Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
೯. ಭಾರದ್ವಾಜತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
9. Bhāradvājattheragāthāvaṇṇanā
ನದನ್ತಿ ಏವಂ ಸಪ್ಪಞ್ಞಾತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ಭಾರದ್ವಾಜತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಉಪಚಿನನ್ತೋ ಇತೋ ಏಕತಿಂಸೇ ಕಪ್ಪೇ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಏಕದಿವಸಂ ಸುಮನಂ ನಾಮ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ ಪರಿಪಕ್ಕಂ ವಲ್ಲಿಕಾರಫಲಂ ಅದಾಸಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ರಾಜಗಹೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಗೋತ್ತನಾಮೇನ ಭಾರದ್ವಾಜೋತ್ವೇವ ಪಞ್ಞಾಯಿತ್ಥ। ಸೋ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ಘರಾವಾಸಂ ವಸನ್ತೋ ಏಕಪುತ್ತಂ ಲಭಿ। ತಸ್ಸ ‘‘ಕಣ್ಹದಿನ್ನೋ’’ತಿ ನಾಮಂ ಅಕಾಸಿ। ತಸ್ಸ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತಕಾಲೇ ‘‘ತಾತ, ಅಸುಕಸ್ಸ ನಾಮ ಆಚರಿಯಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಸಿಪ್ಪಂ ಸಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ಏಹೀ’’ತಿ ತಂ ತಕ್ಕಸಿಲಂ ಪೇಸೇಸಿ। ಸೋ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ಸತ್ಥು ಸಾವಕಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಮಹಾಥೇರಂ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಂ ಲಭಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಕತಪುಬ್ಬಕಿಚ್ಚೋ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೨.೪೮.೬೬-೭೦) –
Nadanti evaṃ sappaññāti āyasmato bhāradvājattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto ito ekatiṃse kappe kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ sumanaṃ nāma paccekabuddhaṃ piṇḍāya carantaṃ disvā pasannamānaso paripakkaṃ vallikāraphalaṃ adāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde rājagahe brāhmaṇakule nibbattitvā gottanāmena bhāradvājotveva paññāyittha. So vayappatto gharāvāsaṃ vasanto ekaputtaṃ labhi. Tassa ‘‘kaṇhadinno’’ti nāmaṃ akāsi. Tassa viññutaṃ pattakāle ‘‘tāta, asukassa nāma ācariyassa santike sippaṃ sikkhitvā ehī’’ti taṃ takkasilaṃ pesesi. So gacchanto antarāmagge satthu sāvakaṃ aññataraṃ mahātheraṃ kalyāṇamittaṃ labhitvā tassa santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā katapubbakicco vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.48.66-70) –
‘‘ಸುಮನೋ ನಾಮ ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ, ತಕ್ಕರಾಯಂ ವಸೀ ತದಾ।
‘‘Sumano nāma sambuddho, takkarāyaṃ vasī tadā;
ವಲ್ಲಿಕಾರಫಲಂ ಗಯ್ಹ, ಸಯಮ್ಭುಸ್ಸ ಅದಾಸಹಂ॥
Vallikāraphalaṃ gayha, sayambhussa adāsahaṃ.
‘‘ಏಕತಿಂಸೇ ಇತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ಫಲಂ ಅದದಿಂ ತದಾ।
‘‘Ekatiṃse ito kappe, yaṃ phalaṃ adadiṃ tadā;
ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಫಲದಾನಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.
‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ಅಥಸ್ಸ ಪಿತಾ ಭಾರದ್ವಾಜೋ ವೇಳುವನೇ ವಿಹರನ್ತಂ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಸಚ್ಛಾಕಾಸಿ। ಅಥ ಪುತ್ತೋ ಸತ್ಥಾರಂ ವನ್ದಿತುಂ ರಾಜಗಹಂ ಆಗತೋ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ನಿಸಿನ್ನಂ ಪಿತರಂ ದಿಸ್ವಾ ತುಟ್ಠಚಿತ್ತೋ ‘‘ಪಿತಾಪಿ ಖೋ ಮೇ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಕಿಂ ನು ಖೋ ತೇನ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಕಿಚ್ಚಂ ಮತ್ಥಕಂ ಪಾಪಿತ’’ನ್ತಿ ವೀಮಂಸನ್ತೋ ಖೀಣಾಸವಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ತಂ ಸೀಹನಾದಂ ನದಾಪೇತುಕಾಮೋ, ‘‘ಸಾಧು, ಖೋ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಕತಂ ಪಬ್ಬಜನ್ತೇಹಿ, ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಕಿಚ್ಚಂ ಪನ ಮತ್ಥಕಂ ಪಾಪಿತ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ಭಾರದ್ವಾಜೋ ಪುತ್ತಸ್ಸ ಅಧಿಗಮಂ ದೀಪೇನ್ತೋ –
Athassa pitā bhāradvājo veḷuvane viharantaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā pabbajitvā nacirasseva arahattaṃ sacchākāsi. Atha putto satthāraṃ vandituṃ rājagahaṃ āgato satthu santike nisinnaṃ pitaraṃ disvā tuṭṭhacitto ‘‘pitāpi kho me pabbajito, kiṃ nu kho tena pabbajjākiccaṃ matthakaṃ pāpita’’nti vīmaṃsanto khīṇāsavabhāvaṃ ñatvā taṃ sīhanādaṃ nadāpetukāmo, ‘‘sādhu, kho tumhehi kataṃ pabbajantehi, pabbajjākiccaṃ pana matthakaṃ pāpita’’nti pucchi. Bhāradvājo puttassa adhigamaṃ dīpento –
೧೭೭.
177.
‘‘ನದನ್ತಿ ಏವಂ ಸಪ್ಪಞ್ಞಾ, ಸೀಹಾವ ಗಿರಿಗಬ್ಭರೇ।
‘‘Nadanti evaṃ sappaññā, sīhāva girigabbhare;
ವೀರಾ ವಿಜಿತಸಙ್ಗಾಮಾ, ಜೇತ್ವಾ ಮಾರಂ ಸವಾಹನಂ॥
Vīrā vijitasaṅgāmā, jetvā māraṃ savāhanaṃ.
೧೭೮.
178.
‘‘ಸತ್ಥಾ ಚ ಪರಿಚಿಣ್ಣೋ ಮೇ, ಧಮ್ಮೋ ಸಙ್ಘೋ ಚ ಪೂಜಿತೋ।
‘‘Satthā ca pariciṇṇo me, dhammo saṅgho ca pūjito;
ಅಹಞ್ಚ ವಿತ್ತೋ ಸುಮನೋ, ಪುತ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಅನಾಸವ’’ನ್ತಿ॥ – ಗಾಥಾದ್ವಯಂ ಅಭಾಸಿ।
Ahañca vitto sumano, puttaṃ disvā anāsava’’nti. – gāthādvayaṃ abhāsi;
ತತ್ಥ ನದನ್ತೀತಿ ಯಥಾಭುಚ್ಚಗುಣಾಭಿಬ್ಯಾಹಾರವಸೇನ ಅಭೀತನಾದಂ ನದನ್ತಿ ಗಜ್ಜನ್ತಿ। ಏವನ್ತಿ ಇದಾನಿ ವತ್ತಬ್ಬಾಕಾರದಸ್ಸನಂ। ಸಪ್ಪಞ್ಞಾತಿ ಅಗ್ಗಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾಧಿಗಮೇನ ಸಬ್ಬಪಞ್ಞಾಧಿಗಮೇನ ಸಬ್ಬಪಞ್ಞಾವೇಪುಲ್ಲಪ್ಪತ್ತಾ। ವೀರಾತಿ ಚತುಬ್ಬಿಧಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನವೀರಿಯಸಮ್ಪನ್ನತಾಯ ವೀರಾ, ತತೋ ಏವ ಅನವಸೇಸಸಂಕಿಲೇಸಪಕ್ಖನಿಮ್ಮಥನೇನ ಸವಾಹನಂ ಕಿಲೇಸಮಾರಂ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಮಾರಂ ದೇವಪುತ್ತಮಾರಞ್ಚ ಜೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬಸೋ ವಿಜಿತಸಙ್ಗಾಮಾ ನದನ್ತಿ ಸಪ್ಪಞ್ಞಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
Tattha nadantīti yathābhuccaguṇābhibyāhāravasena abhītanādaṃ nadanti gajjanti. Evanti idāni vattabbākāradassanaṃ. Sappaññāti aggamaggapaññādhigamena sabbapaññādhigamena sabbapaññāvepullappattā. Vīrāti catubbidhasammappadhānavīriyasampannatāya vīrā, tato eva anavasesasaṃkilesapakkhanimmathanena savāhanaṃ kilesamāraṃ abhisaṅkhāramāraṃ devaputtamārañca jetvā sabbaso vijitasaṅgāmā nadanti sappaññāti sambandho.
ಏವಂ ವಿಜೇತಬ್ಬವಿಜಯೇನ ಸೀಹನಾದಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಆರಾಧೇತಬ್ಬಸಮಾರಾಧನೇನ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬಸಿದ್ಧಿಯಾ ಚ ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ, ‘‘ಸತ್ಥಾ ಚ ಪರಿಚಿಣ್ಣೋ ಮೇ’’ತಿ ದುತಿಯಂ ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸತ್ಥಾ ಚ ಪರಿಚಿಣ್ಣೋ ಮೇತಿ ಮಮ ಸತ್ಥಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಯಥಾನುಸಿಟ್ಠಂ ಓವಾದಾನುಸಾಸನೀಕರಣೇನ ಮಯಾ ಪರಿಚಿಣ್ಣೋ ಉಪಾಸಿತೋ, ನ ಧಮ್ಮಾಧಿಕರಣಂ ವಿಸೋಸಿತೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಧಮ್ಮೋ ಸಙ್ಘೋ ಚ ಪೂಜಿತೋತಿ ನವವಿಧೋಪಿ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮೋ, ಯಥಾಪಟಿಪತ್ತಿಯಾಗತಮಗ್ಗಾನುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸೀಲದಿಟ್ಠಿಸಾಮಞ್ಞಗಮನೇನ ಅರಿಯಸಙ್ಘೋ ಚ ಮಯಾ ಪೂಜಿತೋ ಮಾನಿತೋ। ಅಹಞ್ಚ ವಿತ್ತೋ ಸುಮನೋ, ಪುತ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಅನಾಸವನ್ತಿ ಮಮ ಪುತ್ತಂ ಅನಾಸವಂ ಸಬ್ಬಸೋ ಖೀಣಾಸವಂ ದಿಸ್ವಾ ದಸ್ಸನಹೇತು ಅಹಮ್ಪಿ ವಿತ್ತೋ ನಿರಾಮಿಸಾಯ ಪೀತಿಯಾ ತುಟ್ಠೋ, ತತೋಯೇವ ನಿರಾಮಿಸೇನ ಸೋಮನಸ್ಸೇನ ಸುಮನೋ ಜಾತೋತಿ ಅತ್ಥೋ।
Evaṃ vijetabbavijayena sīhanādaṃ dassetvā idāni ārādhetabbasamārādhanena icchitabbasiddhiyā ca taṃ dassetuṃ, ‘‘satthā ca pariciṇṇo me’’ti dutiyaṃ gāthamāha. Tattha satthā ca pariciṇṇo meti mama satthā sammāsambuddho yathānusiṭṭhaṃ ovādānusāsanīkaraṇena mayā pariciṇṇo upāsito, na dhammādhikaraṇaṃ visositoti adhippāyo. Dhammo saṅgho ca pūjitoti navavidhopi lokuttaradhammo, yathāpaṭipattiyāgatamaggānuppattiyā sīladiṭṭhisāmaññagamanena ariyasaṅgho ca mayā pūjito mānito. Ahañca vitto sumano, puttaṃ disvā anāsavanti mama puttaṃ anāsavaṃ sabbaso khīṇāsavaṃ disvā dassanahetu ahampi vitto nirāmisāya pītiyā tuṭṭho, tatoyeva nirāmisena somanassena sumano jātoti attho.
ಭಾರದ್ವಾಜತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Bhāradvājattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೯. ಭಾರದ್ವಾಜತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 9. Bhāradvājattheragāthā