| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਉਦਾਨ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Udāna-aṭṭhakathā |
੧੦. ਭਦ੍ਦਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
10. Bhaddiyasuttavaṇṇanā
੨੦. ਦਸਮੇ ਅਨੁਪਿਯਾਯਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਨਾਮਕੇ ਨਗਰੇ। ਅਮ੍ਬવਨੇਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਗਰਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਮਲ੍ਲਰਾਜੂਨਂ ਏਕਂ ਅਮ੍ਬવਨਂ ਅਹੋਸਿ, ਤਤ੍ਥ ਮਲ੍ਲਰਾਜੂਹਿ ਭਗવਤੋ વਿਹਾਰੋ ਕਾਰਿਤੋ, ਸੋ ‘‘ਅਮ੍ਬવਨ’’ਨ੍ਤ੍વੇવ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਨੁਪਿਯਂ ਗੋਚਰਗਾਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਭਗવਾ વਿਹਰਤਿ, ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਨੁਪਿਯਾਯਂ વਿਹਰਤਿ ਅਮ੍ਬવਨੇ’’ਤਿ। ਭਦ੍ਦਿਯੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਨਾਮਂ। ਕਾਲ਼ੀਗੋਧਾਯ ਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਕਾਲ਼ੀਗੋਧਾ ਨਾਮ ਸਾਕਿਯਾਨੀ ਸਕ੍ਯਰਾਜਦੇવੀ ਅਰਿਯਸਾવਿਕਾ ਆਗਤਫਲਾ વਿਞ੍ਞਾਤਸਾਸਨਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਅਯਂ ਪੁਤ੍ਤੋ। ਤਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾવਿਧਿ ਖਨ੍ਧਕੇ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੩੦-੩੩੧) ਆਗਤੋવ। ਸੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ ਅਹੋਸਿ, ਤੇਰਸਪਿ ਧੁਤਙ੍ਗਾਨਿ ਸਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤਤਿ। ਭਗવਤਾ ਚ ‘‘ਏਤਦਗ੍ਗਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਸਾવਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਚ੍ਚਕੁਲਿਕਾਨਂ, ਯਦਿਦਂ ਭਦ੍ਦਿਯੋ ਕਾਲ਼ੀਗੋਧਾਯ ਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੯੩) ਉਚ੍ਚਕੁਲਿਕਭਾવੇ ਏਤਦਗ੍ਗੇ ਠਪਿਤੋ ਅਸੀਤਿਯਾ ਸਾવਕਾਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੋ।
20. Dasame anupiyāyanti evaṃ nāmake nagare. Ambavaneti tassa nagarassa avidūre mallarājūnaṃ ekaṃ ambavanaṃ ahosi, tattha mallarājūhi bhagavato vihāro kārito, so ‘‘ambavana’’ntveva vuccati. Anupiyaṃ gocaragāmaṃ katvā tattha bhagavā viharati, tena vuttaṃ ‘‘anupiyāyaṃ viharati ambavane’’ti. Bhaddiyoti tassa therassa nāmaṃ. Kāḷīgodhāya puttoti kāḷīgodhā nāma sākiyānī sakyarājadevī ariyasāvikā āgataphalā viññātasāsanā, tassā ayaṃ putto. Tassa pabbajjāvidhi khandhake (cūḷava. 330-331) āgatova. So pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā na cirasseva chaḷabhiñño ahosi, terasapi dhutaṅgāni samādāya vattati. Bhagavatā ca ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ uccakulikānaṃ, yadidaṃ bhaddiyo kāḷīgodhāya putto’’ti (a. ni. 1.193) uccakulikabhāve etadagge ṭhapito asītiyā sāvakānaṃ abbhantaro.
ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਗਤੋਤਿ ‘‘ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਾਮਞ੍ਚ ਗਾਮੂਪਚਾਰਞ੍ਚ ਅવਸੇਸਂ ਅਰਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਅਰਞ੍ਞਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਞ੍ਚ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਪਬ੍ਬਤਕਨ੍ਦਰਾਦਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸਾਰੁਪ੍ਪਂ ਨਿવਾਸਟ੍ਠਾਨਂ ਜਨਸਮ੍ਬਾਧਾਭਾવਤੋ ਇਧ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ਅਥ વਾ ਝਾਨਕਣ੍ਟਕਾਨਂ ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਅਭਾવਤੋ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਗਾਰਮ੍ਪਿ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਂ ਉਪਗਤੋ। ਅਭਿਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਬਹੁਲਂ। ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸੀਤਿ ਸੋ ਹਿ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਰਞ੍ਞੇ ਦਿવਾવਿਹਾਰਂ ਉਪਗਤੋਪਿ ਰਤ੍ਤਿવਾਸੂਪਗਤੋਪਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸੁਖੇਨ ਨਿਰੋਧਸੁਖੇਨ ਚ વੀਤਿਨਾਮੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਨੁਭੂਤਂ ਸਭਯਂ ਸਪਰਿਲ਼ਾਹਂ ਰਜ੍ਜਸੁਖਂ ਜਿਗੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਹੋ ਸੁਖਂ ਅਹੋ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਿਤਂ ਞਾਣਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਪੀਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਸਮੁਗ੍ਗਿਰਤਿ।
Suññāgāragatoti ‘‘ṭhapetvā gāmañca gāmūpacārañca avasesaṃ arañña’’nti vuttaṃ araññaṃ rukkhamūlañca ṭhapetvā aññaṃ pabbatakandarādi pabbajitasāruppaṃ nivāsaṭṭhānaṃ janasambādhābhāvato idha suññāgāranti adhippetaṃ. Atha vā jhānakaṇṭakānaṃ saddānaṃ abhāvato vivittaṃ yaṃ kiñci agārampi suññāgāranti veditabbaṃ. Taṃ suññāgāraṃ upagato. Abhikkhaṇanti bahulaṃ. Udānaṃ udānesīti so hi āyasmā araññe divāvihāraṃ upagatopi rattivāsūpagatopi yebhuyyena phalasamāpattisukhena nirodhasukhena ca vītināmeti, tasmā taṃ sukhaṃ sandhāya pubbe attanā anubhūtaṃ sabhayaṃ sapariḷāhaṃ rajjasukhaṃ jigucchitvā ‘‘aho sukhaṃ aho sukha’’nti somanassasahitaṃ ñāṇasamuṭṭhānaṃ pītisamuṭṭhānaṃ samuggirati.
ਸੁਤ੍વਾਨ ਨੇਸਂ ਏਤਦਹੋਸੀਤਿ ਨੇਸਂ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਤਸ੍ਸ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ‘‘ਅਹੋ ਸੁਖਂ, ਅਹੋ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਉਦਾਨੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦਾਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਨਿਸ੍ਸਂਸਯਂ ਏਸ ਅਨਭਿਰਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਿਤਂ ਅਹੋਸਿ। ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਤਸ੍ਸ ਆਯਸ੍ਮਤੋ વਿવੇਕਸੁਖਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਉਦਾਨਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾ ਏવਂ ਅਮਞ੍ਞਿਂਸੁ, ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਿਸ੍ਸਂਸਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਨਿਸ੍ਸਂਸਯਨ੍ਤਿ ਅਸਨ੍ਦੇਹੇਨ ਏਕਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਯਂ ਸੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਗਾਰਿਯਭੂਤੋ ਸਮਾਨੋ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਂ વਤ੍વਾ ‘‘ਅਨੁਭવੀ’’ਤਿ વਚਨਸੇਸੇਨ ਕੇਚਿ ਅਤ੍ਥਂ વਣ੍ਣੇਨ੍ਤਿ, ਅਪਰੇ ‘‘ਯਂ ਸਾ’’ਤਿ ਪਠਨ੍ਤਿ, ‘‘ਯਂਸ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਗਾਰਿਯਭੂਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿ। ਤਤ੍ਥ ਯਂਸਾਤਿ ਯਂ ਅਸ੍ਸ, ਸਨ੍ਧਿવਸੇਨ ਹਿ ਅਕਾਰਸਕਾਰਲੋਪੋ ‘‘ਏવਂਸ ਤੇ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੩; ਅ॰ ਨਿ॰ ੬.੫੮), ਪੁਪ੍ਫਂਸਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ॰ ੩੬) વਿਯ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਅਸ੍ਸ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਭਦ੍ਦਿਯਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜਿਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਗਾਰਿਯਭੂਤਸ੍ਸ ਗਹਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸਤੋ ਯਂ ਰਜ੍ਜਸੁਖਂ ਅਨੁਭੂਤਂ। ਸਾ ਤਮਨੁਸ੍ਸਰਮਾਨੋਤਿ ਸੋ ਤਂ ਸੁਖਂ ਏਤਰਹਿ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਨવਸੇਨ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ।
Sutvāna nesaṃ etadahosīti nesaṃ sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ tassa āyasmato ‘‘aho sukhaṃ, aho sukha’’nti udānentassa udānaṃ sutvā ‘‘nissaṃsayaṃ esa anabhirato brahmacariyaṃ caratī’’ti evaṃ parivitakkitaṃ ahosi. Te bhikkhū puthujjanā tassa āyasmato vivekasukhaṃ sandhāya udānaṃ ajānantā evaṃ amaññiṃsu, tena vuttaṃ ‘‘nissaṃsaya’’ntiādi. Tattha nissaṃsayanti asandehena ekantenāti attho. ‘‘Yaṃ so pubbe agāriyabhūto samāno’’ti pāḷiṃ vatvā ‘‘anubhavī’’ti vacanasesena keci atthaṃ vaṇṇenti, apare ‘‘yaṃ sā’’ti paṭhanti, ‘‘yaṃsa pubbe agāriyabhūtassā’’ti pana pāḷi. Tattha yaṃsāti yaṃ assa, sandhivasena hi akārasakāralopo ‘‘evaṃsa te (ma. ni. 1.23; a. ni. 6.58), pupphaṃsā uppajjī’’tiādīsu (pārā. 36) viya. Tassattho – assa āyasmato bhaddiyassa pabbajitato pubbe agāriyabhūtassa gahaṭṭhassa sato yaṃ rajjasukhaṃ anubhūtaṃ. Sā tamanussaramānoti so taṃ sukhaṃ etarahi ukkaṇṭhanavasena anussaranto.
ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚੁਨ੍ਤਿ ਤੇ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਲ੍ਲਪਨਸਭਾવਸਣ੍ਠਿਤਾ ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਗ੍ਗਹਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ, ਨ ਉਜ੍ਝਾਨવਸੇਨ। ਅਞ੍ਞਤਰਨ੍ਤਿ ਨਾਮਗੋਤ੍ਤੇਨ ਅਪਾਕਟਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ। ਆਮਨ੍ਤੇਸੀਤਿ ਆਣਾਪੇਸਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤੁਕਾਮੋ। ਏવਨ੍ਤਿ વਚਨਸਮ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹੇ, ਸਾਧੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪੁਨ ਏવਨ੍ਤਿ ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ। ਅਭਿਕ੍ਖਣਂ ‘‘ਅਹੋ ਸੁਖਂ, ਅਹੋ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸੀਤਿ ਯਥਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਏવਂ ਤਥੇવਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਦਾਨਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ। ਕਿਂ ਪਨ ਤ੍વਂ ਭਦ੍ਦਿਯਾਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਭਗવਾ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਕਿਂ ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ? ਨੋ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਤੇਨੇવ ਪਨ ਤਮਤ੍ਥਂ વਦਾਪੇਤ੍વਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ – ‘‘ਜਾਨਨ੍ਤਾਪਿ ਤਥਾਗਤਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਜਾਨਨ੍ਤਾਪਿ ਨ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਅਤ੍ਥવਸਨ੍ਤਿ ਕਾਰਣਂ।
Te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocunti te sambahulā bhikkhū ullapanasabhāvasaṇṭhitā tassa anuggahaṇādhippāyena bhagavantaṃ etadavocuṃ, na ujjhānavasena. Aññataranti nāmagottena apākaṭaṃ ekaṃ bhikkhuṃ. Āmantesīti āṇāpesi te bhikkhū saññāpetukāmo. Evanti vacanasampaṭiggahe, sādhūti attho. Puna evanti paṭiññāya. Abhikkhaṇaṃ ‘‘aho sukhaṃ, aho sukha’’nti imaṃ udānaṃ udānesīti yathā te bhikkhū vadanti, taṃ evaṃ tathevāti attano udānaṃ paṭijānāti. Kiṃ pana tvaṃ bhaddiyāti kasmā bhagavā pucchati, kiṃ tassa cittaṃ na jānātīti ? No na jānāti, teneva pana tamatthaṃ vadāpetvā te bhikkhū saññāpetuṃ pucchati. Vuttañhetaṃ – ‘‘jānantāpi tathāgatā pucchanti, jānantāpi na pucchantī’’tiādi. Atthavasanti kāraṇaṃ.
ਅਨ੍ਤੇਪੁਰੇਤਿ ਇਤ੍ਥਾਗਾਰਸ੍ਸ ਸਞ੍ਚਰਣਟ੍ਠਾਨਭੂਤੇ ਰਾਜਗੇਹਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ, ਯਤ੍ਥ ਰਾਜਾ ਨ੍ਹਾਨਭੋਜਨਸਯਨਾਦਿਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ। ਰਕ੍ਖਾ ਸੁਸਂવਿਹਿਤਾਤਿ ਆਰਕ੍ਖਾਦਿਕਤਪੁਰਿਸੇਹਿ ਗੁਤ੍ਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਮਨ੍ਤਤੋ વਿਹਿਤਾ। ਬਹਿਪਿ ਅਨ੍ਤੇਪੁਰੇਤਿ ਅਡ੍ਡਕਰਣਟ੍ਠਾਨਾਦਿਕੇ ਅਨ੍ਤੇਪੁਰਤੋ ਬਹਿਭੂਤੇ ਰਾਜਗੇਹੇ। ਏવਂ ਰਕ੍ਖਿਤੋ ਗੋਪਿਤੋ ਸਨ੍ਤੋਤਿ ਏવਂ ਰਾਜਗੇਹਰਾਜਧਾਨਿਰਜ੍ਜਦੇਸੇਸੁ ਅਨ੍ਤੋ ਚ ਬਹਿ ਚ ਅਨੇਕੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਅਨੇਕਸਤੇਹਿ ਸੁਸਂવਿਹਿਤਰਕ੍ਖਾવਰਣਗੁਤ੍ਤਿਯਾ ਮਮੇવ ਨਿਬ੍ਭਯਤ੍ਥਂ ਫਾਸੁવਿਹਾਰਤ੍ਥਂ ਰਕ੍ਖਿਤੋ ਗੋਪਿਤੋ ਸਮਾਨੋ। ਭੀਤੋਤਿਆਦੀਨਿ ਪਦਾਨਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞવੇવਚਨਾਨਿ। ਅਥ વਾ ਭੀਤੋਤਿ ਪਰਰਾਜੂਹਿ ਭਾਯਮਾਨੋ। ਉਬ੍ਬਿਗ੍ਗੋਤਿ ਸਕਰਜ੍ਜੇਪਿ ਪਕਤਿਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਭਯੁਬ੍ਬੇਗੇਨ ਉਬ੍ਬਿਗ੍ਗੋ ਚਲਿਤੋ। ਉਸ੍ਸਙ੍ਕੀਤਿ ‘‘ਰਞ੍ਞਾ ਨਾਮ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਅવਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વਚਨੇਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅવਿਸ੍ਸਾਸવਸੇਨ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਕਿਚ੍ਚਕਰਣੀਯਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਸਙ੍ਕਾਯ ਚ ਉਦ੍ਧਮੁਖਂ ਸਙ੍ਕਮਾਨੋ। ਉਤ੍ਰਾਸੀਤਿ ‘‘ਸਨ੍ਤਿਕਾવਚਰੇਹਿਪਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਮੇ ਕਦਾਚਿ ਅਨਤ੍ਥੋ ਭવੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਸਰੀਰਕਮ੍ਪਂ ਉਪ੍ਪਾਦਨਸਮਤ੍ਥੇਨ ਤਾਸੇਨ ਉਤ੍ਰਾਸੀ। ‘‘ਉਤ੍ਰਸ੍ਤੋ’’ਤਿਪਿ ਪਠਨ੍ਤਿ। વਿਹਾਸਿਨ੍ਤਿ ਏવਂਭੂਤੋ ਹੁਤ੍વਾ વਿਹਰਿਂ।
Antepureti itthāgārassa sañcaraṇaṭṭhānabhūte rājagehassa abbhantare, yattha rājā nhānabhojanasayanādiṃ kappeti. Rakkhā susaṃvihitāti ārakkhādikatapurisehi gutti suṭṭhu samantato vihitā. Bahipi antepureti aḍḍakaraṇaṭṭhānādike antepurato bahibhūte rājagehe. Evaṃ rakkhito gopito santoti evaṃ rājageharājadhānirajjadesesu anto ca bahi ca anekesu ṭhānesu anekasatehi susaṃvihitarakkhāvaraṇaguttiyā mameva nibbhayatthaṃ phāsuvihāratthaṃ rakkhito gopito samāno. Bhītotiādīni padāni aññamaññavevacanāni. Atha vā bhītoti pararājūhi bhāyamāno. Ubbiggoti sakarajjepi pakatito uppajjanakabhayubbegena ubbiggo calito. Ussaṅkīti ‘‘raññā nāma sabbakālaṃ avissatthena bhavitabba’’nti vacanena sabbattha avissāsavasena tesaṃ tesaṃ kiccakaraṇīyānaṃ paccayaparisaṅkāya ca uddhamukhaṃ saṅkamāno. Utrāsīti ‘‘santikāvacarehipi ajānantasseva me kadāci anattho bhaveyyā’’ti uppannena sarīrakampaṃ uppādanasamatthena tāsena utrāsī. ‘‘Utrasto’’tipi paṭhanti. Vihāsinti evaṃbhūto hutvā vihariṃ.
ਏਤਰਹੀਤਿ ਇਦਾਨਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ। ਏਕੋਤਿ ਅਸਹਾਯੋ, ਤੇਨ વੂਪਕਟ੍ਠਕਾਯਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਭੀਤੋਤਿਆਦੀਨਂ ਪਦਾਨਂ વੁਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਭਯਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਗ੍ਗਹਸ੍ਸ ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਕਿਲੇਸਸ੍ਸ ਅਭਾવੇਨੇવਸ੍ਸ ਅਭੀਤਾਦਿਤਾਤਿ। ਏਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿવੇਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ । ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋਤਿ ਸਰੀਰਗੁਤ੍ਤਿਯਂ ਨਿਰੁਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ। ਪਨ੍ਨਲੋਮੋਤਿ ਲੋਮਹਂਸੁਪ੍ਪਾਦਕਸ੍ਸ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਾવੇਨ ਅਨੁਗ੍ਗਤਲੋਮੋ। ਪਦਦ੍વਯੇਨਪਿ ਸੇਰਿવਿਹਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਪਰਦਤ੍ਤવੁਤ੍ਤੋਤਿ ਪਰੇਹਿ ਦਿਨ੍ਨੇਨ ਚੀવਰਾਦਿਨਾ વਤ੍ਤਮਾਨੋ, ਏਤੇਨ ਸਬ੍ਬਸੋ ਸਙ੍ਗਾਭਾવਦੀਪਨਮੁਖੇਨ ਅਨવਸੇਸਭਯਹੇਤੁવਿਰਹਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਮਿਗਭੂਤੇਨ ਚੇਤਸਾਤਿ વਿਸ੍ਸਤ੍ਥવਿਹਾਰਿਤਾਯ ਮਿਗਸ੍ਸ વਿਯ ਜਾਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ। ਮਿਗੋ ਹਿ ਅਮਨੁਸ੍ਸਪਥੇ ਅਰਞ੍ਞੇ વਸਮਾਨੋ વਿਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਨਿਸੀਦਤਿ, ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਯੇਨਕਾਮਞ੍ਚ ਪਕ੍ਕਮਤਿ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਚਾਰੋ, ਏવਂ ਅਹਮ੍ਪਿ વਿਹਰਾਮੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇਨ –
Etarahīti idāni pabbajitakālato paṭṭhāya. Ekoti asahāyo, tena vūpakaṭṭhakāyataṃ dasseti. Abhītotiādīnaṃ padānaṃ vuttavipariyāyena attho veditabbo. Bhayādinimittassa pariggahassa taṃ nimittassa ca kilesassa abhāvenevassa abhītāditāti. Etena cittavivekaṃ dasseti . Appossukkoti sarīraguttiyaṃ nirussukko. Pannalomoti lomahaṃsuppādakassa chambhitattassa abhāvena anuggatalomo. Padadvayenapi serivihāraṃ dasseti. Paradattavuttoti parehi dinnena cīvarādinā vattamāno, etena sabbaso saṅgābhāvadīpanamukhena anavasesabhayahetuvirahaṃ dasseti. Migabhūtena cetasāti vissatthavihāritāya migassa viya jātena cittena. Migo hi amanussapathe araññe vasamāno vissattho tiṭṭhati, nisīdati, nipajjati, yenakāmañca pakkamati appaṭihatacāro, evaṃ ahampi viharāmīti dasseti. Vuttañhetaṃ paccekabuddhena –
‘‘ਮਿਗੋ ਅਰਞ੍ਞਮ੍ਹਿ ਯਥਾ ਅਬਦ੍ਧੋ,
‘‘Migo araññamhi yathā abaddho,
ਯੇਨਿਚ੍ਛਕਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਗੋਚਰਾਯ।
Yenicchakaṃ gacchati gocarāya;
વਿਞ੍ਞੂ ਨਰੋ ਸੇਰਿਤਂ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ,
Viññū naro seritaṃ pekkhamāno,
ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥ (ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੩੯; ਅਪ॰ ਥੇਰ ੧.੧.੯੫)।
Eko care khaggavisāṇakappo’’ti. (su. ni. 39; apa. thera 1.1.95);
ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਤ੍ਥવਸਨ੍ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਯਦਿਦਂ ਮਮ ਏਤਰਹਿ ਪਰਮਂ વਿવੇਕਸੁਖਂ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸੁਖਂ, ਇਦਮੇવ ਕਾਰਣਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ‘‘ਅਹੋ ਸੁਖਂ, ਅਹੋ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿਨ੍ਤਿ।
Imaṃ kho ahaṃ, bhante, atthavasanti, bhante, bhagavā yadidaṃ mama etarahi paramaṃ vivekasukhaṃ phalasamāpattisukhaṃ, idameva kāraṇaṃ sampassamāno ‘‘aho sukhaṃ, aho sukha’’nti udānaṃ udānesinti.
ਏਤਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਭਦ੍ਦਿਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨવਿਸਯਾਤੀਤਂ વਿવੇਕਸੁਖਸਙ੍ਖਾਤਮਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਤੋ વਿਦਿਤ੍વਾ। ਇਮਂ ਉਦਾਨਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਹੇਤੁਕਭਯਸੋਕવਿਗਮਾਨੁਭਾવਦੀਪਕਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ।
Etamatthanti etaṃ bhaddiyattherassa puthujjanavisayātītaṃ vivekasukhasaṅkhātamatthaṃ sabbākārato viditvā. Imaṃ udānanti idaṃ sahetukabhayasokavigamānubhāvadīpakaṃ udānaṃ udānesi.
ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸਨ੍ਤਰਤੋ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਕੋਪਾਤਿ ਯਸ੍ਸ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਤੋ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਕਾਲੁਸ੍ਸਿਯਕਰਣਤੋ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਕੋਪਾ ਰਾਗਾਦਯੋ ਆਘਾਤવਤ੍ਥੁਆਦਿਕਾਰਣਭੇਦਤੋ ਅਨੇਕਭੇਦਾ ਦੋਸਕੋਪਾ ਏવ ਕੋਪਾ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗੇਨ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਨ વਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਅਨ੍ਤਰਸਦ੍ਦੋ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ‘‘ਮਞ੍ਚ ਤ੍વਞ੍ਚ ਕਿਮਨ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੨੮) ਕਾਰਣੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ‘‘ਅਨ੍ਤਰਟ੍ਠਕੇ ਹਿਮਪਾਤਸਮਯੇ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮਹਾવ॰ ੩੪੬) વੇਮਜ੍ਝੇ, ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾ ਚ ਜੇਤવਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾ ਚ ਸਾવਤ੍ਥਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਉਦਾ॰ ੧੩, ੪੪) વਿવਰੇ, ‘‘ਭਯਮਨ੍ਤਰਤੋ ਜਾਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਇਤਿવੁ॰ ੮੮; ਮਹਾਨਿ॰ ੫) ਚਿਤ੍ਤੇ, ਇਧਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤੇ ਏવ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤੇ’’ਤਿ।
Tattha yassantarato na santi kopāti yassa ariyapuggalassa antarato abbhantare attano citte cittakālussiyakaraṇato cittappakopā rāgādayo āghātavatthuādikāraṇabhedato anekabhedā dosakopā eva kopā na santi maggena pahīnattā na vijjanti. Ayañhi antarasaddo kiñcāpi ‘‘mañca tvañca kimantara’’ntiādīsu (saṃ. ni. 1.228) kāraṇe dissati, ‘‘antaraṭṭhake himapātasamaye’’tiādīsu (mahāva. 346) vemajjhe, ‘‘antarā ca jetavanaṃ antarā ca sāvatthi’’ntiādīsu (udā. 13, 44) vivare, ‘‘bhayamantarato jāta’’ntiādīsu (itivu. 88; mahāni. 5) citte, idhāpi citte eva daṭṭhabbo. Tena vuttaṃ ‘‘antarato attano citte’’ti.
