Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya

    ११. भद्रकसुत्तं

    11. Bhadrakasuttaṃ

    ३६३. एकं समयं भगवा मल्‍लेसु विहरति उरुवेलकप्पं नाम मल्‍लानं निगमो। अथ खो भद्रको गामणि येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्‍नो खो भद्रको गामणि भगवन्तं एतदवोच – ‘‘साधु मे, भन्ते, भगवा दुक्खस्स समुदयञ्‍च अत्थङ्गमञ्‍च देसेतू’’ति। ‘‘अहञ्‍चे 1 ते, गामणि, अतीतमद्धानं आरब्भ दुक्खस्स समुदयञ्‍च अत्थङ्गमञ्‍च देसेय्यं – ‘एवं अहोसि अतीतमद्धान’न्ति, तत्र ते सिया कङ्खा, सिया विमति। अहं चे 2 ते, गामणि, अनागतमद्धानं आरब्भ दुक्खस्स समुदयञ्‍च अत्थङ्गमञ्‍च देसेय्यं – ‘एवं भविस्सति अनागतमद्धान’न्ति, तत्रापि ते सिया कङ्खा, सिया विमति। अपि चाहं, गामणि, इधेव निसिन्‍नो एत्थेव ते निसिन्‍नस्स दुक्खस्स समुदयञ्‍च अत्थङ्गमञ्‍च देसेस्सामि। तं सुणाहि , साधुकं मनसि करोहि; भासिस्सामी’’ति। ‘‘एवं, भन्ते’’ति खो भद्रको गामणि भगवतो पच्‍चस्सोसि। भगवा एतदवोच –

    363. Ekaṃ samayaṃ bhagavā mallesu viharati uruvelakappaṃ nāma mallānaṃ nigamo. Atha kho bhadrako gāmaṇi yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho bhadrako gāmaṇi bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sādhu me, bhante, bhagavā dukkhassa samudayañca atthaṅgamañca desetū’’ti. ‘‘Ahañce 3 te, gāmaṇi, atītamaddhānaṃ ārabbha dukkhassa samudayañca atthaṅgamañca deseyyaṃ – ‘evaṃ ahosi atītamaddhāna’nti, tatra te siyā kaṅkhā, siyā vimati. Ahaṃ ce 4 te, gāmaṇi, anāgatamaddhānaṃ ārabbha dukkhassa samudayañca atthaṅgamañca deseyyaṃ – ‘evaṃ bhavissati anāgatamaddhāna’nti, tatrāpi te siyā kaṅkhā, siyā vimati. Api cāhaṃ, gāmaṇi, idheva nisinno ettheva te nisinnassa dukkhassa samudayañca atthaṅgamañca desessāmi. Taṃ suṇāhi , sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho bhadrako gāmaṇi bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –

    ‘‘तं किं मञ्‍ञसि, गामणि, अत्थि ते उरुवेलकप्पे मनुस्सा येसं ते वधेन वा बन्धेन वा जानिया वा गरहाय वा उप्पज्‍जेय्युं सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासा’’ति? ‘‘अत्थि मे, भन्ते, उरुवेलकप्पे मनुस्सा येसं मे वधेन वा बन्धेन वा जानिया वा गरहाय वा उप्पज्‍जेय्युं सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासा’’ति। ‘‘अत्थि पन ते, गामणि, उरुवेलकप्पे मनुस्सा येसं ते वधेन वा बन्धेन वा जानिया वा गरहाय वा नुप्पज्‍जेय्युं सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासा’’ति? ‘‘अत्थि मे, भन्ते, उरुवेलकप्पे मनुस्सा येसं मे वधेन वा बन्धेन वा जानिया वा गरहाय वा नुप्पज्‍जेय्युं सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासा’’ति। ‘‘को नु खो, गामणि, हेतु, को पच्‍चयो येन ते एकच्‍चानं उरुवेलकप्पियानं मनुस्सानं वधेन वा बन्धेन वा जानिया वा गरहाय वा उप्पज्‍जेय्युं सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासा’’ति? ‘‘येसं मे, भन्ते, उरुवेलकप्पियानं मनुस्सानं वधेन वा बन्धेन वा जानिया वा गरहाय वा उप्पज्‍जेय्युं सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासा, अत्थि मे तेसु छन्दरागो । येसं पन, भन्ते, उरुवेलकप्पियानं मनुस्सानं वधेन वा बन्धेन वा जानिया वा गरहाय वा नुप्पज्‍जेय्युं सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासा, नत्थि मे तेसु छन्दरागो’’ति। ‘‘इमिना त्वं, गामणि, धम्मेन दिट्ठेन विदितेन अकालिकेन पत्तेन परियोगाळ्हेन अतीतानागते नयं नेहि – ‘यं खो किञ्‍चि अतीतमद्धानं दुक्खं उप्पज्‍जमानं उप्पज्‍जि 5 सब्बं तं छन्दमूलकं छन्दनिदानं। छन्दो हि मूलं दुक्खस्स। यम्पि हि किञ्‍चि अनागतमद्धानं दुक्खं उप्पज्‍जमानं उप्पज्‍जिस्सति, सब्बं तं छन्दमूलकं छन्दनिदानं। छन्दो हि मूलं दुक्खस्सा’’’ति । ‘‘अच्छरियं, भन्ते, अब्भुतं, भन्ते! याव सुभासितं चिदं 6, भन्ते, भगवता 7 – ‘यं किञ्‍चि दुक्खं उप्पज्‍जमानं उप्पज्‍जति, सब्बं तं छन्दमूलकं छन्दनिदानं। छन्दो हि मूलं दुक्खस्सा’ति। 8 अत्थि मे, भन्ते, चिरवासी नाम कुमारो बहि आवसथे 9 पटिवसति। सो ख्वाहं, भन्ते, कालस्सेव वुट्ठाय पुरिसं उय्योजेमि 10 – ‘गच्छ, भणे, चिरवासिं कुमारं जानाही’ति। यावकीवञ्‍च, भन्ते, सो पुरिसो नागच्छति, तस्स मे होतेव अञ्‍ञथत्तं – ‘मा हेव चिरवासिस्स कुमारस्स किञ्‍चि आबाधयित्था’’’ति 11।

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gāmaṇi, atthi te uruvelakappe manussā yesaṃ te vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Atthi me, bhante, uruvelakappe manussā yesaṃ me vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti. ‘‘Atthi pana te, gāmaṇi, uruvelakappe manussā yesaṃ te vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā nuppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Atthi me, bhante, uruvelakappe manussā yesaṃ me vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā nuppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti. ‘‘Ko nu kho, gāmaṇi, hetu, ko paccayo yena te ekaccānaṃ uruvelakappiyānaṃ manussānaṃ vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Yesaṃ me, bhante, uruvelakappiyānaṃ manussānaṃ vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā, atthi me tesu chandarāgo . Yesaṃ pana, bhante, uruvelakappiyānaṃ manussānaṃ vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā nuppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā, natthi me tesu chandarāgo’’ti. ‘‘Iminā tvaṃ, gāmaṇi, dhammena diṭṭhena viditena akālikena pattena pariyogāḷhena atītānāgate nayaṃ nehi – ‘yaṃ kho kiñci atītamaddhānaṃ dukkhaṃ uppajjamānaṃ uppajji 12 sabbaṃ taṃ chandamūlakaṃ chandanidānaṃ. Chando hi mūlaṃ dukkhassa. Yampi hi kiñci anāgatamaddhānaṃ dukkhaṃ uppajjamānaṃ uppajjissati, sabbaṃ taṃ chandamūlakaṃ chandanidānaṃ. Chando hi mūlaṃ dukkhassā’’’ti . ‘‘Acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante! Yāva subhāsitaṃ cidaṃ 13, bhante, bhagavatā 14 – ‘yaṃ kiñci dukkhaṃ uppajjamānaṃ uppajjati, sabbaṃ taṃ chandamūlakaṃ chandanidānaṃ. Chando hi mūlaṃ dukkhassā’ti. 15 Atthi me, bhante, ciravāsī nāma kumāro bahi āvasathe 16 paṭivasati. So khvāhaṃ, bhante, kālasseva vuṭṭhāya purisaṃ uyyojemi 17 – ‘gaccha, bhaṇe, ciravāsiṃ kumāraṃ jānāhī’ti. Yāvakīvañca, bhante, so puriso nāgacchati, tassa me hoteva aññathattaṃ – ‘mā heva ciravāsissa kumārassa kiñci ābādhayitthā’’’ti 18.

    ‘‘तं किं मञ्‍ञसि, गामणि, चिरवासिस्स कुमारस्स वधेन वा बन्धेन वा जानिया वा गरहाय वा उप्पज्‍जेय्युं सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासा’’ति ? ‘‘चिरवासिस्स मे, भन्ते, कुमारस्स वधेन वा बन्धेन वा जानिया वा गरहाय वा जीवितस्सपि सिया अञ्‍ञथत्तं, किं पन मे नुप्पज्‍जिस्सन्ति सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासा’’ति। ‘‘इमिनापि खो एतं, गामणि, परियायेन वेदितब्बं – ‘यं किञ्‍चि दुक्खं उप्पज्‍जमानं उप्पज्‍जति, सब्बं तं छन्दमूलकं छन्दनिदानं। छन्दो हि मूलं दुक्खस्सा’’’ति।

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gāmaṇi, ciravāsissa kumārassa vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti ? ‘‘Ciravāsissa me, bhante, kumārassa vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā jīvitassapi siyā aññathattaṃ, kiṃ pana me nuppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti. ‘‘Imināpi kho etaṃ, gāmaṇi, pariyāyena veditabbaṃ – ‘yaṃ kiñci dukkhaṃ uppajjamānaṃ uppajjati, sabbaṃ taṃ chandamūlakaṃ chandanidānaṃ. Chando hi mūlaṃ dukkhassā’’’ti.

    ‘‘तं किं मञ्‍ञसि, गामणि, यदा ते चिरवासिमाता 19 अदिट्ठा अहोसि, अस्सुता अहोसि, ते चिरवासिमातुया छन्दो वा रागो वा पेमं वा’’ति? ‘‘नो हेतं, भन्ते’’। ‘‘दस्सनं वा ते, गामणि, आगम्म सवनं वा एवं ते अहोसि – ‘चिरवासिमातुया छन्दो वा रागो वा पेमं वा’’’ति? ‘‘एवं, भन्ते’’।

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gāmaṇi, yadā te ciravāsimātā 20 adiṭṭhā ahosi, assutā ahosi, te ciravāsimātuyā chando vā rāgo vā pemaṃ vā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Dassanaṃ vā te, gāmaṇi, āgamma savanaṃ vā evaṃ te ahosi – ‘ciravāsimātuyā chando vā rāgo vā pemaṃ vā’’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘तं किं मञ्‍ञसि, गामणि, चिरवासिमातुया ते वधेन वा बन्धेन वा जानिया वा गरहाय वा उप्पज्‍जेय्युं सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासा’’ति? ‘‘चिरवासिमातुया मे, भन्ते, वधेन वा बन्धेन वा जानिया वा गरहाय वा जीवितस्सपि सिया अञ्‍ञथत्तं, किं पन मे नुप्पज्‍जिस्सन्ति सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासा’’ति! ‘‘इमिनापि खो एतं, गामणि, परियायेन वेदितब्बं – ‘यं किञ्‍चि दुक्खं उप्पज्‍जमानं उप्पज्‍जति, सब्बं तं छन्दमूलकं छन्दनिदानं। छन्दो हि मूलं दुक्खस्सा’’’ति। एकादसमं।

