Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්‌ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā

    2. භගුත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා

    2. Bhaguttheragāthāvaṇṇanā

    අහං මිද්‌ධෙනාතිආදිකා ආයස්‌මතො භගුත්‌ථෙරස්‌ස ගාථා. කා උප්‌පත්‌ති? අයං කිර පදුමුත්‌තරස්‌ස භගවතො කාලෙ කුලගෙහෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා විඤ්‌ඤුතං පත්‌තො සත්‌ථරි පරිනිබ්‌බුතෙ තස්‌ස ධාතුයො පුප්‌ඵෙහි පූජෙසි. සො තෙන පුඤ්‌ඤකම්‌මෙන නිම්‌මානරතීසු නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා අපරාපරං දෙවමනුස්‌සෙසු සංසරන්‌තො ඉමස්‌මිං බුද්‌ධුප්‌පාදෙ සක්‍යරාජකුලෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා භගූති ලද්‌ධනාමො වයප්‌පත්‌තො අනුරුද්‌ධකිමිලෙහි සද්‌ධිං නික්‌ඛමිත්‌වා පබ්‌බජිත්‌වා බාලකලොණකගාමෙ වසන්‌තො එකදිවසං ථිනමිද්‌ධාභිභවං විනොදෙතුං විහාරතො නික්‌ඛම්‌ම චඞ්‌කමං අභිරුහන්‌තො පපතිත්‌වා තදෙව අඞ්‌කුසං කත්‌වා ථිනමිද්‌ධං විනොදෙත්‌වා විපස්‌සනං වඩ්‌ඪෙත්‌වා අරහත්‌තං පාපුණි. තෙන වුත්‌තං අපදානෙ (අප. ථෙර 2.46.49-57) –

    Ahaṃ middhenātiādikā āyasmato bhaguttherassa gāthā. Kā uppatti? Ayaṃ kira padumuttarassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto satthari parinibbute tassa dhātuyo pupphehi pūjesi. So tena puññakammena nimmānaratīsu nibbattitvā aparāparaṃ devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sakyarājakule nibbattitvā bhagūti laddhanāmo vayappatto anuruddhakimilehi saddhiṃ nikkhamitvā pabbajitvā bālakaloṇakagāme vasanto ekadivasaṃ thinamiddhābhibhavaṃ vinodetuṃ vihārato nikkhamma caṅkamaṃ abhiruhanto papatitvā tadeva aṅkusaṃ katvā thinamiddhaṃ vinodetvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.46.49-57) –

    ‘‘පරිනිබ්‌බුතෙ භගවති, පදුමුත්‌තරෙ මහායසෙ;

    ‘‘Parinibbute bhagavati, padumuttare mahāyase;

    පුප්‌ඵවටංසකෙ කත්‌වා, සරීරමභිරොපයිං.

    Pupphavaṭaṃsake katvā, sarīramabhiropayiṃ.

    ‘‘තත්‌ථ චිත්‌තං පසාදෙත්‌වා, නිම්‌මානං අගමාසහං;

    ‘‘Tattha cittaṃ pasādetvā, nimmānaṃ agamāsahaṃ;

    දෙවලොකගතො සන්‌තො, පුඤ්‌ඤකම්‌මං සරාමහං.

    Devalokagato santo, puññakammaṃ sarāmahaṃ.

    ‘‘අම්‌බරා පුප්‌ඵවස්‌සො මෙ, සබ්‌බකාලං පවස්‌සති;

    ‘‘Ambarā pupphavasso me, sabbakālaṃ pavassati;

    සංසරාමි මනුස්‌සෙ චෙ, රාජා හොමි මහායසො.

    Saṃsarāmi manusse ce, rājā homi mahāyaso.

    ‘‘තහිං කුසුමවස්‌සො මෙ, අභිවස්‌සති සබ්‌බදා;

    ‘‘Tahiṃ kusumavasso me, abhivassati sabbadā;

    තස්‌සෙව පුප්‌ඵපූජාය, වාහසා සබ්‌බදස්‌සිනො.

    Tasseva pupphapūjāya, vāhasā sabbadassino.

    ‘‘අයං පච්‌ඡිමකො මය්‌හං, චරිමො වත්‌තතෙ භවො;

    ‘‘Ayaṃ pacchimako mayhaṃ, carimo vattate bhavo;

    අජ්‌ජාපි පුප්‌ඵවස්‌සො මෙ, අභිවස්‌සති සබ්‌බදා.

    Ajjāpi pupphavasso me, abhivassati sabbadā.

    ‘‘සතසහස්‌සිතො කප්‌පෙ, යං පුප්‌ඵමභිරොපයිං;

    ‘‘Satasahassito kappe, yaṃ pupphamabhiropayiṃ;

    දුග්‌ගතිං නාභිජානාමි, දෙහපූජායිදං ඵලං.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, dehapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්‌හං…පෙ.… කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    අරහත්‌තං පන පත්‌වා ඵලසුඛෙන නිබ්‌බානසුඛෙන ච වීතිනාමෙන්‌තො සත්‌ථාරා එකවිහාරං අනුමොදිතුං උපගතෙන – ‘‘කච්‌චි ත්‌වං, භික්‌ඛු, අප්‌පමත්‌තො විහරසී’’ති පුට්‌ඨො අත්‌තනො අප්‌පමාදවිහාරං නිවෙදෙන්‌තො –

    Arahattaṃ pana patvā phalasukhena nibbānasukhena ca vītināmento satthārā ekavihāraṃ anumodituṃ upagatena – ‘‘kacci tvaṃ, bhikkhu, appamatto viharasī’’ti puṭṭho attano appamādavihāraṃ nivedento –

    271.

    271.

    ‘‘අහං මිද්‌ධෙන පකතො, විහාරා උපනික්‌ඛමිං;

    ‘‘Ahaṃ middhena pakato, vihārā upanikkhamiṃ;

    චඞ්‌කමං අභිරුහන්‌තො, තත්‌ථෙව පපතිං ඡමා.

    Caṅkamaṃ abhiruhanto, tattheva papatiṃ chamā.

    272.

    272.

    ‘‘ගත්‌තානි පරිමජ්‌ජිත්‌වා, පුනපාරුය්‌හ චඞ්‌කමං;

    ‘‘Gattāni parimajjitvā, punapāruyha caṅkamaṃ;

    චඞ්‌කමෙ චඞ්‌කමිං සොහං, අජ්‌ඣත්‌තං සුසමාහිතො.

    Caṅkame caṅkamiṃ sohaṃ, ajjhattaṃ susamāhito.

    273.

    273.

    ‘‘තතො මෙ මනසීකාරො, යොනිසො උදපජ්‌ජථ;

    ‘‘Tato me manasīkāro, yoniso udapajjatha;

    ආදීනවො පාතුරහු, නිබ්‌බිදා සමතිට්‌ඨථ.

    Ādīnavo pāturahu, nibbidā samatiṭṭhatha.

    274.

    274.

    ‘‘තතො චිත්‌තං විමුච්‌චි මෙ, පස්‌ස ධම්‌මසුධම්‌මතං;

    ‘‘Tato cittaṃ vimucci me, passa dhammasudhammataṃ;

    තිස්‌සො විජ්‌ජා අනුප්‌පත්‌තා, කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති. –

    Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti. –

    ඉමා චතස්‌සො ගාථා අභාසි.

    Imā catasso gāthā abhāsi.

    තත්‌ථ මිද්‌ධෙන පකතොති කායාලසියසඞ්‌ඛාතෙන අසත්‌තිවිඝාතසභාවෙන මිද්‌ධෙන අභිභූතො. විහාරාති සෙනාසනතො. උපනික්‌ඛමින්‌ති චඞ්‌කමිතුං නික්‌ඛමිං. තත්‌ථෙව පපතිං ඡමාති තත්‌ථෙව චඞ්‌කමසොපානෙ නිද්‌දාභිභූතතාය භූමියං නිපතිං. ගත්‌තානි පරිමජ්‌ජිත්‌වාති භූමියං පතනෙන පංසුකිතානි අත්‌තනො සරීරාවයවානි අනුමජ්‌ජිත්‌වා. පුනපාරුය්‌හ චඞ්‌කමන්‌ති ‘‘පතිතො දානාහ’’න්‌ති සඞ්‌කොචං අනාපජ්‌ජිත්‌වා පුනපි චඞ්‌කමට්‌ඨානං ආරුහිත්‌වා. අජ්‌ඣත්‌තං සුසමාහිතොති ගොචරජ්‌ඣත්‌තෙ කම්‌මට්‌ඨානෙ නීවරණවික්‌ඛම්‌භනෙන සුට්‌ඨු සමාහිතො එකග්‌ගචිත්‌තො හුත්‌වා චඞ්‌කමින්‌ති යොජනා. සෙසං වුත්‌තනයමෙව. ඉදමෙව ච ථෙරස්‌ස අඤ්‌ඤාබ්‍යාකරණං අහොසි.

    Tattha middhena pakatoti kāyālasiyasaṅkhātena asattivighātasabhāvena middhena abhibhūto. Vihārāti senāsanato. Upanikkhaminti caṅkamituṃ nikkhamiṃ. Tattheva papatiṃ chamāti tattheva caṅkamasopāne niddābhibhūtatāya bhūmiyaṃ nipatiṃ. Gattāni parimajjitvāti bhūmiyaṃ patanena paṃsukitāni attano sarīrāvayavāni anumajjitvā. Punapāruyha caṅkamanti ‘‘patito dānāha’’nti saṅkocaṃ anāpajjitvā punapi caṅkamaṭṭhānaṃ āruhitvā. Ajjhattaṃ susamāhitoti gocarajjhatte kammaṭṭhāne nīvaraṇavikkhambhanena suṭṭhu samāhito ekaggacitto hutvā caṅkaminti yojanā. Sesaṃ vuttanayameva. Idameva ca therassa aññābyākaraṇaṃ ahosi.

    භගුත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Bhaguttheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 2. භගුත්‌ථෙරගාථා • 2. Bhaguttheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact