ukkaṇṭhanavasena anussaranto.
ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚುನ್ತಿ ತೇ ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಉಲ್ಲಪನಸಭಾವಸಣ್ಠಿತಾ ತಸ್ಸ ಅನುಗ್ಗಹಣಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚುಂ, ನ ಉಜ್ಝಾನವಸೇನ। ಅಞ್ಞತರನ್ತಿ ನಾಮಗೋತ್ತೇನ ಅಪಾಕಟಂ ಏಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ। ಆಮನ್ತೇಸೀತಿ ಆಣಾಪೇಸಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಞ್ಞಾಪೇತುಕಾಮೋ। ಏವನ್ತಿ ವಚನಸಮ್ಪಟಿಗ್ಗಹೇ, ಸಾಧೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪುನ ಏವನ್ತಿ ಪಟಿಞ್ಞಾಯ। ಅಭಿಕ್ಖಣಂ ‘‘ಅಹೋ ಸುಖಂ, ಅಹೋ ಸುಖ’’ನ್ತಿ ಇಮಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸೀತಿ ಯಥಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ವದನ್ತಿ, ತಂ ಏವಂ ತಥೇವಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಉದಾನಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ। ಕಿಂ ಪನ ತ್ವಂ ಭದ್ದಿಯಾತಿ ಕಸ್ಮಾ ಭಗವಾ ಪುಚ್ಛತಿ, ಕಿಂ ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ನ ಜಾನಾತೀತಿ ? ನೋ ನ ಜಾನಾತಿ, ತೇನೇವ ಪನ ತಮತ್ಥಂ ವದಾಪೇತ್ವಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಞ್ಞಾಪೇತುಂ ಪುಚ್ಛತಿ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ – ‘‘ಜಾನನ್ತಾಪಿ ತಥಾಗತಾ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಜಾನನ್ತಾಪಿ ನ ಪುಚ್ಛನ್ತೀ’’ತಿಆದಿ। ಅತ್ಥವಸನ್ತಿ ಕಾರಣಂ।
Te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocunti te sambahulā bhikkhū ullapanasabhāvasaṇṭhitā tassa anuggahaṇādhippāyena bhagavantaṃ etadavocuṃ, na ujjhānavasena. Aññataranti nāmagottena apākaṭaṃ ekaṃ bhikkhuṃ. Āmantesīti āṇāpesi te bhikkhū saññāpetukāmo. Evanti vacanasampaṭiggahe, sādhūti attho. Puna evanti paṭiññāya. Abhikkhaṇaṃ ‘‘aho sukhaṃ, aho sukha’’nti imaṃ udānaṃ udānesīti yathā te bhikkhū vadanti, taṃ evaṃ tathevāti attano udānaṃ paṭijānāti. Kiṃ pana tvaṃ bhaddiyāti kasmā bhagavā pucchati, kiṃ tassa cittaṃ na jānātīti ? No na jānāti, teneva pana tamatthaṃ vadāpetvā te bhikkhū saññāpetuṃ pucchati. Vuttañhetaṃ – ‘‘jānantāpi tathāgatā pucchanti, jānantāpi na pucchantī’’tiādi. Atthavasanti kāraṇaṃ.
ಅನ್ತೇಪುರೇತಿ ಇತ್ಥಾಗಾರಸ್ಸ ಸಞ್ಚರಣಟ್ಠಾನಭೂತೇ ರಾಜಗೇಹಸ್ಸ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ, ಯತ್ಥ ರಾಜಾ ನ್ಹಾನಭೋಜನಸಯನಾದಿಂ ಕಪ್ಪೇತಿ। ರಕ್ಖಾ ಸುಸಂವಿಹಿತಾತಿ ಆರಕ್ಖಾದಿಕತಪುರಿಸೇಹಿ ಗುತ್ತಿ ಸುಟ್ಠು ಸಮನ್ತತೋ ವಿಹಿತಾ। ಬಹಿಪಿ ಅನ್ತೇಪುರೇತಿ ಅಡ್ಡಕರಣಟ್ಠಾನಾದಿಕೇ ಅನ್ತೇಪುರತೋ ಬಹಿಭೂತೇ ರಾಜಗೇಹೇ। ಏವಂ ರಕ್ಖಿತೋ ಗೋಪಿತೋ ಸನ್ತೋತಿ ಏವಂ ರಾಜಗೇಹರಾಜಧಾನಿರಜ್ಜದೇಸೇಸು ಅನ್ತೋ ಚ ಬಹಿ ಚ ಅನೇಕೇಸು ಠಾನೇಸು ಅನೇಕಸತೇಹಿ ಸುಸಂವಿಹಿತರಕ್ಖಾವರಣಗುತ್ತಿಯಾ ಮಮೇವ ನಿಬ್ಭಯತ್ಥಂ ಫಾಸುವಿಹಾರತ್ಥಂ ರಕ್ಖಿತೋ ಗೋಪಿತೋ ಸಮಾನೋ। ಭೀತೋತಿಆದೀನಿ ಪದಾನಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞವೇವಚನಾನಿ। ಅಥ ವಾ ಭೀತೋತಿ ಪರರಾಜೂಹಿ ಭಾಯಮಾನೋ। ಉಬ್ಬಿಗ್ಗೋತಿ ಸಕರಜ್ಜೇಪಿ ಪಕತಿತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಭಯುಬ್ಬೇಗೇನ ಉಬ್ಬಿಗ್ಗೋ ಚಲಿತೋ। ಉಸ್ಸಙ್ಕೀತಿ ‘‘ರಞ್ಞಾ ನಾಮ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ಅವಿಸ್ಸತ್ಥೇನ ಭವಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವಚನೇನ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಅವಿಸ್ಸಾಸವಸೇನ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಕಿಚ್ಚಕರಣೀಯಾನಂ ಪಚ್ಚಯಪರಿಸಙ್ಕಾಯ ಚ ಉದ್ಧಮುಖಂ ಸಙ್ಕಮಾನೋ। ಉತ್ರಾಸೀತಿ ‘‘ಸನ್ತಿಕಾವಚರೇಹಿಪಿ ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸೇವ ಮೇ ಕದಾಚಿ ಅನತ್ಥೋ ಭವೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಉಪ್ಪನ್ನೇನ ಸರೀರಕಮ್ಪಂ ಉಪ್ಪಾದನಸಮತ್ಥೇನ ತಾಸೇನ ಉತ್ರಾಸೀ। ‘‘ಉತ್ರಸ್ತೋ’’ತಿಪಿ ಪಠನ್ತಿ। ವಿಹಾಸಿನ್ತಿ ಏವಂಭೂತೋ ಹುತ್ವಾ ವಿಹರಿಂ।
Antepureti itthāgārassa sañcaraṇaṭṭhānabhūte rājagehassa abbhantare, yattha rājā nhānabhojanasayanādiṃ kappeti. Rakkhā susaṃvihitāti ārakkhādikatapurisehi gutti suṭṭhu samantato vihitā. Bahipi antepureti aḍḍakaraṇaṭṭhānādike antepurato bahibhūte rājagehe. Evaṃ rakkhito gopito santoti evaṃ rājageharājadhānirajjadesesu anto ca bahi ca anekesu ṭhānesu anekasatehi susaṃvihitarakkhāvaraṇaguttiyā mameva nibbhayatthaṃ phāsuvihāratthaṃ rakkhito gopito samāno. Bhītotiādīni padāni aññamaññavevacanāni. Atha vā bhītoti pararājūhi bhāyamāno. Ubbiggoti sakarajjepi pakatito uppajjanakabhayubbegena ubbiggo calito. Ussaṅkīti ‘‘raññā nāma sabbakālaṃ avissatthena bhavitabba’’nti vacanena sabbattha avissāsavasena tesaṃ tesaṃ kiccakaraṇīyānaṃ paccayaparisaṅkāya ca uddhamukhaṃ saṅkamāno. Utrāsīti ‘‘santikāvacarehipi ajānantasseva me kadāci anattho bhaveyyā’’ti uppannena sarīrakampaṃ uppādanasamatthena tāsena utrāsī. ‘‘Utrasto’’tipi paṭhanti. Vihāsinti evaṃbhūto hutvā vihariṃ.
