| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya |
१०. भरियासुत्तं
10. Bhariyāsuttaṃ
६३. अथ खो भगवा पुब्बण्हसमयं निवासेत्वा पत्तचीवरमादाय येन अनाथपिण्डिकस्स गहपतिस्स निवेसनं तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा पञ्ञत्ते आसने निसीदि। तेन खो पन समयेन अनाथपिण्डिकस्स गहपतिस्स निवेसने मनुस्सा उच्चासद्दा महासद्दा होन्ति। अथ खो अनाथपिण्डिको गहपति येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नं खो अनाथपिण्डिकं गहपतिं भगवा एतदवोच –
63. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena anāthapiṇḍikassa gahapatissa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Tena kho pana samayena anāthapiṇḍikassa gahapatissa nivesane manussā uccāsaddā mahāsaddā honti. Atha kho anāthapiṇḍiko gahapati yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ bhagavā etadavoca –
‘‘किं नु ते, गहपति, निवेसने मनुस्सा उच्चासद्दा महासद्दा केवट्टा मञ्ञे मच्छविलोपे’’ति? ‘‘अयं, भन्ते, सुजाता घरसुण्हा अड्ढकुला आनीता। सा नेव सस्सुं आदियति, न ससुरं आदियति, न सामिकं आदियति, भगवन्तम्पि न सक्करोति न गरुं करोति न मानेति न पूजेती’’ति।
‘‘Kiṃ nu te, gahapati, nivesane manussā uccāsaddā mahāsaddā kevaṭṭā maññe macchavilope’’ti? ‘‘Ayaṃ, bhante, sujātā gharasuṇhā aḍḍhakulā ānītā. Sā neva sassuṃ ādiyati, na sasuraṃ ādiyati, na sāmikaṃ ādiyati, bhagavantampi na sakkaroti na garuṃ karoti na māneti na pūjetī’’ti.
अथ खो भगवा सुजातं घरसुण्हं आमन्तेसि – ‘‘एहि, सुजाते’’ति! ‘‘एवं, भन्ते’’ति खो सुजाता घरसुण्हा भगवतो पटिस्सुत्वा येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नं खो सुजातं घरसुण्हं भगवा एतदवोच –
Atha kho bhagavā sujātaṃ gharasuṇhaṃ āmantesi – ‘‘ehi, sujāte’’ti! ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho sujātā gharasuṇhā bhagavato paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho sujātaṃ gharasuṇhaṃ bhagavā etadavoca –
‘‘सत्त खो इमा, सुजाते, पुरिसस्स भरियायो। कतमा सत्त? वधकसमा, चोरीसमा, अय्यसमा, मातासमा, भगिनीसमा, सखीसमा, दासीसमा। इमा खो, सुजाते, सत्त पुरिसस्स भरियायो। तासं त्वं कतमा’’ति? ‘‘न खो अहं 1, भन्ते, इमस्स भगवता संखित्तेन भासितस्स वित्थारेन अत्थं आजानामि। साधु मे, भन्ते, भगवा तथा धम्मं देसेतु यथाहं इमस्स भगवता संखित्तेन भासितस्स वित्थारेन अत्थं जानेय्य’’न्ति। ‘‘तेन हि, सुजाते, सुणाहि, साधुकं मनसि करोहि; भासिस्सामी’’ति। ‘‘एवं, भन्ते’’ति खो सुजाता घरसुण्हा भगवतो पच्चस्सोसि। भगवा एतदवोच –
‘‘Satta kho imā, sujāte, purisassa bhariyāyo. Katamā satta? Vadhakasamā, corīsamā, ayyasamā, mātāsamā, bhaginīsamā, sakhīsamā, dāsīsamā. Imā kho, sujāte, satta purisassa bhariyāyo. Tāsaṃ tvaṃ katamā’’ti? ‘‘Na kho ahaṃ 2, bhante, imassa bhagavatā saṃkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ ājānāmi. Sādhu me, bhante, bhagavā tathā dhammaṃ desetu yathāhaṃ imassa bhagavatā saṃkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ jāneyya’’nti. ‘‘Tena hi, sujāte, suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho sujātā gharasuṇhā bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –
‘‘पदुट्ठचित्ता अहितानुकम्पिनी,
‘‘Paduṭṭhacittā ahitānukampinī,
अञ्ञेसु रत्ता अतिमञ्ञते पतिं।
Aññesu rattā atimaññate patiṃ;
धनेन कीतस्स वधाय उस्सुका,
Dhanena kītassa vadhāya ussukā,
या एवरूपा पुरिसस्स भरिया।
Yā evarūpā purisassa bhariyā;
‘वधा च भरिया’ति च सा पवुच्चति॥
‘Vadhā ca bhariyā’ti ca sā pavuccati.
‘‘यं इत्थिया विन्दति सामिको धनं,
‘‘Yaṃ itthiyā vindati sāmiko dhanaṃ,
सिप्पं वणिज्जञ्च कसिं अधिट्ठहं।
Sippaṃ vaṇijjañca kasiṃ adhiṭṭhahaṃ;
अप्पम्पि तस्स अपहातुमिच्छति,
Appampi tassa apahātumicchati,
या एवरूपा पुरिसस्स भरिया।
Yā evarūpā purisassa bhariyā;
‘चोरी च भरिया’ति च सा पवुच्चति॥
‘Corī ca bhariyā’ti ca sā pavuccati.
‘‘अकम्मकामा अलसा महग्घसा,
‘‘Akammakāmā alasā mahagghasā,
फरुसा च चण्डी दुरुत्तवादिनी।
Pharusā ca caṇḍī duruttavādinī;
उट्ठायकानं अभिभुय्य वत्तति,
Uṭṭhāyakānaṃ abhibhuyya vattati,
या एवरूपा पुरिसस्स भरिया।
Yā evarūpā purisassa bhariyā;
‘अय्या च भरिया’ति च सा पवुच्चति॥
‘Ayyā ca bhariyā’ti ca sā pavuccati.
‘‘या सब्बदा होति हितानुकम्पिनी,
‘‘Yā sabbadā hoti hitānukampinī,
माताव पुत्तं अनुरक्खते पतिं।
Mātāva puttaṃ anurakkhate patiṃ;
ततो धनं सम्भतमस्स रक्खति,
Tato dhanaṃ sambhatamassa rakkhati,
या एवरूपा पुरिसस्स भरिया।
Yā evarūpā purisassa bhariyā;
‘माता च भरिया’ति च सा पवुच्चति॥
‘Mātā ca bhariyā’ti ca sā pavuccati.
सगारवा होति सकम्हि सामिके।
Sagāravā hoti sakamhi sāmike;
हिरीमना भत्तुवसानुवत्तिनी,
Hirīmanā bhattuvasānuvattinī,
या एवरूपा पुरिसस्स भरिया।‘भगिनी च भरिया’ति च सा पवुच्चति॥
Yā evarūpā purisassa bhariyā;‘Bhaginī ca bhariyā’ti ca sā pavuccati.
‘‘याचीध दिस्वान पतिं पमोदति,
‘‘Yācīdha disvāna patiṃ pamodati,
सखी सखारंव चिरस्समागतं।
Sakhī sakhāraṃva cirassamāgataṃ;
कोलेय्यका सीलवती पतिब्बता,
Koleyyakā sīlavatī patibbatā,
या एवरूपा पुरिसस्स भरिया।
Yā evarūpā purisassa bhariyā;
‘सखी च भरिया’ति च सा पवुच्चति॥
‘Sakhī ca bhariyā’ti ca sā pavuccati.
‘‘अक्कुद्धसन्ता वधदण्डतज्जिता,
‘‘Akkuddhasantā vadhadaṇḍatajjitā,
अदुट्ठचित्ता पतिनो तितिक्खति।
Aduṭṭhacittā patino titikkhati;
अक्कोधना भत्तुवसानुवत्तिनी,
Akkodhanā bhattuvasānuvattinī,
या एवरूपा पुरिसस्स भरिया।
Yā evarūpā purisassa bhariyā;
‘दासी च भरिया’ति च सा पवुच्चति॥
‘Dāsī ca bhariyā’ti ca sā pavuccati.
‘‘याचीध भरिया वधकाति वुच्चति,
‘‘Yācīdha bhariyā vadhakāti vuccati,
‘चोरी च अय्या’ति च या पवुच्चति।
‘Corī ca ayyā’ti ca yā pavuccati;
दुस्सीलरूपा फरुसा अनादरा,
Dussīlarūpā pharusā anādarā,
कायस्स भेदा निरयं वजन्ति ता॥
Kāyassa bhedā nirayaṃ vajanti tā.
‘‘याचीध माता भगिनी सखीति च,
‘‘Yācīdha mātā bhaginī sakhīti ca,
‘दासी च भरिया’ति च सा पवुच्चति।
‘Dāsī ca bhariyā’ti ca sā pavuccati;
सीले ठितत्ता चिररत्तसंवुता,
Sīle ṭhitattā cirarattasaṃvutā,
कायस्स भेदा सुगतिं वजन्ति ता’’ति॥
Kāyassa bhedā sugatiṃ vajanti tā’’ti.
‘‘इमा खो, सुजाते, सत्त पुरिसस्स भरियायो। तासं त्वं कतमा’’ति? ‘‘अज्जतग्गे मं, भन्ते, भगवा दासीसमं सामिकस्स भरियं धारेतू’’ति। दसमं।
‘‘Imā kho, sujāte, satta purisassa bhariyāyo. Tāsaṃ tvaṃ katamā’’ti? ‘‘Ajjatagge maṃ, bhante, bhagavā dāsīsamaṃ sāmikassa bhariyaṃ dhāretū’’ti. Dasamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / १०. भरियासुत्तवण्णना • 10. Bhariyāsuttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / १०. भरियासुत्तवण्णना • 10. Bhariyāsuttavaṇṇanā
