| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
៧. ភាវនាសុត្តវណ្ណនា
7. Bhāvanāsuttavaṇṇanā
៧១. សត្តមេ អននុយុត្តស្សាតិ ន យុត្តប្បយុត្តស្ស ហុត្វា វិហរតោ។ សេយ្យថាបិ, ភិក្ខវេ, កុក្កុដិយា អណ្ឌានីតិ ឥមា កណ្ហបក្ខសុក្កបក្ខវសេន ទ្វេ ឧបមា វុត្តា។ តាសុ កណ្ហបក្ខូបមា អត្ថស្ស អសាធិកា, ឥតរា សាធិកាតិ សុក្កបក្ខូបមាយ ឯវ អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ សេយ្យថាតិ ឱបម្មត្ថេ និបាតោ។ អបីតិ សម្ភាវនត្ថេ។ ឧភយេនាបិ សេយ្យថាបិ នាម, ភិក្ខវេតិ ទស្សេតិ។ កុក្កុដិយា អណ្ឌានិ អដ្ឋ វា ទស វា ទ្វាទស វាតិ ឯត្ថ បន កិញ្ចាបិ កុក្កុដិយា វុត្តប្បការតោ ឩនាធិកានិបិ អណ្ឌានិ ហោន្តិ, វចនសិលិដ្ឋតាយ បនេតំ វុត្តំ។ ឯវញ្ហិ លោកេ សិលិដ្ឋំ វចនំ ហោតិ។ តានស្សូតិ តានិ អស្សុ, ភវេយ្យុន្តិ អត្ថោ។ កុក្កុដិយា សម្មា អធិសយិតានីតិ តាយ ជនេត្តិយា កុក្កុដិយា បក្ខេ បសារេត្វា តេសំ ឧបរិ សយន្តិយា សម្មា អធិសយិតានិ។ សម្មា បរិសេទិតានីតិ កាលេន កាលំ ឧតុំ គណ្ហាបេន្តិយា សុដ្ឋុ សមន្តតោ សេទិតានិ, ឧស្មីកតានីតិ វុត្តំ ហោតិ។ សម្មា បរិភាវិតានីតិ កាលេន កាលំ សុដ្ឋុ សមន្តតោ ភាវិតានិ, កុក្កុដគន្ធំ គាហាបិតានីតិ អត្ថោ។
71. Sattame ananuyuttassāti na yuttappayuttassa hutvā viharato. Seyyathāpi, bhikkhave, kukkuṭiyā aṇḍānīti imā kaṇhapakkhasukkapakkhavasena dve upamā vuttā. Tāsu kaṇhapakkhūpamā atthassa asādhikā, itarā sādhikāti sukkapakkhūpamāya eva attho veditabbo. Seyyathāti opammatthe nipāto. Apīti sambhāvanatthe. Ubhayenāpi seyyathāpi nāma, bhikkhaveti dasseti. Kukkuṭiyā aṇḍāni aṭṭha vā dasa vā dvādasa vāti ettha pana kiñcāpi kukkuṭiyā vuttappakārato ūnādhikānipi aṇḍāni honti, vacanasiliṭṭhatāya panetaṃ vuttaṃ. Evañhi loke siliṭṭhaṃ vacanaṃ hoti. Tānassūti tāni assu, bhaveyyunti attho. Kukkuṭiyā sammā adhisayitānīti tāya janettiyā kukkuṭiyā pakkhe pasāretvā tesaṃ upari sayantiyā sammā adhisayitāni. Sammā pariseditānīti kālena kālaṃ utuṃ gaṇhāpentiyā suṭṭhu samantato seditāni, usmīkatānīti vuttaṃ hoti. Sammāparibhāvitānīti kālena kālaṃ suṭṭhu samantato bhāvitāni, kukkuṭagandhaṃ gāhāpitānīti attho.
កិញ្ចាបិ តស្សា កុក្កុដិយាតិ តស្សា កុក្កុដិយា ឥមំ តិវិធកិរិយាករណេន អប្បមាទំ កត្វា កិញ្ចាបិ ន ឯវំ ឥច្ឆា ឧប្បជ្ជេយ្យ។ អថ ខោ ភព្ពាវ តេតិ អថ ខោ តេ កុក្កុដបោតកា វុត្តនយេន សោត្ថិនា អភិនិព្ភិជ្ជិតុំ ភព្ពាវ។ តេ ហិ យស្មា តាយ កុក្កុដិយា ឯវំ តីហាការេហិ តានិ អណ្ឌានិ បរិបាលិយមានានិ ន បូតីនិ ហោន្តិ។ យោបិ នេសំ អល្លសិនេហោ, សោ បរិយាទានំ គច្ឆតិ, កបាលំ តនុកំ ហោតិ, បាទនខសិខា ច មុខតុណ្ឌកញ្ច ខរំ ហោតិ, សយម្បិ បរិណាមំ គច្ឆតិ។ កបាលស្ស តនុត្តា ពហិទ្ធា អាលោកោ អន្តោ បញ្ញាយតិ, តស្មា ‘‘ចិរំ វត មយំ សំកុដិតហត្ថបាទា សម្ពាធេ សយិម្ហ, អយញ្ច ពហិ អាលោកោ ទិស្សតិ, ឯត្ថ ទានិ នោ សុខវិហារោ ភវិស្សតី’’តិ និក្ខមិតុកាមា ហុត្វា កបាលំ បាទេន បហរន្តិ, គីវំ បសារេន្តិ, តតោ តំ កបាលំ ទ្វេធា ភិជ្ជតិ។ អថ តេ បក្ខេ វិធុនន្តា តំខណានុរូបំ វិរវន្តា និក្ខមន្តិយេវ។ និក្ខមន្តា ច គាមក្ខេត្តំ ឧបសោភយមានា វិចរន្តិ។
Kiñcāpi tassā kukkuṭiyāti tassā kukkuṭiyā imaṃ tividhakiriyākaraṇena appamādaṃ katvā kiñcāpi na evaṃ icchā uppajjeyya. Atha kho bhabbāva teti atha kho te kukkuṭapotakā vuttanayena sotthinā abhinibbhijjituṃ bhabbāva. Te hi yasmā tāya kukkuṭiyā evaṃ tīhākārehi tāni aṇḍāni paripāliyamānāni na pūtīni honti. Yopi nesaṃ allasineho, so pariyādānaṃ gacchati, kapālaṃ tanukaṃ hoti, pādanakhasikhā ca mukhatuṇḍakañca kharaṃ hoti, sayampi pariṇāmaṃ gacchati. Kapālassa tanuttā bahiddhā āloko anto paññāyati, tasmā ‘‘ciraṃ vata mayaṃ saṃkuṭitahatthapādā sambādhe sayimha, ayañca bahi āloko dissati, ettha dāni no sukhavihāro bhavissatī’’ti nikkhamitukāmā hutvā kapālaṃ pādena paharanti, gīvaṃ pasārenti, tato taṃ kapālaṃ dvedhā bhijjati. Atha te pakkhe vidhunantā taṃkhaṇānurūpaṃ viravantā nikkhamantiyeva. Nikkhamantā ca gāmakkhettaṃ upasobhayamānā vicaranti.
ឯវមេវ ខោតិ ឥទំ ឱបម្មសម្បដិបាទនំ។ តំ ឯវំ អត្ថេន សំសន្ទេត្វា វេទិតព្ពំ – តស្សា កុក្កុដិយា អណ្ឌេសុ អធិសយនាទិតិវិធកិរិយាករណំ វិយ ហិ ឥមស្ស ភិក្ខុនោ ភាវនំ អនុយុត្តកាលោ , កុក្កុដិយា តិវិធកិរិយាសម្បាទនេន អណ្ឌានំ អបូតិភាវោ វិយ ភាវនំ អនុយុត្តស្ស ភិក្ខុនោ តិវិធានុបស្សនាសម្បាទនេន វិបស្សនាញាណស្ស អបរិហានិ។ តស្សា តិវិធកិរិយាករណេន អណ្ឌានំ អល្លសិនេហបរិយាទានំ វិយ តស្ស ភិក្ខុនោ តិវិធានុបស្សនាសម្បាទនេន ភវត្តយានុគតនិកន្តិសិនេហបរិយាទានំ, អណ្ឌកបាលានំ តនុភាវោ វិយ ភិក្ខុនោ អវិជ្ជណ្ឌកោសស្ស តនុភាវោ, កុក្កុដបោតកានំ នខតុណ្ឌកានំ ថទ្ធភាវោ វិយ ភិក្ខុនោ វិបស្សនាញាណស្ស តិក្ខខរវិប្បសន្នសូរភាវោ, កុក្កុដបោតកានំ បរិណាមកាលោ វិយ ភិក្ខុនោ វិបស្សនាញាណស្ស បរិណាមកាលោ វឌ្ឍិកាលោ គព្ភគ្គហណកាលោ, កុក្កុដបោតកានំ បាទនខសិខាយ វា មុខតុណ្ឌកេន វា អណ្ឌកោសំ បទាលេត្វា បក្ខេ បប្ផោដេត្វា សោត្ថិនា អភិនិព្ភិទាកាលោ វិយ តស្ស ភិក្ខុនោ វិបស្សនាញាណគព្ភំ គណ្ហាបេត្វា វិចរន្តស្ស តជ្ជាតិកំ ឧតុសប្បាយំ វា ភោជនសប្បាយំ វា បុគ្គលសប្បាយំ វា ធម្មស្សវនសប្បាយំ វា លភិត្វា ឯកាសនេ និសិន្នស្សេវ វិបស្សនំ វឌ្ឍេន្តស្ស អនុបុព្ពាធិគតេន អរហត្តមគ្គេន អវិជ្ជណ្ឌកោសំ បទាលេត្វា អភិញ្ញាបក្ខេ បប្ផោដេត្វា សោត្ថិនា អរហត្តប្បត្តកាលោ វេទិតព្ពោ។
Evamevakhoti idaṃ opammasampaṭipādanaṃ. Taṃ evaṃ atthena saṃsandetvā veditabbaṃ – tassā kukkuṭiyā aṇḍesu adhisayanāditividhakiriyākaraṇaṃ viya hi imassa bhikkhuno bhāvanaṃ anuyuttakālo , kukkuṭiyā tividhakiriyāsampādanena aṇḍānaṃ apūtibhāvo viya bhāvanaṃ anuyuttassa bhikkhuno tividhānupassanāsampādanena vipassanāñāṇassa aparihāni. Tassā tividhakiriyākaraṇena aṇḍānaṃ allasinehapariyādānaṃ viya tassa bhikkhuno tividhānupassanāsampādanena bhavattayānugatanikantisinehapariyādānaṃ, aṇḍakapālānaṃ tanubhāvo viya bhikkhuno avijjaṇḍakosassa tanubhāvo, kukkuṭapotakānaṃ nakhatuṇḍakānaṃ thaddhabhāvo viya bhikkhuno vipassanāñāṇassa tikkhakharavippasannasūrabhāvo, kukkuṭapotakānaṃ pariṇāmakālo viya bhikkhuno vipassanāñāṇassa pariṇāmakālo vaḍḍhikālo gabbhaggahaṇakālo, kukkuṭapotakānaṃ pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṃ padāletvā pakkhe papphoṭetvā sotthinā abhinibbhidākālo viya tassa bhikkhuno vipassanāñāṇagabbhaṃ gaṇhāpetvā vicarantassa tajjātikaṃ utusappāyaṃ vā bhojanasappāyaṃ vā puggalasappāyaṃ vā dhammassavanasappāyaṃ vā labhitvā ekāsane nisinnasseva vipassanaṃ vaḍḍhentassa anupubbādhigatena arahattamaggena avijjaṇḍakosaṃ padāletvā abhiññāpakkhe papphoṭetvā sotthinā arahattappattakālo veditabbo.
យថា បន កុក្កុដបោតកានំ បរិណតភាវំ ញត្វា មាតាបិ អណ្ឌកោសំ ភិន្ទតិ, ឯវំ តថារូបស្ស ភិក្ខុនោ ញាណបរិបាកំ ញត្វា សត្ថាបិ –
Yathā pana kukkuṭapotakānaṃ pariṇatabhāvaṃ ñatvā mātāpi aṇḍakosaṃ bhindati, evaṃ tathārūpassa bhikkhuno ñāṇaparipākaṃ ñatvā satthāpi –
‘‘ឧច្ឆិន្ទ សិនេហមត្តនោ, កុមុទំ សារទិកំវ បាណិនា;
‘‘Ucchinda sinehamattano, kumudaṃ sāradikaṃva pāṇinā;
សន្តិមគ្គមេវ ព្រូហយ, និព្ពានំ សុគតេន ទេសិត’’ន្តិ។ (ធ. ប. ២៨៥) –
Santimaggameva brūhaya, nibbānaṃ sugatena desita’’nti. (dha. pa. 285) –
អាទិនា នយេន ឱភាសំ ផរិត្វា គាថាយ អវិជ្ជណ្ឌកោសំ បហរតិ។ សោ គាថាបរិយោសានេ អវិជ្ជណ្ឌកោសំ ភិន្ទិត្វា អរហត្តំ បាបុណាតិ។ តតោ បដ្ឋាយ យថា តេ កុក្កុដបោតកា គាមក្ខេត្តំ ឧបសោភយមានា តត្ថ វិចរន្តិ, ឯវំ អយម្បិ មហាខីណាសវោ និព្ពានារម្មណំ ផលសមាបត្តិំ អប្បេត្វា សង្ឃារាមំ ឧបសោភយមានោ វិចរតិ។
Ādinā nayena obhāsaṃ pharitvā gāthāya avijjaṇḍakosaṃ paharati. So gāthāpariyosāne avijjaṇḍakosaṃ bhinditvā arahattaṃ pāpuṇāti. Tato paṭṭhāya yathā te kukkuṭapotakā gāmakkhettaṃ upasobhayamānā tattha vicaranti, evaṃ ayampi mahākhīṇāsavo nibbānārammaṇaṃ phalasamāpattiṃ appetvā saṅghārāmaṃ upasobhayamāno vicarati.
ផលគណ្ឌស្សាតិ វឌ្ឍកិស្ស។ សោ ហិ ឱលម្ពកសង្ខាតំ ផលំ ចារេត្វា ទារូនំ គណ្ឌំ ហរតីតិ ផលគណ្ឌោតិ វុច្ចតិ។ វាសិជដេតិ វាសិទណ្ឌកស្ស គហណដ្ឋានេ។ ឯត្តកំ មេ អជ្ជ អាសវានំ ខីណន្តិ បព្ពជិតស្ស ហិ បព្ពជ្ជាសង្ខេបេន ឧទ្ទេសេន បរិបុច្ឆាយ យោនិសោមនសិការេន វត្តបដិបត្តិយា ច និច្ចកាលំ អាសវា ខីយន្តិ។ ឯវំ ខីយមានានំ បន នេសំ ‘‘ឯត្តកំ អជ្ជ ខីណំ ឯត្តកំ ហិយ្យោ’’តិ ឯវមស្ស ញាណំ ន ហោតីតិ អត្ថោ។ ឥមាយ ឧបមាយ វិបស្សនានិសំសោ ទីបិតោ។
Phalagaṇḍassāti vaḍḍhakissa. So hi olambakasaṅkhātaṃ phalaṃ cāretvā dārūnaṃ gaṇḍaṃ haratīti phalagaṇḍoti vuccati. Vāsijaṭeti vāsidaṇḍakassa gahaṇaṭṭhāne. Ettakaṃ me ajja āsavānaṃ khīṇanti pabbajitassa hi pabbajjāsaṅkhepena uddesena paripucchāya yonisomanasikārena vattapaṭipattiyā ca niccakālaṃ āsavā khīyanti. Evaṃ khīyamānānaṃ pana nesaṃ ‘‘ettakaṃ ajja khīṇaṃ ettakaṃ hiyyo’’ti evamassa ñāṇaṃ na hotīti attho. Imāya upamāya vipassanānisaṃso dīpito.
ហេមន្តិកេនាតិ ហេមន្តសមយេន។ បដិប្បស្សម្ភន្តីតិ ថិរភាវេន បរិហាយន្តិ។ ឯវមេវ ខោតិ ឯត្ថ មហាសមុទ្ទោ វិយ សាសនំ ទដ្ឋព្ពំ, នាវា វិយ យោគាវចរោ, នាវាយ មហាសមុទ្ទេ បរិយាយនំ វិយ ឥមស្ស ភិក្ខុនោ ឩនបញ្ចវស្សកាលេ អាចរិយុបជ្ឈាយានំ សន្តិកេ វិចរណំ, នាវាយ មហាសមុទ្ទឧទកេន ខជ្ជមានានំ ពន្ធនានំ តនុភាវោ វិយ ភិក្ខុនោ បព្ពជ្ជាសង្ខេបេន ឧទ្ទេសបរិបុច្ឆាទីហិយេវ សំយោជនានំ តនុភាវោ, នាវាយ ថលេ ឧក្ខិត្តកាលោ វិយ ភិក្ខុនោ និស្សយមុត្តកស្ស កម្មដ្ឋានំ គហេត្វា អរញ្ញេ វសនកាលោ, ទិវា វាតាតបេន សំសុស្សនំ វិយ វិបស្សនាញាណេន តណ្ហាសិនេហស្ស សំសុស្សនំ, រត្តិំ ហិមោទកេន តេមនំ វិយ កម្មដ្ឋានំ និស្សាយ ឧប្បន្នេន បីតិបាមោជ្ជេន ចិត្តតេមនំ, រត្តិន្ទិវំ វាតាតបេហិ ចេវ ហិមោទកេន ច បរិសុក្ខបរិតិន្តានំ ពន្ធនានំ ទុព្ពលភាវោ វិយ វិបស្សនាញាណបីតិបាមោជ្ជេហិ សំយោជនានំ ភិយ្យោសោមត្តាយ ទុព្ពលភាវោ, បាវុស្សកមេឃោ វិយ អរហត្តមគ្គញាណំ, មេឃវុដ្ឋិឧទកេន នាវាយ អន្តោបូតិភាវោ វិយ អារទ្ធវិបស្សកស្ស រូបសត្តកាទិវសេន វិបស្សនំ វឌ្ឍេន្តស្ស ឱក្ខាយមានេ បក្ខាយមានេ កម្មដ្ឋានេ ឯកទិវសំ ឧតុសប្បាយាទីនិ លទ្ធា ឯកបល្លង្កេន និសិន្នស្ស អរហត្តផលាធិគមោ។ បូតិពន្ធនាយ នាវាយ កិញ្ចិ កាលំ ឋានំ វិយ ខីណសំយោជនស្ស អរហតោ មហាជនំ អនុគ្គណ្ហន្តស្ស យាវតាយុកំ ឋានំ, បូតិពន្ធនាយ នាវាយ អនុបុព្ពេន ភិជ្ជិត្វា អបណ្ណត្តិកភាវូបគមោ វិយ ខីណាសវស្ស ឧបាទិន្នក្ខន្ធភេទេន អនុបាទិសេសាយ និព្ពានធាតុយា បរិនិព្ពុតស្ស អបណ្ណត្តិកភាវូបគមោតិ ឥមាយ ឧបមាយ សំយោជនានំ ទុព្ពលតា ទីបិតា។
