| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៤-៥. ភារទ្វាជសុត្តាទិវណ្ណនា
4-5. Bhāradvājasuttādivaṇṇanā
១២៧-១២៨. ចតុត្ថេ បិណ្ឌំ ឧលមានោ បរិយេសមានោ បព្ពជិតោតិ បិណ្ឌោលោ។ សោ កិរ បរិជិណ្ណភោគោ ព្រាហ្មណោ អហោសិ។ អថ ភិក្ខុសង្ឃស្ស លាភសក្ការំ ទិស្វា បិណ្ឌត្ថាយ និក្ខមិត្វា បព្ពជិតោ។ សោ មហន្តំ កបល្លបត្តំ គហេត្វា ចរតិ, តេន កបល្លបូរំ យាគុំ បិវតិ, កបល្លបូរេ បូវេ ខាទតិ, កបល្លបូរំ ភត្តំ ភុញ្ជតិ។ អថស្ស មហគ្ឃសភាវំ សត្ថុ អារោចយិំសុ។ សត្ថា តស្ស បត្តត្ថវិកំ នានុជានិ។ ហេដ្ឋាមញ្ចេ បត្តំ និក្កុជ្ជិត្វា ឋបេតិ។ សោ ឋបេន្តោបិ ឃំសន្តោវ បណាមេត្វា ឋបេតិ, គណ្ហន្តោបិ ឃំសន្តោវ អាកឌ្ឍិត្វា គណ្ហាតិ។ តំ គច្ឆន្តេ កាលេ ធំសនេន បរិក្ខីណំ នាឡិកោទនមត្តមេវ គណ្ហនកំ ជាតំ។ តតោ សត្ថុ អារោចេសុំ, អថស្ស សត្ថា បត្តត្ថវិកំ អនុជានិ។ ថេរោ អបរេន សមយេន ឥន្ទ្រិយភាវនំ ភាវេត្វា អគ្គផលេ អរហត្តេ បតិដ្ឋាសិ។ ឥតិ សោ បិណ្ឌត្ថាយ បព្ពជិតត្តា បិណ្ឌោលោ, គោត្តេន បន ភារទ្វាជោតិ ឧភយំ ឯកតោ កត្វា បិណ្ឌោលភារទ្វាជោតិ វុច្ចតិ។
127-128. Catutthe piṇḍaṃ ulamāno pariyesamāno pabbajitoti piṇḍolo. So kira parijiṇṇabhogo brāhmaṇo ahosi. Atha bhikkhusaṅghassa lābhasakkāraṃ disvā piṇḍatthāya nikkhamitvā pabbajito. So mahantaṃ kapallapattaṃ gahetvā carati, tena kapallapūraṃ yāguṃ pivati, kapallapūre pūve khādati, kapallapūraṃ bhattaṃ bhuñjati. Athassa mahagghasabhāvaṃ satthu ārocayiṃsu. Satthā tassa pattatthavikaṃ nānujāni. Heṭṭhāmañce pattaṃ nikkujjitvā ṭhapeti. So ṭhapentopi ghaṃsantova paṇāmetvā ṭhapeti, gaṇhantopi ghaṃsantova ākaḍḍhitvā gaṇhāti. Taṃ gacchante kāle dhaṃsanena parikkhīṇaṃ nāḷikodanamattameva gaṇhanakaṃ jātaṃ. Tato satthu ārocesuṃ, athassa satthā pattatthavikaṃ anujāni. Thero aparena samayena indriyabhāvanaṃ bhāvetvā aggaphale arahatte patiṭṭhāsi. Iti so piṇḍatthāya pabbajitattā piṇḍolo, gottena pana bhāradvājoti ubhayaṃ ekato katvā piṇḍolabhāradvājoti vuccati.