ਇਤਿਭવਾਭવਤਞ੍ਚ વੀਤਿવਤ੍ਤੋਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਭવੋਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਅਭવੋਤਿ વਿਪਤ੍ਤਿ। ਤਥਾ ਭવੋਤਿ વੁਦ੍ਧਿ, ਅਭવੋਤਿ ਹਾਨਿ। ਭવੋਤਿ વਾ ਸਸ੍ਸਤਂ, ਅਭવੋਤਿ ਉਚ੍ਛੇਦੋ। ਭવੋਤਿ વਾ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਅਭવੋਤਿ ਪਾਪਂ। ਭવੋਤਿ વਾ ਸੁਗਤਿ, ਅਭવੋਤਿ ਦੁਗ੍ਗਤਿ। ਭવੋਤਿ વਾ ਖੁਦ੍ਦਕੋ, ਅਭવੋਤਿ ਮਹਨ੍ਤੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਯਾ ਸਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿવਿਪਤ੍ਤਿવੁਡ੍ਢਿਹਾਨਿਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਪੁਞ੍ਞਪਾਪਸੁਗਤਿਦੁਗ੍ਗਤਿ- ਖੁਦ੍ਦਕਮਹਨ੍ਤਉਪਪਤ੍ਤਿਭવਾਨਂ વਸੇਨ ਇਤਿ ਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਾ ਭવਾਭવਤਾ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਚਤੂਹਿਪਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਹਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭવਂ ਤੇਨ ਤੇਨ ਨਯੇਨ ਤਂ ਇਤਿਭવਾਭવਤਞ੍ਚ વੀਤਿવਤ੍ਤੋ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਅਤ੍ਥવਸੇਨ વਿਭਤ੍ਤਿ વਿਪਰਿਣਾਮੇਤਬ੍ਬਾ। ਤਂ વਿਗਤਭਯਨ੍ਤਿ ਤਂ ਏવਰੂਪਂ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਗੁਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਖੀਣਾਸવਂ ਚਿਤ੍ਤਕੋਪਾਭਾવਤੋ ਇਤਿਭવਾਭવਸਮਤਿਕ੍ਕਮਤੋ ਚ ਭਯਹੇਤੁવਿਗਮੇਨ વਿਗਤਭਯਂ, વਿવੇਕਸੁਖੇਨ ਅਗ੍ਗਫਲਸੁਖੇਨ ਚ ਸੁਖਿਂ, વਿਗਤਭਯਤ੍ਤਾ ਏવ ਅਸੋਕਂ। ਦੇવਾ ਨਾਨੁਭવਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਾਯਾਤਿ ਅਧਿਗਤਮਗ੍ਗੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿਦੇવਾ વਾਯਮਨ੍ਤਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਚਾਰਦਸ੍ਸਨવਸੇਨ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਦਟ੍ਠੁਂ ਨਾਨੁਭવਨ੍ਤਿ ਨ ਅਭਿਸਮ੍ਭੁਣਨ੍ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ, ਪਗੇવ ਮਨੁਸ੍ਸਾ। ਸੇਕ੍ਖਾਪਿ ਹਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ વਿਯ ਅਰਹਤੋ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ।
Itibhavābhavatañca vītivattoti yasmā bhavoti sampatti, abhavoti vipatti. Tathā bhavoti vuddhi, abhavoti hāni. Bhavoti vā sassataṃ, abhavoti ucchedo. Bhavoti vā puññaṃ, abhavoti pāpaṃ. Bhavoti vā sugati, abhavoti duggati. Bhavoti vā khuddako, abhavoti mahanto. Tasmā yā sā sampattivipattivuḍḍhihānisassatucchedapuññapāpasugatiduggati- khuddakamahantaupapattibhavānaṃ vasena iti anekappakārā bhavābhavatā vuccati. Catūhipi ariyamaggehi yathāsambhavaṃ tena tena nayena taṃ itibhavābhavatañca vītivatto atikkanto hoti. Atthavasena vibhatti vipariṇāmetabbā. Taṃ vigatabhayanti taṃ evarūpaṃ yathāvuttaguṇasamannāgataṃ khīṇāsavaṃ cittakopābhāvato itibhavābhavasamatikkamato ca bhayahetuvigamena vigatabhayaṃ, vivekasukhena aggaphalasukhena ca sukhiṃ, vigatabhayattā eva asokaṃ. Devā nānubhavanti dassanāyāti adhigatamagge ṭhapetvā sabbepi upapattidevā vāyamantāpi cittacāradassanavasena dassanāya daṭṭhuṃ nānubhavanti na abhisambhuṇanti na sakkonti, pageva manussā. Sekkhāpi hi puthujjanā viya arahato cittappavattiṃ na jānanti.
ਦਸਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Dasamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ ਚ ਮੁਚਲਿਨ੍ਦવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ।
Niṭṭhitā ca mucalindavaggavaṇṇanā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਉਦਾਨਪਾਲ਼ਿ • Udānapāḷi / ੧੦. ਭਦ੍ਦਿਯਸੁਤ੍ਤਂ • 10. Bhaddiyasuttaṃ
