| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
7. භාවනාසුත්‌තවණ්‌ණනා
7. Bhāvanāsuttavaṇṇanā
71. සත්‌තමෙ අත්‌ථස්‌ස අසාධිකා ‘‘භාවනං අනනුයුත්‌තස්‌සා’’ති වුත්‌තත්‌තා. සම්‌භාවනත්‌ථෙති ‘‘අපි නාම එවං සියා’’ති විකප්‌පනත්‌ථො සම්‌භාවනත්‌ථො. එවඤ්‌හි ලොකෙ සිලිට්‌ඨවචනං හොතීති එකමෙව සඞ්‌ඛං අවත්‌වා අපරාය සඞ්‌ඛාය සද්‌ධිං වචනං ලොකෙ සිලිට්‌ඨවචනං හොති යථා ‘‘ද්‌වෙ වා තීණි වා උදකඵුසිතානී’’ති. සම්‌මා අධිසයිතානීති පාදාදීහි අත්‌තනා නෙසං කිඤ්‌චි උපඝාතං අකරොන්‌තියා බහිවාතාදිපරිස්‌සයපරිහරණත්‌ථං සම්‌මදෙව උපරි සයිතානි. උපරිඅත්‌ථො හෙත්‌ථ අධි-සද්‌දො. උතුං ගණ්‌හාපෙන්‌තියාති තෙසං අල්‌ලසිනෙහපරියාදානත්‌ථං අත්‌තනො කායුස්‌මාවසෙන උතුං ගණ්‌හාපෙන්‌තියා. තෙනාහ ‘‘උස්‌මීකතානී’’ති. සම්‌මා පරිභාවිතානීති සම්‌මදෙව සබ්‌බසො කුක්‌කුටවාසනාය වාසිතානි. තෙනාහ ‘‘කුක්‌කුටගන්‌ධං ගාහාපිතානී’’ති. එත්‌ථ ච සම්‌මාපරිසෙදනං කුක්‌කුටගන්‌ධපරිභාවනඤ්‌ච සම්‌මාඅධිසයනසම්‌මාපරිසෙදනනිප්‌ඵත්‌තියා ආනුභාවනිප්‌ඵාදිතන්‌ති දට්‌ඨබ්‌බං. සම්‌මාඅධිසයනෙනෙව හි ඉතරද්‌වයං ඉජ්‌ඣති. න හි සම්‌මාඅධිසයනතො විසුං සම්‌මාපරිසෙදනස්‌ස සම්‌මාපරිභාවනස්‌ස ච කාරණං අත්‌ථි. තෙන පන සද්‌ධිංයෙව ඉතරෙසං ද්‌වින්‌නම්‌පි ඉජ්‌ඣනතො වුත්‌තං.
71. Sattame atthassa asādhikā ‘‘bhāvanaṃ ananuyuttassā’’ti vuttattā. Sambhāvanattheti ‘‘api nāma evaṃ siyā’’ti vikappanattho sambhāvanattho. Evañhi loke siliṭṭhavacanaṃ hotīti ekameva saṅkhaṃ avatvā aparāya saṅkhāya saddhiṃ vacanaṃ loke siliṭṭhavacanaṃ hoti yathā ‘‘dve vā tīṇi vā udakaphusitānī’’ti. Sammā adhisayitānīti pādādīhi attanā nesaṃ kiñci upaghātaṃ akarontiyā bahivātādiparissayapariharaṇatthaṃ sammadeva upari sayitāni. Upariattho hettha adhi-saddo. Utuṃ gaṇhāpentiyāti tesaṃ allasinehapariyādānatthaṃ attano kāyusmāvasena utuṃ gaṇhāpentiyā. Tenāha ‘‘usmīkatānī’’ti. Sammā paribhāvitānīti sammadeva sabbaso kukkuṭavāsanāya vāsitāni. Tenāha ‘‘kukkuṭagandhaṃ gāhāpitānī’’ti. Ettha ca sammāparisedanaṃ kukkuṭagandhaparibhāvanañca sammāadhisayanasammāparisedananipphattiyā ānubhāvanipphāditanti daṭṭhabbaṃ. Sammāadhisayaneneva hi itaradvayaṃ ijjhati. Na hi sammāadhisayanato visuṃ sammāparisedanassa sammāparibhāvanassa ca kāraṇaṃ atthi. Tena pana saddhiṃyeva itaresaṃ dvinnampi ijjhanato vuttaṃ.
තිවිධකිරියාකරණෙනාති සම්‌මාඅධිසයනාදිතිවිධකිරියාකරණෙනාති අත්‌ථො. කිඤ්‌චාපි ‘‘එවං අහො වත මෙ’’තිආදිනා න ඉච්‌ඡා උප්‌පජ්‌ජෙය්‍ය කාරණස්‌ස පන සම්‌පාදිතත්‌තා, අථ ඛො භබ්‌බාව තෙ අභිනිබ්‌භිජ්‌ජිතුන්‌ති යොජනා. කස්‌මා භබ්‌බාති ආහ ‘‘තෙ හි යස්‌මා තායා’’තිආදි. සයම්‌පීති අණ්‌ඩානි. පරිණාමන්‌ති පරිපාකං බහිනික්‌ඛමනයොග්‍යතං. යථා කපාලස්‌ස තනුතා ආලොකස්‌ස අන්‌තො පඤ්‌ඤායමානස්‌ස කාරණං, තථා කපාලස්‌ස තනුතාය නඛසිඛාමුඛතුණ්‌ඩකානං ඛරතාය ච අල්‌ලසිනෙහපරියාදානං කාරණවචනන්‌ති දට්‌ඨබ්‌බං. තස්‌මාති ආලොකස්‌ස අන්‌තො පඤ්‌ඤායමානතො සයඤ්‌ච පරිපාකගතත්‌තා.
Tividhakiriyākaraṇenāti sammāadhisayanāditividhakiriyākaraṇenāti attho. Kiñcāpi ‘‘evaṃ aho vata me’’tiādinā na icchā uppajjeyya kāraṇassa pana sampāditattā, atha kho bhabbāva te abhinibbhijjitunti yojanā. Kasmā bhabbāti āha ‘‘te hi yasmā tāyā’’tiādi. Sayampīti aṇḍāni. Pariṇāmanti paripākaṃ bahinikkhamanayogyataṃ. Yathā kapālassa tanutā ālokassa anto paññāyamānassa kāraṇaṃ, tathā kapālassa tanutāya nakhasikhāmukhatuṇḍakānaṃ kharatāya ca allasinehapariyādānaṃ kāraṇavacananti daṭṭhabbaṃ. Tasmāti ālokassa anto paññāyamānato sayañca paripākagatattā.
ඔපම්‌මසම්‌පටිපාදනන්‌ති ඔපම්‌මත්‌ථස්‌ස උපමෙය්‍යෙන සම්‌මදෙව පටිපාදනං. තන්‌ති ඔපම්‌මසම්‌පටිපාදනං. එවන්‌ති ඉදානි වුච්‌චමානාකාරෙන. අත්‌ථෙනාති උපමෙය්‍යත්‌ථෙන සංසන්‌දෙත්‌වා සහ යොජෙත්‌වා. සම්‌පාදනෙන සම්‌පයුත්‌තධම්‌මවසෙන ඤාණස්‌ස තික්‌ඛභාවො වෙදිතබ්‌බො. ඤාණස්‌ස හි සභාවතො සතිනෙපක්‌කතො ච තික්‌ඛභාවො, සමාධිවසෙන ඛරභාවො, සද්‌ධාවසෙන විප්‌පසන්‌නභාවො. පරිණාමකාලොති බලවවිපස්‌සනාකාලො. වඩ්‌ඪිකාලොති වුට්‌ඨානගාමිනිවිපස්‌සනාකාලො. අනුලොමට්‌ඨානියා හි විපස්‌සනා ගහිතගබ්‌භා නාම තදා මග්‌ගගබ්‌භස්‌ස ගහිතත්‌තා. තජ්‌ජාතිකන්‌ති තස්‌ස විපස්‌සනානුයොගස්‌ස අනුරූපං. සත්‌ථාපි අවිජ්‌ජණ්‌ඩකොසං පහරති, දෙසනාපි විනෙය්‍යසන්‌තානගතං අවිජ්‌ජණ්‌ඩකොසං පහරති, යථාඨානෙ ඨාතුං න දෙති.
Opammasampaṭipādananti opammatthassa upameyyena sammadeva paṭipādanaṃ. Tanti opammasampaṭipādanaṃ. Evanti idāni vuccamānākārena. Atthenāti upameyyatthena saṃsandetvā saha yojetvā. Sampādanena sampayuttadhammavasena ñāṇassa tikkhabhāvo veditabbo. Ñāṇassa hi sabhāvato satinepakkato ca tikkhabhāvo, samādhivasena kharabhāvo, saddhāvasena vippasannabhāvo. Pariṇāmakāloti balavavipassanākālo. Vaḍḍhikāloti vuṭṭhānagāminivipassanākālo. Anulomaṭṭhāniyā hi vipassanā gahitagabbhā nāma tadā maggagabbhassa gahitattā. Tajjātikanti tassa vipassanānuyogassa anurūpaṃ. Satthāpi avijjaṇḍakosaṃ paharati, desanāpi vineyyasantānagataṃ avijjaṇḍakosaṃ paharati, yathāṭhāne ṭhātuṃ na deti.
