Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౭. భల్లియత్థేరగాథావణ్ణనా

    7. Bhalliyattheragāthāvaṇṇanā

    యోపానుదీతి ఆయస్మతో భల్లియత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయం కిర ఇతో ఏకతింసే కప్పే అనుప్పన్నే బుద్ధే సుమనస్స నామ పచ్చేకబుద్ధస్స పసన్నచిత్తో ఫలాఫలం దత్వా సుగతీసు ఏవ సంసరన్తో సిఖిస్స సమ్మాసమ్బుద్ధస్స కాలే అరుణవతీనగరే బ్రాహ్మణకులే నిబ్బత్తో ‘‘సిఖిస్స భగవతో పఠమాభిసమ్బుద్ధస్స ఉజిత, ఓజితా నామ ద్వే సత్థవాహపుత్తా పఠమాహారం అదంసూ’’తి సుత్వా అత్తనో సహాయకేన సద్ధిం భగవన్తం ఉపసఙ్కమిత్వా వన్దిత్వా స్వాతనాయ నిమన్తేత్వా మహాదానం పవత్తేత్వా పత్థనం అకంసు – ‘‘ఉభోపి మయం, భన్తే, అనాగతే తుమ్హాదిసస్స బుద్ధస్స పఠమాహారదాయకా భవేయ్యామా’’తి. తే తత్థ తత్థ భవే పుఞ్ఞకమ్మం కత్వా దేవమనుస్సేసు సంసరన్తా కస్సపస్స భగవతో కాలే గోపాలకసేట్ఠిస్స పుత్తా భాతరో హుత్వా నిబ్బత్తా. బహూని వస్సాని భిక్ఖుసఙ్ఘం ఖీరభోజనేన ఉపట్ఠహింసు. అమ్హాకం పన భగవతో కాలే పోక్ఖరవతీనగరే సత్థవాహస్స పుత్తా భాతరో హుత్వా నిబ్బత్తా. తేసు జేట్ఠో తఫుస్సో నామ, కనిట్ఠో భల్లియో నామ, తే పఞ్చమత్తాని సకటసతాని భణ్డస్స పూరేత్వా వాణిజ్జాయ గచ్ఛన్తా భగవతి పఠమాభిసమ్బుద్ధే సత్తసత్తాహం విముత్తిసుఖధమ్మపచ్చవేక్ఖణాహి వీతినామేత్వా అట్ఠమే సత్తాహే రాజాయతనమూలే విహరన్తే రాజాయతనస్స అవిదూరే మహామగ్గేన అతిక్కమన్తి, తేసం తస్మిం సమయే సమేపి భూమిభాగే అకద్దమోదకే సకటాని నప్పవత్తింసు, ‘‘కిం ను, ఖో, కారణ’’న్తి చ చిన్తేన్తానం పోరాణసాలోహితా దేవతా రుక్ఖవిటపన్తరే అత్తానం దస్సేన్తీ ఆహ – ‘‘మాదిసా, అయం భగవా అచిరాభిసమ్బుద్ధో సత్తసత్తాహం అనాహారో విముత్తిసుఖాపటిసంవేదీ ఇదాని రాజాయతనమూలే నిసిన్నో, తం ఆహారేన పటిమానేథ, యదస్స తుమ్హాకం దీఘరత్తం హితాయ సుఖాయా’’తి. తం సుత్వా తే ఉళారం పీతిసోమనస్సం పటిసంవేదేన్తా, ‘‘ఆహారసమ్పాదనం పపఞ్చ’’న్తి మఞ్ఞమానా మన్థఞ్చ మధుపిణ్డికఞ్చ భగవతో దత్వా ద్వేవాచికసరణం గన్త్వా కేసధాతుయో లభిత్వా అగమంసు. తే హి పఠమం ఉపాసకా అహేసుం. అథ భగవతి బారాణసిం గన్త్వా ధమ్మచక్కం పవత్తేత్వా అనుపుబ్బేన రాజగహే విహరన్తే తఫుస్సభల్లియా రాజగహం ఉపగతా భగవన్తం ఉపసఙ్కమిత్వా వన్దిత్వా ఏకమన్తం నిసీదింసు. తేసం భగవా ధమ్మం దేసేసి. తేసు తఫుస్సో సోతాపత్తిఫలే పతిట్ఠాయ ఉపాసకోవ అహోసి. భల్లియో పన పబ్బజిత్వా ఛళభిఞ్ఞో అహోసి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౨.౪౮.౬౬-౭౦) –

    Yopānudīti āyasmato bhalliyattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayaṃ kira ito ekatiṃse kappe anuppanne buddhe sumanassa nāma paccekabuddhassa pasannacitto phalāphalaṃ datvā sugatīsu eva saṃsaranto sikhissa sammāsambuddhassa kāle aruṇavatīnagare brāhmaṇakule nibbatto ‘‘sikhissa bhagavato paṭhamābhisambuddhassa ujita, ojitā nāma dve satthavāhaputtā paṭhamāhāraṃ adaṃsū’’ti sutvā attano sahāyakena saddhiṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā vanditvā svātanāya nimantetvā mahādānaṃ pavattetvā patthanaṃ akaṃsu – ‘‘ubhopi mayaṃ, bhante, anāgate tumhādisassa buddhassa paṭhamāhāradāyakā bhaveyyāmā’’ti. Te tattha tattha bhave puññakammaṃ katvā devamanussesu saṃsarantā kassapassa bhagavato kāle gopālakaseṭṭhissa puttā bhātaro hutvā nibbattā. Bahūni vassāni bhikkhusaṅghaṃ khīrabhojanena upaṭṭhahiṃsu. Amhākaṃ pana bhagavato kāle pokkharavatīnagare satthavāhassa puttā bhātaro hutvā nibbattā. Tesu jeṭṭho taphusso nāma, kaniṭṭho bhalliyo nāma, te pañcamattāni sakaṭasatāni bhaṇḍassa pūretvā vāṇijjāya gacchantā bhagavati paṭhamābhisambuddhe sattasattāhaṃ vimuttisukhadhammapaccavekkhaṇāhi vītināmetvā aṭṭhame sattāhe rājāyatanamūle viharante rājāyatanassa avidūre mahāmaggena atikkamanti, tesaṃ tasmiṃ samaye samepi bhūmibhāge akaddamodake sakaṭāni nappavattiṃsu, ‘‘kiṃ nu, kho, kāraṇa’’nti ca cintentānaṃ porāṇasālohitā devatā rukkhaviṭapantare attānaṃ dassentī āha – ‘‘mādisā, ayaṃ bhagavā acirābhisambuddho sattasattāhaṃ anāhāro vimuttisukhāpaṭisaṃvedī idāni rājāyatanamūle nisinno, taṃ āhārena paṭimānetha, yadassa tumhākaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti. Taṃ sutvā te uḷāraṃ pītisomanassaṃ paṭisaṃvedentā, ‘‘āhārasampādanaṃ papañca’’nti maññamānā manthañca madhupiṇḍikañca bhagavato datvā dvevācikasaraṇaṃ gantvā kesadhātuyo labhitvā agamaṃsu. Te hi paṭhamaṃ upāsakā ahesuṃ. Atha bhagavati bārāṇasiṃ gantvā dhammacakkaṃ pavattetvā anupubbena rājagahe viharante taphussabhalliyā rājagahaṃ upagatā bhagavantaṃ upasaṅkamitvā vanditvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Tesaṃ bhagavā dhammaṃ desesi. Tesu taphusso sotāpattiphale patiṭṭhāya upāsakova ahosi. Bhalliyo pana pabbajitvā chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.48.66-70) –

    ‘‘సుమనో నామ సమ్బుద్ధో, తక్కరాయం వసీ తదా;

    ‘‘Sumano nāma sambuddho, takkarāyaṃ vasī tadā;

    వల్లికారఫలం గయ్హ, సయమ్భుస్స అదాసహం.

    Vallikāraphalaṃ gayha, sayambhussa adāsahaṃ.

    ‘‘ఏకతింసే ఇతో కప్పే, యం ఫలం అదదిం తదా;

    ‘‘Ekatiṃse ito kappe, yaṃ phalaṃ adadiṃ tadā;

    దుగ్గతిం నాభిజానామి, ఫలదానస్సిదం ఫలం.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    అథేకదివసం మారో భల్లియత్థేరస్స భింసాపనత్థం భయానకం రూపం దస్సేసి. సో అత్తనో సబ్బభయాతిక్కమం పకాసేన్తో ‘‘యోపానుదీ’’తి గాథమభాసి.

    Athekadivasaṃ māro bhalliyattherassa bhiṃsāpanatthaṃ bhayānakaṃ rūpaṃ dassesi. So attano sabbabhayātikkamaṃ pakāsento ‘‘yopānudī’’ti gāthamabhāsi.