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gāmaṇi, ciravāsimātuyā te vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Ciravāsimātuyā me, bhante, vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā jīvitassapi siyā aññathattaṃ, kiṃ pana me nuppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti! ‘‘Imināpi kho etaṃ, gāmaṇi, pariyāyena veditabbaṃ – ‘yaṃ kiñci dukkhaṃ uppajjamānaṃ uppajjati, sabbaṃ taṃ chandamūlakaṃ chandanidānaṃ. Chando hi mūlaṃ dukkhassā’’’ti. Ekādasamaṃ.




    Next: १२. रासियसुत्तं • 12. Rāsiyasuttaṃ




    Footnotes:
    1. अहञ्‍च (स्या॰ कं॰ क॰)
    2. अहञ्‍च (स्या॰ कं॰ क॰)
    3. ahañca (syā. kaṃ. ka.)
    4. ahañca (syā. kaṃ. ka.)
    5. उप्पज्‍जति (सब्बत्थ)
    6. सुभासितमिदं (सी॰ पी॰)
    7. यङ्किञ्‍चि अतीतमद्धानं दुक्खं उप्पज्‍जमानं उप्पज्‍जति, सब्बन्तं छन्दमूलकं छन्दनिदानं, छन्दो हि मूलं दुक्खस्साति, यङ्किञ्‍चि अनागतमद्धानं दुक्खं उप्पज्‍जमानं उप्पज्‍जिस्सति सब्बन्तं छन्दमूलकं छन्दनिदानं, छन्दो हि मूलं दुक्खस्सा’’ति (स्या॰ कं॰)
    8. ‘‘यङ्किञ्‍चि अतीतमद्धानं दुक्खं उप्पज्‍जमानं उप्पज्‍जति, सब्बन्तं छन्दमूलकं छन्दनिदानं, छन्दो हि मूलं दूक्खस्साति, यङ्किञ्‍चि अनागतमद्धानं दुक्खं उप्पज्‍जमानं उप्पज्‍जिस्सति, सब्बन्तं छन्दमूलकं छन्दनिदानं, छन्दो हि मूलं दुक्खस्सा’’ति (स्या॰ कं)
    9. आवेसने (?)
    10. उय्योजेसिं (क॰)
    11. आबाधयेथाति (स्या॰ कं॰ पी॰ क॰)
    12. uppajjati (sabbattha)
    13. subhāsitamidaṃ (sī. pī.)
    14. yaṅkiñci atītamaddhānaṃ dukkhaṃ uppajjamānaṃ uppajjati, sabbantaṃ chandamūlakaṃ chandanidānaṃ, chando hi mūlaṃ dukkhassāti, yaṅkiñci anāgatamaddhānaṃ dukkhaṃ uppajjamānaṃ uppajjissati sabbantaṃ chandamūlakaṃ chandanidānaṃ, chando hi mūlaṃ dukkhassā’’ti (syā. kaṃ.)
    15. ‘‘yaṅkiñci atītamaddhānaṃ dukkhaṃ uppajjamānaṃ uppajjati, sabbantaṃ chandamūlakaṃ chandanidānaṃ, chando hi mūlaṃ dūkkhassāti, yaṅkiñci anāgatamaddhānaṃ dukkhaṃ uppajjamānaṃ uppajjissati, sabbantaṃ chandamūlakaṃ chandanidānaṃ, chando hi mūlaṃ dukkhassā’’ti (syā. kaṃ)
    16. āvesane (?)
    17. uyyojesiṃ (ka.)
    18. ābādhayethāti (syā. kaṃ. pī. ka.)
    19. चिरवासिस्स माता (सी॰ पी॰)
    20. ciravāsissa mātā (sī. pī.)



    Related texts:



    अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ११. भद्रकसुत्तवण्णना • 11. Bhadrakasuttavaṇṇanā

    टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ११. भद्रकसुत्तवण्णना • 11. Bhadrakasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact