| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / चूळवग्गपाळि • Cūḷavaggapāḷi |
५. भत्तग्गवत्तकथा
5. Bhattaggavattakathā
३६३. तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खू दुन्निवत्था दुप्पारुता अनाकप्पसम्पन्ना भत्तग्गं गच्छन्ति, वोक्कम्मपि थेरानं भिक्खूनं पुरतो पुरतो गच्छन्ति, थेरेपि भिक्खू अनुपखज्ज निसीदन्ति , नवेपि भिक्खू आसनेन पटिबाहन्ति, सङ्घाटिम्पि ओत्थरित्वा अन्तरघरे निसीदन्ति। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम छब्बग्गिया भिक्खू दुन्निवत्था दुप्पारुता अनाकप्पसम्पन्ना भत्तग्गं गच्छिस्सन्ति, वोक्कम्मपि थेरानं भिक्खूनं पुरतो पुरतो गच्छिस्सन्ति, थेरेपि भिक्खू अनुपखज्ज निसीदिस्सन्ति, नवेपि भिक्खू आसनेनपि पटिबाहिस्सन्ति, सङ्घाटिम्पि ओत्थरित्वा अन्तरघरे निसीदिस्सन्ती’’ति! अथ खो ते भिक्खू भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… ‘‘सच्चं किर, भिक्खवे, छब्बग्गिया भिक्खू दुन्निवत्था दुप्पारुता अनाकप्पसम्पन्ना भत्तग्गं गच्छन्ति, वोक्कम्मपि थेरानं भिक्खूनं पुरतो पुरतो गच्छन्ति, थेरेपि भिक्खू अनुपखज्ज निसीदन्ति, नवेपि भिक्खू आसनेन पटिबाहन्ति, सङ्घाटिम्पि ओत्थरित्वा अन्तरघरे निसीदन्ती’’ति? ‘‘सच्चं भगवा’’ति…पे॰… विगरहित्वा…पे॰… धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि –
363. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū dunnivatthā duppārutā anākappasampannā bhattaggaṃ gacchanti, vokkammapi therānaṃ bhikkhūnaṃ purato purato gacchanti, therepi bhikkhū anupakhajja nisīdanti , navepi bhikkhū āsanena paṭibāhanti, saṅghāṭimpi ottharitvā antaraghare nisīdanti. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū dunnivatthā duppārutā anākappasampannā bhattaggaṃ gacchissanti, vokkammapi therānaṃ bhikkhūnaṃ purato purato gacchissanti, therepi bhikkhū anupakhajja nisīdissanti, navepi bhikkhū āsanenapi paṭibāhissanti, saṅghāṭimpi ottharitvā antaraghare nisīdissantī’’ti! Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… ‘‘saccaṃ kira, bhikkhave, chabbaggiyā bhikkhū dunnivatthā duppārutā anākappasampannā bhattaggaṃ gacchanti, vokkammapi therānaṃ bhikkhūnaṃ purato purato gacchanti, therepi bhikkhū anupakhajja nisīdanti, navepi bhikkhū āsanena paṭibāhanti, saṅghāṭimpi ottharitvā antaraghare nisīdantī’’ti? ‘‘Saccaṃ bhagavā’’ti…pe… vigarahitvā…pe… dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi –
३६४. ‘‘तेन हि, भिक्खवे, भिक्खूनं भत्तग्गवत्तं पञ्ञपेस्सामि यथा भिक्खूहि भत्तग्गे सम्मा वत्तितब्बं। सचे आरामे कालो आरोचितो होति, तिमण्डलं पटिच्छादेन्तेन परिमण्डलं निवासेत्वा कायबन्धनं बन्धित्वा सगुणं कत्वा सङ्घाटियो पारुपित्वा गण्ठिकं पटिमुञ्चित्वा धोवित्वा पत्तं गहेत्वा साधुकं अतरमानेन गामो पविसितब्बो।
364. ‘‘Tena hi, bhikkhave, bhikkhūnaṃ bhattaggavattaṃ paññapessāmi yathā bhikkhūhi bhattagge sammā vattitabbaṃ. Sace ārāme kālo ārocito hoti, timaṇḍalaṃ paṭicchādentena parimaṇḍalaṃ nivāsetvā kāyabandhanaṃ bandhitvā saguṇaṃ katvā saṅghāṭiyo pārupitvā gaṇṭhikaṃ paṭimuñcitvā dhovitvā pattaṃ gahetvā sādhukaṃ ataramānena gāmo pavisitabbo.
‘‘न वोक्कम्म थेरानं भिक्खूनं पुरतो पुरतो गन्तब्बं। सुप्पटिच्छन्नेन अन्तरघरे गन्तब्बं। सुसंवुतेन अन्तरघरे गन्तब्बं। ओक्खित्तचक्खुना अन्तरघरे गन्तब्बं। न उक्खित्तकाय अन्तरघरे गन्तब्बं। न उज्जग्घिकाय अन्तरघरे गन्तब्बं। अप्पसद्देन अन्तरघरे गन्तब्बं। न कायप्पचालकं अन्तरघरे गन्तब्बं । न बाहुप्पचालकं अन्तरघरे गन्तब्बं। न सीसप्पचालकं अन्तरघरे गन्तब्बं। न खम्भकतेन अन्तरघरे गन्तब्बं। न ओगुण्ठितेन अन्तरघरे गन्तब्बं। न उक्कुटिकाय अन्तरघरे गन्तब्बं।
‘‘Na vokkamma therānaṃ bhikkhūnaṃ purato purato gantabbaṃ. Suppaṭicchannena antaraghare gantabbaṃ. Susaṃvutena antaraghare gantabbaṃ. Okkhittacakkhunā antaraghare gantabbaṃ. Na ukkhittakāya antaraghare gantabbaṃ. Na ujjagghikāya antaraghare gantabbaṃ. Appasaddena antaraghare gantabbaṃ. Na kāyappacālakaṃ antaraghare gantabbaṃ . Na bāhuppacālakaṃ antaraghare gantabbaṃ. Na sīsappacālakaṃ antaraghare gantabbaṃ. Na khambhakatena antaraghare gantabbaṃ. Na oguṇṭhitena antaraghare gantabbaṃ. Na ukkuṭikāya antaraghare gantabbaṃ.
‘‘सुप्पटिच्छन्नेन अन्तरघरे निसीदितब्बं। सुसंवुतेन अन्तरघरे निसीदितब्बं। ओक्खित्तचक्खुना अन्तरघरे निसीदितब्बं। न उक्खित्तकाय अन्तरघरे निसीदितब्बं न उज्जग्घिकाय अन्तरघरे निसीदितब्बं, अप्पसद्देन अन्तरघरे निसीदितब्ब। न कायप्पचालकं अन्तरघरे निसीदितब्बं। न बाहुप्पचालकं अन्तरघरे निसीदितब्बं। न सीसप्पचालकं अन्तरघरे निसीदितब्बं। न खम्भकतेन अन्तरघरे निसीदितब्बं। न ओगुण्ठितेन अन्तरघरे निसीदितब्बं। न पल्लत्थिकाय अन्तरघरे निसीदितब्बं। न थेरे भिक्खू अनुपखज्ज निसीदितब्बं। न नवा भिक्खू आसनेन पटिबाहितब्बा। न सङ्घाटिं ओत्थरित्वा अन्तरघरे निसीदितब्बं।
‘‘Suppaṭicchannena antaraghare nisīditabbaṃ. Susaṃvutena antaraghare nisīditabbaṃ. Okkhittacakkhunā antaraghare nisīditabbaṃ. Na ukkhittakāya antaraghare nisīditabbaṃ na ujjagghikāya antaraghare nisīditabbaṃ, appasaddena antaraghare nisīditabba. Na kāyappacālakaṃ antaraghare nisīditabbaṃ. Na bāhuppacālakaṃ antaraghare nisīditabbaṃ. Na sīsappacālakaṃ antaraghare nisīditabbaṃ. Na khambhakatena antaraghare nisīditabbaṃ. Na oguṇṭhitena antaraghare nisīditabbaṃ. Na pallatthikāya antaraghare nisīditabbaṃ. Na there bhikkhū anupakhajja nisīditabbaṃ. Na navā bhikkhū āsanena paṭibāhitabbā. Na saṅghāṭiṃ ottharitvā antaraghare nisīditabbaṃ.
‘‘उदके दिय्यमाने उभोहि हत्थेहि पत्तं पटिग्गहेत्वा उदकं पटिग्गहेतब्बं। नीचं कत्वा साधुकं अप्पटिघंसन्तेन पत्तो धोवितब्बो। सचे उदकप्पटिग्गाहको होति, नीचं कत्वा उदकप्पटिग्गहे उदकं आसिञ्चितब्बं – मा उदकप्पटिग्गाहको उदकेन ओसिञ्चि 1, मा सामन्ता भिक्खू उदकेन ओसिञ्चिंसु 2, मा सङ्घाटि उदकेन ओसिञ्चीति। सचे उदकप्पटिग्गाहको न होति, नीचं कत्वा छमाय उदकं आसिञ्चितब्बं – मा सामन्ता भिक्खू उदकेन ओसिञ्चिंसु, मा सङ्घाटि उदकेन ओसिञ्चीति।
‘‘Udake diyyamāne ubhohi hatthehi pattaṃ paṭiggahetvā udakaṃ paṭiggahetabbaṃ. Nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena patto dhovitabbo. Sace udakappaṭiggāhako hoti, nīcaṃ katvā udakappaṭiggahe udakaṃ āsiñcitabbaṃ – mā udakappaṭiggāhako udakena osiñci 3, mā sāmantā bhikkhū udakena osiñciṃsu 4, mā saṅghāṭi udakena osiñcīti. Sace udakappaṭiggāhako na hoti, nīcaṃ katvā chamāya udakaṃ āsiñcitabbaṃ – mā sāmantā bhikkhū udakena osiñciṃsu, mā saṅghāṭi udakena osiñcīti.
‘‘ओदने दिय्यमाने उभोहि हत्थेहि पत्तं पटिग्गहेत्वा ओदनो पटिग्गहेतब्बो, सूपस्स ओकासो कातब्बो। सचे होति सप्पि वा तेलं वा उत्तरिभङ्गं वा, थेरेन वत्तब्बो – ‘सब्बेसं समकं सम्पादेही’ति। सक्कच्चं पिण्डपातो पटिग्गहेतब्बो। पत्तसञ्ञिना पिण्डपातो पटिग्गहेतब्बो। समसूपको पिण्डपातो पटिग्गहेतब्बो। समतित्तिको पिण्डपातो पटिग्गहेतब्बो।
‘‘Odane diyyamāne ubhohi hatthehi pattaṃ paṭiggahetvā odano paṭiggahetabbo, sūpassa okāso kātabbo. Sace hoti sappi vā telaṃ vā uttaribhaṅgaṃ vā, therena vattabbo – ‘sabbesaṃ samakaṃ sampādehī’ti. Sakkaccaṃ piṇḍapāto paṭiggahetabbo. Pattasaññinā piṇḍapāto paṭiggahetabbo. Samasūpako piṇḍapāto paṭiggahetabbo. Samatittiko piṇḍapāto paṭiggahetabbo.
‘‘न ताव थेरेन भुञ्जितब्बं याव न सब्बेसं ओदनो सम्पत्तो होति। सक्कच्चं पिण्डपातो भुञ्जितब्बो। पत्तसञ्ञिना पिण्डपातो भुञ्जितब्बो। सपदानं पिण्डपातो भुञ्जितब्बो। समसूपको पिण्डपातो भुञ्जितब्बो । न थूपकतो ओमद्दित्वा पिण्डिपातो भुञ्जितब्बो। न सूपं वा ब्यञ्जनं वा ओदनेन पटिच्छादेतब्बं भिय्योकम्यतं उपादाय। न सूपं वा ओदनं वा अगिलानेन अत्तनो अत्थाय विञ्ञापेत्वा भुञ्जितब्बं। न उज्झानसञ्ञिना परेसं पत्तो ओलोकेतब्बो। नातिमहन्तो कबळो कातब्बो। परिमण्डलो आलोपो कातब्बो। न अनाहटे कबळे मुखद्वारं विवरितब्बं। न भुञ्जमानेन सब्बो हत्थो मुखे पक्खिपितब्बो। न सकबळेन मुखेन ब्याहरितब्बं। न पिण्डुक्खेपकं भुञ्जितब्बं। न कबळावच्छेदकं भुञ्जितब्बं। न अवगण्डकारकं भुञ्जितब्बं। न हत्थनिद्धुनकं भुञ्जितब्बं। न सित्थावकारकं भुञ्जितब्बं। न जिव्हानिच्छारकं भुञ्जितब्बं। न चपुचपुकारकं भुञ्जितब्बं। न सुरुसुरुकारकं भुञ्जितब्बं। न हत्थनिल्लेहकं भुञ्जितब्बं। न पत्तनिल्लेहकं भुञ्जितब्बं। न ओट्ठनिल्लेहकं भुञ्जितब्बं।
‘‘Na tāva therena bhuñjitabbaṃ yāva na sabbesaṃ odano sampatto hoti. Sakkaccaṃ piṇḍapāto bhuñjitabbo. Pattasaññinā piṇḍapāto bhuñjitabbo. Sapadānaṃ piṇḍapāto bhuñjitabbo. Samasūpako piṇḍapāto bhuñjitabbo . Na thūpakato omadditvā piṇḍipāto bhuñjitabbo. Na sūpaṃ vā byañjanaṃ vā odanena paṭicchādetabbaṃ bhiyyokamyataṃ upādāya. Na sūpaṃ vā odanaṃ vā agilānena attano atthāya viññāpetvā bhuñjitabbaṃ. Na ujjhānasaññinā paresaṃ patto oloketabbo. Nātimahanto kabaḷo kātabbo. Parimaṇḍalo ālopo kātabbo. Na anāhaṭe kabaḷe mukhadvāraṃ vivaritabbaṃ. Na bhuñjamānena sabbo hattho mukhe pakkhipitabbo. Na sakabaḷena mukhena byāharitabbaṃ. Na piṇḍukkhepakaṃ bhuñjitabbaṃ. Na kabaḷāvacchedakaṃ bhuñjitabbaṃ. Na avagaṇḍakārakaṃ bhuñjitabbaṃ. Na hatthaniddhunakaṃ bhuñjitabbaṃ. Na sitthāvakārakaṃ bhuñjitabbaṃ. Na jivhānicchārakaṃ bhuñjitabbaṃ. Na capucapukārakaṃ bhuñjitabbaṃ. Na surusurukārakaṃ bhuñjitabbaṃ. Na hatthanillehakaṃ bhuñjitabbaṃ. Na pattanillehakaṃ bhuñjitabbaṃ. Na oṭṭhanillehakaṃ bhuñjitabbaṃ.