    . తత్థ యోపానుదీతి యో అపానుది ఖిపి పజహి విద్ధంసేసి. మచ్చురాజస్సాతి మచ్చు నామ మరణం ఖన్ధానం భేదో, సో ఏవ చ సత్తానం అత్తనో వసే అనువత్తాపనతో ఇస్సరట్ఠేన రాజాతి మచ్చురాజా, తస్స. సేనన్తి జరారోగాదిం, సా హిస్స వసవత్తనే అఙ్గభావతో సేనా నామ, తేన హేస మహతా నానావిధేన విపులేన ‘‘మహాసేనో’’తి వుచ్చతి. యథాహ – ‘‘న హి నో సఙ్గరం తేన, మహాసేనేన మచ్చునా’’తి (మ॰ ని॰ ౧.౨౭౨; జా॰ ౨.౨౨.౧౨౧; నేత్తి॰ ౧౦౩). అథ వా గుణమారణట్ఠేన ‘‘మచ్చూ’’తి ఇధ దేవపుత్తమారో అధిప్పేతో, తస్స చ సహాయభావూపగమనతో కామాదయో సేనా. తథా చాహ –

    7. Tattha yopānudīti yo apānudi khipi pajahi viddhaṃsesi. Maccurājassāti maccu nāma maraṇaṃ khandhānaṃ bhedo, so eva ca sattānaṃ attano vase anuvattāpanato issaraṭṭhena rājāti maccurājā, tassa. Senanti jarārogādiṃ, sā hissa vasavattane aṅgabhāvato senā nāma, tena hesa mahatā nānāvidhena vipulena ‘‘mahāseno’’ti vuccati. Yathāha – ‘‘na hi no saṅgaraṃ tena, mahāsenena maccunā’’ti (ma. ni. 1.272; jā. 2.22.121; netti. 103). Atha vā guṇamāraṇaṭṭhena ‘‘maccū’’ti idha devaputtamāro adhippeto, tassa ca sahāyabhāvūpagamanato kāmādayo senā. Tathā cāha –

    ‘‘కామా తే పఠమా సేనా, దుతియా అరతి వుచ్చతి;

    ‘‘Kāmā te paṭhamā senā, dutiyā arati vuccati;

    తతియా ఖుప్పిపాసా తే, చతుత్థీ తణ్హా పవుచ్చతి.

    Tatiyā khuppipāsā te, catutthī taṇhā pavuccati.

    ‘‘పఞ్చమీ థినమిద్ధం తే, ఛట్ఠా భీరూ పవుచ్చతి;

    ‘‘Pañcamī thinamiddhaṃ te, chaṭṭhā bhīrū pavuccati;

    సత్తమీ విచికిచ్ఛా తే, మానో మక్ఖో చ అట్ఠమీ’’తి. (సు॰ ని॰ ౪౩౮-౪౩౯; మహాని॰ ౨౮;చూళని॰ నన్దమాణవపుచ్ఛానిద్దేస ౪౭);

    Sattamī vicikicchā te, māno makkho ca aṭṭhamī’’ti. (su. ni. 438-439; mahāni. 28;cūḷani. nandamāṇavapucchāniddesa 47);

    నళసేతుంవ సుదుబ్బలం మహోఘోతి సారవిరహితతో నళసేతుసదిసం అతివియ అబలభావతో సుట్ఠు దుబ్బలం సంకిలేససేనం నవలోకుత్తరధమ్మానం మహాబలవభావతో మహోఘసదిసేన అగ్గమగ్గేన యో అపానుది విజితావీ అపేతభేరవో దన్తో, సో పరినిబ్బుతో ఠితత్తోతి యోజనా. తం సుత్వా మారో ‘‘జానాతి మం సమణో’’తి తత్థేవన్తరధాయీతి.

    Naḷasetuṃvasudubbalaṃ mahoghoti sāravirahitato naḷasetusadisaṃ ativiya abalabhāvato suṭṭhu dubbalaṃ saṃkilesasenaṃ navalokuttaradhammānaṃ mahābalavabhāvato mahoghasadisena aggamaggena yo apānudi vijitāvī apetabheravo danto, so parinibbuto ṭhitattoti yojanā. Taṃ sutvā māro ‘‘jānāti maṃ samaṇo’’ti tatthevantaradhāyīti.

    భల్లియత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Bhalliyattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౭. భల్లియత్థేరగాథా • 7. Bhalliyattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact