Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ੨. ਭਗੁਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    2. Bhaguttheragāthāvaṇṇanā

    ਅਹਂ ਮਿਦ੍ਧੇਨਾਤਿਆਦਿਕਾ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਭਗੁਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਂ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਤਸ੍ਸ ਧਾਤੁਯੋ ਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਪੂਜੇਸਿ। ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਨਿਮ੍ਮਾਨਰਤੀਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਕ੍ਯਰਾਜਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਭਗੂਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਕਿਮਿਲੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਬਾਲਕਲੋਣਕਗਾਮੇ વਸਨ੍ਤੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਾਭਿਭવਂ વਿਨੋਦੇਤੁਂ વਿਹਾਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ ਚਙ੍ਕਮਂ ਅਭਿਰੁਹਨ੍ਤੋ ਪਪਤਿਤ੍વਾ ਤਦੇવ ਅਙ੍ਕੁਸਂ ਕਤ੍વਾ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੨.੪੬.੪੯-੫੭) –

    Ahaṃ middhenātiādikā āyasmato bhaguttherassa gāthā. Kā uppatti? Ayaṃ kira padumuttarassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto satthari parinibbute tassa dhātuyo pupphehi pūjesi. So tena puññakammena nimmānaratīsu nibbattitvā aparāparaṃ devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sakyarājakule nibbattitvā bhagūti laddhanāmo vayappatto anuruddhakimilehi saddhiṃ nikkhamitvā pabbajitvā bālakaloṇakagāme vasanto ekadivasaṃ thinamiddhābhibhavaṃ vinodetuṃ vihārato nikkhamma caṅkamaṃ abhiruhanto papatitvā tadeva aṅkusaṃ katvā thinamiddhaṃ vinodetvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.46.49-57) –

    ‘‘ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਭਗવਤਿ, ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੇ ਮਹਾਯਸੇ।

    ‘‘Parinibbute bhagavati, padumuttare mahāyase;

    ਪੁਪ੍ਫવਟਂਸਕੇ ਕਤ੍વਾ, ਸਰੀਰਮਭਿਰੋਪਯਿਂ॥

    Pupphavaṭaṃsake katvā, sarīramabhiropayiṃ.

    ‘‘ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤ੍વਾ, ਨਿਮ੍ਮਾਨਂ ਅਗਮਾਸਹਂ।

    ‘‘Tattha cittaṃ pasādetvā, nimmānaṃ agamāsahaṃ;

    ਦੇવਲੋਕਗਤੋ ਸਨ੍ਤੋ, ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਂ ਸਰਾਮਹਂ॥

    Devalokagato santo, puññakammaṃ sarāmahaṃ.

    ‘‘ਅਮ੍ਬਰਾ ਪੁਪ੍ਫવਸ੍ਸੋ ਮੇ, ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਪવਸ੍ਸਤਿ।

    ‘‘Ambarā pupphavasso me, sabbakālaṃ pavassati;

    ਸਂਸਰਾਮਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਚੇ, ਰਾਜਾ ਹੋਮਿ ਮਹਾਯਸੋ॥

    Saṃsarāmi manusse ce, rājā homi mahāyaso.

    ‘‘ਤਹਿਂ ਕੁਸੁਮવਸ੍ਸੋ ਮੇ, ਅਭਿવਸ੍ਸਤਿ ਸਬ੍ਬਦਾ।

    ‘‘Tahiṃ kusumavasso me, abhivassati sabbadā;

    ਤਸ੍ਸੇવ ਪੁਪ੍ਫਪੂਜਾਯ, વਾਹਸਾ ਸਬ੍ਬਦਸ੍ਸਿਨੋ॥

    Tasseva pupphapūjāya, vāhasā sabbadassino.

    ‘‘ਅਯਂ ਪਚ੍ਛਿਮਕੋ ਮਯ੍ਹਂ, ਚਰਿਮੋ વਤ੍ਤਤੇ ਭવੋ।

    ‘‘Ayaṃ pacchimako mayhaṃ, carimo vattate bhavo;

    ਅਜ੍ਜਾਪਿ ਪੁਪ੍ਫવਸ੍ਸੋ ਮੇ, ਅਭਿવਸ੍ਸਤਿ ਸਬ੍ਬਦਾ॥

    Ajjāpi pupphavasso me, abhivassati sabbadā.

    ‘‘ਸਤਸਹਸ੍ਸਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਭਿਰੋਪਯਿਂ।

    ‘‘Satasahassito kappe, yaṃ pupphamabhiropayiṃ;

    ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਦੇਹਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥

    Duggatiṃ nābhijānāmi, dehapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍વਾ ਫਲਸੁਖੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਖੇਨ ਚ વੀਤਿਨਾਮੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਏਕવਿਹਾਰਂ ਅਨੁਮੋਦਿਤੁਂ ਉਪਗਤੇਨ – ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਤ੍વਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ વਿਹਰਸੀ’’ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਪ੍ਪਮਾਦવਿਹਾਰਂ ਨਿવੇਦੇਨ੍ਤੋ –

    Arahattaṃ pana patvā phalasukhena nibbānasukhena ca vītināmento satthārā ekavihāraṃ anumodituṃ upagatena – ‘‘kacci tvaṃ, bhikkhu, appamatto viharasī’’ti puṭṭho attano appamādavihāraṃ nivedento –

    ੨੭੧.

    271.

    ‘‘ਅਹਂ ਮਿਦ੍ਧੇਨ ਪਕਤੋ, વਿਹਾਰਾ ਉਪਨਿਕ੍ਖਮਿਂ।

    ‘‘Ahaṃ middhena pakato, vihārā upanikkhamiṃ;

    ਚਙ੍ਕਮਂ ਅਭਿਰੁਹਨ੍ਤੋ, ਤਤ੍ਥੇવ ਪਪਤਿਂ ਛਮਾ॥

    Caṅkamaṃ abhiruhanto, tattheva papatiṃ chamā.

    ੨੭੨.

    272.

    ‘‘ਗਤ੍ਤਾਨਿ ਪਰਿਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ, ਪੁਨਪਾਰੁਯ੍ਹ ਚਙ੍ਕਮਂ।

    ‘‘Gattāni parimajjitvā, punapāruyha caṅkamaṃ;

    ਚਙ੍ਕਮੇ ਚਙ੍ਕਮਿਂ ਸੋਹਂ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤੋ॥

    Caṅkame caṅkamiṃ sohaṃ, ajjhattaṃ susamāhito.

    ੨੭੩.

    273.

    ‘‘ਤਤੋ ਮੇ ਮਨਸੀਕਾਰੋ, ਯੋਨਿਸੋ ਉਦਪਜ੍ਜਥ।

    ‘‘Tato me manasīkāro, yoniso udapajjatha;

    ਆਦੀਨવੋ ਪਾਤੁਰਹੁ, ਨਿਬ੍ਬਿਦਾ ਸਮਤਿਟ੍ਠਥ॥

    Ādīnavo pāturahu, nibbidā samatiṭṭhatha.

    ੨੭੪.

    274.

    ‘‘ਤਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਚ੍ਚਿ ਮੇ, ਪਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸੁਧਮ੍ਮਤਂ।

    ‘‘Tato cittaṃ vimucci me, passa dhammasudhammataṃ;

    ਤਿਸ੍ਸੋ વਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥ –

    Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti. –

    ਇਮਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ।

    Imā catasso gāthā abhāsi.

    ਤਤ੍ਥ ਮਿਦ੍ਧੇਨ ਪਕਤੋਤਿ ਕਾਯਾਲਸਿਯਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਅਸਤ੍ਤਿવਿਘਾਤਸਭਾવੇਨ ਮਿਦ੍ਧੇਨ ਅਭਿਭੂਤੋ। વਿਹਾਰਾਤਿ ਸੇਨਾਸਨਤੋ। ਉਪਨਿਕ੍ਖਮਿਨ੍ਤਿ ਚਙ੍ਕਮਿਤੁਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਂ। ਤਤ੍ਥੇવ ਪਪਤਿਂ ਛਮਾਤਿ ਤਤ੍ਥੇવ ਚਙ੍ਕਮਸੋਪਾਨੇ ਨਿਦ੍ਦਾਭਿਭੂਤਤਾਯ ਭੂਮਿਯਂ ਨਿਪਤਿਂ। ਗਤ੍ਤਾਨਿ ਪਰਿਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾਤਿ ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਨੇਨ ਪਂਸੁਕਿਤਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਰੀਰਾવਯવਾਨਿ ਅਨੁਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ। ਪੁਨਪਾਰੁਯ੍ਹ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ ‘‘ਪਤਿਤੋ ਦਾਨਾਹ’’ਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਕੋਚਂ ਅਨਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪੁਨਪਿ ਚਙ੍ਕਮਟ੍ਠਾਨਂ ਆਰੁਹਿਤ੍વਾ। ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤੋਤਿ ਗੋਚਰਜ੍ਝਤ੍ਤੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੇ ਨੀવਰਣવਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਮਾਹਿਤੋ ਏਕਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਚਙ੍ਕਮਿਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ। ਇਦਮੇવ ਚ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਅਹੋਸਿ।

    Tattha middhena pakatoti kāyālasiyasaṅkhātena asattivighātasabhāvena middhena abhibhūto. Vihārāti senāsanato. Upanikkhaminti caṅkamituṃ nikkhamiṃ. Tattheva papatiṃ chamāti tattheva caṅkamasopāne niddābhibhūtatāya bhūmiyaṃ nipatiṃ. Gattāni parimajjitvāti bhūmiyaṃ patanena paṃsukitāni attano sarīrāvayavāni anumajjitvā. Punapāruyha caṅkamanti ‘‘patito dānāha’’nti saṅkocaṃ anāpajjitvā punapi caṅkamaṭṭhānaṃ āruhitvā. Ajjhattaṃ susamāhitoti gocarajjhatte kammaṭṭhāne nīvaraṇavikkhambhanena suṭṭhu samāhito ekaggacitto hutvā caṅkaminti yojanā. Sesaṃ vuttanayameva. Idameva ca therassa aññābyākaraṇaṃ ahosi.

    ਭਗੁਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Bhaguttheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੨. ਭਗੁਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 2. Bhaguttheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact