| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya |
11. භද්‍රකසුත්‌තං
11. Bhadrakasuttaṃ
363. එකං සමයං භගවා මල්‌ලෙසු විහරති උරුවෙලකප්‌පං නාම මල්‌ලානං නිගමො. අථ ඛො භද්‍රකො ගාමණි යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො භද්‍රකො ගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘සාධු මෙ, භන්‌තෙ, භගවා දුක්‌ඛස්‌ස සමුදයඤ්‌ච අත්‌ථඞ්‌ගමඤ්‌ච දෙසෙතූ’’ති. ‘‘අහඤ්‌චෙ 1 තෙ, ගාමණි, අතීතමද්‌ධානං ආරබ්‌භ දුක්‌ඛස්‌ස සමුදයඤ්‌ච අත්‌ථඞ්‌ගමඤ්‌ච දෙසෙය්‍යං – ‘එවං අහොසි අතීතමද්‌ධාන’න්‌ති, තත්‍ර තෙ සියා කඞ්‌ඛා, සියා විමති. අහං චෙ 2 තෙ, ගාමණි, අනාගතමද්‌ධානං ආරබ්‌භ දුක්‌ඛස්‌ස සමුදයඤ්‌ච අත්‌ථඞ්‌ගමඤ්‌ච දෙසෙය්‍යං – ‘එවං භවිස්‌සති අනාගතමද්‌ධාන’න්‌ති, තත්‍රාපි තෙ සියා කඞ්‌ඛා, සියා විමති. අපි චාහං, ගාමණි, ඉධෙව නිසින්‌නො එත්‌ථෙව තෙ නිසින්‌නස්‌ස දුක්‌ඛස්‌ස සමුදයඤ්‌ච අත්‌ථඞ්‌ගමඤ්‌ච දෙසෙස්‌සාමි. තං සුණාහි , සාධුකං මනසි කරොහි; භාසිස්‌සාමී’’ති. ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’ති ඛො භද්‍රකො ගාමණි භගවතො පච්‌චස්‌සොසි. භගවා එතදවොච –
363. Ekaṃ samayaṃ bhagavā mallesu viharati uruvelakappaṃ nāma mallānaṃ nigamo. Atha kho bhadrako gāmaṇi yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho bhadrako gāmaṇi bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sādhu me, bhante, bhagavā dukkhassa samudayañca atthaṅgamañca desetū’’ti. ‘‘Ahañce 3 te, gāmaṇi, atītamaddhānaṃ ārabbha dukkhassa samudayañca atthaṅgamañca deseyyaṃ – ‘evaṃ ahosi atītamaddhāna’nti, tatra te siyā kaṅkhā, siyā vimati. Ahaṃ ce 4 te, gāmaṇi, anāgatamaddhānaṃ ārabbha dukkhassa samudayañca atthaṅgamañca deseyyaṃ – ‘evaṃ bhavissati anāgatamaddhāna’nti, tatrāpi te siyā kaṅkhā, siyā vimati. Api cāhaṃ, gāmaṇi, idheva nisinno ettheva te nisinnassa dukkhassa samudayañca atthaṅgamañca desessāmi. Taṃ suṇāhi , sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho bhadrako gāmaṇi bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි, අත්‌ථි තෙ උරුවෙලකප්‌පෙ මනුස්‌සා යෙසං තෙ වධෙන වා බන්‌ධෙන වා ජානියා වා ගරහාය වා උප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සුපායාසා’’ති? ‘‘අත්‌ථි මෙ, භන්‌තෙ, උරුවෙලකප්‌පෙ මනුස්‌සා යෙසං මෙ වධෙන වා බන්‌ධෙන වා ජානියා වා ගරහාය වා උප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සුපායාසා’’ති. ‘‘අත්‌ථි පන තෙ, ගාමණි, උරුවෙලකප්‌පෙ මනුස්‌සා යෙසං තෙ වධෙන වා බන්‌ධෙන වා ජානියා වා ගරහාය වා නුප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සුපායාසා’’ති? ‘‘අත්‌ථි මෙ, භන්‌තෙ, උරුවෙලකප්‌පෙ මනුස්‌සා යෙසං මෙ වධෙන වා බන්‌ධෙන වා ජානියා වා ගරහාය වා නුප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සුපායාසා’’ති. ‘‘කො නු ඛො, ගාමණි, හෙතු, කො පච්‌චයො යෙන තෙ එකච්‌චානං උරුවෙලකප්‌පියානං මනුස්‌සානං වධෙන වා බන්‌ධෙන වා ජානියා වා ගරහාය වා උප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සුපායාසා’’ති? ‘‘යෙසං මෙ, භන්‌තෙ, උරුවෙලකප්‌පියානං මනුස්‌සානං වධෙන වා බන්‌ධෙන වා ජානියා වා ගරහාය වා උප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සුපායාසා, අත්‌ථි මෙ තෙසු ඡන්‌දරාගො . යෙසං පන, භන්‌තෙ, උරුවෙලකප්‌පියානං මනුස්‌සානං වධෙන වා බන්‌ධෙන වා ජානියා වා ගරහාය වා නුප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සුපායාසා, නත්‌ථි මෙ තෙසු ඡන්‌දරාගො’’ති. ‘‘ඉමිනා ත්‌වං, ගාමණි, ධම්‌මෙන දිට්‌ඨෙන විදිතෙන අකාලිකෙන පත්‌තෙන පරියොගාළ්‌හෙන අතීතානාගතෙ නයං නෙහි – ‘යං ඛො කිඤ්‌චි අතීතමද්‌ධානං දුක්‌ඛං උප්‌පජ්‌ජමානං උප්‌පජ්‌ජි 5 සබ්‌බං තං ඡන්‌දමූලකං ඡන්‌දනිදානං. ඡන්‌දො හි මූලං දුක්‌ඛස්‌ස. යම්‌පි හි කිඤ්‌චි අනාගතමද්‌ධානං දුක්‌ඛං උප්‌පජ්‌ජමානං උප්‌පජ්‌ජිස්‌සති, සබ්‌බං තං ඡන්‌දමූලකං ඡන්‌දනිදානං. ඡන්‌දො හි මූලං දුක්‌ඛස්‌සා’’’ති . ‘‘අච්‌ඡරියං, භන්‌තෙ, අබ්‌භුතං, භන්‌තෙ! යාව සුභාසිතං චිදං 6, භන්‌තෙ, භගවතා 7 – ‘යං කිඤ්‌චි දුක්‌ඛං උප්‌පජ්‌ජමානං උප්‌පජ්‌ජති, සබ්‌බං තං ඡන්‌දමූලකං ඡන්‌දනිදානං. ඡන්‌දො හි මූලං දුක්‌ඛස්‌සා’ති. 8 අත්‌ථි මෙ, භන්‌තෙ, චිරවාසී නාම කුමාරො බහි ආවසථෙ 9 පටිවසති. සො ඛ්‌වාහං, භන්‌තෙ, කාලස්‌සෙව වුට්‌ඨාය පුරිසං උය්‍යොජෙමි 10 – ‘ගච්‌ඡ, භණෙ, චිරවාසිං කුමාරං ජානාහී’ති. යාවකීවඤ්‌ච, භන්‌තෙ, සො පුරිසො නාගච්‌ඡති, තස්‌ස මෙ හොතෙව අඤ්‌ඤථත්‌තං – ‘මා හෙව චිරවාසිස්‌ස කුමාරස්‌ස කිඤ්‌චි ආබාධයිත්‌ථා’’’ති 11.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gāmaṇi, atthi te uruvelakappe manussā yesaṃ te vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Atthi me, bhante, uruvelakappe manussā yesaṃ me vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti. ‘‘Atthi pana te, gāmaṇi, uruvelakappe manussā yesaṃ te vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā nuppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Atthi me, bhante, uruvelakappe manussā yesaṃ me vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā nuppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti. ‘‘Ko nu kho, gāmaṇi, hetu, ko paccayo yena te ekaccānaṃ uruvelakappiyānaṃ manussānaṃ vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Yesaṃ me, bhante, uruvelakappiyānaṃ manussānaṃ vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā, atthi me tesu chandarāgo . Yesaṃ pana, bhante, uruvelakappiyānaṃ manussānaṃ vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā nuppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā, natthi me tesu chandarāgo’’ti. ‘‘Iminā tvaṃ, gāmaṇi, dhammena diṭṭhena viditena akālikena pattena pariyogāḷhena atītānāgate nayaṃ nehi – ‘yaṃ kho kiñci atītamaddhānaṃ dukkhaṃ uppajjamānaṃ uppajji 12 sabbaṃ taṃ chandamūlakaṃ chandanidānaṃ. Chando hi mūlaṃ dukkhassa. Yampi hi kiñci anāgatamaddhānaṃ dukkhaṃ uppajjamānaṃ uppajjissati, sabbaṃ taṃ chandamūlakaṃ chandanidānaṃ. Chando hi mūlaṃ dukkhassā’’’ti . ‘‘Acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante! Yāva subhāsitaṃ cidaṃ 13, bhante, bhagavatā 14 – ‘yaṃ kiñci dukkhaṃ uppajjamānaṃ uppajjati, sabbaṃ taṃ chandamūlakaṃ chandanidānaṃ. Chando hi mūlaṃ dukkhassā’ti. 15 Atthi me, bhante, ciravāsī nāma kumāro bahi āvasathe 16 paṭivasati. So khvāhaṃ, bhante, kālasseva vuṭṭhāya purisaṃ uyyojemi 17 – ‘gaccha, bhaṇe, ciravāsiṃ kumāraṃ jānāhī’ti. Yāvakīvañca, bhante, so puriso nāgacchati, tassa me hoteva aññathattaṃ – ‘mā heva ciravāsissa kumārassa kiñci ābādhayitthā’’’ti 18.