ឧបសង្កមីតិ ឧគ្គតុគ្គតេហិ មហាអមច្ចេហិ បរិវុតោ ឧបសង្កមិ។ ថេរោ កិរ ឯកទិវសំ សាវត្ថិយំ បិណ្ឌាយ ចរិត្វា កតភត្តកិច្ចោ និទាឃសមយេ សីតឋានេ ទិវាវិហារំ និសីទិស្សាមីតិ អាកាសេន គន្ត្វា គង្គាតីរេ ឧទេនស្ស រញ្ញោ ឧទបានំ នាម ឧយ្យានំ អត្ថិ, តត្ថ បវិសិត្វា អញ្ញតរស្មិំ រុក្ខមូលេ ទិវាវិហារំ និសីទិ សីតេន ឧទកវាតេន ពីជិយមានោ។
Upasaṅkamīti uggatuggatehi mahāamaccehi parivuto upasaṅkami. Thero kira ekadivasaṃ sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā katabhattakicco nidāghasamaye sītaṭhāne divāvihāraṃ nisīdissāmīti ākāsena gantvā gaṅgātīre udenassa rañño udapānaṃ nāma uyyānaṃ atthi, tattha pavisitvā aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisīdi sītena udakavātena bījiyamāno.
ឧទេនោបិ ខោ នាម រាជា សត្តាហំ មហាបានំ បិវិត្វា សត្តមេ ទិវសេ ឧយ្យានំ បដិជគ្គាបេត្វា មហាជនបរិវារោ ឧយ្យានំ គន្ត្វា មង្គលសិលាបដ្ដេ អត្ថតាយ សេយ្យាយ និបជ្ជិ។ តស្ស ឯកា បរិចារិកា បាទេ សម្ពាហមានា និសិន្នា។ រាជា កមេន និទ្ទំ ឱក្កមិ។ តស្មិំ និទ្ទំ ឱក្កន្តេ នាដកិត្ថិយោ ‘‘យស្សត្ថាយ មយំ គីតាទីនិ បយោជេយ្យាម, សោ និទ្ទំ ឧបគតោ, ន ច និទ្ទាកាលេ មហាសទ្ទំ កាតុំ វដ្ដតី’’តិ អត្តនោ អត្តនោ តូរិយានិ ឋបេត្វា ឧយ្យានំ បក្កន្តា។ តា តត្ថ តត្ថ ផលាផលានិ ខាទមានា បុប្ផានិ បិឡន្ធមានា វិចរន្តិយោ ថេរំ ទិស្វា ‘‘មា សទ្ទំ ករិត្ថា’’តិ អញ្ញមញ្ញំ និវារយមានា វន្ទិត្វា និសីទិំសុ។ ថេរោ ‘‘ឥស្សា បហាតព្ពា, មច្ឆេរំ វិនោទេតព្ព’’ន្តិអាទិនា នយេន តាសំ អនុរូបំ ធម្មកថំ កថេសិ។
Udenopi kho nāma rājā sattāhaṃ mahāpānaṃ pivitvā sattame divase uyyānaṃ paṭijaggāpetvā mahājanaparivāro uyyānaṃ gantvā maṅgalasilāpaṭṭe atthatāya seyyāya nipajji. Tassa ekā paricārikā pāde sambāhamānā nisinnā. Rājā kamena niddaṃ okkami. Tasmiṃ niddaṃ okkante nāṭakitthiyo ‘‘yassatthāya mayaṃ gītādīni payojeyyāma, so niddaṃ upagato, na ca niddākāle mahāsaddaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti attano attano tūriyāni ṭhapetvā uyyānaṃ pakkantā. Tā tattha tattha phalāphalāni khādamānā pupphāni piḷandhamānā vicarantiyo theraṃ disvā ‘‘mā saddaṃ karitthā’’ti aññamaññaṃ nivārayamānā vanditvā nisīdiṃsu. Thero ‘‘issā pahātabbā, maccheraṃ vinodetabba’’ntiādinā nayena tāsaṃ anurūpaṃ dhammakathaṃ kathesi.
សាបិ ខោ រញ្ញោ បាទេ សម្ពាហមានា និសិន្នា ឥត្ថី បាទេ ចាលេត្វា រាជានំ បពោធេសិ។ សោ ‘‘កហំ តា គតា’’តិ បុច្ឆិ។ កិំ តាសំ តុម្ហេហិ? តា ឯកំ សមណំ បរិវារេត្វា និសិន្នាតិ។ រាជា កុទ្ធោ ឧទ្ធនេ បក្ខិត្តលោណំ វិយ តដតដាយមានោ ឧដ្ឋហិត្វា ‘‘តម្ពកិបិល្លិកាហិ នំ ខាទាបេស្សាមី’’តិ គច្ឆន្តោ ឯកស្មិំ អសោករុក្ខេ តម្ពកិបិល្លិកានំ បុដំ ទិស្វា ហត្ថេនាកឌ្ឍិត្វា សាខំ គណ្ហិតុំ នាសក្ខិ។ កិបិល្លិកបុដោ ឆិជ្ជិត្វា រញ្ញោ សីសេ បតិ, សកលសរីរំ សាលិថុសេហិ បរិកិណ្ណំ វិយ ទណ្ឌទីបិកាហិ ឌយ្ហមានំ វិយ ច អហោសិ។ ថេរោ រញ្ញោ បទុដ្ឋភាវំ ញត្វា ឥទ្ធិយា អាកាសំ បក្ខន្ទិ។ តាបិ ឥត្ថិយោ ឧដ្ឋាយ រញ្ញោ សន្តិកំ គន្ត្វា សរីរំ បុញ្ឆន្តិយោ វិយ ភូមិយំ បតិតបតិតា កិបិល្លិកាយោ គហេត្វា សរីរេ ខិបមានា សព្ពា មុខសត្តីហិ វិជ្ឈិំសុ – ‘‘កិំ នាមេតំ, អញ្ញេ រាជានោ បព្ពជិតេ ទិស្វា វន្ទន្តិ, បញ្ហំ បុច្ឆន្តិ, អយំ បន រាជា កិបិល្លិកបុដំ សីសេ ភិន្ទិតុកាមោ ជាតោ’’តិ។
Sāpi kho rañño pāde sambāhamānā nisinnā itthī pāde cāletvā rājānaṃ pabodhesi. So ‘‘kahaṃ tā gatā’’ti pucchi. Kiṃ tāsaṃ tumhehi? Tā ekaṃ samaṇaṃ parivāretvā nisinnāti. Rājā kuddho uddhane pakkhittaloṇaṃ viya taṭataṭāyamāno uṭṭhahitvā ‘‘tambakipillikāhi naṃ khādāpessāmī’’ti gacchanto ekasmiṃ asokarukkhe tambakipillikānaṃ puṭaṃ disvā hatthenākaḍḍhitvā sākhaṃ gaṇhituṃ nāsakkhi. Kipillikapuṭo chijjitvā rañño sīse pati, sakalasarīraṃ sālithusehi parikiṇṇaṃ viya daṇḍadīpikāhi ḍayhamānaṃ viya ca ahosi. Thero rañño paduṭṭhabhāvaṃ ñatvā iddhiyā ākāsaṃ pakkhandi. Tāpi itthiyo uṭṭhāya rañño santikaṃ gantvā sarīraṃ puñchantiyo viya bhūmiyaṃ patitapatitā kipillikāyo gahetvā sarīre khipamānā sabbā mukhasattīhi vijjhiṃsu – ‘‘kiṃ nāmetaṃ, aññe rājāno pabbajite disvā vandanti, pañhaṃ pucchanti, ayaṃ pana rājā kipillikapuṭaṃ sīse bhinditukāmo jāto’’ti.
រាជា អត្តនោ អបរាធំ ទិស្វា ឧយ្យានបាលំ បក្កោសាបេត្វា បុច្ឆិ – ‘‘កិំ ឯស បព្ពជិតោ? អញ្ញេសុបិ ទិវសេសុ ឥធ អាគច្ឆតី’’តិ? អាម, ទេវាតិ។ ឥធ ត្វំ អាគតទិវសេ មយ្ហំ អារោចេយ្យាសីតិ។ ថេរោបិ កតិបាហេនេវ បុន អាគន្ត្វា រុក្ខមូលេ និសីទិ។ ឧយ្យានបាលោ ទិស្វា – ‘‘មហន្តោ មេ អយំ បណ្ណាការោ’’តិ វេគេន គន្ត្វា រញ្ញោ អារោចេសិ។ រាជា ឧដ្ឋហិត្វា សង្ខបណវាទិសទ្ទំ និវារេត្វា ឧគ្គតុគ្គតេហិ អមច្ចេហិ សទ្ធិំ ឧយ្យានំ អគមាសិ។ តេន វុត្តំ ‘‘ឧបសង្កមី’’តិ។
Rājā attano aparādhaṃ disvā uyyānapālaṃ pakkosāpetvā pucchi – ‘‘kiṃ esa pabbajito? Aññesupi divasesu idha āgacchatī’’ti? Āma, devāti. Idha tvaṃ āgatadivase mayhaṃ āroceyyāsīti. Theropi katipāheneva puna āgantvā rukkhamūle nisīdi. Uyyānapālo disvā – ‘‘mahanto me ayaṃ paṇṇākāro’’ti vegena gantvā rañño ārocesi. Rājā uṭṭhahitvā saṅkhapaṇavādisaddaṃ nivāretvā uggatuggatehi amaccehi saddhiṃ uyyānaṃ agamāsi. Tena vuttaṃ ‘‘upasaṅkamī’’ti.
អនិកីឡិតាវិនោ កាមេសូតិ យា កាមេសុ កាមកីឡា, តំ អកីឡិតបុព្ពា, អបរិភុត្តកាមាតិ អត្ថោ។ អទ្ធានញ្ច អាបាទេន្តីតិ បវេណិំ បដិបាទេន្តិ, ទីឃរត្តំ អនុពន្ធាបេន្តិ។ មាតុមត្តីសូតិ មាតុបមាណាសុ។ លោកស្មិញ្ហិ មាតា ភគិនី ធីតាតិ ឥទំ តិវិធំ គរុការម្មណំ នាម , ឥតិ គរុការម្មណេ ឧបនិពន្ធំ ចិត្តំ វិមោចេតុំ ន លភតីតិ ទស្សេន្តោ ឯវមាហ។ អថស្ស តេន បញ្ហេន ចិត្តំ អនោតរន្តំ ទិស្វា ភគវតា បដិកូលមនសិការវសេន ចិត្តូបនិពន្ធនត្ថំ វុត្តំ ទ្វត្តិំសាការកម្មដ្ឋានំ កថេសិ។
Anikīḷitāvino kāmesūti yā kāmesu kāmakīḷā, taṃ akīḷitapubbā, aparibhuttakāmāti attho. Addhānañca āpādentīti paveṇiṃ paṭipādenti, dīgharattaṃ anubandhāpenti. Mātumattīsūti mātupamāṇāsu. Lokasmiñhi mātā bhaginī dhītāti idaṃ tividhaṃ garukārammaṇaṃ nāma , iti garukārammaṇe upanibandhaṃ cittaṃ vimocetuṃ na labhatīti dassento evamāha. Athassa tena pañhena cittaṃ anotarantaṃ disvā bhagavatā paṭikūlamanasikāravasena cittūpanibandhanatthaṃ vuttaṃ dvattiṃsākārakammaṭṭhānaṃ kathesi.
អភាវិតកាយាតិ អភាវិតបញ្ចទ្វារិកកាយា។ តេសំ តំ ទុក្ករំ ហោតីតិ តេសំ តំ អសុភកម្មដ្ឋានំ ភាវេតុំ ទុក្ករំ ហោតិ។ ឥតិស្ស ឥមិនាបិ ចិត្តំ អនោតរន្តំ ទិស្វា ឥន្ទ្រិយសំវរសីលំ កថេសិ ។ ឥន្ទ្រិយសំវរស្មិញ្ហិ ឧបនិពន្ធចិត្តំ វិហេឋេតុំ ន លភតិ។ រាជា តំ សុត្វា តត្ថ ឱតិណ្ណចិត្តោ អច្ឆរិយំ, ភោ ភារទ្វាជាតិអាទិមាហ។
Abhāvitakāyāti abhāvitapañcadvārikakāyā. Tesaṃ taṃ dukkaraṃ hotīti tesaṃ taṃ asubhakammaṭṭhānaṃ bhāvetuṃ dukkaraṃ hoti. Itissa imināpi cittaṃ anotarantaṃ disvā indriyasaṃvarasīlaṃ kathesi . Indriyasaṃvarasmiñhi upanibandhacittaṃ viheṭhetuṃ na labhati. Rājā taṃ sutvā tattha otiṇṇacitto acchariyaṃ, bho bhāradvājātiādimāha.
អរក្ខិតេនេវ កាយេនាតិអាទីសុ ហត្ថបាទេ កីឡាបេន្តោ គីវំ បរិវត្តេន្តោ កាយំ ន រក្ខតិ នាម, នានប្បការំ ទុដ្ឋុល្លំ កថេន្តោ វចនំ ន រក្ខតិ នាម, កាមវិតក្កាទយោ វិតក្កេន្តោ ចិត្តំ ន រក្ខតិ នាម។ រក្ខិតេនេវ កាយេនាតិអាទីសុ វុត្តវិបរិយាយេន អត្ថោ វេទិតព្ពោ។
Arakkhiteneva kāyenātiādīsu hatthapāde kīḷāpento gīvaṃ parivattento kāyaṃ na rakkhati nāma, nānappakāraṃ duṭṭhullaṃ kathento vacanaṃ na rakkhati nāma, kāmavitakkādayo vitakkento cittaṃ na rakkhati nāma. Rakkhiteneva kāyenātiādīsu vuttavipariyāyena attho veditabbo.
អតិវិយ មំ តស្មិំ សមយេ លោភធម្មា បរិសហន្តីតិ មំ តស្មិំ សមយេ អតិក្កមិត្វា លោភោ អធិភវតីតិ អត្ថោ។ ឧបដ្ឋិតាយ សតិយាតិ កាយគតាយ សតិយា សុបដ្ឋិតាយ។ ន មំ តថា តស្មិំ សមយេតិ តស្មិំ សមយេ មំ យថា បុព្ពេ, ន តថា លោភោ អតិក្កមិត្វា ឧប្បជ្ជតីតិ អត្ថោ។ បរិសហន្តីតិ បទស្ស ឧប្បជ្ជន្តីតិបិ អត្ថោយេវ។ ឥតិ ឥមស្មិំ សុត្តេ តយោ កាយា កថិតា។ កថំ ? ‘‘ឥមមេវ កាយ’’ន្តិ ឯត្ថ ហិ ករជកាយោ កថិតោ, ‘‘ភាវិតកាយោ’’តិ ឯត្ថ បញ្ចទ្វារិកកាយោ, ‘‘រក្ខិតេនេវ កាយេនា’’តិ ឯត្ថ ចោបនកាយោ, កាយវិញ្ញត្តីតិ អត្ថោ។ បញ្ចមំ ឧត្តានមេវ។
Ativiya maṃ tasmiṃ samaye lobhadhammā parisahantīti maṃ tasmiṃ samaye atikkamitvā lobho adhibhavatīti attho. Upaṭṭhitāya satiyāti kāyagatāya satiyā supaṭṭhitāya. Na maṃ tathā tasmiṃ samayeti tasmiṃ samaye maṃ yathā pubbe, na tathā lobho atikkamitvā uppajjatīti attho. Parisahantīti padassa uppajjantītipi atthoyeva. Iti imasmiṃ sutte tayo kāyā kathitā. Kathaṃ ? ‘‘Imameva kāya’’nti ettha hi karajakāyo kathito, ‘‘bhāvitakāyo’’ti ettha pañcadvārikakāyo, ‘‘rakkhiteneva kāyenā’’ti ettha copanakāyo, kāyaviññattīti attho. Pañcamaṃ uttānameva.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya
៤. ភារទ្វាជសុត្តំ • 4. Bhāradvājasuttaṃ
៥. សោណសុត្តំ • 5. Soṇasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៤-៥. ភារទ្វាជសុត្តាទិវណ្ណនា • 4-5. Bhāradvājasuttādivaṇṇanā
