Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[൫൦൪] ൮. ഭല്ലാതിയജാതകവണ്ണനാ
[504] 8. Bhallātiyajātakavaṇṇanā
ഭല്ലാതിയോ നാമ അഹോസി രാജാതി ഇദം സത്ഥാ ജേതവനേ വിഹരന്തോ മല്ലികം ദേവിം ആരബ്ഭ കഥേസി. തസ്സാ കിര ഏകദിവസം രഞ്ഞാ സദ്ധിം സയനം നിസ്സായ കലഹോ അഹോസി. രാജാ കുജ്ഝിത്വാ നം ന ഓലോകേസി. സാ ചിന്തേസി ‘‘നനു തഥാഗതോ രഞ്ഞോ മയി കുദ്ധഭാവം ന ജാനാതീ’’തി. സത്ഥാ തം കാരണം ഞത്വാ പുനദിവസേ ഭിക്ഖുസങ്ഘപരിവുതോ സാവത്ഥിം പിണ്ഡായ പവിസിത്വാ രഞ്ഞോ ഗേഹദ്വാരം ഗതോ. രാജാ പച്ചുഗ്ഗന്ത്വാ പത്തം ഗഹേത്വാ സത്ഥാരം പാസാദം ആരോപേത്വാ പടിപാടിയാ ഭിക്ഖുസങ്ഘം നിസീദാപേത്വാ ദക്ഖിണോദകം ദത്വാ പണീതേനാഹാരേന പരിവിസിത്വാ ഭത്തകിച്ചാവസാനേ ഏകമന്തം നിസീദി. സത്ഥാ ‘‘കിം നു ഖോ, മഹാരാജ, മല്ലികാ ന പഞ്ഞായതീ’’തി പുച്ഛിത്വാ ‘‘അത്തനോ സുഖമദമത്തതായാ’’തി വുത്തേ ‘‘നനു, മഹാരാജ, ത്വം പുബ്ബേ കിന്നരയോനിയം നിബ്ബത്തിത്വാ ഏകരത്തിം കിന്നരിയാ വിനാ ഹുത്വാ സത്ത വസ്സസതാനി പരിദേവമാനോ വിചരീ’’തി വത്വാ തേന യാചിതോ അതീതം ആഹരി.
Bhallātiyonāma ahosi rājāti idaṃ satthā jetavane viharanto mallikaṃ deviṃ ārabbha kathesi. Tassā kira ekadivasaṃ raññā saddhiṃ sayanaṃ nissāya kalaho ahosi. Rājā kujjhitvā naṃ na olokesi. Sā cintesi ‘‘nanu tathāgato rañño mayi kuddhabhāvaṃ na jānātī’’ti. Satthā taṃ kāraṇaṃ ñatvā punadivase bhikkhusaṅghaparivuto sāvatthiṃ piṇḍāya pavisitvā rañño gehadvāraṃ gato. Rājā paccuggantvā pattaṃ gahetvā satthāraṃ pāsādaṃ āropetvā paṭipāṭiyā bhikkhusaṅghaṃ nisīdāpetvā dakkhiṇodakaṃ datvā paṇītenāhārena parivisitvā bhattakiccāvasāne ekamantaṃ nisīdi. Satthā ‘‘kiṃ nu kho, mahārāja, mallikā na paññāyatī’’ti pucchitvā ‘‘attano sukhamadamattatāyā’’ti vutte ‘‘nanu, mahārāja, tvaṃ pubbe kinnarayoniyaṃ nibbattitvā ekarattiṃ kinnariyā vinā hutvā satta vassasatāni paridevamāno vicarī’’ti vatvā tena yācito atītaṃ āhari.
അതീതേ ബാരാണസിയം ഭല്ലാതിയോ നാമ രാജാ രജ്ജം കാരേന്തോ ‘‘അങ്ഗാരപക്കമിഗമംസം ഖാദിസ്സാമീ’’തി രജ്ജം അമച്ചാനം നിയ്യാദേത്വാ സന്നദ്ധപഞ്ചാവുധോ സുസിക്ഖിതകോലേയ്യകസുണഖഗണപരിവുതോ നഗരാ നിക്ഖമിത്വാ ഹിമവന്തം പവിസിത്വാ അനുഗങ്ഗം ഗന്ത്വാ ഉപരി അഭിരുഹിതും അസക്കോന്തോ ഏകം ഗങ്ഗം ഓതിണ്ണനദിം ദിസ്വാ തദനുസാരേന ഗച്ഛന്തോ മിഗസൂകരാദയോ വധിത്വാ അങ്ഗാരപക്കമംസം ഖാദന്തോ ഉച്ചട്ഠാനം അഭിരുഹി. തത്ഥ രമണീയാ നദികാ പരിപുണ്ണകാലേ ഥനപമാണോദകാ ഹുത്വാ സന്ദതി, അഞ്ഞദാ ജണ്ണുകപമാണോദകാ ഹോതി. തത്ഥ നാനപ്പകാരകാ മച്ഛകച്ഛപാ വിചരന്തി. ഉദകപരിയന്തേ രജതപട്ടവണ്ണവാലുകാ ഉഭോസു തീരേസു നാനാപുപ്ഫഫലഭരിതവിനമിതാ രുക്ഖാ പുപ്ഫഫലരസമത്തേഹി നാനാവിഹങ്ഗമഭമരഗണേഹി സമ്പരികിണ്ണാ വിവിധമിഗസങ്ഘനിസേവിതാ സീതച്ഛായാ. ഏവം രമണീയായ ഹേമവതനദിയാ തീരേ ദ്വേ കിന്നരാ അഞ്ഞമഞ്ഞം ആലിങ്ഗിത്വാ പരിചുമ്ബിത്വാ നാനപ്പകാരേഹി പരിദേവന്താ രോദന്തി.