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි, චිරවාසිස්‌ස කුමාරස්‌ස වධෙන වා බන්‌ධෙන වා ජානියා වා ගරහාය වා උප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සුපායාසා’’ති ? ‘‘චිරවාසිස්‌ස මෙ, භන්‌තෙ, කුමාරස්‌ස වධෙන වා බන්‌ධෙන වා ජානියා වා ගරහාය වා ජීවිතස්‌සපි සියා අඤ්‌ඤථත්‌තං, කිං පන මෙ නුප්‌පජ්‌ජිස්‌සන්‌ති සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සුපායාසා’’ති. ‘‘ඉමිනාපි ඛො එතං, ගාමණි, පරියායෙන වෙදිතබ්‌බං – ‘යං කිඤ්‌චි දුක්‌ඛං උප්‌පජ්‌ජමානං උප්‌පජ්‌ජති, සබ්‌බං තං ඡන්‌දමූලකං ඡන්‌දනිදානං. ඡන්‌දො හි මූලං දුක්‌ඛස්‌සා’’’ති.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gāmaṇi, ciravāsissa kumārassa vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti ? ‘‘Ciravāsissa me, bhante, kumārassa vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā jīvitassapi siyā aññathattaṃ, kiṃ pana me nuppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti. ‘‘Imināpi kho etaṃ, gāmaṇi, pariyāyena veditabbaṃ – ‘yaṃ kiñci dukkhaṃ uppajjamānaṃ uppajjati, sabbaṃ taṃ chandamūlakaṃ chandanidānaṃ. Chando hi mūlaṃ dukkhassā’’’ti.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි, යදා තෙ චිරවාසිමාතා 19 අදිට්‌ඨා අහොසි, අස්‌සුතා අහොසි, තෙ චිරවාසිමාතුයා ඡන්‌දො වා රාගො වා පෙමං වා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘දස්‌සනං වා තෙ, ගාමණි, ආගම්‌ම සවනං වා එවං තෙ අහොසි – ‘චිරවාසිමාතුයා ඡන්‌දො වා රාගො වා පෙමං වා’’’ති? ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gāmaṇi, yadā te ciravāsimātā 20 adiṭṭhā ahosi, assutā ahosi, te ciravāsimātuyā chando vā rāgo vā pemaṃ vā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Dassanaṃ vā te, gāmaṇi, āgamma savanaṃ vā evaṃ te ahosi – ‘ciravāsimātuyā chando vā rāgo vā pemaṃ vā’’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි, චිරවාසිමාතුයා තෙ වධෙන වා බන්‌ධෙන වා ජානියා වා ගරහාය වා උප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සුපායාසා’’ති? ‘‘චිරවාසිමාතුයා මෙ, භන්‌තෙ, වධෙන වා බන්‌ධෙන වා ජානියා වා ගරහාය වා ජීවිතස්‌සපි සියා අඤ්‌ඤථත්‌තං, කිං පන මෙ නුප්‌පජ්‌ජිස්‌සන්‌ති සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සුපායාසා’’ති! ‘‘ඉමිනාපි ඛො එතං, ගාමණි, පරියායෙන වෙදිතබ්‌බං – ‘යං කිඤ්‌චි දුක්‌ඛං උප්‌පජ්‌ජමානං උප්‌පජ්‌ජති, සබ්‌බං තං ඡන්‌දමූලකං ඡන්‌දනිදානං. ඡන්‌දො හි මූලං දුක්‌ඛස්‌සා’’’ති. එකාදසමං.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gāmaṇi, ciravāsimātuyā te vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Ciravāsimātuyā me, bhante, vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā jīvitassapi siyā aññathattaṃ, kiṃ pana me nuppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti! ‘‘Imināpi kho etaṃ, gāmaṇi, pariyāyena veditabbaṃ – ‘yaṃ kiñci dukkhaṃ uppajjamānaṃ uppajjati, sabbaṃ taṃ chandamūlakaṃ chandanidānaṃ. Chando hi mūlaṃ dukkhassā’’’ti. Ekādasamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 11. භද්‍රකසුත්‌තවණ්‌ණනා • 11. Bhadrakasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 11. භද්‍රකසුත්‌තවණ්‌ණනා • 11. Bhadrakasuttavaṇṇanā