‘‘न सामिसेन हत्थेन पानीयथालको पटिग्गहेतब्बो। न ताव थेरेन उदकं पटिग्गहेतब्बं याव न सब्बेव भुत्ताविनो होन्ति। उदके दिय्यमाने उभोहि हत्थेहि पत्तं पटिग्गहेत्वा उदकं पटिग्गहेतब्बं। नीचं कत्वा साधुकं अप्पटिघंसन्तेन पत्तो धोवितब्बो। सचे उदकप्पटिग्गाहको होति, नीचं कत्वा उदकप्पटिग्गहे उदकं आसिञ्चितब्बं – मा उदकप्पटिग्गाहको उदकेन ओसिञ्चि, मा सामन्ता भिक्खू उदकेन ओसिञ्चिंसु, मा सङ्घाटि उदकेन ओसिञ्चीति। सचे उदकप्पटिग्गाहको न होति, नीचं कत्वा छमाय उदकं आसिञ्चितब्बं – मा सामन्ता भिक्खू उदकेन ओसिञ्चिंसु, मा सङ्घाटि उदकेन ओसिञ्चीति। न ससित्थकं पत्तधोवनं अन्तरघरे छड्डेतब्बं।
‘‘Na sāmisena hatthena pānīyathālako paṭiggahetabbo. Na tāva therena udakaṃ paṭiggahetabbaṃ yāva na sabbeva bhuttāvino honti. Udake diyyamāne ubhohi hatthehi pattaṃ paṭiggahetvā udakaṃ paṭiggahetabbaṃ. Nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena patto dhovitabbo. Sace udakappaṭiggāhako hoti, nīcaṃ katvā udakappaṭiggahe udakaṃ āsiñcitabbaṃ – mā udakappaṭiggāhako udakena osiñci, mā sāmantā bhikkhū udakena osiñciṃsu, mā saṅghāṭi udakena osiñcīti. Sace udakappaṭiggāhako na hoti, nīcaṃ katvā chamāya udakaṃ āsiñcitabbaṃ – mā sāmantā bhikkhū udakena osiñciṃsu, mā saṅghāṭi udakena osiñcīti. Na sasitthakaṃ pattadhovanaṃ antaraghare chaḍḍetabbaṃ.
‘‘निवत्तन्तेन नवकेहि भिक्खूहि पठमतरं निवत्तितब्बं। पच्छा थेरेहि सुप्पटिच्छन्नेन अन्तरघरे गन्तब्बं। सुसंवुतेन अन्तरघरे गन्तब्बं। ओक्खित्तचक्खुना अन्तरघरे गन्तब्बं। न उक्खित्तकाय अन्तरघरे गन्तब्बं। न उज्जग्घिकाय अन्तरघरे गन्तब्बं। अप्पसद्देन अन्तरघरे गन्तब्बं। न कायप्पचालकं अन्तरघरे गन्तब्बं। न बाहुप्पचालकं अन्तरघरे गन्तब्बं । न सीसप्पचालकं अन्तरघरे गन्तब्बं। न खम्भकतेन अन्तरघरे गन्तब्बं। न ओगुण्ठितेन अन्तरघरे गन्तब्बं। न उक्कुटिकाय अन्तरघरे गन्तब्बं। इदं खो, भिक्खवे, भिक्खूनं भत्तग्गवत्तं यथा भिक्खूहि भत्तग्गे सम्मा वत्तितब्ब’’न्ति।
‘‘Nivattantena navakehi bhikkhūhi paṭhamataraṃ nivattitabbaṃ. Pacchā therehi suppaṭicchannena antaraghare gantabbaṃ. Susaṃvutena antaraghare gantabbaṃ. Okkhittacakkhunā antaraghare gantabbaṃ. Na ukkhittakāya antaraghare gantabbaṃ. Na ujjagghikāya antaraghare gantabbaṃ. Appasaddena antaraghare gantabbaṃ. Na kāyappacālakaṃ antaraghare gantabbaṃ. Na bāhuppacālakaṃ antaraghare gantabbaṃ . Na sīsappacālakaṃ antaraghare gantabbaṃ. Na khambhakatena antaraghare gantabbaṃ. Na oguṇṭhitena antaraghare gantabbaṃ. Na ukkuṭikāya antaraghare gantabbaṃ. Idaṃ kho, bhikkhave, bhikkhūnaṃ bhattaggavattaṃ yathā bhikkhūhi bhattagge sammā vattitabba’’nti.
पठमभाणवारो निट्ठितो।
Paṭhamabhāṇavāro niṭṭhito.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / चूळवग्ग-अट्ठकथा • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / भत्तग्गवत्तकथा • Bhattaggavattakathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / भत्तग्गवत्तकथावण्णना • Bhattaggavattakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / अनुमोदनवत्तकथावण्णना • Anumodanavattakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / भत्तग्गवत्तकथावण्णना • Bhattaggavattakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / ५. भत्तग्गवत्तकथा • 5. Bhattaggavattakathā
