| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๕. ภตฺตคฺควตฺตกถา
5. Bhattaggavattakathā
๓๖๔. ภตฺตคฺควเตฺตติ ภตฺตํ คณฺหนฺติ เอตฺถาติ ภตฺตคฺคํ, ปริวิสนฎฺฐานํฯ ตสฺมิํ กตฺตพฺพํ วตฺตํ ภตฺตคฺควตฺตํ, ตสฺมิํ ภตฺตคฺควเตฺต เอวํ วินิจฺฉโย เวทิตโพฺพติ โยชนาฯ มนุสฺสานํ ปริวิสนฎฺฐานํ นาม ยตฺถ มนุสฺสา สปุตฺตทารา อาวสิตฺวา ภิกฺขูโภเชนฺติฯ ‘‘อติอลฺลียิตฺวา’’ติ อิมินา อนุปขชฺชาติ เอตฺถ ขทธาตุสฺส หิํสนํ นาม อติอลฺลียนนฺติ ทเสฺสติฯ อาสเนสุ สตีติ อาสเนสุ สเนฺตสุฯ นิสีทนฺตสฺส นวกสฺสาติ สมฺพโนฺธฯ อาปชฺชตีติ อาปตฺติํ อาปชฺชติฯ อาปุจฺฉิเต อนนุชานโนฺต เถโร อาปชฺชตีติ โยชนาฯ สงฺฆาฎินฺติ ปารุตสงฺฆาฎิํฯ
364.Bhattaggavatteti bhattaṃ gaṇhanti etthāti bhattaggaṃ, parivisanaṭṭhānaṃ. Tasmiṃ kattabbaṃ vattaṃ bhattaggavattaṃ, tasmiṃ bhattaggavatte evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā. Manussānaṃ parivisanaṭṭhānaṃ nāma yattha manussā saputtadārā āvasitvā bhikkhūbhojenti. ‘‘Atiallīyitvā’’ti iminā anupakhajjāti ettha khadadhātussa hiṃsanaṃ nāma atiallīyananti dasseti. Āsanesu satīti āsanesu santesu. Nisīdantassa navakassāti sambandho. Āpajjatīti āpattiṃ āpajjati. Āpucchite ananujānanto thero āpajjatīti yojanā. Saṅghāṭinti pārutasaṅghāṭiṃ.
ปตฺตโธวนอุทกนฺติ ภุญฺชนตฺถาย ปตฺตานํ โธวนอุทกํฯ คเหตพฺพนฺติ หเตฺถน คเหตพฺพํฯ
Pattadhovanaudakanti bhuñjanatthāya pattānaṃ dhovanaudakaṃ. Gahetabbanti hatthena gahetabbaṃ.
ยถา คณฺหิยมาเนติ โยชนาฯ มตฺตายาติ ปมาณายฯ สพฺพิอาทีสุ เอวาติ เอวสโทฺท อชฺฌาหริตโพฺพฯ สพฺพิอาทีสูติ สพฺพิเตลอุตฺตริภเงฺคสุ, นิทฺธารเณ ภุมฺมํฯ ยนฺติ สพฺพิอาทิกํฯ อปฺปโหตีติ สเพฺพสํ ภิกฺขูนํ นปฺปโหติฯ ตนฺติ สพฺพิอาทิกํ, สมฺปาเทหีติ สมฺพโนฺธฯ ตาทิสํ สพฺพิอาทิกนฺติ สมฺพโนฺธฯ
Yathā gaṇhiyamāneti yojanā. Mattāyāti pamāṇāya. Sabbiādīsu evāti evasaddo ajjhāharitabbo. Sabbiādīsūti sabbitelauttaribhaṅgesu, niddhāraṇe bhummaṃ. Yanti sabbiādikaṃ. Appahotīti sabbesaṃ bhikkhūnaṃ nappahoti. Tanti sabbiādikaṃ, sampādehīti sambandho. Tādisaṃ sabbiādikanti sambandho.
ยํ ภตฺตคฺคนฺติ โยชนาฯ หตฺถโธวนอุทกนฺติ ภุตฺตาวีนํ หตฺถสฺส โธวนอุทกํฯ อนฺตราติ โภชนสฺส มเชฺฌฯ ปิปาสิเตนาติ ปิวิตุํ อิจฺฉเนฺตนฯ คเลติ กเณฺฐฯ
Yaṃ bhattagganti yojanā. Hatthadhovanaudakanti bhuttāvīnaṃ hatthassa dhovanaudakaṃ. Antarāti bhojanassa majjhe. Pipāsitenāti pivituṃ icchantena. Galeti kaṇṭhe.
นิวตฺตเนฺตนาติ เอตฺถ กสฺมา ฐานา นิวตฺตเนฺตนาติ อาห ‘‘ภตฺตคฺคโต’’ติฯ กถํ เกนากาเรน นิวตฺติตพฺพนฺติ โยชนาฯ กสฺมา นวเกหิ ภิกฺขูหิ ปฐมตรํ นิวตฺติตพฺพนฺติ อาห ‘‘สมฺพาเธสุ หี’’ติอาทิฯ นิกฺขมโนกาโสติ ปฐมตรํ นิกฺขโนฺตกาโสฯ ปฎิปาฎิยาติ วุฑฺฒปฎิปาฎิยาฯ ธุเรติ เคหทฺวารสฺส สมีเปฯ ธุรสโทฺท หิ อิธ สมีปวาจโกฯ นวกา อโนฺตเคเห เจ นิสินฺนา โหนฺตีติ โยชนาฯ อนฺตเรนาติ ภิกฺขูนํ วิวเรน, มเชฺฌน วาฯ วิรฬายาติ ตนุกายฯ
Nivattantenāti ettha kasmā ṭhānā nivattantenāti āha ‘‘bhattaggato’’ti. Kathaṃ kenākārena nivattitabbanti yojanā. Kasmā navakehi bhikkhūhi paṭhamataraṃ nivattitabbanti āha ‘‘sambādhesu hī’’tiādi. Nikkhamanokāsoti paṭhamataraṃ nikkhantokāso. Paṭipāṭiyāti vuḍḍhapaṭipāṭiyā. Dhureti gehadvārassa samīpe. Dhurasaddo hi idha samīpavācako. Navakā antogehe ce nisinnā hontīti yojanā. Antarenāti bhikkhūnaṃ vivarena, majjhena vā. Viraḷāyāti tanukāya.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / จูฬวคฺคปาฬิ • Cūḷavaggapāḷi / ๕. ภตฺตคฺควตฺตกถา • 5. Bhattaggavattakathā
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / จูฬวคฺค-อฎฺฐกถา • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ภตฺตคฺควตฺตกถา • Bhattaggavattakathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ภตฺตคฺควตฺตกถาวณฺณนา • Bhattaggavattakathāvaṇṇanā
