| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya |
១១. ភទ្រកសុត្តំ
11. Bhadrakasuttaṃ
៣៦៣. ឯកំ សមយំ ភគវា មល្លេសុ វិហរតិ ឧរុវេលកប្បំ នាម មល្លានំ និគមោ។ អថ ខោ ភទ្រកោ គាមណិ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ ភទ្រកោ គាមណិ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘សាធុ មេ, ភន្តេ, ភគវា ទុក្ខស្ស សមុទយញ្ច អត្ថង្គមញ្ច ទេសេតូ’’តិ។ ‘‘អហញ្ចេ 1 តេ, គាមណិ, អតីតមទ្ធានំ អារព្ភ ទុក្ខស្ស សមុទយញ្ច អត្ថង្គមញ្ច ទេសេយ្យំ – ‘ឯវំ អហោសិ អតីតមទ្ធាន’ន្តិ, តត្រ តេ សិយា កង្ខា, សិយា វិមតិ។ អហំ ចេ 2 តេ, គាមណិ, អនាគតមទ្ធានំ អារព្ភ ទុក្ខស្ស សមុទយញ្ច អត្ថង្គមញ្ច ទេសេយ្យំ – ‘ឯវំ ភវិស្សតិ អនាគតមទ្ធាន’ន្តិ, តត្រាបិ តេ សិយា កង្ខា, សិយា វិមតិ។ អបិ ចាហំ, គាមណិ, ឥធេវ និសិន្នោ ឯត្ថេវ តេ និសិន្នស្ស ទុក្ខស្ស សមុទយញ្ច អត្ថង្គមញ្ច ទេសេស្សាមិ។ តំ សុណាហិ , សាធុកំ មនសិ ករោហិ; ភាសិស្សាមី’’តិ។ ‘‘ឯវំ, ភន្តេ’’តិ ខោ ភទ្រកោ គាមណិ ភគវតោ បច្ចស្សោសិ។ ភគវា ឯតទវោច –
363. Ekaṃ samayaṃ bhagavā mallesu viharati uruvelakappaṃ nāma mallānaṃ nigamo. Atha kho bhadrako gāmaṇi yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho bhadrako gāmaṇi bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sādhu me, bhante, bhagavā dukkhassa samudayañca atthaṅgamañca desetū’’ti. ‘‘Ahañce 3 te, gāmaṇi, atītamaddhānaṃ ārabbha dukkhassa samudayañca atthaṅgamañca deseyyaṃ – ‘evaṃ ahosi atītamaddhāna’nti, tatra te siyā kaṅkhā, siyā vimati. Ahaṃ ce 4 te, gāmaṇi, anāgatamaddhānaṃ ārabbha dukkhassa samudayañca atthaṅgamañca deseyyaṃ – ‘evaṃ bhavissati anāgatamaddhāna’nti, tatrāpi te siyā kaṅkhā, siyā vimati. Api cāhaṃ, gāmaṇi, idheva nisinno ettheva te nisinnassa dukkhassa samudayañca atthaṅgamañca desessāmi. Taṃ suṇāhi , sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho bhadrako gāmaṇi bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –
‘‘តំ កិំ មញ្ញសិ, គាមណិ, អត្ថិ តេ ឧរុវេលកប្បេ មនុស្សា យេសំ តេ វធេន វា ពន្ធេន វា ជានិយា វា គរហាយ វា ឧប្បជ្ជេយ្យុំ សោកបរិទេវទុក្ខទោមនស្សុបាយាសា’’តិ? ‘‘អត្ថិ មេ, ភន្តេ, ឧរុវេលកប្បេ មនុស្សា យេសំ មេ វធេន វា ពន្ធេន វា ជានិយា វា គរហាយ វា ឧប្បជ្ជេយ្យុំ សោកបរិទេវទុក្ខទោមនស្សុបាយាសា’’តិ។ ‘‘អត្ថិ បន តេ, គាមណិ, ឧរុវេលកប្បេ មនុស្សា យេសំ តេ វធេន វា ពន្ធេន វា ជានិយា វា គរហាយ វា នុប្បជ្ជេយ្យុំ សោកបរិទេវទុក្ខទោមនស្សុបាយាសា’’តិ? ‘‘អត្ថិ មេ, ភន្តេ, ឧរុវេលកប្បេ មនុស្សា យេសំ មេ វធេន វា ពន្ធេន វា ជានិយា វា គរហាយ វា នុប្បជ្ជេយ្យុំ សោកបរិទេវទុក្ខទោមនស្សុបាយាសា’’តិ។ ‘‘កោ នុ ខោ, គាមណិ, ហេតុ, កោ បច្ចយោ យេន តេ ឯកច្ចានំ ឧរុវេលកប្បិយានំ មនុស្សានំ វធេន វា ពន្ធេន វា ជានិយា វា គរហាយ វា ឧប្បជ្ជេយ្យុំ សោកបរិទេវទុក្ខទោមនស្សុបាយាសា’’តិ? ‘‘យេសំ មេ, ភន្តេ, ឧរុវេលកប្បិយានំ មនុស្សានំ វធេន វា ពន្ធេន វា ជានិយា វា គរហាយ វា ឧប្បជ្ជេយ្យុំ សោកបរិទេវទុក្ខទោមនស្សុបាយាសា, អត្ថិ មេ តេសុ ឆន្ទរាគោ ។ យេសំ បន, ភន្តេ, ឧរុវេលកប្បិយានំ មនុស្សានំ វធេន វា ពន្ធេន វា ជានិយា វា គរហាយ វា នុប្បជ្ជេយ្យុំ សោកបរិទេវទុក្ខទោមនស្សុបាយាសា, នត្ថិ មេ តេសុ ឆន្ទរាគោ’’តិ។ ‘‘ឥមិនា ត្វំ, គាមណិ, ធម្មេន ទិដ្ឋេន វិទិតេន អកាលិកេន បត្តេន បរិយោគាឡ្ហេន អតីតានាគតេ នយំ នេហិ – ‘យំ ខោ កិញ្ចិ អតីតមទ្ធានំ ទុក្ខំ ឧប្បជ្ជមានំ ឧប្បជ្ជិ 5 សព្ពំ តំ ឆន្ទមូលកំ ឆន្ទនិទានំ។ ឆន្ទោ ហិ មូលំ ទុក្ខស្ស។ យម្បិ ហិ កិញ្ចិ អនាគតមទ្ធានំ ទុក្ខំ ឧប្បជ្ជមានំ ឧប្បជ្ជិស្សតិ, សព្ពំ តំ ឆន្ទមូលកំ ឆន្ទនិទានំ។ ឆន្ទោ ហិ មូលំ ទុក្ខស្សា’’’តិ ។ ‘‘អច្ឆរិយំ, ភន្តេ, អព្ភុតំ, ភន្តេ! យាវ សុភាសិតំ ចិទំ 6, ភន្តេ, ភគវតា 7 – ‘យំ កិញ្ចិ ទុក្ខំ ឧប្បជ្ជមានំ ឧប្បជ្ជតិ, សព្ពំ តំ ឆន្ទមូលកំ ឆន្ទនិទានំ។ ឆន្ទោ ហិ មូលំ ទុក្ខស្សា’តិ។ 8 អត្ថិ មេ, ភន្តេ, ចិរវាសី នាម កុមារោ ពហិ អាវសថេ 9 បដិវសតិ។ សោ ខ្វាហំ, ភន្តេ, កាលស្សេវ វុដ្ឋាយ បុរិសំ ឧយ្យោជេមិ 10 – ‘គច្ឆ, ភណេ, ចិរវាសិំ កុមារំ ជានាហី’តិ។ យាវកីវញ្ច, ភន្តេ, សោ បុរិសោ នាគច្ឆតិ, តស្ស មេ ហោតេវ អញ្ញថត្តំ – ‘មា ហេវ ចិរវាសិស្ស កុមារស្ស កិញ្ចិ អាពាធយិត្ថា’’’តិ 11។
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gāmaṇi, atthi te uruvelakappe manussā yesaṃ te vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Atthi me, bhante, uruvelakappe manussā yesaṃ me vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti. ‘‘Atthi pana te, gāmaṇi, uruvelakappe manussā yesaṃ te vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā nuppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Atthi me, bhante, uruvelakappe manussā yesaṃ me vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā nuppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti. ‘‘Ko nu kho, gāmaṇi, hetu, ko paccayo yena te ekaccānaṃ uruvelakappiyānaṃ manussānaṃ vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Yesaṃ me, bhante, uruvelakappiyānaṃ manussānaṃ vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā, atthi me tesu chandarāgo . Yesaṃ pana, bhante, uruvelakappiyānaṃ manussānaṃ vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā nuppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā, natthi me tesu chandarāgo’’ti. ‘‘Iminā tvaṃ, gāmaṇi, dhammena diṭṭhena viditena akālikena pattena pariyogāḷhena atītānāgate nayaṃ nehi – ‘yaṃ kho kiñci atītamaddhānaṃ dukkhaṃ uppajjamānaṃ uppajji 12 sabbaṃ taṃ chandamūlakaṃ chandanidānaṃ. Chando hi mūlaṃ dukkhassa. Yampi hi kiñci anāgatamaddhānaṃ dukkhaṃ uppajjamānaṃ uppajjissati, sabbaṃ taṃ chandamūlakaṃ chandanidānaṃ. Chando hi mūlaṃ dukkhassā’’’ti . ‘‘Acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante! Yāva subhāsitaṃ cidaṃ 13, bhante, bhagavatā 14 – ‘yaṃ kiñci dukkhaṃ uppajjamānaṃ uppajjati, sabbaṃ taṃ chandamūlakaṃ chandanidānaṃ. Chando hi mūlaṃ dukkhassā’ti. 15 Atthi me, bhante, ciravāsī nāma kumāro bahi āvasathe 16 paṭivasati. So khvāhaṃ, bhante, kālasseva vuṭṭhāya purisaṃ uyyojemi 17 – ‘gaccha, bhaṇe, ciravāsiṃ kumāraṃ jānāhī’ti. Yāvakīvañca, bhante, so puriso nāgacchati, tassa me hoteva aññathattaṃ – ‘mā heva ciravāsissa kumārassa kiñci ābādhayitthā’’’ti 18.
‘‘តំ កិំ មញ្ញសិ, គាមណិ, ចិរវាសិស្ស កុមារស្ស វធេន វា ពន្ធេន វា ជានិយា វា គរហាយ វា ឧប្បជ្ជេយ្យុំ សោកបរិទេវទុក្ខទោមនស្សុបាយាសា’’តិ ? ‘‘ចិរវាសិស្ស មេ, ភន្តេ, កុមារស្ស វធេន វា ពន្ធេន វា ជានិយា វា គរហាយ វា ជីវិតស្សបិ សិយា អញ្ញថត្តំ, កិំ បន មេ នុប្បជ្ជិស្សន្តិ សោកបរិទេវទុក្ខទោមនស្សុបាយាសា’’តិ។ ‘‘ឥមិនាបិ ខោ ឯតំ, គាមណិ, បរិយាយេន វេទិតព្ពំ – ‘យំ កិញ្ចិ ទុក្ខំ ឧប្បជ្ជមានំ ឧប្បជ្ជតិ, សព្ពំ តំ ឆន្ទមូលកំ ឆន្ទនិទានំ។ ឆន្ទោ ហិ មូលំ ទុក្ខស្សា’’’តិ។
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gāmaṇi, ciravāsissa kumārassa vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti ? ‘‘Ciravāsissa me, bhante, kumārassa vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā jīvitassapi siyā aññathattaṃ, kiṃ pana me nuppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti. ‘‘Imināpi kho etaṃ, gāmaṇi, pariyāyena veditabbaṃ – ‘yaṃ kiñci dukkhaṃ uppajjamānaṃ uppajjati, sabbaṃ taṃ chandamūlakaṃ chandanidānaṃ. Chando hi mūlaṃ dukkhassā’’’ti.
‘‘តំ កិំ មញ្ញសិ, គាមណិ, យទា តេ ចិរវាសិមាតា 19 អទិដ្ឋា អហោសិ, អស្សុតា អហោសិ, តេ ចិរវាសិមាតុយា ឆន្ទោ វា រាគោ វា បេមំ វា’’តិ? ‘‘នោ ហេតំ, ភន្តេ’’។ ‘‘ទស្សនំ វា តេ, គាមណិ, អាគម្ម សវនំ វា ឯវំ តេ អហោសិ – ‘ចិរវាសិមាតុយា ឆន្ទោ វា រាគោ វា បេមំ វា’’’តិ? ‘‘ឯវំ, ភន្តេ’’។
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gāmaṇi, yadā te ciravāsimātā 20 adiṭṭhā ahosi, assutā ahosi, te ciravāsimātuyā chando vā rāgo vā pemaṃ vā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Dassanaṃ vā te, gāmaṇi, āgamma savanaṃ vā evaṃ te ahosi – ‘ciravāsimātuyā chando vā rāgo vā pemaṃ vā’’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’.
‘‘តំ កិំ មញ្ញសិ, គាមណិ, ចិរវាសិមាតុយា តេ វធេន វា ពន្ធេន វា ជានិយា វា គរហាយ វា ឧប្បជ្ជេយ្យុំ សោកបរិទេវទុក្ខទោមនស្សុបាយាសា’’តិ? ‘‘ចិរវាសិមាតុយា មេ, ភន្តេ, វធេន វា ពន្ធេន វា ជានិយា វា គរហាយ វា ជីវិតស្សបិ សិយា អញ្ញថត្តំ, កិំ បន មេ នុប្បជ្ជិស្សន្តិ សោកបរិទេវទុក្ខទោមនស្សុបាយាសា’’តិ! ‘‘ឥមិនាបិ ខោ ឯតំ, គាមណិ, បរិយាយេន វេទិតព្ពំ – ‘យំ កិញ្ចិ ទុក្ខំ ឧប្បជ្ជមានំ ឧប្បជ្ជតិ, សព្ពំ តំ ឆន្ទមូលកំ ឆន្ទនិទានំ។ ឆន្ទោ ហិ មូលំ ទុក្ខស្សា’’’តិ។ ឯកាទសមំ។
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gāmaṇi, ciravāsimātuyā te vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Ciravāsimātuyā me, bhante, vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā jīvitassapi siyā aññathattaṃ, kiṃ pana me nuppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti! ‘‘Imināpi kho etaṃ, gāmaṇi, pariyāyena veditabbaṃ – ‘yaṃ kiñci dukkhaṃ uppajjamānaṃ uppajjati, sabbaṃ taṃ chandamūlakaṃ chandanidānaṃ. Chando hi mūlaṃ dukkhassā’’’ti. Ekādasamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ១១. ភទ្រកសុត្តវណ្ណនា • 11. Bhadrakasuttavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ១១. ភទ្រកសុត្តវណ្ណនា • 11. Bhadrakasuttavaṇṇanā