ඔලම්‌බකසඞ්‌ඛාතන්‌ති ඔලම්‌බකසුත්‌තසඞ්‌ඛාතං. ‘‘පල’’න්‌ති හි තස්‌ස සුත්‌තස්‌ස නාමං. චාරෙත්‌වා දාරුනො හෙට්‌ඨා දොසජානනත්‌ථං උස්‌සාපෙත්‌වා. ගණ්‌ඩං හරතීති පලගණ්‌ඩොති එතෙන ‘‘පලෙන ගණ්‌ඩහාරො පලගණ්‌ඩොති පච්‌ඡිමපදෙ උත්‌තරපදලොපෙන නිද්‌දෙසො’’ති දස්‌සෙති. ගහණට්‌ඨානෙති හත්‌ථෙන ගහෙතබ්‌බට්‌ඨානෙ . සම්‌මදෙව ඛිපීයන්‌ති එතෙන කායදුච්‌චරිතාදීනීති සඞ්‌ඛෙපො, පබ්‌බජ්‌ජාව සඞ්‌ඛෙපො පබ්‌බජ්‌ජාසඞ්‌ඛෙපො. තෙන විපස්‌සනං අනුයුඤ්‌ජන්‌තස්‌ස පුග්‌ගලස්‌ස අජානන්‌තස්‌සෙව ආසවානං පරික්‌ඛයො ඉධ විපස්‌සනානිසංසොති අධිප්‌පෙතො.
Olambakasaṅkhātanti olambakasuttasaṅkhātaṃ. ‘‘Pala’’nti hi tassa suttassa nāmaṃ. Cāretvā dāruno heṭṭhā dosajānanatthaṃ ussāpetvā. Gaṇḍaṃ haratīti palagaṇḍoti etena ‘‘palena gaṇḍahāro palagaṇḍoti pacchimapade uttarapadalopena niddeso’’ti dasseti. Gahaṇaṭṭhāneti hatthena gahetabbaṭṭhāne . Sammadeva khipīyanti etena kāyaduccaritādīnīti saṅkhepo, pabbajjāva saṅkhepo pabbajjāsaṅkhepo. Tena vipassanaṃ anuyuñjantassa puggalassa ajānantasseva āsavānaṃ parikkhayo idha vipassanānisaṃsoti adhippeto.
හෙමන්‌තිකෙන කාරණභූතෙන, භුම්‌මත්‌ථෙ වා එතං කරණවචනං, හෙමන්‌තිකෙති අත්‌ථො. පටිප්‌පස්‌සම්‌භන්‌තීති පටිප්‌පස්‌සද්‌ධඵලානි හොන්‌ති. තෙනාහ ‘‘පූතිකානි භවන්‌තී’’ති. මහාසමුද්‌දො විය සාසනං අගාධගම්‌භීරභාවතො. නාවා විය යොගාවචරො මහොඝුත්‌තරතො. පරියායනං වියාති පරිතො අපරාපරං යායනං විය. ඛජ්‌ජමානානන්‌ති ඛාදන්‌තෙන විය උදකෙන ඛෙපියමානබන්‌ධනානං. තනුභාවොති පරියුට්‌ඨානපවත්‌තියා අසමත්‌ථතාය දුබ්‌බලභාවො. විපස්‌සනාඤාණපීතිපාමොජ්‌ජෙහීති විපස්‌සනාඤාණසමුට්‌ඨිතෙහි පීතිපාමොජ්‌ජෙහි. ඔක්‌ඛායමානෙති විපස්‌සනාකම්‌මට්‌ඨානෙ වීථිප්‌පටිපාටියා ඔක්‌ඛායමානෙ, පටිසඞ්‌ඛානුපස්‌සනාය වා ඔක්‌ඛායමානෙ. සඞ්‌ඛාරුපෙක්‌ඛාය පක්‌ඛායමානෙ. දුබ්‌බලතා දීපිතා ‘‘අප්‌පකසිරෙනෙව සංයොජනානි පටිප්‌පස්‌සම්‌භන්‌ති, පූතිකානි භවන්‌තී’’ති වුත්‌තත්‌තා.
Hemantikena kāraṇabhūtena, bhummatthe vā etaṃ karaṇavacanaṃ, hemantiketi attho. Paṭippassambhantīti paṭippassaddhaphalāni honti. Tenāha ‘‘pūtikāni bhavantī’’ti. Mahāsamuddo viya sāsanaṃ agādhagambhīrabhāvato. Nāvā viya yogāvacaro mahoghuttarato. Pariyāyanaṃ viyāti parito aparāparaṃ yāyanaṃ viya. Khajjamānānanti khādantena viya udakena khepiyamānabandhanānaṃ. Tanubhāvoti pariyuṭṭhānapavattiyā asamatthatāya dubbalabhāvo. Vipassanāñāṇapītipāmojjehīti vipassanāñāṇasamuṭṭhitehi pītipāmojjehi. Okkhāyamāneti vipassanākammaṭṭhāne vīthippaṭipāṭiyā okkhāyamāne, paṭisaṅkhānupassanāya vā okkhāyamāne. Saṅkhārupekkhāya pakkhāyamāne. Dubbalatā dīpitā ‘‘appakasireneva saṃyojanāni paṭippassambhanti, pūtikāni bhavantī’’ti vuttattā.
භාවනාසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Bhāvanāsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 7. භාවනාසුත්‌තං • 7. Bhāvanāsuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 7. භාවනාසුත්‌තවණ්‌ණනා • 7. Bhāvanāsuttavaṇṇanā
