| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๑๐. ภริยาสุตฺตวณฺณนา
10. Bhariyāsuttavaṇṇanā
๖๓. ทสเม เกวฎฺฎา มเญฺญ มจฺฉวิโลเปติ เกวฎฺฎานํ มจฺฉปจฺฉิํ โอตาเรตฺวา ฐิตฎฺฐาเน ชาเล วา อุทกโต อุกฺขิตฺตมเตฺต มจฺฉคฺคาหกานํ มหาสโทฺท โหติ, ตํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ สุชาตาติ วิสาขาย กนิฎฺฐาฯ สา เนว สสฺสุํ อาทิยตีติ สสฺสุยา กตฺตพฺพวตฺตํ นาม อตฺถิ, ตํ น กโรติ, สสฺสูติปิ นํ น คเณติฯ น สสุรํ อาทิยตีติ วจนํ น คณฺหาติฯ เอวํ อนาทรตายปิ อคฺคหเณนปิ น อาทิยติ นามฯ เสเสสุปิ เอเสว นโยฯ เอวํ อนาถปิณฺฑิโก สุณิสาย อาจารํ คเหตฺวา สตฺถุ ปุรโต นิสีทิฯ สาปิ สุชาตา ‘‘กิํ นุ โข อยํ เสฎฺฐิ ทสพลสฺส สนฺติเก มยฺหํ คุณํ กเถสฺสติ อุทาหุ อคุณ’’นฺติ คนฺตฺวา อวิทูเร สทฺทํ สุณนฺตี อฎฺฐาสิฯ อถ นํ สตฺถา เอหิ สุชาเตติ อามเนฺตสิฯ
63. Dasame kevaṭṭā maññe macchavilopeti kevaṭṭānaṃ macchapacchiṃ otāretvā ṭhitaṭṭhāne jāle vā udakato ukkhittamatte macchaggāhakānaṃ mahāsaddo hoti, taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Sujātāti visākhāya kaniṭṭhā. Sā neva sassuṃ ādiyatīti sassuyā kattabbavattaṃ nāma atthi, taṃ na karoti, sassūtipi naṃ na gaṇeti. Na sasuraṃ ādiyatīti vacanaṃ na gaṇhāti. Evaṃ anādaratāyapi aggahaṇenapi na ādiyati nāma. Sesesupi eseva nayo. Evaṃ anāthapiṇḍiko suṇisāya ācāraṃ gahetvā satthu purato nisīdi. Sāpi sujātā ‘‘kiṃ nu kho ayaṃ seṭṭhi dasabalassa santike mayhaṃ guṇaṃ kathessati udāhu aguṇa’’nti gantvā avidūre saddaṃ suṇantī aṭṭhāsi. Atha naṃ satthā ehi sujāteti āmantesi.
อหิตานุกมฺปินีติ น หิตานุกมฺปินีฯ อเญฺญสูติ ปรปุริเสสุฯ อติมญฺญเตติ โอมานาติ มานวเสน อติมญฺญติฯ ธเนน กีตสฺสาติ ธเนน กีตา อสฺสฯ วธาย อุสฺสุกา วธิตุํ อุสฺสุกฺกมาปนฺนาฯ ยํ อิตฺถิยา วินฺทติ สามิโก ธนนฺติ อิตฺถิยา สามิโก ยํ ธนํ ลภติฯ อปฺปมฺปิ ตสฺส อปหาตุมิจฺฉตีติ โถกโตปิ อสฺส หริตุํ อิจฺฉติ, อุทฺธเน อาโรปิตอุกฺขลิยํ ปกฺขิปิตพฺพตณฺฑุลโตปิ โถกํ หริตุเมว วายมติฯ อลสาติ นิสินฺนฎฺฐาเน นิสินฺนาว ฐิตฎฺฐาเน ฐิตาว โหติฯ ผรุสาติ ขราฯ ทุรุตฺตวาทินีติ ทุพฺภาสิตภาสินี, กกฺขฬํ วาฬกถเมว กเถติฯ อุฎฺฐายกานํ อภิภุยฺย วตฺตตีติ เอตฺถ อุฎฺฐายกานนฺติ พหุวจนวเสน วิริยุฎฺฐานสมฺปโนฺน สามิโก วุโตฺต, ตสฺส ตํ อุฎฺฐานสมฺปตฺติํ อภิภวิตฺวา เหฎฺฐา กตฺวา วตฺตติฯ ปโมทตีติ อาโมทิตปโมทิตา โหติ ฯ โกเลยฺยกาติ กุลสมฺปนฺนาฯ ปติพฺพตาติ ปติเทวตาฯ วธทณฺฑตชฺชิตาติ ทณฺฑกํ คเหตฺวา วเธน ตชฺชิตา, ‘‘ฆาเตสฺสามิ น’’นฺติ วุตฺตาฯ ทาสีสมนฺติ สามิกสฺส วตฺตปูริกา ทาสีติ มํ ภควา ธาเรตูติ วตฺวา สรเณสุ ปติฎฺฐาสิฯ
Ahitānukampinīti na hitānukampinī. Aññesūti parapurisesu. Atimaññateti omānāti mānavasena atimaññati. Dhanena kītassāti dhanena kītā assa. Vadhāya ussukā vadhituṃ ussukkamāpannā. Yaṃ itthiyā vindati sāmiko dhananti itthiyā sāmiko yaṃ dhanaṃ labhati. Appampi tassa apahātumicchatīti thokatopi assa harituṃ icchati, uddhane āropitaukkhaliyaṃ pakkhipitabbataṇḍulatopi thokaṃ haritumeva vāyamati. Alasāti nisinnaṭṭhāne nisinnāva ṭhitaṭṭhāne ṭhitāva hoti. Pharusāti kharā. Duruttavādinīti dubbhāsitabhāsinī, kakkhaḷaṃ vāḷakathameva katheti. Uṭṭhāyakānaṃ abhibhuyya vattatīti ettha uṭṭhāyakānanti bahuvacanavasena viriyuṭṭhānasampanno sāmiko vutto, tassa taṃ uṭṭhānasampattiṃ abhibhavitvā heṭṭhā katvā vattati. Pamodatīti āmoditapamoditā hoti . Koleyyakāti kulasampannā. Patibbatāti patidevatā. Vadhadaṇḍatajjitāti daṇḍakaṃ gahetvā vadhena tajjitā, ‘‘ghātessāmi na’’nti vuttā. Dāsīsamanti sāmikassa vattapūrikā dāsīti maṃ bhagavā dhāretūti vatvā saraṇesu patiṭṭhāsi.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๑๐. ภริยาสุตฺตํ • 10. Bhariyāsuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๑๐. ภริยาสุตฺตวณฺณนา • 10. Bhariyāsuttavaṇṇanā