ಏತರಹೀತಿ ಇದಾನಿ ಪಬ್ಬಜಿತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ। ಏಕೋತಿ ಅಸಹಾಯೋ, ತೇನ ವೂಪಕಟ್ಠಕಾಯತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಭೀತೋತಿಆದೀನಂ ಪದಾನಂ ವುತ್ತವಿಪರಿಯಾಯೇನ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಭಯಾದಿನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ ಪರಿಗ್ಗಹಸ್ಸ ತಂ ನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ ಚ ಕಿಲೇಸಸ್ಸ ಅಭಾವೇನೇವಸ್ಸ ಅಭೀತಾದಿತಾತಿ। ಏತೇನ ಚಿತ್ತವಿವೇಕಂ ದಸ್ಸೇತಿ । ಅಪ್ಪೋಸ್ಸುಕ್ಕೋತಿ ಸರೀರಗುತ್ತಿಯಂ ನಿರುಸ್ಸುಕ್ಕೋ। ಪನ್ನಲೋಮೋತಿ ಲೋಮಹಂಸುಪ್ಪಾದಕಸ್ಸ ಛಮ್ಭಿತತ್ತಸ್ಸ ಅಭಾವೇನ ಅನುಗ್ಗತಲೋಮೋ। ಪದದ್ವಯೇನಪಿ ಸೇರಿವಿಹಾರಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಪರದತ್ತವುತ್ತೋತಿ ಪರೇಹಿ ದಿನ್ನೇನ ಚೀವರಾದಿನಾ ವತ್ತಮಾನೋ, ಏತೇನ ಸಬ್ಬಸೋ ಸಙ್ಗಾಭಾವದೀಪನಮುಖೇನ ಅನವಸೇಸಭಯಹೇತುವಿರಹಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಮಿಗಭೂತೇನ ಚೇತಸಾತಿ ವಿಸ್ಸತ್ಥವಿಹಾರಿತಾಯ ಮಿಗಸ್ಸ ವಿಯ ಜಾತೇನ ಚಿತ್ತೇನ। ಮಿಗೋ ಹಿ ಅಮನುಸ್ಸಪಥೇ ಅರಞ್ಞೇ ವಸಮಾನೋ ವಿಸ್ಸತ್ಥೋ ತಿಟ್ಠತಿ, ನಿಸೀದತಿ, ನಿಪಜ್ಜತಿ, ಯೇನಕಾಮಞ್ಚ ಪಕ್ಕಮತಿ ಅಪ್ಪಟಿಹತಚಾರೋ, ಏವಂ ಅಹಮ್ಪಿ ವಿಹರಾಮೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೇನ –
Etarahīti idāni pabbajitakālato paṭṭhāya. Ekoti asahāyo, tena vūpakaṭṭhakāyataṃ dasseti. Abhītotiādīnaṃ padānaṃ vuttavipariyāyena attho veditabbo. Bhayādinimittassa pariggahassa taṃ nimittassa ca kilesassa abhāvenevassa abhītāditāti. Etena cittavivekaṃ dasseti . Appossukkoti sarīraguttiyaṃ nirussukko. Pannalomoti lomahaṃsuppādakassa chambhitattassa abhāvena anuggatalomo. Padadvayenapi serivihāraṃ dasseti. Paradattavuttoti parehi dinnena cīvarādinā vattamāno, etena sabbaso saṅgābhāvadīpanamukhena anavasesabhayahetuvirahaṃ dasseti. Migabhūtena cetasāti vissatthavihāritāya migassa viya jātena cittena. Migo hi amanussapathe araññe vasamāno vissattho tiṭṭhati, nisīdati, nipajjati, yenakāmañca pakkamati appaṭihatacāro, evaṃ ahampi viharāmīti dasseti. Vuttañhetaṃ paccekabuddhena –
‘‘ಮಿಗೋ ಅರಞ್ಞಮ್ಹಿ ಯಥಾ ಅಬದ್ಧೋ,
‘‘Migo araññamhi yathā abaddho,
ಯೇನಿಚ್ಛಕಂ ಗಚ್ಛತಿ ಗೋಚರಾಯ।
Yenicchakaṃ gacchati gocarāya;
ವಿಞ್ಞೂ ನರೋ ಸೇರಿತಂ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ,
Viññū naro seritaṃ pekkhamāno,
ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ’’ತಿ॥ (ಸು॰ ನಿ॰ ೩೯; ಅಪ॰ ಥೇರ ೧.೧.೯೫)।
Eko care khaggavisāṇakappo’’ti. (su. ni. 39; apa. thera 1.1.95);
ಇಮಂ ಖೋ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಅತ್ಥವಸನ್ತಿ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಯದಿದಂ ಮಮ ಏತರಹಿ ಪರಮಂ ವಿವೇಕಸುಖಂ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಸುಖಂ, ಇದಮೇವ ಕಾರಣಂ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೋ ‘‘ಅಹೋ ಸುಖಂ, ಅಹೋ ಸುಖ’’ನ್ತಿ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿನ್ತಿ।
Imaṃ kho ahaṃ, bhante, atthavasanti, bhante, bhagavā yadidaṃ mama etarahi paramaṃ vivekasukhaṃ phalasamāpattisukhaṃ, idameva kāraṇaṃ sampassamāno ‘‘aho sukhaṃ, aho sukha’’nti udānaṃ udānesinti.
ಏತಮತ್ಥನ್ತಿ ಏತಂ ಭದ್ದಿಯತ್ಥೇರಸ್ಸ ಪುಥುಜ್ಜನವಿಸಯಾತೀತಂ ವಿವೇಕಸುಖಸಙ್ಖಾತಮತ್ಥಂ ಸಬ್ಬಾಕಾರತೋ ವಿದಿತ್ವಾ। ಇಮಂ ಉದಾನನ್ತಿ ಇದಂ ಸಹೇತುಕಭಯಸೋಕವಿಗಮಾನುಭಾವದೀಪಕಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ।
Etamatthanti etaṃ bhaddiyattherassa puthujjanavisayātītaṃ vivekasukhasaṅkhātamatthaṃ sabbākārato viditvā. Imaṃ udānanti idaṃ sahetukabhayasokavigamānubhāvadīpakaṃ udānaṃ udānesi.