Hemantikenāti hemantasamayena. Paṭippassambhantīti thirabhāvena parihāyanti. Evameva khoti ettha mahāsamuddo viya sāsanaṃ daṭṭhabbaṃ, nāvā viya yogāvacaro, nāvāya mahāsamudde pariyāyanaṃ viya imassa bhikkhuno ūnapañcavassakāle ācariyupajjhāyānaṃ santike vicaraṇaṃ, nāvāya mahāsamuddaudakena khajjamānānaṃ bandhanānaṃ tanubhāvo viya bhikkhuno pabbajjāsaṅkhepena uddesaparipucchādīhiyeva saṃyojanānaṃ tanubhāvo, nāvāya thale ukkhittakālo viya bhikkhuno nissayamuttakassa kammaṭṭhānaṃ gahetvā araññe vasanakālo, divā vātātapena saṃsussanaṃ viya vipassanāñāṇena taṇhāsinehassa saṃsussanaṃ, rattiṃ himodakena temanaṃ viya kammaṭṭhānaṃ nissāya uppannena pītipāmojjena cittatemanaṃ, rattindivaṃ vātātapehi ceva himodakena ca parisukkhaparitintānaṃ bandhanānaṃ dubbalabhāvo viya vipassanāñāṇapītipāmojjehi saṃyojanānaṃ bhiyyosomattāya dubbalabhāvo, pāvussakamegho viya arahattamaggañāṇaṃ, meghavuṭṭhiudakena nāvāya antopūtibhāvo viya āraddhavipassakassa rūpasattakādivasena vipassanaṃ vaḍḍhentassa okkhāyamāne pakkhāyamāne kammaṭṭhāne ekadivasaṃ utusappāyādīni laddhā ekapallaṅkena nisinnassa arahattaphalādhigamo. Pūtibandhanāya nāvāya kiñci kālaṃ ṭhānaṃ viya khīṇasaṃyojanassa arahato mahājanaṃ anuggaṇhantassa yāvatāyukaṃ ṭhānaṃ, pūtibandhanāya nāvāya anupubbena bhijjitvā apaṇṇattikabhāvūpagamo viya khīṇāsavassa upādinnakkhandhabhedena anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbutassa apaṇṇattikabhāvūpagamoti imāya upamāya saṃyojanānaṃ dubbalatā dīpitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៧. ភាវនាសុត្តំ • 7. Bhāvanāsuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ៧. ភាវនាសុត្តវណ្ណនា • 7. Bhāvanāsuttavaṇṇanā
