| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
४-५. भारद्वाजसुत्तादिवण्णना
4-5. Bhāradvājasuttādivaṇṇanā
१२७-१२८. कामं अञ्ञेपि पब्बजिता युत्तकाले पिण्डं उलमाना चरन्तियेव, अयं पन ओदरितो, तेनेव कारणेन पब्बजितोति दस्सेन्तो ‘‘पिण्डं उलमानो’’तिआदिमाह। घंसन्तोवाति भूमियं घंसन्तो एव पत्तं ठपेति। परिक्खीणन्ति समन्ततो परिक्खीणं। नाळिको …पे॰… जातं, अतिरेकपत्तट्ठपनस्स पटिक्खित्तत्ता अञ्ञं न गण्हाति। ‘‘इन्द्रियभावनन्ति चक्खादिपञ्चिन्द्रियभावन’’न्ति केचि वदन्ति, तथा विपस्सनाभिनिवेसं कत्वा उपरिविपस्सनं वड्ढित्वाति अधिप्पायो। अपरे पन ‘‘सद्धापञ्चमानं इन्द्रियानं वसेन विपस्सनाभिनिवेसं कत्वा तेन सुखेन अभिञ्ञापहानानं सम्पादनवसेन इन्द्रियं भावेत्वा’’ति वदन्ति।
127-128. Kāmaṃ aññepi pabbajitā yuttakāle piṇḍaṃ ulamānā carantiyeva, ayaṃ pana odarito, teneva kāraṇena pabbajitoti dassento ‘‘piṇḍaṃ ulamāno’’tiādimāha. Ghaṃsantovāti bhūmiyaṃ ghaṃsanto eva pattaṃ ṭhapeti. Parikkhīṇanti samantato parikkhīṇaṃ. Nāḷiko …pe… jātaṃ, atirekapattaṭṭhapanassa paṭikkhittattā aññaṃ na gaṇhāti. ‘‘Indriyabhāvananti cakkhādipañcindriyabhāvana’’nti keci vadanti, tathā vipassanābhinivesaṃ katvā uparivipassanaṃ vaḍḍhitvāti adhippāyo. Apare pana ‘‘saddhāpañcamānaṃ indriyānaṃ vasena vipassanābhinivesaṃ katvā tena sukhena abhiññāpahānānaṃ sampādanavasena indriyaṃ bhāvetvā’’ti vadanti.
उपसङ्कमतीति एत्थ यथा सो राजा उपसङ्कमि, तं आगमनतो पट्ठाय दस्सेतुं ‘‘थेरो किरा’’तिआदि आरद्धं। महापानं नाम अञ्ञं कम्मं अकत्वा पानपसुतो हुत्वा सत्ताहं तदनुरूपपरिजनस्स सुरापिवनं। तेनाह ‘‘महापानं नाम पिवित्वा’’ति। सालिथुसेहीति रत्तसालिथुसेहि। डय्हमानं विय किपिल्लिकदंसनजाताहि दुक्खवेदनाहि। मुखसत्तीहि विज्झिंसु वल्लभताय। इत्थिलोलो हि सो राजा।
Upasaṅkamatīti ettha yathā so rājā upasaṅkami, taṃ āgamanato paṭṭhāya dassetuṃ ‘‘thero kirā’’tiādi āraddhaṃ. Mahāpānaṃ nāma aññaṃ kammaṃ akatvā pānapasuto hutvā sattāhaṃ tadanurūpaparijanassa surāpivanaṃ. Tenāha ‘‘mahāpānaṃ nāma pivitvā’’ti. Sālithusehīti rattasālithusehi. Ḍayhamānaṃ viya kipillikadaṃsanajātāhi dukkhavedanāhi. Mukhasattīhi vijjhiṃsu vallabhatāya. Itthilolo hi so rājā.
पवेणिन्ति तेसं समादानपवेणिं ब्रह्मचरियपबन्धं। पटिपादेन्तीति सम्पादेन्ति। गरुकारम्मणन्ति गरुकातब्बआरम्मणं, अवीतिक्कमितब्बारम्मणन्ति अत्थो। अस्साति रञ्ञो। चित्तं अनोतरन्तन्ति पसादवीथिं अनोतरन्तं अनुपगच्छन्तं। विहेठेतुन्ति विबाधितुं।
Paveṇinti tesaṃ samādānapaveṇiṃ brahmacariyapabandhaṃ. Paṭipādentīti sampādenti. Garukārammaṇanti garukātabbaārammaṇaṃ, avītikkamitabbārammaṇanti attho. Assāti rañño. Cittaṃ anotarantanti pasādavīthiṃ anotarantaṃ anupagacchantaṃ. Viheṭhetunti vibādhituṃ.
लोभस्स अपरापरुप्पत्तिया बहुवचनवसेन ‘‘लोभधम्मा’’ति वुत्तं। उप्पज्जन्तीतिपि अत्थो येव, यस्मा उप्पज्जमानो लोभधम्मो अत्तनो हेतुपच्चये परिग्गहापेन्तो जानापेन्तो विय सहति पवत्ततीति। इममेव कायन्ति एत्थ समूहत्थे एव काय-सद्दो गब्भासयादिट्ठानेसु उप्पज्जनधम्मसमूहविसयत्ता, इतरे पन कायूपलक्खितताय ‘‘कायो’’ति वेदितब्बा। उत्तानमेव हेट्ठा वुत्तनयत्ता।
Lobhassa aparāparuppattiyā bahuvacanavasena ‘‘lobhadhammā’’ti vuttaṃ. Uppajjantītipi attho yeva, yasmā uppajjamāno lobhadhammo attano hetupaccaye pariggahāpento jānāpento viya sahati pavattatīti. Imameva kāyanti ettha samūhatthe eva kāya-saddo gabbhāsayādiṭṭhānesu uppajjanadhammasamūhavisayattā, itare pana kāyūpalakkhitatāya ‘‘kāyo’’ti veditabbā. Uttānameva heṭṭhā vuttanayattā.
भारद्वाजसुत्तादिवण्णना निट्ठिता।
Bhāradvājasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya
४. भारद्वाजसुत्तं • 4. Bhāradvājasuttaṃ
५. सोणसुत्तं • 5. Soṇasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ४-५. भारद्वाजसुत्तादिवण्णना • 4-5. Bhāradvājasuttādivaṇṇanā
