| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / උදාන-අට්‌ඨකථා • Udāna-aṭṭhakathā |
10. භද්‌දියසුත්‌තවණ්‌ණනා
10. Bhaddiyasuttavaṇṇanā
20. දසමෙ අනුපියායන්‌ති එවං නාමකෙ නගරෙ. අම්‌බවනෙති තස්‌ස නගරස්‌ස අවිදූරෙ මල්‌ලරාජූනං එකං අම්‌බවනං අහොසි, තත්‌ථ මල්‌ලරාජූහි භගවතො විහාරො කාරිතො, සො ‘‘අම්‌බවන’’න්‌ත්‌වෙව වුච්‌චති. අනුපියං ගොචරගාමං කත්‌වා තත්‌ථ භගවා විහරති, තෙන වුත්‌තං ‘‘අනුපියායං විහරති අම්‌බවනෙ’’ති. භද්‌දියොති තස්‌ස ථෙරස්‌ස නාමං. කාළීගොධාය පුත්‌තොති කාළීගොධා නාම සාකියානී සක්‍යරාජදෙවී අරියසාවිකා ආගතඵලා විඤ්‌ඤාතසාසනා, තස්‌සා අයං පුත්‌තො. තස්‌ස පබ්‌බජ්‌ජාවිධි ඛන්‌ධකෙ (චූළව. 330-331) ආගතොව. සො පබ්‌බජිත්‌වා විපස්‌සනං පට්‌ඨපෙත්‌වා න චිරස්‌සෙව ඡළභිඤ්‌ඤො අහොසි, තෙරසපි ධුතඞ්‌ගානි සමාදාය වත්‌තති. භගවතා ච ‘‘එතදග්‌ගං, භික්‌ඛවෙ, මම සාවකානං භික්‌ඛූනං උච්‌චකුලිකානං, යදිදං භද්‌දියො කාළීගොධාය පුත්‌තො’’ති (අ. නි. 1.193) උච්‌චකුලිකභාවෙ එතදග්‌ගෙ ඨපිතො අසීතියා සාවකානං අබ්‌භන්‌තරො.
20. Dasame anupiyāyanti evaṃ nāmake nagare. Ambavaneti tassa nagarassa avidūre mallarājūnaṃ ekaṃ ambavanaṃ ahosi, tattha mallarājūhi bhagavato vihāro kārito, so ‘‘ambavana’’ntveva vuccati. Anupiyaṃ gocaragāmaṃ katvā tattha bhagavā viharati, tena vuttaṃ ‘‘anupiyāyaṃ viharati ambavane’’ti. Bhaddiyoti tassa therassa nāmaṃ. Kāḷīgodhāya puttoti kāḷīgodhā nāma sākiyānī sakyarājadevī ariyasāvikā āgataphalā viññātasāsanā, tassā ayaṃ putto. Tassa pabbajjāvidhi khandhake (cūḷava. 330-331) āgatova. So pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā na cirasseva chaḷabhiñño ahosi, terasapi dhutaṅgāni samādāya vattati. Bhagavatā ca ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ uccakulikānaṃ, yadidaṃ bhaddiyo kāḷīgodhāya putto’’ti (a. ni. 1.193) uccakulikabhāve etadagge ṭhapito asītiyā sāvakānaṃ abbhantaro.
සුඤ්‌ඤාගාරගතොති ‘‘ඨපෙත්‌වා ගාමඤ්‌ච ගාමූපචාරඤ්‌ච අවසෙසං අරඤ්‌ඤ’’න්‌ති වුත්‌තං අරඤ්‌ඤං රුක්‌ඛමූලඤ්‌ච ඨපෙත්‌වා අඤ්‌ඤං පබ්‌බතකන්‌දරාදි පබ්‌බජිතසාරුප්‌පං නිවාසට්‌ඨානං ජනසම්‌බාධාභාවතො ඉධ සුඤ්‌ඤාගාරන්‌ති අධිප්‌පෙතං. අථ වා ඣානකණ්‌ටකානං සද්‌දානං අභාවතො විවිත්‌තං යං කිඤ්‌චි අගාරම්‌පි සුඤ්‌ඤාගාරන්‌ති වෙදිතබ්‌බං. තං සුඤ්‌ඤාගාරං උපගතො. අභික්‌ඛණන්‌ති බහුලං. උදානං උදානෙසීති සො හි ආයස්‌මා අරඤ්‌ඤෙ දිවාවිහාරං උපගතොපි රත්‌තිවාසූපගතොපි යෙභුය්‍යෙන ඵලසමාපත්‌තිසුඛෙන නිරොධසුඛෙන ච වීතිනාමෙති, තස්‌මා තං සුඛං සන්‌ධාය පුබ්‌බෙ අත්‌තනා අනුභූතං සභයං සපරිළාහං රජ්‌ජසුඛං ජිගුච්‌ඡිත්‌වා ‘‘අහො සුඛං අහො සුඛ’’න්‌ති සොමනස්‌සසහිතං ඤාණසමුට්‌ඨානං පීතිසමුට්‌ඨානං සමුග්‌ගිරති.
Suññāgāragatoti ‘‘ṭhapetvā gāmañca gāmūpacārañca avasesaṃ arañña’’nti vuttaṃ araññaṃ rukkhamūlañca ṭhapetvā aññaṃ pabbatakandarādi pabbajitasāruppaṃ nivāsaṭṭhānaṃ janasambādhābhāvato idha suññāgāranti adhippetaṃ. Atha vā jhānakaṇṭakānaṃ saddānaṃ abhāvato vivittaṃ yaṃ kiñci agārampi suññāgāranti veditabbaṃ. Taṃ suññāgāraṃ upagato. Abhikkhaṇanti bahulaṃ. Udānaṃ udānesīti so hi āyasmā araññe divāvihāraṃ upagatopi rattivāsūpagatopi yebhuyyena phalasamāpattisukhena nirodhasukhena ca vītināmeti, tasmā taṃ sukhaṃ sandhāya pubbe attanā anubhūtaṃ sabhayaṃ sapariḷāhaṃ rajjasukhaṃ jigucchitvā ‘‘aho sukhaṃ aho sukha’’nti somanassasahitaṃ ñāṇasamuṭṭhānaṃ pītisamuṭṭhānaṃ samuggirati.
සුත්‌වාන නෙසං එතදහොසීති නෙසං සම්‌බහුලානං භික්‌ඛූනං තස්‌ස ආයස්‌මතො ‘‘අහො සුඛං, අහො සුඛ’’න්‌ති උදානෙන්‌තස්‌ස උදානං සුත්‌වා ‘‘නිස්‌සංසයං එස අනභිරතො බ්‍රහ්‌මචරියං චරතී’’ති එවං පරිවිතක්‌කිතං අහොසි. තෙ භික්‌ඛූ පුථුජ්‌ජනා තස්‌ස ආයස්‌මතො විවෙකසුඛං සන්‌ධාය උදානං අජානන්‌තා එවං අමඤ්‌ඤිංසු, තෙන වුත්‌තං ‘‘නිස්‌සංසය’’න්‌තිආදි. තත්‌ථ නිස්‌සංසයන්‌ති අසන්‌දෙහෙන එකන්‌තෙනාති අත්‌ථො. ‘‘යං සො පුබ්‌බෙ අගාරියභූතො සමානො’’ති පාළිං වත්‌වා ‘‘අනුභවී’’ති වචනසෙසෙන කෙචි අත්‌ථං වණ්‌ණෙන්‌ති, අපරෙ ‘‘යං සා’’ති පඨන්‌ති, ‘‘යංස පුබ්‌බෙ අගාරියභූතස්‌සා’’ති පන පාළි. තත්‌ථ යංසාති යං අස්‌ස, සන්‌ධිවසෙන හි අකාරසකාරලොපො ‘‘එවංස තෙ (ම. නි. 1.23; අ. නි. 6.58), පුප්‌ඵංසා උප්‌පජ්‌ජී’’තිආදීසු (පාරා. 36) විය. තස්‌සත්‌ථො – අස්‌ස ආයස්‌මතො භද්‌දියස්‌ස පබ්‌බජිතතො පුබ්‌බෙ අගාරියභූතස්‌ස ගහට්‌ඨස්‌ස සතො යං රජ්‌ජසුඛං අනුභූතං. සා තමනුස්‌සරමානොති සො තං සුඛං එතරහි උක්‌කණ්‌ඨනවසෙන අනුස්‌සරන්‌තො.
Sutvāna nesaṃ etadahosīti nesaṃ sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ tassa āyasmato ‘‘aho sukhaṃ, aho sukha’’nti udānentassa udānaṃ sutvā ‘‘nissaṃsayaṃ esa anabhirato brahmacariyaṃ caratī’’ti evaṃ parivitakkitaṃ ahosi. Te bhikkhū puthujjanā tassa āyasmato vivekasukhaṃ sandhāya udānaṃ ajānantā evaṃ amaññiṃsu, tena vuttaṃ ‘‘nissaṃsaya’’ntiādi. Tattha nissaṃsayanti asandehena ekantenāti attho. ‘‘Yaṃ so pubbe agāriyabhūto samāno’’ti pāḷiṃ vatvā ‘‘anubhavī’’ti vacanasesena keci atthaṃ vaṇṇenti, apare ‘‘yaṃ sā’’ti paṭhanti, ‘‘yaṃsa pubbe agāriyabhūtassā’’ti pana pāḷi. Tattha yaṃsāti yaṃ assa, sandhivasena hi akārasakāralopo ‘‘evaṃsa te (ma. ni. 1.23; a. ni. 6.58), pupphaṃsā uppajjī’’tiādīsu (pārā. 36) viya. Tassattho – assa āyasmato bhaddiyassa pabbajitato pubbe agāriyabhūtassa gahaṭṭhassa sato yaṃ rajjasukhaṃ anubhūtaṃ. Sā tamanussaramānoti so taṃ sukhaṃ etarahi ukkaṇṭhanavasena anussaranto.
තෙ භික්‌ඛූ භගවන්‌තං එතදවොචුන්‌ති තෙ සම්‌බහුලා භික්‌ඛූ උල්‌ලපනසභාවසණ්‌ඨිතා තස්‌ස අනුග්‌ගහණාධිප්‌පායෙන භගවන්‌තං එතදවොචුං, න උජ්‌ඣානවසෙන. අඤ්‌ඤතරන්‌ති නාමගොත්‌තෙන අපාකටං එකං භික්‌ඛුං. ආමන්‌තෙසීති ආණාපෙසි තෙ භික්‌ඛූ සඤ්‌ඤාපෙතුකාමො. එවන්‌ති වචනසම්‌පටිග්‌ගහෙ, සාධූති අත්‌ථො. පුන එවන්‌ති පටිඤ්‌ඤාය. අභික්‌ඛණං ‘‘අහො සුඛං, අහො සුඛ’’න්‌ති ඉමං උදානං උදානෙසීති යථා තෙ භික්‌ඛූ වදන්‌ති, තං එවං තථෙවාති අත්‌තනො උදානං පටිජානාති. කිං පන ත්‌වං භද්‌දියාති කස්‌මා භගවා පුච්‌ඡති, කිං තස්‌ස චිත්‌තං න ජානාතීති ? නො න ජානාති, තෙනෙව පන තමත්‌ථං වදාපෙත්‌වා තෙ භික්‌ඛූ සඤ්‌ඤාපෙතුං පුච්‌ඡති. වුත්‌තඤ්‌හෙතං – ‘‘ජානන්‌තාපි තථාගතා පුච්‌ඡන්‌ති, ජානන්‌තාපි න පුච්‌ඡන්‌තී’’තිආදි. අත්‌ථවසන්‌ති කාරණං.
Te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocunti te sambahulā bhikkhū ullapanasabhāvasaṇṭhitā tassa anuggahaṇādhippāyena bhagavantaṃ etadavocuṃ, na ujjhānavasena. Aññataranti nāmagottena apākaṭaṃ ekaṃ bhikkhuṃ. Āmantesīti āṇāpesi te bhikkhū saññāpetukāmo. Evanti vacanasampaṭiggahe, sādhūti attho. Puna evanti paṭiññāya. Abhikkhaṇaṃ ‘‘aho sukhaṃ, aho sukha’’nti imaṃ udānaṃ udānesīti yathā te bhikkhū vadanti, taṃ evaṃ tathevāti attano udānaṃ paṭijānāti. Kiṃ pana tvaṃ bhaddiyāti kasmā bhagavā pucchati, kiṃ tassa cittaṃ na jānātīti ? No na jānāti, teneva pana tamatthaṃ vadāpetvā te bhikkhū saññāpetuṃ pucchati. Vuttañhetaṃ – ‘‘jānantāpi tathāgatā pucchanti, jānantāpi na pucchantī’’tiādi. Atthavasanti kāraṇaṃ.