Atīte bārāṇasiyaṃ bhallātiyo nāma rājā rajjaṃ kārento ‘‘aṅgārapakkamigamaṃsaṃ khādissāmī’’ti rajjaṃ amaccānaṃ niyyādetvā sannaddhapañcāvudho susikkhitakoleyyakasuṇakhagaṇaparivuto nagarā nikkhamitvā himavantaṃ pavisitvā anugaṅgaṃ gantvā upari abhiruhituṃ asakkonto ekaṃ gaṅgaṃ otiṇṇanadiṃ disvā tadanusārena gacchanto migasūkarādayo vadhitvā aṅgārapakkamaṃsaṃ khādanto uccaṭṭhānaṃ abhiruhi. Tattha ramaṇīyā nadikā paripuṇṇakāle thanapamāṇodakā hutvā sandati, aññadā jaṇṇukapamāṇodakā hoti. Tattha nānappakārakā macchakacchapā vicaranti. Udakapariyante rajatapaṭṭavaṇṇavālukā ubhosu tīresu nānāpupphaphalabharitavinamitā rukkhā pupphaphalarasamattehi nānāvihaṅgamabhamaragaṇehi samparikiṇṇā vividhamigasaṅghanisevitā sītacchāyā. Evaṃ ramaṇīyāya hemavatanadiyā tīre dve kinnarā aññamaññaṃ āliṅgitvā paricumbitvā nānappakārehi paridevantā rodanti.
രാജാ തസ്സാ നദിയാ തീരേന ഗന്ധമാദനം അഭിരുഹന്തോ തേ കിന്നരേ ദിസ്വാ ‘‘കിം നു ഖോ ഏതേ ഏവം പരിദേവന്തി, പുച്ഛിസ്സാമി നേ’’തി ചിന്തേത്വാ സുനഖേ ഓലോകേത്വാ അച്ഛരം പഹരി. സുസിക്ഖിതകോലേയ്യകസുനഖാ തായ സഞ്ഞായ ഗുമ്ബം പവിസിത്വാ ഉരേന നിപജ്ജിംസു. സോ തേസം പടിസല്ലീനഭാവം ഞത്വാ ധനുകലാപഞ്ചേവ സേസാവുധാനി ച രുക്ഖം നിസ്സായ ഠപേത്വാ പദസദ്ദം അകരോന്തോ സണികം തേസം സന്തികം ഗന്ത്വാ ‘‘കിംകാരണാ തുമ്ഹേ രോദഥാ’’തി കിന്നരേ പുച്ഛി. തമത്ഥം പകാസേന്തോ സത്ഥാ തിസ്സോ ഗാഥാ അഭാസി –
Rājā tassā nadiyā tīrena gandhamādanaṃ abhiruhanto te kinnare disvā ‘‘kiṃ nu kho ete evaṃ paridevanti, pucchissāmi ne’’ti cintetvā sunakhe oloketvā accharaṃ pahari. Susikkhitakoleyyakasunakhā tāya saññāya gumbaṃ pavisitvā urena nipajjiṃsu. So tesaṃ paṭisallīnabhāvaṃ ñatvā dhanukalāpañceva sesāvudhāni ca rukkhaṃ nissāya ṭhapetvā padasaddaṃ akaronto saṇikaṃ tesaṃ santikaṃ gantvā ‘‘kiṃkāraṇā tumhe rodathā’’ti kinnare pucchi. Tamatthaṃ pakāsento satthā tisso gāthā abhāsi –
൧൮൬.
186.
‘‘ഭല്ലാതിയോ നാമ അഹോസി രാജാ, രട്ഠം പഹായ മിഗവം അചാരി സോ;
‘‘Bhallātiyo nāma ahosi rājā, raṭṭhaṃ pahāya migavaṃ acāri so;
അഗമാ ഗിരിവരം ഗന്ധമാദനം, സുപുപ്ഫിതം കിമ്പുരിസാനുചിണ്ണം.
Agamā girivaraṃ gandhamādanaṃ, supupphitaṃ kimpurisānuciṇṇaṃ.
൧൮൭.
187.
‘‘സാളൂരസങ്ഘഞ്ച നിസേധയിത്വാ, ധനും കലാപഞ്ച സോ നിക്ഖിപിത്വാ;
‘‘Sāḷūrasaṅghañca nisedhayitvā, dhanuṃ kalāpañca so nikkhipitvā;
ഉപാഗമി വചനം വത്തുകാമോ, യത്ഥട്ഠിതാ കിമ്പുരിസാ അഹേസും.
Upāgami vacanaṃ vattukāmo, yatthaṭṭhitā kimpurisā ahesuṃ.
൧൮൮.
188.
‘‘ഹിമച്ചയേ ഹേമവതായ തീരേ, കിമിധട്ഠിതാ മന്തയവ്ഹോ അഭിണ്ഹം;
‘‘Himaccaye hemavatāya tīre, kimidhaṭṭhitā mantayavho abhiṇhaṃ;
പുച്ഛാമി വോ മാനുസദേഹവണ്ണേ, കഥം വോ ജാനന്തി മനുസ്സലോകേ’’തി.
Pucchāmi vo mānusadehavaṇṇe, kathaṃ vo jānanti manussaloke’’ti.
തത്ഥ സാളൂരസങ്ഘന്തി സുനഖഗണം. ഹിമച്ചയേതി ചതുന്നം ഹേമന്തമാസാനം അതിക്കമേ. ഹേമവതായാതി ഇമിസ്സാ ഹേമവതായ നദിയാ തീരേ.
Tattha sāḷūrasaṅghanti sunakhagaṇaṃ. Himaccayeti catunnaṃ hemantamāsānaṃ atikkame. Hemavatāyāti imissā hemavatāya nadiyā tīre.
രഞ്ഞോ വചനം സുത്വാ കിന്നരോ തുണ്ഹീ അഹോസി, കിന്നരീ പന രഞ്ഞാ സദ്ധിം സല്ലപി –
Rañño vacanaṃ sutvā kinnaro tuṇhī ahosi, kinnarī pana raññā saddhiṃ sallapi –
൧൮൯.
189.
‘‘മല്ലം ഗിരിം പണ്ഡരകം തികൂടം, സീതോദകാ അനുവിചരാമ നജ്ജോ;
‘‘Mallaṃ giriṃ paṇḍarakaṃ tikūṭaṃ, sītodakā anuvicarāma najjo;
മിഗാ മനുസ്സാവ നിഭാസവണ്ണാ, ജാനന്തി നോ കിമ്പുരിസാതി ലുദ്ദാ’’തി.
Migā manussāva nibhāsavaṇṇā, jānanti no kimpurisāti luddā’’ti.
തത്ഥ മല്ലം ഗിരിന്തി സമ്മ ലുദ്ദക, മയം ഇമം മല്ലഗിരിഞ്ച പണ്ഡരകഞ്ച തികൂടഞ്ച ഇമാ ച നജ്ജോ അനുവിചരാമ. ‘‘മാലാഗിരി’’ന്തിപി പാഠോ. നിഭാസവണ്ണാതി നിഭാസമാനവണ്ണാ, ദിസ്സമാനസരീരാതി അത്ഥോ.
Tattha mallaṃ girinti samma luddaka, mayaṃ imaṃ mallagiriñca paṇḍarakañca tikūṭañca imā ca najjo anuvicarāma. ‘‘Mālāgiri’’ntipi pāṭho. Nibhāsavaṇṇāti nibhāsamānavaṇṇā, dissamānasarīrāti attho.
തതോ രാജാ തിസ്സോ ഗാഥാ അഭാസി –
Tato rājā tisso gāthā abhāsi –
൧൯൦.
190.
‘‘സുകിച്ഛരൂപം പരിദേവയവ്ഹോ, ആലിങ്ഗിതോ ചാസി പിയോ പിയായ;
‘‘Sukiccharūpaṃ paridevayavho, āliṅgito cāsi piyo piyāya;
പുച്ഛാമി വോ മാനുസദേഹവണ്ണേ, കിമിധ വനേ രോദഥ അപ്പതീതാ.
Pucchāmi vo mānusadehavaṇṇe, kimidha vane rodatha appatītā.
൧൯൧.
191.
‘‘സുകിച്ഛരൂപം പരിദേവയവ്ഹോ, ആലിങ്ഗിതോ ചാസി പിയോ പിയായ;
‘‘Sukiccharūpaṃ paridevayavho, āliṅgito cāsi piyo piyāya;
പുച്ഛാമി വോ മാനുസദേഹവണ്ണേ, കിമിധ വനേ വിലപഥ അപ്പതീതാ.
Pucchāmi vo mānusadehavaṇṇe, kimidha vane vilapatha appatītā.
൧൯൨.
192.
‘‘സുകിച്ഛരൂപം പരിദേവയവ്ഹോ, ആലിങ്ഗിതോ ചാസി പിയോ പിയായ;
‘‘Sukiccharūpaṃ paridevayavho, āliṅgito cāsi piyo piyāya;
പുച്ഛാമി വോ മാനുസദേഹവണ്ണേ, കിമിധ വനേ സോചഥ അപ്പതീതാ’’തി.
Pucchāmi vo mānusadehavaṇṇe, kimidha vane socatha appatītā’’ti.
തത്ഥ സുകിച്ഛരൂപന്തി സുട്ഠു ദുക്ഖപ്പത്താ വിയ ഹുത്വാ. ആലിങ്ഗിതോ ചാസി പിയോ പിയായാതി തയാ പിയായ തവ പിയോ ആലിങ്ഗിതോ ച ആസി. ‘‘ആലിങ്ഗിയോ ചാസീ’’തിപി പാഠോ, അയമേവത്ഥോ. കിമിധ വനേതി കിംകാരണാ ഇധ വനേ അന്തരന്തരാ ആലിങ്ഗിത്വാ പരിചുമ്ബിത്വാ പിയകഥം കഥേത്വാ പുന അപ്പതീതാ രോദഥാതി.
Tattha sukiccharūpanti suṭṭhu dukkhappattā viya hutvā. Āliṅgito cāsi piyo piyāyāti tayā piyāya tava piyo āliṅgito ca āsi. ‘‘Āliṅgiyo cāsī’’tipi pāṭho, ayamevattho. Kimidha vaneti kiṃkāraṇā idha vane antarantarā āliṅgitvā paricumbitvā piyakathaṃ kathetvā puna appatītā rodathāti.
തതോ പരാ ഉഭിന്നമ്പി ആലാപസല്ലാപഗാഥാ ഹോന്തി –
Tato parā ubhinnampi ālāpasallāpagāthā honti –
൧൯൩.
193.
‘‘മയേകരത്തം വിപ്പവസിമ്ഹ ലുദ്ദ, അകാമകാ അഞ്ഞമഞ്ഞം സരന്താ;
‘‘Mayekarattaṃ vippavasimha ludda, akāmakā aññamaññaṃ sarantā;
തമേകരത്തം അനുതപ്പമാനാ, സോചാമ ‘സാ രത്തി പുനം ന ഹോസ്സതി’.
Tamekarattaṃ anutappamānā, socāma ‘sā ratti punaṃ na hossati’.
൧൯൪.
194.
‘‘യമേകരത്തം അനുതപ്പഥേതം, ധനംവ നട്ഠം പിതരംവ പേതം;
‘‘Yamekarattaṃ anutappathetaṃ, dhanaṃva naṭṭhaṃ pitaraṃva petaṃ;
പുച്ഛാമി വോ മാനുസദേഹവണ്ണേ, കഥം വിനാ വാസമകപ്പയിത്ഥ.
Pucchāmi vo mānusadehavaṇṇe, kathaṃ vinā vāsamakappayittha.
൧൯൫.
195.
‘‘യമിമം നദിം പസ്സസി സീഘസോതം, നാനാദുമച്ഛാദനം സേലകൂലം;
‘‘Yamimaṃ nadiṃ passasi sīghasotaṃ, nānādumacchādanaṃ selakūlaṃ;
തം മേ പിയോ ഉത്തരി വസ്സകാലേ, മമഞ്ച മഞ്ഞം അനുബന്ധതീതി.
Taṃ me piyo uttari vassakāle, mamañca maññaṃ anubandhatīti.
൧൯൬.
196.
‘‘അഹഞ്ച അങ്കോലകമോചിനാമി, അതിമുത്തകം സത്തലിയോഥികഞ്ച;
‘‘Ahañca aṅkolakamocināmi, atimuttakaṃ sattaliyothikañca;
‘പിയോ ച മേ ഹേഹിതി മാലഭാരീ, അഹഞ്ച നം മാലിനീ അജ്ഝുപേസ്സം’.
‘Piyo ca me hehiti mālabhārī, ahañca naṃ mālinī ajjhupessaṃ’.
൧൯൭.
197.
‘‘അഹഞ്ചിദം കുരവകമോചിനാമി, ഉദ്ദാലകാ പാടലിസിന്ധുവാരകാ;
‘‘Ahañcidaṃ kuravakamocināmi, uddālakā pāṭalisindhuvārakā;
‘പിയോ ച മേ ഹേഹിതി മാലഭാരീ, അഹഞ്ച നം മാലിനീ അജ്ഝുപേസ്സം’.
‘Piyo ca me hehiti mālabhārī, ahañca naṃ mālinī ajjhupessaṃ’.
൧൯൮.
198.
‘‘അഹഞ്ച സാലസ്സ സുപുപ്ഫിതസ്സ, ഓചേയ്യ പുപ്ഫാനി കരോമി മാലം;
‘‘Ahañca sālassa supupphitassa, oceyya pupphāni karomi mālaṃ;
‘പിയോ ച മേ ഹേഹിതി മാലഭാരീ, അഹഞ്ച നം മാലിനീ അജ്ഝുപേസ്സം’.
‘Piyo ca me hehiti mālabhārī, ahañca naṃ mālinī ajjhupessaṃ’.
൧൯൯.
199.
‘‘അഹഞ്ച സാലസ്സ സുപുപ്ഫിതസ്സ, ഓചേയ്യ പുപ്ഫാനി കരോമി ഭാരം;
‘‘Ahañca sālassa supupphitassa, oceyya pupphāni karomi bhāraṃ;
ഇദഞ്ച നോ ഹേഹിതി സന്ഥരത്ഥം, യത്ഥജ്ജിമം വിഹരിസ്സാമ രത്തിം.
Idañca no hehiti santharatthaṃ, yatthajjimaṃ viharissāma rattiṃ.
൨൦൦.
200.
‘‘അഹഞ്ച ഖോ അഗളും ചന്ദനഞ്ച, സിലായ പിംസാമി പമത്തരൂപാ;
‘‘Ahañca kho agaḷuṃ candanañca, silāya piṃsāmi pamattarūpā;
‘പിയോ ച മേ ഹേഹിതി രോസിതങ്ഗോ, അഹഞ്ച നം രോസിതാ അജ്ഝുപേസ്സം’.
‘Piyo ca me hehiti rositaṅgo, ahañca naṃ rositā ajjhupessaṃ’.
൨൦൧.
201.
‘‘അഥാഗമാ സലിലം സീഘസോതം, നുദം സാലേ സലളേ കണ്ണികാരേ;
‘‘Athāgamā salilaṃ sīghasotaṃ, nudaṃ sāle salaḷe kaṇṇikāre;
ആപൂരഥ തേന മുഹുത്തകേന, സായം നദീ ആസി മയാ സുദുത്തരാ.
Āpūratha tena muhuttakena, sāyaṃ nadī āsi mayā suduttarā.
൨൦൨.
202.
‘‘ഉഭോസു തീരേസു മയം തദാ ഠിതാ, സമ്പസ്സന്താ ഉഭയോ അഞ്ഞമഞ്ഞം;
‘‘Ubhosu tīresu mayaṃ tadā ṭhitā, sampassantā ubhayo aññamaññaṃ;
സകിമ്പി രോദാമ സകിം ഹസാമ, കിച്ഛേന നോ ആഗമാ സംവരീ സാ.
Sakimpi rodāma sakiṃ hasāma, kicchena no āgamā saṃvarī sā.
൨൦൩.
203.
‘‘പാതോവ ഖോ ഉഗ്ഗതേ സൂരിയമ്ഹി, ചതുക്കം നദിം ഉത്തരിയാന ലുദ്ദ;
‘‘Pātova kho uggate sūriyamhi, catukkaṃ nadiṃ uttariyāna ludda;
ആലിങ്ഗിയാ അഞ്ഞമഞ്ഞം മയം ഉഭോ, സകിമ്പി രോദാമ സകിം ഹസാമ.
Āliṅgiyā aññamaññaṃ mayaṃ ubho, sakimpi rodāma sakiṃ hasāma.
൨൦൪.
204.
‘‘തീഹൂനകം സത്ത സതാനി ലുദ്ദ, യമിധ മയം വിപ്പവസിമ്ഹ പുബ്ബേ;
‘‘Tīhūnakaṃ satta satāni ludda, yamidha mayaṃ vippavasimha pubbe;
വസ്സേകിമം ജീവിതം ഭൂമിപാല, കോ നീധ കന്തായ വിനാ വസേയ്യ.
Vassekimaṃ jīvitaṃ bhūmipāla, ko nīdha kantāya vinā vaseyya.
൨൦൫.
205.
‘‘ആയുഞ്ച വോ കീവതകോ നു സമ്മ, സചേപി ജാനാഥ വദേഥ ആയും;
‘‘Āyuñca vo kīvatako nu samma, sacepi jānātha vadetha āyuṃ;
അനുസ്സവാ വുഡ്ഢതോ ആഗമാ വാ, അക്ഖാഥ മേതം അവികമ്പമാനാ.
Anussavā vuḍḍhato āgamā vā, akkhātha metaṃ avikampamānā.
൨൦൬.
206.
‘‘ആയുഞ്ച നോ വസ്സസഹസ്സം ലുദ്ദ, ന ചന്തരാ പാപകോ അത്ഥി രോഗോ;
‘‘Āyuñca no vassasahassaṃ ludda, na cantarā pāpako atthi rogo;
അപ്പഞ്ച ദുക്ഖം സുഖമേവ ഭിയ്യോ, അവീതരാഗാ വിജഹാമ ജീവിത’’ന്തി.
Appañca dukkhaṃ sukhameva bhiyyo, avītarāgā vijahāma jīvita’’nti.
തത്ഥ മയേകരത്തന്തി മയം ഏകരത്തം. വിപ്പവസിമ്ഹാതി വിപ്പയുത്താ ഹുത്വാ വസിമ്ഹ. അനുതപ്പമാനാതി ‘‘അനിച്ഛമാനാനം നോ ഏകരത്തോ അതീതോ’’തി തം ഏകരത്തം അനുചിന്തയമാനാ. പുനം ന ഹേസ്സതീതി പുന ന ഭവിസ്സതി നാഗമിസ്സതീതി സോചാമ. ധനംവ നട്ഠം പിതരംവ പേതന്തി ധനം വാ നട്ഠം പിതരം വാ മാതരം വാപേതം കാലകതം കിം നു ഖോ തുമ്ഹേ ചിന്തയമാനാ കേന കാരണേന തം ഏകരത്തം വിനാ വാസം അകപ്പയിത്ഥ, ഇദം മേ ആചിക്ഖഥാതി പുച്ഛതി. യമിമന്തി യം ഇമം. സേലകൂലന്തി ദ്വിന്നം സേലാനം അന്തരേ സന്ദമാനം. വസ്സകാലേതി ഏകസ്സ മേഘസ്സ ഉട്ഠായ വസ്സനകാലേ . അമ്ഹാകഞ്ഹി ഇമസ്മിം വനസണ്ഡേ രതിവസേന ചരന്താനം ഏകോ മേഘോ ഉട്ഠഹി. അഥ മേ പിയസാമികോ കിന്നരോമം ‘‘പച്ഛതോ ആഗച്ഛതീ’’തി മഞ്ഞമാനോ ഏതം നദിം ഉത്തരീതി ആഹ.