ತತ್ಥ ಯಸ್ಸನ್ತರತೋ ನ ಸನ್ತಿ ಕೋಪಾತಿ ಯಸ್ಸ ಅರಿಯಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅನ್ತರತೋ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಅತ್ತನೋ ಚಿತ್ತೇ ಚಿತ್ತಕಾಲುಸ್ಸಿಯಕರಣತೋ ಚಿತ್ತಪ್ಪಕೋಪಾ ರಾಗಾದಯೋ ಆಘಾತವತ್ಥುಆದಿಕಾರಣಭೇದತೋ ಅನೇಕಭೇದಾ ದೋಸಕೋಪಾ ಏವ ಕೋಪಾ ನ ಸನ್ತಿ ಮಗ್ಗೇನ ಪಹೀನತ್ತಾ ನ ವಿಜ್ಜನ್ತಿ। ಅಯಞ್ಹಿ ಅನ್ತರಸದ್ದೋ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ‘‘ಮಞ್ಚ ತ್ವಞ್ಚ ಕಿಮನ್ತರ’’ನ್ತಿಆದೀಸು (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೨೨೮) ಕಾರಣೇ ದಿಸ್ಸತಿ, ‘‘ಅನ್ತರಟ್ಠಕೇ ಹಿಮಪಾತಸಮಯೇ’’ತಿಆದೀಸು (ಮಹಾವ॰ ೩೪೬) ವೇಮಜ್ಝೇ, ‘‘ಅನ್ತರಾ ಚ ಜೇತವನಂ ಅನ್ತರಾ ಚ ಸಾವತ್ಥಿ’’ನ್ತಿಆದೀಸು (ಉದಾ॰ ೧೩, ೪೪) ವಿವರೇ, ‘‘ಭಯಮನ್ತರತೋ ಜಾತ’’ನ್ತಿಆದೀಸು (ಇತಿವು॰ ೮೮; ಮಹಾನಿ॰ ೫) ಚಿತ್ತೇ, ಇಧಾಪಿ ಚಿತ್ತೇ ಏವ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅನ್ತರತೋ ಅತ್ತನೋ ಚಿತ್ತೇ’’ತಿ।
Tattha yassantarato na santi kopāti yassa ariyapuggalassa antarato abbhantare attano citte cittakālussiyakaraṇato cittappakopā rāgādayo āghātavatthuādikāraṇabhedato anekabhedā dosakopā eva kopā na santi maggena pahīnattā na vijjanti. Ayañhi antarasaddo kiñcāpi ‘‘mañca tvañca kimantara’’ntiādīsu (saṃ. ni. 1.228) kāraṇe dissati, ‘‘antaraṭṭhake himapātasamaye’’tiādīsu (mahāva. 346) vemajjhe, ‘‘antarā ca jetavanaṃ antarā ca sāvatthi’’ntiādīsu (udā. 13, 44) vivare, ‘‘bhayamantarato jāta’’ntiādīsu (itivu. 88; mahāni. 5) citte, idhāpi citte eva daṭṭhabbo. Tena vuttaṃ ‘‘antarato attano citte’’ti.
ಇತಿಭವಾಭವತಞ್ಚ ವೀತಿವತ್ತೋತಿ ಯಸ್ಮಾ ಭವೋತಿ ಸಮ್ಪತ್ತಿ, ಅಭವೋತಿ ವಿಪತ್ತಿ। ತಥಾ ಭವೋತಿ ವುದ್ಧಿ, ಅಭವೋತಿ ಹಾನಿ। ಭವೋತಿ ವಾ ಸಸ್ಸತಂ, ಅಭವೋತಿ ಉಚ್ಛೇದೋ। ಭವೋತಿ ವಾ ಪುಞ್ಞಂ, ಅಭವೋತಿ ಪಾಪಂ। ಭವೋತಿ ವಾ ಸುಗತಿ, ಅಭವೋತಿ ದುಗ್ಗತಿ। ಭವೋತಿ ವಾ ಖುದ್ದಕೋ, ಅಭವೋತಿ ಮಹನ್ತೋ। ತಸ್ಮಾ ಯಾ ಸಾ ಸಮ್ಪತ್ತಿವಿಪತ್ತಿವುಡ್ಢಿಹಾನಿಸಸ್ಸತುಚ್ಛೇದಪುಞ್ಞಪಾಪಸುಗತಿದುಗ್ಗತಿ- ಖುದ್ದಕಮಹನ್ತಉಪಪತ್ತಿಭವಾನಂ ವಸೇನ ಇತಿ ಅನೇಕಪ್ಪಕಾರಾ ಭವಾಭವತಾ ವುಚ್ಚತಿ। ಚತೂಹಿಪಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇಹಿ ಯಥಾಸಮ್ಭವಂ ತೇನ ತೇನ ನಯೇನ ತಂ ಇತಿಭವಾಭವತಞ್ಚ ವೀತಿವತ್ತೋ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೋ ಹೋತಿ। ಅತ್ಥವಸೇನ ವಿಭತ್ತಿ ವಿಪರಿಣಾಮೇತಬ್ಬಾ। ತಂ ವಿಗತಭಯನ್ತಿ ತಂ ಏವರೂಪಂ ಯಥಾವುತ್ತಗುಣಸಮನ್ನಾಗತಂ ಖೀಣಾಸವಂ ಚಿತ್ತಕೋಪಾಭಾವತೋ ಇತಿಭವಾಭವಸಮತಿಕ್ಕಮತೋ ಚ ಭಯಹೇತುವಿಗಮೇನ ವಿಗತಭಯಂ, ವಿವೇಕಸುಖೇನ ಅಗ್ಗಫಲಸುಖೇನ ಚ ಸುಖಿಂ, ವಿಗತಭಯತ್ತಾ ಏವ ಅಸೋಕಂ। ದೇವಾ ನಾನುಭವನ್ತಿ ದಸ್ಸನಾಯಾತಿ ಅಧಿಗತಮಗ್ಗೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಉಪಪತ್ತಿದೇವಾ ವಾಯಮನ್ತಾಪಿ ಚಿತ್ತಚಾರದಸ್ಸನವಸೇನ ದಸ್ಸನಾಯ ದಟ್ಠುಂ ನಾನುಭವನ್ತಿ ನ ಅಭಿಸಮ್ಭುಣನ್ತಿ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ, ಪಗೇವ ಮನುಸ್ಸಾ। ಸೇಕ್ಖಾಪಿ ಹಿ ಪುಥುಜ್ಜನಾ ವಿಯ ಅರಹತೋ ಚಿತ್ತಪ್ಪವತ್ತಿಂ ನ ಜಾನನ್ತಿ।
Itibhavābhavatañca vītivattoti yasmā bhavoti sampatti, abhavoti vipatti. Tathā bhavoti vuddhi, abhavoti hāni. Bhavoti vā sassataṃ, abhavoti ucchedo. Bhavoti vā puññaṃ, abhavoti pāpaṃ. Bhavoti vā sugati, abhavoti duggati. Bhavoti vā khuddako, abhavoti mahanto. Tasmā yā sā sampattivipattivuḍḍhihānisassatucchedapuññapāpasugatiduggati- khuddakamahantaupapattibhavānaṃ vasena iti anekappakārā bhavābhavatā vuccati. Catūhipi ariyamaggehi yathāsambhavaṃ tena tena nayena taṃ itibhavābhavatañca vītivatto atikkanto hoti. Atthavasena vibhatti vipariṇāmetabbā. Taṃ vigatabhayanti taṃ evarūpaṃ yathāvuttaguṇasamannāgataṃ khīṇāsavaṃ cittakopābhāvato itibhavābhavasamatikkamato ca bhayahetuvigamena vigatabhayaṃ, vivekasukhena aggaphalasukhena ca sukhiṃ, vigatabhayattā eva asokaṃ. Devā nānubhavanti dassanāyāti adhigatamagge ṭhapetvā sabbepi upapattidevā vāyamantāpi cittacāradassanavasena dassanāya daṭṭhuṃ nānubhavanti na abhisambhuṇanti na sakkonti, pageva manussā. Sekkhāpi hi puthujjanā viya arahato cittappavattiṃ na jānanti.
ದಸಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dasamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ನಿಟ್ಠಿತಾ ಚ ಮುಚಲಿನ್ದವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ।
Niṭṭhitā ca mucalindavaggavaṇṇanā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಉದಾನಪಾಳಿ • Udānapāḷi / ೧೦. ಭದ್ದಿಯಸುತ್ತಂ • 10. Bhaddiyasuttaṃ