අන්‌තෙපුරෙති ඉත්‌ථාගාරස්‌ස සඤ්‌චරණට්‌ඨානභූතෙ රාජගෙහස්‌ස අබ්‌භන්‌තරෙ, යත්‌ථ රාජා න්‌හානභොජනසයනාදිං කප්‌පෙති. රක්‌ඛා සුසංවිහිතාති ආරක්‌ඛාදිකතපුරිසෙහි ගුත්‌ති සුට්‌ඨු සමන්‌තතො විහිතා. බහිපි අන්‌තෙපුරෙති අඩ්‌ඩකරණට්‌ඨානාදිකෙ අන්‌තෙපුරතො බහිභූතෙ රාජගෙහෙ. එවං රක්‌ඛිතො ගොපිතො සන්‌තොති එවං රාජගෙහරාජධානිරජ්‌ජදෙසෙසු අන්‌තො ච බහි ච අනෙකෙසු ඨානෙසු අනෙකසතෙහි සුසංවිහිතරක්‌ඛාවරණගුත්‌තියා මමෙව නිබ්‌භයත්‌ථං ඵාසුවිහාරත්‌ථං රක්‌ඛිතො ගොපිතො සමානො. භීතොතිආදීනි පදානි අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤවෙවචනානි. අථ වා භීතොති පරරාජූහි භායමානො. උබ්‌බිග්‌ගොති සකරජ්‌ජෙපි පකතිතො උප්‌පජ්‌ජනකභයුබ්‌බෙගෙන උබ්‌බිග්‌ගො චලිතො. උස්‌සඞ්‌කීති ‘‘රඤ්‌ඤා නාම සබ්‌බකාලං අවිස්‌සත්‌ථෙන භවිතබ්‌බ’’න්‌ති වචනෙන සබ්‌බත්‌ථ අවිස්‌සාසවසෙන තෙසං තෙසං කිච්‌චකරණීයානං පච්‌චයපරිසඞ්‌කාය ච උද්‌ධමුඛං සඞ්‌කමානො. උත්‍රාසීති ‘‘සන්‌තිකාවචරෙහිපි අජානන්‌තස්‌සෙව මෙ කදාචි අනත්‌ථො භවෙය්‍යා’’ති උප්‌පන්‌නෙන සරීරකම්‌පං උප්‌පාදනසමත්‌ථෙන තාසෙන උත්‍රාසී. ‘‘උත්‍රස්‌තො’’තිපි පඨන්‌ති. විහාසින්‌ති එවංභූතො හුත්‌වා විහරිං.
Antepureti itthāgārassa sañcaraṇaṭṭhānabhūte rājagehassa abbhantare, yattha rājā nhānabhojanasayanādiṃ kappeti. Rakkhā susaṃvihitāti ārakkhādikatapurisehi gutti suṭṭhu samantato vihitā. Bahipi antepureti aḍḍakaraṇaṭṭhānādike antepurato bahibhūte rājagehe. Evaṃ rakkhito gopito santoti evaṃ rājageharājadhānirajjadesesu anto ca bahi ca anekesu ṭhānesu anekasatehi susaṃvihitarakkhāvaraṇaguttiyā mameva nibbhayatthaṃ phāsuvihāratthaṃ rakkhito gopito samāno. Bhītotiādīni padāni aññamaññavevacanāni. Atha vā bhītoti pararājūhi bhāyamāno. Ubbiggoti sakarajjepi pakatito uppajjanakabhayubbegena ubbiggo calito. Ussaṅkīti ‘‘raññā nāma sabbakālaṃ avissatthena bhavitabba’’nti vacanena sabbattha avissāsavasena tesaṃ tesaṃ kiccakaraṇīyānaṃ paccayaparisaṅkāya ca uddhamukhaṃ saṅkamāno. Utrāsīti ‘‘santikāvacarehipi ajānantasseva me kadāci anattho bhaveyyā’’ti uppannena sarīrakampaṃ uppādanasamatthena tāsena utrāsī. ‘‘Utrasto’’tipi paṭhanti. Vihāsinti evaṃbhūto hutvā vihariṃ.
