Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
భత్తగ్గవత్తకథావణ్ణనా
Bhattaggavattakathāvaṇṇanā
౩౬౪. మనుస్సానం పరివిసనట్ఠానన్తి యత్థ మనుస్సా సపుత్తదారా ఆవసిత్వా దేన్తి. హత్థధోవనఉదకం సన్ధాయాతి భుత్తావిస్స భోజనావసానే హత్థధోవనఉదకం సన్ధాయ. తేనేవాహ ‘‘అన్తరా పిపాసితేన పన…పే॰… హత్థా న ధోవితబ్బా’’తి. పోత్థకేసు పన ‘‘పానీయం పివిత్వా హత్థా న ధోవితబ్బా’’తి లిఖన్తి, ‘‘హత్థా ధోవితబ్బా’’తి పాఠేన భవితబ్బన్తి అమ్హాకం ఖన్తి. అఞ్ఞథా ‘‘న తావ ఉదకన్తి ఇదం హత్థధోవనఉదకం సన్ధాయ వుత్త’’న్తి వత్వా ‘‘అన్తరా పిపాసితేన పనా’’తిఆదినా వుత్తవిసేసో న ఉపలబ్భతి. అథ మతం ‘‘న తావ థేరేన ఉదకం పటిగ్గహేతబ్బన్తి ఇదం కిం పానీయపటిగ్గహణం సన్ధాయ వుత్తం, ఉదాహు హత్థధోవనఉదకగ్గహణం సన్ధాయాతి ఆసఙ్కానివత్తనత్థం ‘ఇదం హత్థధోవనఉదకం సన్ధాయ వుత్త’న్తిఆది కథిత’’న్తి, తఞ్చ న, తత్థ ఆసఙ్కాయ ఏవ అసమ్భవతో. న హి భగవా ‘‘యావ అఞ్ఞే న భుత్తావినో హోన్తి, తావ పానీయం న పాతబ్బ’’న్తి వక్ఖతీతి సక్కా విఞ్ఞాతుం. యది చేతం పానీయపటిగ్గహణం సన్ధాయ వుత్తం, ‘‘న తావ థేరేన ఉదకం పటిగ్గహేతబ్బ’’న్తి ఉదకసద్దప్పయోగో చ న కత్తబ్బో సియా, అట్ఠకథాయఞ్చ ‘‘ఇదం హత్థధోవనఉదకం సన్ధాయ వుత్త’’న్తి వత్వా తేన నివత్తితబ్బమత్థం దస్సేన్తేన ‘‘అన్తరా పిపాసితేన పన గలే విలగ్గామిసేన వా పానీయం పివితబ్బ’’న్తి ఏత్తకమేవ వత్తబ్బం, ‘‘పానీయం పివిత్వా హత్థా న ధోవితబ్బా’’తి ఏవం పన న వత్తబ్బన్తి. ధురే నిసిన్నా హోన్తీతి ద్వారసమీపే నిసిన్నా హోన్తి.
364.Manussānaṃ parivisanaṭṭhānanti yattha manussā saputtadārā āvasitvā denti. Hatthadhovanaudakaṃ sandhāyāti bhuttāvissa bhojanāvasāne hatthadhovanaudakaṃ sandhāya. Tenevāha ‘‘antarā pipāsitena pana…pe… hatthā na dhovitabbā’’ti. Potthakesu pana ‘‘pānīyaṃ pivitvā hatthā na dhovitabbā’’ti likhanti, ‘‘hatthā dhovitabbā’’ti pāṭhena bhavitabbanti amhākaṃ khanti. Aññathā ‘‘na tāva udakanti idaṃ hatthadhovanaudakaṃ sandhāya vutta’’nti vatvā ‘‘antarā pipāsitena panā’’tiādinā vuttaviseso na upalabbhati. Atha mataṃ ‘‘na tāva therena udakaṃ paṭiggahetabbanti idaṃ kiṃ pānīyapaṭiggahaṇaṃ sandhāya vuttaṃ, udāhu hatthadhovanaudakaggahaṇaṃ sandhāyāti āsaṅkānivattanatthaṃ ‘idaṃ hatthadhovanaudakaṃ sandhāya vutta’ntiādi kathita’’nti, tañca na, tattha āsaṅkāya eva asambhavato. Na hi bhagavā ‘‘yāva aññe na bhuttāvino honti, tāva pānīyaṃ na pātabba’’nti vakkhatīti sakkā viññātuṃ. Yadi cetaṃ pānīyapaṭiggahaṇaṃ sandhāya vuttaṃ, ‘‘na tāva therena udakaṃ paṭiggahetabba’’nti udakasaddappayogo ca na kattabbo siyā, aṭṭhakathāyañca ‘‘idaṃ hatthadhovanaudakaṃ sandhāya vutta’’nti vatvā tena nivattitabbamatthaṃ dassentena ‘‘antarā pipāsitena pana gale vilaggāmisena vā pānīyaṃ pivitabba’’nti ettakameva vattabbaṃ, ‘‘pānīyaṃ pivitvā hatthā na dhovitabbā’’ti evaṃ pana na vattabbanti. Dhure nisinnā hontīti dvārasamīpe nisinnā honti.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / చూళవగ్గపాళి • Cūḷavaggapāḷi / ౫. భత్తగ్గవత్తకథా • 5. Bhattaggavattakathā
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / చూళవగ్గ-అట్ఠకథా • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / భత్తగ్గవత్తకథా • Bhattaggavattakathā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / అనుమోదనవత్తకథావణ్ణనా • Anumodanavattakathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / భత్తగ్గవత్తకథావణ్ణనా • Bhattaggavattakathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi / ౫. భత్తగ్గవత్తకథా • 5. Bhattaggavattakathā