Tattha mayekarattanti mayaṃ ekarattaṃ. Vippavasimhāti vippayuttā hutvā vasimha. Anutappamānāti ‘‘anicchamānānaṃ no ekaratto atīto’’ti taṃ ekarattaṃ anucintayamānā. Punaṃ na hessatīti puna na bhavissati nāgamissatīti socāma. Dhanaṃva naṭṭhaṃ pitaraṃva petanti dhanaṃ vā naṭṭhaṃ pitaraṃ vā mātaraṃ vāpetaṃ kālakataṃ kiṃ nu kho tumhe cintayamānā kena kāraṇena taṃ ekarattaṃ vinā vāsaṃ akappayittha, idaṃ me ācikkhathāti pucchati. Yamimanti yaṃ imaṃ. Selakūlanti dvinnaṃ selānaṃ antare sandamānaṃ. Vassakāleti ekassa meghassa uṭṭhāya vassanakāle . Amhākañhi imasmiṃ vanasaṇḍe rativasena carantānaṃ eko megho uṭṭhahi. Atha me piyasāmiko kinnaromaṃ ‘‘pacchato āgacchatī’’ti maññamāno etaṃ nadiṃ uttarīti āha.
അഹഞ്ചാതി അഹം പനേതസ്സ പരതീരം ഗതഭാവം അജാനന്തീ സുപുപ്ഫിതാനി അങ്കോലകാദീനി പുപ്ഫാനി ഓചിനാമി. തത്ഥ സത്തലിയോഥികഞ്ചാതി കുന്ദാലപുപ്ഫഞ്ച സുവണ്ണയോഥികഞ്ച ഓചിനന്തീ പന ‘‘പിയോ ച മേ മാലഭാരീ ഭവിസ്സതി, അഹഞ്ച നം മാലിനീ ഹുത്വാ അജ്ഝുപേസ്സ’’ന്തി ഇമിനാ കാരണേന ഓചിനാമി. ഉദ്ദാലകാ പാടലിസിന്ധുവാരകാതി തേപി മയാ ഓചിതായേവാതി വദതി. ഓചേയ്യാതി ഓചിനിത്വാ. അഗളും ചന്ദനഞ്ചാതി കാളാഗളുഞ്ച രത്തചന്ദനഞ്ച. രോസിതങ്ഗോതി വിലിത്തസരീരോ. രോസിതാതി വിലിത്താ ഹുത്വാ. അജ്ഝുപേസ്സന്തി സയനേ ഉപഗമിസ്സാമി. നുദം സാലേ സലളേ കണ്ണികാരേതി ഏതാനി മയാ ഓചിനിത്വാ തീരേ ഠപിതാനി പുപ്ഫാനി നുദന്തം ഹരന്തം. സുദുത്തരാതി തസ്സാ ഹി ഓരിമതീരേ ഠിതകാലേയേവ നദിയാ ഉദകം ആഗതം, തങ്ഖണഞ്ഞേവ സൂരിയോ അത്ഥങ്ഗതോ, വിജ്ജുലതാ നിച്ഛരന്തി, കിന്നരാ നാമ ഉദകഭീരുകാ ഹോന്തി, ഇതി സാ ഓതരിതും ന വിസഹി. തേനാഹ ‘‘സായം നദീ ആസി മയാ സുദുത്തരാ’’തി.
Ahañcāti ahaṃ panetassa paratīraṃ gatabhāvaṃ ajānantī supupphitāni aṅkolakādīni pupphāni ocināmi. Tattha sattaliyothikañcāti kundālapupphañca suvaṇṇayothikañca ocinantī pana ‘‘piyo ca me mālabhārī bhavissati, ahañca naṃ mālinī hutvā ajjhupessa’’nti iminā kāraṇena ocināmi. Uddālakā pāṭalisindhuvārakāti tepi mayā ocitāyevāti vadati. Oceyyāti ocinitvā. Agaḷuṃ candanañcāti kāḷāgaḷuñca rattacandanañca. Rositaṅgoti vilittasarīro. Rositāti vilittā hutvā. Ajjhupessanti sayane upagamissāmi. Nudaṃ sāle salaḷe kaṇṇikāreti etāni mayā ocinitvā tīre ṭhapitāni pupphāni nudantaṃ harantaṃ. Suduttarāti tassā hi orimatīre ṭhitakāleyeva nadiyā udakaṃ āgataṃ, taṅkhaṇaññeva sūriyo atthaṅgato, vijjulatā niccharanti, kinnarā nāma udakabhīrukā honti, iti sā otarituṃ na visahi. Tenāha ‘‘sāyaṃ nadī āsi mayā suduttarā’’ti.
സമ്പസ്സന്താതി വിജ്ജുലതാനിച്ഛരണകാലേ പസ്സന്താ. രോദാമാതി അന്ധകാരകാലേ അപസ്സന്താ രോദാമ, വിജ്ജുലതാനിച്ഛരണകാലേ പസ്സന്താ ഹസാമ. സംവരീതി രത്തി. ചതുക്കന്തി തുച്ഛം. ഉത്തരിയാനാതി ഉത്തരിത്വാ. തീഹൂനകന്തി തീഹി ഊനാനി സത്ത വസ്സസതാനി. യമിധ മയന്തി യം കാലം ഇധ മയം വിപ്പവസിമ്ഹ, സോ ഇതോ തീഹി ഊനകാനി സത്ത വസ്സസതാനി ഹോന്തീതി വദതി. വസ്സേകിമന്തി വസ്സം ഏകം ഇമം, തുമ്ഹാകം ഏകമേവ വസ്സസതം ഇമം ജീവിതന്തി വദതി. കോ നീധാതി ഏവം പരിത്തകേ ജീവിതേ കോ നു ഇധ കന്തായ വിനാ ഭവേയ്യ, അയുത്തം തവ പിയഭരിയായ വിനാ ഭവിതുന്തി ദീപേതി.
Sampassantāti vijjulatāniccharaṇakāle passantā. Rodāmāti andhakārakāle apassantā rodāma, vijjulatāniccharaṇakāle passantā hasāma. Saṃvarīti ratti. Catukkanti tucchaṃ. Uttariyānāti uttaritvā. Tīhūnakanti tīhi ūnāni satta vassasatāni. Yamidha mayanti yaṃ kālaṃ idha mayaṃ vippavasimha, so ito tīhi ūnakāni satta vassasatāni hontīti vadati. Vassekimanti vassaṃ ekaṃ imaṃ, tumhākaṃ ekameva vassasataṃ imaṃ jīvitanti vadati. Ko nīdhāti evaṃ parittake jīvite ko nu idha kantāya vinā bhaveyya, ayuttaṃ tava piyabhariyāya vinā bhavitunti dīpeti.
കീവതകോ നൂതി രാജാ കിന്നരിയാ വചനം സുത്വാ ‘‘ഇമേസം ആയുപ്പമാണം പുച്ഛിസ്സാമീ’’തി ചിന്തേത്വാ ‘‘തുമ്ഹാകം കിത്തകോ ആയൂ’’തി പുച്ഛതി. അനുസ്സവാതി സചേ വോ കസ്സചി വദന്തസ്സ വാ സുതം, മാതാപിതൂനം വാ വുഡ്ഢാനം മഹല്ലകാനം സന്തികാ ആഗമോ അത്ഥി, അഥ മേ തതോ അനുസ്സവാ വുഡ്ഢതോ ആഗമാ വാ ഏതം അവികമ്പമാനാ അക്ഖാഥ. ന ചന്തരാതി അമ്ഹാകം വസ്സസഹസ്സം ആയു, അന്തരാ ച നോ പാപകോ ജീവിതന്തരായകരോ രോഗോപി നത്ഥി. അവീതരാഗാതി അഞ്ഞമഞ്ഞം അവിഗതപേമാവ ഹുത്വാ.
Kīvatako nūti rājā kinnariyā vacanaṃ sutvā ‘‘imesaṃ āyuppamāṇaṃ pucchissāmī’’ti cintetvā ‘‘tumhākaṃ kittako āyū’’ti pucchati. Anussavāti sace vo kassaci vadantassa vā sutaṃ, mātāpitūnaṃ vā vuḍḍhānaṃ mahallakānaṃ santikā āgamo atthi, atha me tato anussavā vuḍḍhato āgamā vā etaṃ avikampamānā akkhātha. Na cantarāti amhākaṃ vassasahassaṃ āyu, antarā ca no pāpako jīvitantarāyakaro rogopi natthi. Avītarāgāti aññamaññaṃ avigatapemāva hutvā.
തം സുത്വാ രാജാ ‘‘ഇമേ ഹി നാമ തിരച്ഛാനഗതാ ഹുത്വാ ഏകരത്തിം വിപ്പയോഗേന സത്ത വസ്സസതാനി രോദന്താ വിചരന്തി, അഹം പന തിയോജനസതികേ രജ്ജേ മഹാസമ്പത്തിം പഹായ അരഞ്ഞേ വിചരാമി, അഹോ അകിച്ചകാരിമ്ഹീ’’തി തതോവ നിവത്തോ ബാരാണസിം ഗന്ത്വാ ‘‘കിം തേ, മഹാരാജ, ഹിമവന്തേ അച്ഛരിയം ദിട്ഠ’’ന്തി അമച്ചേഹി പുട്ഠോ സബ്ബം ആരോചേത്വാ തതോ പട്ഠായ ദാനാനി ദദന്തോ ഭോഗേ ഭുഞ്ജി. തമത്ഥം പകാസേന്തോ സത്ഥാ –
Taṃ sutvā rājā ‘‘ime hi nāma tiracchānagatā hutvā ekarattiṃ vippayogena satta vassasatāni rodantā vicaranti, ahaṃ pana tiyojanasatike rajje mahāsampattiṃ pahāya araññe vicarāmi, aho akiccakārimhī’’ti tatova nivatto bārāṇasiṃ gantvā ‘‘kiṃ te, mahārāja, himavante acchariyaṃ diṭṭha’’nti amaccehi puṭṭho sabbaṃ ārocetvā tato paṭṭhāya dānāni dadanto bhoge bhuñji. Tamatthaṃ pakāsento satthā –
൨൦൭.
207.
‘‘ഇദഞ്ച സുത്വാന അമാനുസാനം, ഭല്ലാതിയോ ഇത്തരം ജീവിതന്തി;
‘‘Idañca sutvāna amānusānaṃ, bhallātiyo ittaraṃ jīvitanti;
നിവത്തഥ ന മിഗവം അചരി, അദാസി ദാനാനി അഭുഞ്ജി ഭോഗേ’’തി. –
Nivattatha na migavaṃ acari, adāsi dānāni abhuñji bhoge’’ti. –
ഇമം ഗാഥം വത്വാ പുന ഓവദന്തോ ദ്വേ ഗാഥാ അഭാസി –
Imaṃ gāthaṃ vatvā puna ovadanto dve gāthā abhāsi –
൨൦൮.
208.
‘‘ഇദഞ്ച സുത്വാന അമാനുസാനം, സമ്മോദഥ മാ കലഹം അകത്ഥ;
‘‘Idañca sutvāna amānusānaṃ, sammodatha mā kalahaṃ akattha;
മാ വോ തപീ അത്തകമ്മാപരാധോ, യഥാപി തേ കിമ്പുരിസേകരത്തം.
Mā vo tapī attakammāparādho, yathāpi te kimpurisekarattaṃ.
൨൦൯.
209.
‘‘ഇദഞ്ച സുത്വാന അമാനുസാനം, സമ്മോദഥ മാ വിവാദം അകത്ഥ;
‘‘Idañca sutvāna amānusānaṃ, sammodatha mā vivādaṃ akattha;
മാ വോ തപീ അത്തകമ്മാപരാധോ, യഥാപി തേ കിമ്പുരിസേകരത്ത’’ന്തി.
Mā vo tapī attakammāparādho, yathāpi te kimpurisekaratta’’nti.
തത്ഥ അമാനുസാനന്തി കിന്നരാനം. അത്തകമ്മാപരാധോതി അത്തനോ കമ്മദോസോ. കിമ്പുരിസേകരത്തന്തി യഥാ തേ കിമ്പുരിസേ ഏകരത്തിം കതോ അത്തനോ കമ്മദോസോ തപി, തഥാ തുമ്ഹേപി മാ തപീതി അത്ഥോ.
Tattha amānusānanti kinnarānaṃ. Attakammāparādhoti attano kammadoso. Kimpurisekarattanti yathā te kimpurise ekarattiṃ kato attano kammadoso tapi, tathā tumhepi mā tapīti attho.
മല്ലികാ ദേവീ തഥാഗതസ്സ ധമ്മദേസനം സുത്വാ ഉട്ഠായാസനാ അഞ്ജലിം പഗ്ഗയ്ഹ ദസബലസ്സ ഥുതിം കരോന്തീ ഓസാനഗാഥമാഹ –
Mallikā devī tathāgatassa dhammadesanaṃ sutvā uṭṭhāyāsanā añjaliṃ paggayha dasabalassa thutiṃ karontī osānagāthamāha –
൨൧൦.
210.
‘‘വിവിധം അധിമനാ സുണോമഹം, വചനപഥം തവ അത്ഥസംഹിതം;
‘‘Vividhaṃ adhimanā suṇomahaṃ, vacanapathaṃ tava atthasaṃhitaṃ;
മുഞ്ചം ഗിരം നുദസേവ മേ ദരം, സമണ സുഖാവഹ ജീവ മേ ചിര’’ന്തി.
Muñcaṃ giraṃ nudaseva me daraṃ, samaṇa sukhāvaha jīva me cira’’nti.
തത്ഥ വിവിധം അധിമനാ സുണോമഹന്തി ഭന്തേ, തുമ്ഹേഹി വിവിധേഹി നാനാകാരണേഹി അലങ്കരിത്വാ ദേസിതം ധമ്മദേസനം അഹം അധിമനാ പസന്നചിത്താ ഹുത്വാ സുണോമി. വചനപഥന്തി തം തുമ്ഹേഹി വുത്തം വിവിധവചനം. മുഞ്ചം ഗിരം നുദസേവ മേ ദരന്തി കണ്ണസുഖം മധുരം ഗിരം മുഞ്ചന്തോ മമ ഹദയേ സോകദരഥം നുദസിയേവ ഹരസിയേവ. സമണ സുഖാവഹ ജീവ മേ ചിരന്തി ഭന്തേ ബുദ്ധസമണ, ദിബ്ബമാനുസലോകിയലോകുത്തരസുഖാവഹ മമ സാമി ധമ്മരാജ, ചിരം ജീവാതി.
Tattha vividhaṃ adhimanā suṇomahanti bhante, tumhehi vividhehi nānākāraṇehi alaṅkaritvā desitaṃ dhammadesanaṃ ahaṃ adhimanā pasannacittā hutvā suṇomi. Vacanapathanti taṃ tumhehi vuttaṃ vividhavacanaṃ. Muñcaṃ giraṃ nudaseva me daranti kaṇṇasukhaṃ madhuraṃ giraṃ muñcanto mama hadaye sokadarathaṃ nudasiyeva harasiyeva. Samaṇasukhāvaha jīva me ciranti bhante buddhasamaṇa, dibbamānusalokiyalokuttarasukhāvaha mama sāmi dhammarāja, ciraṃ jīvāti.
കോസലരാജാ തതോ പട്ഠായ തായ സദ്ധിം സമഗ്ഗവാസം വസി.
Kosalarājā tato paṭṭhāya tāya saddhiṃ samaggavāsaṃ vasi.
സത്ഥാ ഇമം ധമ്മദേസനം ആഹരിത്വാ ജാതകം സമോധാനേസി – ‘‘തദാ കിന്നരോ കോസലരാജാ അഹോസി, കിന്നരീ മല്ലികാ ദേവീ, ഭല്ലാതിയരാജാ അഹമേവ അഹോസി’’ന്തി.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā kinnaro kosalarājā ahosi, kinnarī mallikā devī, bhallātiyarājā ahameva ahosi’’nti.
ഭല്ലാതിയജാതകവണ്ണനാ അട്ഠമാ.
Bhallātiyajātakavaṇṇanā aṭṭhamā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi / ൫൦൪. ഭല്ലാതിയജാതകം • 504. Bhallātiyajātakaṃ