එතරහීති ඉදානි පබ්‌බජිතකාලතො පට්‌ඨාය. එකොති අසහායො, තෙන වූපකට්‌ඨකායතං දස්‌සෙති. අභීතොතිආදීනං පදානං වුත්‌තවිපරියායෙන අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො. භයාදිනිමිත්‌තස්‌ස පරිග්‌ගහස්‌ස තං නිමිත්‌තස්‌ස ච කිලෙසස්‌ස අභාවෙනෙවස්‌ස අභීතාදිතාති. එතෙන චිත්‌තවිවෙකං දස්‌සෙති . අප්‌පොස්‌සුක්‌කොති සරීරගුත්‌තියං නිරුස්‌සුක්‌කො. පන්‌නලොමොති ලොමහංසුප්‌පාදකස්‌ස ඡම්‌භිතත්‌තස්‌ස අභාවෙන අනුග්‌ගතලොමො. පදද්‌වයෙනපි සෙරිවිහාරං දස්‌සෙති. පරදත්‌තවුත්‌තොති පරෙහි දින්‌නෙන චීවරාදිනා වත්‌තමානො, එතෙන සබ්‌බසො සඞ්‌ගාභාවදීපනමුඛෙන අනවසෙසභයහෙතුවිරහං දස්‌සෙති. මිගභූතෙන චෙතසාති විස්‌සත්‌ථවිහාරිතාය මිගස්‌ස විය ජාතෙන චිත්‌තෙන. මිගො හි අමනුස්‌සපථෙ අරඤ්‌ඤෙ වසමානො විස්‌සත්‌ථො තිට්‌ඨති, නිසීදති, නිපජ්‌ජති, යෙනකාමඤ්‌ච පක්‌කමති අප්‌පටිහතචාරො, එවං අහම්‌පි විහරාමීති දස්‌සෙති. වුත්‌තඤ්‌හෙතං පච්‌චෙකබුද්‌ධෙන –
Etarahīti idāni pabbajitakālato paṭṭhāya. Ekoti asahāyo, tena vūpakaṭṭhakāyataṃ dasseti. Abhītotiādīnaṃ padānaṃ vuttavipariyāyena attho veditabbo. Bhayādinimittassa pariggahassa taṃ nimittassa ca kilesassa abhāvenevassa abhītāditāti. Etena cittavivekaṃ dasseti . Appossukkoti sarīraguttiyaṃ nirussukko. Pannalomoti lomahaṃsuppādakassa chambhitattassa abhāvena anuggatalomo. Padadvayenapi serivihāraṃ dasseti. Paradattavuttoti parehi dinnena cīvarādinā vattamāno, etena sabbaso saṅgābhāvadīpanamukhena anavasesabhayahetuvirahaṃ dasseti. Migabhūtena cetasāti vissatthavihāritāya migassa viya jātena cittena. Migo hi amanussapathe araññe vasamāno vissattho tiṭṭhati, nisīdati, nipajjati, yenakāmañca pakkamati appaṭihatacāro, evaṃ ahampi viharāmīti dasseti. Vuttañhetaṃ paccekabuddhena –
‘‘මිගො අරඤ්‌ඤම්‌හි යථා අබද්‌ධො,
‘‘Migo araññamhi yathā abaddho,
යෙනිච්‌ඡකං ගච්‌ඡති ගොචරාය;
Yenicchakaṃ gacchati gocarāya;
විඤ්‌ඤූ නරො සෙරිතං පෙක්‌ඛමානො,
Viññū naro seritaṃ pekkhamāno,
එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො’’ති. (සු. නි. 39; අප. ථෙර 1.1.95);
Eko care khaggavisāṇakappo’’ti. (su. ni. 39; apa. thera 1.1.95);
ඉමං ඛො අහං, භන්‌තෙ, අත්‌ථවසන්‌ති, භන්‌තෙ, භගවා යදිදං මම එතරහි පරමං විවෙකසුඛං ඵලසමාපත්‌තිසුඛං, ඉදමෙව කාරණං සම්‌පස්‌සමානො ‘‘අහො සුඛං, අහො සුඛ’’න්‌ති උදානං උදානෙසින්‌ති.
Imaṃ kho ahaṃ, bhante, atthavasanti, bhante, bhagavā yadidaṃ mama etarahi paramaṃ vivekasukhaṃ phalasamāpattisukhaṃ, idameva kāraṇaṃ sampassamāno ‘‘aho sukhaṃ, aho sukha’’nti udānaṃ udānesinti.
එතමත්‌ථන්‌ති එතං භද්‌දියත්‌ථෙරස්‌ස පුථුජ්‌ජනවිසයාතීතං විවෙකසුඛසඞ්‌ඛාතමත්‌ථං සබ්‌බාකාරතො විදිත්‌වා. ඉමං උදානන්‌ති ඉදං සහෙතුකභයසොකවිගමානුභාවදීපකං උදානං උදානෙසි.
Etamatthanti etaṃ bhaddiyattherassa puthujjanavisayātītaṃ vivekasukhasaṅkhātamatthaṃ sabbākārato viditvā. Imaṃ udānanti idaṃ sahetukabhayasokavigamānubhāvadīpakaṃ udānaṃ udānesi.
තත්‌ථ යස්‌සන්‌තරතො න සන්‌ති කොපාති යස්‌ස අරියපුග්‌ගලස්‌ස අන්‌තරතො අබ්‌භන්‌තරෙ අත්‌තනො චිත්‌තෙ චිත්‌තකාලුස්‌සියකරණතො චිත්‌තප්‌පකොපා රාගාදයො ආඝාතවත්‌ථුආදිකාරණභෙදතො අනෙකභෙදා දොසකොපා එව කොපා න සන්‌ති මග්‌ගෙන පහීනත්‌තා න විජ්‌ජන්‌ති. අයඤ්‌හි අන්‌තරසද්‌දො කිඤ්‌චාපි ‘‘මඤ්‌ච ත්‌වඤ්‌ච කිමන්‌තර’’න්‌තිආදීසු (සං. නි. 1.228) කාරණෙ දිස්‌සති, ‘‘අන්‌තරට්‌ඨකෙ හිමපාතසමයෙ’’තිආදීසු (මහාව. 346) වෙමජ්‌ඣෙ, ‘‘අන්‌තරා ච ජෙතවනං අන්‌තරා ච සාවත්‌ථි’’න්‌තිආදීසු (උදා. 13, 44) විවරෙ, ‘‘භයමන්‌තරතො ජාත’’න්‌තිආදීසු (ඉතිවු. 88; මහානි. 5) චිත්‌තෙ, ඉධාපි චිත්‌තෙ එව දට්‌ඨබ්‌බො. තෙන වුත්‌තං ‘‘අන්‌තරතො අත්‌තනො චිත්‌තෙ’’ති.
Tattha yassantarato na santi kopāti yassa ariyapuggalassa antarato abbhantare attano citte cittakālussiyakaraṇato cittappakopā rāgādayo āghātavatthuādikāraṇabhedato anekabhedā dosakopā eva kopā na santi maggena pahīnattā na vijjanti. Ayañhi antarasaddo kiñcāpi ‘‘mañca tvañca kimantara’’ntiādīsu (saṃ. ni. 1.228) kāraṇe dissati, ‘‘antaraṭṭhake himapātasamaye’’tiādīsu (mahāva. 346) vemajjhe, ‘‘antarā ca jetavanaṃ antarā ca sāvatthi’’ntiādīsu (udā. 13, 44) vivare, ‘‘bhayamantarato jāta’’ntiādīsu (itivu. 88; mahāni. 5) citte, idhāpi citte eva daṭṭhabbo. Tena vuttaṃ ‘‘antarato attano citte’’ti.
ඉතිභවාභවතඤ්‌ච වීතිවත්‌තොති යස්‌මා භවොති සම්‌පත්‌ති, අභවොති විපත්‌ති. තථා භවොති වුද්‌ධි, අභවොති හානි. භවොති වා සස්‌සතං, අභවොති උච්‌ඡෙදො. භවොති වා පුඤ්‌ඤං, අභවොති පාපං. භවොති වා සුගති, අභවොති දුග්‌ගති. භවොති වා ඛුද්‌දකො, අභවොති මහන්‌තො. තස්‌මා යා සා සම්‌පත්‌තිවිපත්‌තිවුඩ්‌ඪිහානිසස්‌සතුච්‌ඡෙදපුඤ්‌ඤපාපසුගතිදුග්‌ගති- ඛුද්‌දකමහන්‌තඋපපත්‌තිභවානං වසෙන ඉති අනෙකප්‌පකාරා භවාභවතා වුච්‌චති. චතූහිපි අරියමග්‌ගෙහි යථාසම්‌භවං තෙන තෙන නයෙන තං ඉතිභවාභවතඤ්‌ච වීතිවත්‌තො අතික්‌කන්‌තො හොති. අත්‌ථවසෙන විභත්‌ති විපරිණාමෙතබ්‌බා. තං විගතභයන්‌ති තං එවරූපං යථාවුත්‌තගුණසමන්‌නාගතං ඛීණාසවං චිත්‌තකොපාභාවතො ඉතිභවාභවසමතික්‌කමතො ච භයහෙතුවිගමෙන විගතභයං, විවෙකසුඛෙන අග්‌ගඵලසුඛෙන ච සුඛිං, විගතභයත්‌තා එව අසොකං. දෙවා නානුභවන්‌ති දස්‌සනායාති අධිගතමග්‌ගෙ ඨපෙත්‌වා සබ්‌බෙපි උපපත්‌තිදෙවා වායමන්‌තාපි චිත්‌තචාරදස්‌සනවසෙන දස්‌සනාය දට්‌ඨුං නානුභවන්‌ති න අභිසම්‌භුණන්‌ති න සක්‌කොන්‌ති, පගෙව මනුස්‌සා. සෙක්‌ඛාපි හි පුථුජ්‌ජනා විය අරහතො චිත්‌තප්‌පවත්‌තිං න ජානන්‌ති.
Itibhavābhavatañca vītivattoti yasmā bhavoti sampatti, abhavoti vipatti. Tathā bhavoti vuddhi, abhavoti hāni. Bhavoti vā sassataṃ, abhavoti ucchedo. Bhavoti vā puññaṃ, abhavoti pāpaṃ. Bhavoti vā sugati, abhavoti duggati. Bhavoti vā khuddako, abhavoti mahanto. Tasmā yā sā sampattivipattivuḍḍhihānisassatucchedapuññapāpasugatiduggati- khuddakamahantaupapattibhavānaṃ vasena iti anekappakārā bhavābhavatā vuccati. Catūhipi ariyamaggehi yathāsambhavaṃ tena tena nayena taṃ itibhavābhavatañca vītivatto atikkanto hoti. Atthavasena vibhatti vipariṇāmetabbā. Taṃ vigatabhayanti taṃ evarūpaṃ yathāvuttaguṇasamannāgataṃ khīṇāsavaṃ cittakopābhāvato itibhavābhavasamatikkamato ca bhayahetuvigamena vigatabhayaṃ, vivekasukhena aggaphalasukhena ca sukhiṃ, vigatabhayattā eva asokaṃ. Devā nānubhavanti dassanāyāti adhigatamagge ṭhapetvā sabbepi upapattidevā vāyamantāpi cittacāradassanavasena dassanāya daṭṭhuṃ nānubhavanti na abhisambhuṇanti na sakkonti, pageva manussā. Sekkhāpi hi puthujjanā viya arahato cittappavattiṃ na jānanti.
දසමසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Dasamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
නිට්‌ඨිතා ච මුචලින්‌දවග්‌ගවණ්‌ණනා.
Niṭṭhitā ca mucalindavaggavaṇṇanā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / උදානපාළි • Udānapāḷi / 10. භද්‌දියසුත්‌තං • 10. Bhaddiyasuttaṃ
