Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā)

    ೪. ಭಯಭೇರವಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

    4. Bhayabheravasuttavaṇṇanā

    ೩೪. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಭಯಭೇರವಸುತ್ತಂ। ತತ್ರಾಯಂ ಅಪುಬ್ಬಪದವಣ್ಣನಾ – ಅಥಾತಿ ಅವಿಚ್ಛೇದನತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ಖೋತಿ ಅವಧಾರಣತ್ಥೇ, ಭಗವತೋ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹಾರೇ ಅವಿಚ್ಛಿನ್ನೇಯೇವಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಜಾಣುಸ್ಸೋಣೀತಿ ನೇತಂ ತಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತೂಹಿ ಕತನಾಮಂ, ಅಪಿಚ ಖೋ ಠಾನನ್ತರಪಟಿಲಾಭಲದ್ಧಂ। ಜಾಣುಸ್ಸೋಣಿಟ್ಠಾನಂ ಕಿರ ನಾಮೇತಂ ಪುರೋಹಿತಟ್ಠಾನಂ, ತಂ ತಸ್ಸ ರಞ್ಞಾ ದಿನ್ನಂ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಜಾನುಸ್ಸೋಣೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಬ್ರಹ್ಮಂ ಅಣತೀತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ, ಮನ್ತೇ ಸಜ್ಝಾಯತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇದಮೇವ ಹಿ ಜಾತಿಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ನಿರುತ್ತಿವಚನಂ। ಅರಿಯಾ ಪನ ಬಾಹಿತಪಾಪತ್ತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ।

    34.Evaṃme sutanti bhayabheravasuttaṃ. Tatrāyaṃ apubbapadavaṇṇanā – athāti avicchedanatthe nipāto. Khoti avadhāraṇatthe, bhagavato sāvatthiyaṃ vihāre avicchinneyevāti vuttaṃ hoti. Jāṇussoṇīti netaṃ tassa mātāpitūhi katanāmaṃ, apica kho ṭhānantarapaṭilābhaladdhaṃ. Jāṇussoṇiṭṭhānaṃ kira nāmetaṃ purohitaṭṭhānaṃ, taṃ tassa raññā dinnaṃ, tasmā ‘‘jānussoṇī’’ti vuccati. Brahmaṃ aṇatīti brāhmaṇo, mante sajjhāyatīti attho. Idameva hi jātibrāhmaṇānaṃ niruttivacanaṃ. Ariyā pana bāhitapāpattā brāhmaṇāti vuccanti.

    ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ಯೇನಾತಿ ಭುಮ್ಮತ್ಥೇ ಕರಣವಚನಂ, ತಸ್ಮಾ ಯತ್ಥ ಭಗವಾ, ತತ್ಥ ಉಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಯೇನ ವಾ ಕಾರಣೇನ ಭಗವಾ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತಬ್ಬೋ, ತೇನ ಕಾರಣೇನ ಉಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಕೇನ ಚ ಕಾರಣೇನ ಭಗವಾ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತಬ್ಬೋ? ನಾನಪ್ಪಕಾರಗುಣವಿಸೇಸಾಧಿಗಮಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ, ಸಾದುಫಲೂಪಭೋಗಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ದಿಜಗಣೇಹಿ ನಿಚ್ಚಫಲಿತಮಹಾರುಕ್ಖೋ ವಿಯ।

    Yenabhagavā tenupasaṅkamīti yenāti bhummatthe karaṇavacanaṃ, tasmā yattha bhagavā, tattha upasaṅkamīti evamettha attho daṭṭhabbo. Yena vā kāraṇena bhagavā devamanussehi upasaṅkamitabbo, tena kāraṇena upasaṅkamīti evamettha attho daṭṭhabbo. Kena ca kāraṇena bhagavā upasaṅkamitabbo? Nānappakāraguṇavisesādhigamādhippāyena, sāduphalūpabhogādhippāyena dijagaṇehi niccaphalitamahārukkho viya.

    ಉಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ಚ ಗತೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾತಿ ಉಪಸಙ್ಕಮನಪರಿಯೋಸಾನದೀಪನಂ। ಅಥ ವಾ ಏವಂ ಗತೋ ತತೋ ಆಸನ್ನತರಂ ಠಾನಂ ಭಗವತೋ ಸಮೀಪಸಙ್ಖಾತಂ ಗನ್ತ್ವಾತಿಪಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದೀತಿ ಯಥಾ ಖಮನೀಯಾದೀನಿ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ಭಗವಾ ತೇನ, ಏವಂ ಸೋಪಿ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮಪ್ಪವತ್ತಮೋದೋ ಅಹೋಸಿ, ಸೀತೋದಕಂ ವಿಯ ಉಣ್ಹೋದಕೇನ ಸಮ್ಮೋದಿತಂ ಏಕೀಭಾವಂ ಅಗಮಾಸಿ। ಯಾಯ ಚ ‘‘ಕಚ್ಚಿ ತೇ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಖಮನೀಯಂ, ಕಚ್ಚಿ ಯಾಪನೀಯಂ, ಕಚ್ಚಿ ಭೋತೋ ಗೋತಮಸ್ಸ ಗೋತಮಸಾವಕಾನಞ್ಚ ಅಪ್ಪಾಬಾಧಂ ಅಪ್ಪಾತಙ್ಕಂ ಲಹುಟ್ಠಾನಂ ಬಲಂ ಫಾಸುವಿಹಾರೋ’’ತಿಆದಿಕಾಯ ಕಥಾಯ ಸಮ್ಮೋದಿ, ತಂ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜಸಙ್ಖಾತಸಮ್ಮೋದಜನನತೋ ಸಮ್ಮೋದಿತುಂ ಯುತ್ತಭಾವತೋ ಚ ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ, ಅತ್ಥಬ್ಯಞ್ಜನಮಧುರತಾಯ ಸುಚಿರಮ್ಪಿ ಕಾಲಂ ಸಾರೇತುಂ ನಿರನ್ತರಂ ಪವತ್ತೇತುಂ ಅರಹರೂಪತೋ ಸರಿತಬ್ಬಭಾವತೋ ಚ ಸಾರಾಣೀಯಂ। ಸುಯ್ಯಮಾನಸುಖತೋ ಚ ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ, ಅನುಸ್ಸರಿಯಮಾನಸುಖತೋ ಚ ಸಾರಣೀಯಂ। ತಥಾ ಬ್ಯಞ್ಜನಪರಿಸುದ್ಧತಾಯ ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ, ಅತ್ಥಪರಿಸುದ್ಧತಾಯ ಸಾರಣೀಯನ್ತಿ ಏವಂ ಅನೇಕೇಹಿ ಪರಿಯಾಯೇಹಿ ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಪರಿಯೋಸಾಪೇತ್ವಾ ನಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಯೇನತ್ಥೇನ ಆಗತೋ, ತಂ ಪುಚ್ಛಿತುಕಾಮೋ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ।

    Upasaṅkamīti ca gatoti vuttaṃ hoti. Upasaṅkamitvāti upasaṅkamanapariyosānadīpanaṃ. Atha vā evaṃ gato tato āsannataraṃ ṭhānaṃ bhagavato samīpasaṅkhātaṃ gantvātipi vuttaṃ hoti. Bhagavatā saddhiṃ sammodīti yathā khamanīyādīni pucchanto bhagavā tena, evaṃ sopi bhagavatā saddhiṃ samappavattamodo ahosi, sītodakaṃ viya uṇhodakena sammoditaṃ ekībhāvaṃ agamāsi. Yāya ca ‘‘kacci te, bho gotama, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ, kacci bhoto gotamassa gotamasāvakānañca appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāro’’tiādikāya kathāya sammodi, taṃ pītipāmojjasaṅkhātasammodajananato sammodituṃ yuttabhāvato ca sammodanīyaṃ, atthabyañjanamadhuratāya sucirampi kālaṃ sāretuṃ nirantaraṃ pavattetuṃ araharūpato saritabbabhāvato ca sārāṇīyaṃ. Suyyamānasukhato ca sammodanīyaṃ, anussariyamānasukhato ca sāraṇīyaṃ. Tathā byañjanaparisuddhatāya sammodanīyaṃ, atthaparisuddhatāya sāraṇīyanti evaṃ anekehi pariyāyehi sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā pariyosāpetvā niṭṭhāpetvā yenatthena āgato, taṃ pucchitukāmo ekamantaṃ nisīdi.

    ಏಕಮನ್ತನ್ತಿ ಭಾವನಪುಂಸಕನಿದ್ದೇಸೋ, ‘‘ವಿಸಮಂ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾ ಪರಿವತ್ತನ್ತೀ’’ತಿಆದೀಸು (ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೭೦) ವಿಯ। ತಸ್ಮಾ ಯಥಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ, ತಥಾ ನಿಸೀದೀತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಭುಮ್ಮತ್ಥೇ ವಾ ಏತಂ ಉಪಯೋಗವಚನಂ। ನಿಸೀದೀತಿ ಉಪಾವಿಸಿ। ಪಣ್ಡಿತಾ ಹಿ ಪುರಿಸಾ ಗರುಟ್ಠಾನಿಯಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಸನಕುಸಲತಾಯ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದನ್ತಿ, ಅಯಞ್ಚ ನೇಸಂ ಅಞ್ಞತರೋ, ತಸ್ಮಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ।

    Ekamantanti bhāvanapuṃsakaniddeso, ‘‘visamaṃ candimasūriyā parivattantī’’tiādīsu (a. ni. 4.70) viya. Tasmā yathā nisinno ekamantaṃ nisinno hoti, tathā nisīdīti evamettha attho daṭṭhabbo. Bhummatthe vā etaṃ upayogavacanaṃ. Nisīdīti upāvisi. Paṇḍitā hi purisā garuṭṭhāniyaṃ upasaṅkamitvā āsanakusalatāya ekamantaṃ nisīdanti, ayañca nesaṃ aññataro, tasmā ekamantaṃ nisīdi.

    ಕಥಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಪನ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತೀತಿ। ಛ ನಿಸಜ್ಜದೋಸೇ ವಜ್ಜೇತ್ವಾ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ, ಅತಿದೂರಂ ಅಚ್ಚಾಸನ್ನಂ ಉಪರಿವಾತಂ ಉನ್ನತಪದೇಸಂ ಅತಿಸಮ್ಮುಖಂ ಅತಿಪಚ್ಛಾತಿ। ಅತಿದೂರೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹಿ ಸಚೇ ಕಥೇತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ಉಚ್ಚಾಸದ್ದೇನ ಕಥೇತಬ್ಬಂ ಹೋತಿ। ಅಚ್ಚಾಸನ್ನೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಸಙ್ಘಟ್ಟನಂ ಕರೋತಿ। ಉಪರಿವಾತೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಸರೀರಗನ್ಧೇನ ಬಾಧತಿ। ಉನ್ನತಪ್ಪದೇಸೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಅಗಾರವಂ ಪಕಾಸೇತಿ। ಅತಿಸಮ್ಮುಖಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ಸಚೇ ದಟ್ಠುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ಚಕ್ಖುನಾ ಚಕ್ಖುಂ ಆಹಚ್ಚ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ ಹೋತಿ। ಅತಿಪಚ್ಛಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ಸಚೇ ದಟ್ಠುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ಗೀವಂ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ಅಯಮ್ಪಿ ಏತೇ ಛ ನಿಸಜ್ಜದೋಸೇ ವಜ್ಜೇತ್ವಾ ನಿಸೀದಿ, ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದೀ’’ತಿ।

    Kathaṃ nisinno pana ekamantaṃ nisinno hotīti. Cha nisajjadose vajjetvā. Seyyathidaṃ, atidūraṃ accāsannaṃ uparivātaṃ unnatapadesaṃ atisammukhaṃ atipacchāti. Atidūre nisinno hi sace kathetukāmo hoti, uccāsaddena kathetabbaṃ hoti. Accāsanne nisinno saṅghaṭṭanaṃ karoti. Uparivāte nisinno sarīragandhena bādhati. Unnatappadese nisinno agāravaṃ pakāseti. Atisammukhā nisinno sace daṭṭhukāmo hoti, cakkhunā cakkhuṃ āhacca daṭṭhabbaṃ hoti. Atipacchā nisinno sace daṭṭhukāmo hoti, gīvaṃ pasāretvā daṭṭhabbaṃ hoti. Tasmā ayampi ete cha nisajjadose vajjetvā nisīdi, tena vuttaṃ ‘‘ekamantaṃ nisīdī’’ti.

    ಯೇಮೇತಿ ಯೇ ಇಮೇ। ಕುಲಪುತ್ತಾತಿ ದುವಿಧಾ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಜಾತಿಕುಲಪುತ್ತಾ ಆಚಾರಕುಲಪುತ್ತಾ। ತತ್ಥ ‘‘ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ನಾಮ ಕುಲಪುತ್ತೋ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಥುಲ್ಲಕೋಟ್ಠಿಕೇ ಅಗ್ಗಕುಲಸ್ಸ ಪುತ್ತೋ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೨೯೪) ಏವಂ ಆಗತಾ ಉಚ್ಚಾಕುಲಪ್ಪಸುತಾ ಜಾತಿಕುಲಪುತ್ತಾ ನಾಮ। ‘‘ಯೇ ತೇ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಸದ್ಧಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೭೮) ಏವಂ ಆಗತಾ ಪನ ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ಕುಲೇ ಪಸುತಾಪಿ ಆಚಾರಸಮ್ಪನ್ನಾ ಆಚಾರಕುಲಪುತ್ತಾ ನಾಮ। ಇಧ ಪನ ದ್ವೀಹಿಪಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಕುಲಪುತ್ತಾಯೇವ।

    Yemeti ye ime. Kulaputtāti duvidhā kulaputtā jātikulaputtā ācārakulaputtā. Tattha ‘‘tena kho pana samayena raṭṭhapālo nāma kulaputto tasmiṃyeva thullakoṭṭhike aggakulassa putto’’ti (ma. ni. 2.294) evaṃ āgatā uccākulappasutā jātikulaputtā nāma. ‘‘Ye te kulaputtā saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā’’ti (ma. ni. 3.78) evaṃ āgatā pana yattha katthaci kule pasutāpi ācārasampannā ācārakulaputtā nāma. Idha pana dvīhipi kāraṇehi kulaputtāyeva.

    ಸದ್ಧಾತಿ ಸದ್ಧಾಯ। ಅಗಾರಸ್ಮಾತಿ ಅಗಾರತೋ। ಅನಗಾರಿಯನ್ತಿ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಭಿಕ್ಖುಭಾವಞ್ಚ। ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಪಿ ಹಿ ನತ್ಥೇತ್ಥ ಅಗಾರಿಯನ್ತಿ ಅನಗಾರಿಯಾ, ಅಗಾರಸ್ಸ ಹಿತಂ ಕಸಿಗೋರಕ್ಖಾದಿಕಮ್ಮಮೇತ್ಥ ನತ್ಥೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಭಿಕ್ಖುಪಿ ನತ್ಥೇತಸ್ಸ ಅಗಾರನ್ತಿ ಅನಗಾರೋ, ಅನಗಾರಸ್ಸ ಭಾವೋ ಅನಗಾರಿಯಂ। ಪಬ್ಬಜಿತಾತಿ ಉಪಗತಾ, ಏವಂ ಸಬ್ಬಥಾಪಿ ಅನಗಾರಿಯಸಙ್ಖಾತಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಭಿಕ್ಖುಭಾವಂ ವಾ ಉಪಗತಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮೋತಿ ಪುರತೋ ಗಾಮೀ ನಾಯಕೋ। ಬಹುಕಾರೋತಿ ಹಿತಕಿರಿಯಾಯ ಬಹೂಪಕಾರೋ। ಭವಂ ತೇಸಂ ಗೋತಮೋ ಸಮಾದಪೇತಾತಿ ತೇ ಕುಲಪುತ್ತೇ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಅಧಿಸೀಲಾದೀನಿ ಗಾಹೇತಾ ಸಿಕ್ಖಾಪೇತಾ। ಸಾ ಜನತಾತಿ ಸೋ ಜನಸಮೂಹೋ। ದಿಟ್ಠಾನುಗತಿಂ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ ದಸ್ಸನಾನುಗತಿಂ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ, ಯನ್ದಿಟ್ಠಿಕೋ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಯಂಖನ್ತಿಕೋ ಯಂರುಚಿಕೋ, ತೇಪಿ ತನ್ದಿಟ್ಠಿಕಾ ಹೋನ್ತಿ ತಂಖನ್ತಿಕಾ ತಂರುಚಿಕಾತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Saddhāti saddhāya. Agārasmāti agārato. Anagāriyanti pabbajjaṃ bhikkhubhāvañca. Pabbajjāpi hi natthettha agāriyanti anagāriyā, agārassa hitaṃ kasigorakkhādikammamettha natthīti attho. Bhikkhupi natthetassa agāranti anagāro, anagārassa bhāvo anagāriyaṃ. Pabbajitāti upagatā, evaṃ sabbathāpi anagāriyasaṅkhātaṃ pabbajjaṃ bhikkhubhāvaṃ vā upagatāti vuttaṃ hoti. Pubbaṅgamoti purato gāmī nāyako. Bahukāroti hitakiriyāya bahūpakāro. Bhavaṃ tesaṃ gotamo samādapetāti te kulaputte bhavaṃ gotamo adhisīlādīni gāhetā sikkhāpetā. Sā janatāti so janasamūho. Diṭṭhānugatiṃ āpajjatīti dassanānugatiṃ paṭipajjati, yandiṭṭhiko bhavaṃ gotamo yaṃkhantiko yaṃruciko, tepi tandiṭṭhikā honti taṃkhantikā taṃrucikāti attho.

    ಕಸ್ಮಾ ಪನಾಯಂ ಏವಮಾಹಾತಿ? ಏಸ ಕಿರ ಪುಬ್ಬೇ ಅನೇಕೇ ಕುಲಪುತ್ತೇ ಅಗಾರಮಜ್ಝೇ ವಸನ್ತೇ ದೇವಪುತ್ತೇ ವಿಯ ಪಞ್ಚಹಿ ಕಾಮಗುಣೇಹಿ ಪರಿಚಾರಿಯಮಾನೇ ಅನ್ತೋ ಚ ಬಹಿ ಚ ಸುಸಂವಿಹಿತಾರಕ್ಖೇ ದಿಸ್ವಾ, ತೇ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಭಗವತೋ ಮಧುರರಸಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ಸದ್ಧಾಯ ಘರಾ ನಿಕ್ಖಮ್ಮ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಘಾಸಚ್ಛಾದನಪರಮತಾಯ ಸನ್ತುಟ್ಠೇ ಆರಞ್ಞಕೇಸು ಸೇನಾಸನೇಸು ಕೇನಚಿ ಅರಕ್ಖಿಯಮಾನೇಪಿ ಅನುಸ್ಸಙ್ಕಿತಾಪರಿಸಙ್ಕಿತೇ ಹಟ್ಠಪಹಟ್ಠೇ ಉದಗ್ಗುದಗ್ಗೇ ಅದ್ದಸ, ದಿಸ್ವಾ ಚ ಇಮೇಸಂ ಕುಲಪುತ್ತಾನಂ ‘‘ಅಯಂ ಫಾಸುವಿಹಾರೋ ಕಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಉಪ್ಪನ್ನೋ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇನ್ತೋ ‘‘ಸಮಣಂ ಗೋತಮ’’ನ್ತಿ ಭಗವತಿ ಪಸಾದಂ ಅಲತ್ಥ। ಸೋ ತಂ ಪಸಾದಂ ನಿವೇದೇತುಂ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕಂ ಆಗತೋ, ತಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ।

    Kasmā panāyaṃ evamāhāti? Esa kira pubbe aneke kulaputte agāramajjhe vasante devaputte viya pañcahi kāmaguṇehi paricāriyamāne anto ca bahi ca susaṃvihitārakkhe disvā, te aparena samayena bhagavato madhurarasaṃ dhammadesanaṃ sutvā saddhāya gharā nikkhamma pabbajitvā ghāsacchādanaparamatāya santuṭṭhe āraññakesu senāsanesu kenaci arakkhiyamānepi anussaṅkitāparisaṅkite haṭṭhapahaṭṭhe udaggudagge addasa, disvā ca imesaṃ kulaputtānaṃ ‘‘ayaṃ phāsuvihāro kaṃ nissāya uppanno’’ti cintento ‘‘samaṇaṃ gotama’’nti bhagavati pasādaṃ alattha. So taṃ pasādaṃ nivedetuṃ bhagavato santikaṃ āgato, tasmā evamāha.

    ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ತಂ ವಚನಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ತೋ ಅಬ್ಭನುಮೋದನ್ತೋ ಚ ಏವಮೇತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿಆದಿಮಾಹ। ವಚನಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಾನುಮೋದನತ್ಥೋಯೇವ ಹಿ ಏತ್ಥ ಅಯಂ ಏವನ್ತಿ ನಿಪಾತೋ। ಮಮಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸಾತಿ ಮಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ। ಸದ್ಧಾತಿ ಸದ್ಧಾಯೇವ। ನ ಇಣಟ್ಠಾ ನ ಭಯಟ್ಟಾತಿಆದೀನಿ ಸನ್ಧಾಯಾಹ। ಈದಿಸಾನಂಯೇವ ಹಿ ಭಗವಾ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮೋ, ನ ಇತರೇಸಂ। ದುರಭಿಸಮ್ಭವಾನಿ ಹೀತಿ ಸಮ್ಭವಿತುಂ ದುಕ್ಖಾನಿ ದುಸ್ಸಹಾನಿ, ನ ಸಕ್ಕಾ ಅಪ್ಪೇಸಕ್ಖೇಹಿ ಅಜ್ಝೋಗಾಹಿತುನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನೀತಿ ಅರಞ್ಞಾನಿ ಚ ವನಪತ್ಥಾನಿ ಚ। ತತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಅಭಿಧಮ್ಮೇ ನಿಪ್ಪರಿಯಾಯೇನ, ‘‘ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಬಹಿ ಇನ್ದಖಿಲಾ ಸಬ್ಬಮೇತಂ ಅರಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ತಥಾಪಿ ಯನ್ತಂ ‘‘ಪಞ್ಚಧನುಸತಿಕಂ ಪಚ್ಛಿಮ’’ನ್ತಿ ಆರಞ್ಞಿಕಙ್ಗನಿಪ್ಫಾದಕಂ ಸೇನಾಸನಂ ವುತ್ತಂ, ತದೇವ ಅಧಿಪ್ಪೇತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Athassa bhagavā taṃ vacanaṃ sampaṭicchanto abbhanumodanto ca evametaṃ brāhmaṇātiādimāha. Vacanasampaṭicchanānumodanatthoyeva hi ettha ayaṃ evanti nipāto. Mamaṃ uddissāti maṃ uddissa. Saddhāti saddhāyeva. Na iṇaṭṭhā na bhayaṭṭātiādīni sandhāyāha. Īdisānaṃyeva hi bhagavā pubbaṅgamo, na itaresaṃ. Durabhisambhavāni hīti sambhavituṃ dukkhāni dussahāni, na sakkā appesakkhehi ajjhogāhitunti vuttaṃ hoti. Araññavanapatthānīti araññāni ca vanapatthāni ca. Tattha kiñcāpi abhidhamme nippariyāyena, ‘‘nikkhamitvā bahi indakhilā sabbametaṃ arañña’’nti vuttaṃ, tathāpi yantaṃ ‘‘pañcadhanusatikaṃ pacchima’’nti āraññikaṅganipphādakaṃ senāsanaṃ vuttaṃ, tadeva adhippetanti veditabbaṃ.

    ವನಪತ್ಥನ್ತಿ ಗಾಮನ್ತಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಅನುಪಚಾರಟ್ಠಾನಂ, ಯತ್ಥ ನ ಕಸೀಯತಿ ನ ವಪೀಯತಿ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ ‘‘ವನಪತ್ಥನ್ತಿ ದೂರಾನಮೇತಂ ಸೇನಾಸನಾನಂ ಅಧಿವಚನಂ, ವನಪತ್ಥನ್ತಿ ವನಸಣ್ಡಾನಮೇತಂ ಸೇನಾಸನಾನಂ, ವನಪತ್ಥನ್ತಿ ಭಿಂಸನಕಾನಮೇತಂ, ವನಪತ್ಥನ್ತಿ ಸಲೋಮಹಂಸಾನಮೇತಂ, ವನಪತ್ಥನ್ತಿ ಪರಿಯನ್ತಾನಮೇತಂ, ವನಪತ್ಥನ್ತಿ ನ ಮನುಸ್ಸೂಪಚಾರಾನಮೇತಂ ಸೇನಾಸನಾನಂ ಅಧಿವಚನ’’ನ್ತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ಪರಿಯನ್ತಾನನ್ತಿ ಇಮಮೇಕಂ ಪರಿಯಾಯಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಸೇಸಪರಿಯಾಯೇಹಿ ವನಪತ್ಥಾನಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನೀ। ಪನ್ತಾನೀತಿ ಪರಿಯನ್ತಾನಿ ಅತಿದೂರಾನಿ। ದುಕ್ಕರಂ ಪವಿವೇಕನ್ತಿ ಕಾಯವಿವೇಕಂ ದುಕ್ಕರಂ। ದುರಭಿರಮನ್ತಿ ಅಭಿರಮಿತುಂ ನ ಸುಖಂ। ಏಕತ್ತೇತಿ ಏಕೀಭಾವೇ। ಕಿಂ ದಸ್ಸೇತಿ? ಕಾಯವಿವೇಕೇ ಕತೇಪಿ ತತ್ಥ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿರಮಾಪೇತುಂ ದುಕ್ಕರಂ। ದ್ವಯಂದ್ವಯಾರಾಮೋ ಹಿ ಅಯಂ ಲೋಕೋತಿ। ಹರನ್ತಿ ಮಞ್ಞೇತಿ ಹರನ್ತಿ ವಿಯ ಘಸನ್ತಿ ವಿಯ। ಮನೋತಿ ಮನಂ। ಸಮಾಧಿಂ ಅಲಭಮಾನಸ್ಸಾತಿ ಉಪಚಾರಸಮಾಧಿಂ ವಾ ಅಪ್ಪನಾಸಮಾಧಿಂ ವಾ ಅಲಭನ್ತಸ್ಸ। ಕಿಂ ದಸ್ಸೇತಿ? ಈದಿಸಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ತಿಣಪಣ್ಣಮಿಗಾದಿಸದ್ದೇಹಿ ವಿವಿಧೇಹಿ ಚ ಭಿಂಸನಕೇಹಿ ವನಾನಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಕ್ಖಿಪನ್ತಿ ಮಞ್ಞೇತಿ, ಸಬ್ಬಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸದ್ಧಾಪಬ್ಬಜಿತಾನಂ ಕುಲಪುತ್ತಾನಂ ಅರಞ್ಞವಾಸೇ (ವಿಭ॰ ೫೨೯) ವಿಮ್ಹಿತೋ ಆಹ।

    Vanapatthanti gāmantaṃ atikkamitvā manussānaṃ anupacāraṭṭhānaṃ, yattha na kasīyati na vapīyati. Vuttampi cetaṃ ‘‘vanapatthanti dūrānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ, vanapatthanti vanasaṇḍānametaṃ senāsanānaṃ, vanapatthanti bhiṃsanakānametaṃ, vanapatthanti salomahaṃsānametaṃ, vanapatthanti pariyantānametaṃ, vanapatthanti na manussūpacārānametaṃ senāsanānaṃ adhivacana’’nti. Ettha ca pariyantānanti imamekaṃ pariyāyaṃ ṭhapetvā sesapariyāyehi vanapatthāni veditabbānī. Pantānīti pariyantāni atidūrāni. Dukkaraṃ pavivekanti kāyavivekaṃ dukkaraṃ. Durabhiramanti abhiramituṃ na sukhaṃ. Ekatteti ekībhāve. Kiṃ dasseti? Kāyaviveke katepi tattha cittaṃ abhiramāpetuṃ dukkaraṃ. Dvayaṃdvayārāmo hi ayaṃ lokoti. Haranti maññeti haranti viya ghasanti viya. Manoti manaṃ. Samādhiṃ alabhamānassāti upacārasamādhiṃ vā appanāsamādhiṃ vā alabhantassa. Kiṃ dasseti? Īdisassa bhikkhuno tiṇapaṇṇamigādisaddehi vividhehi ca bhiṃsanakehi vanāni cittaṃ vikkhipanti maññeti, sabbaṃ brāhmaṇo saddhāpabbajitānaṃ kulaputtānaṃ araññavāse (vibha. 529) vimhito āha.

    ಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತವಾರಕಥಾ

    Kāyakammantavārakathā

    ೩೫. ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ‘‘ಏವಮೇತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ’’ತಿಆದೀಹಿ ತಂ ತಂ ವಚನಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ಅಬ್ಭನುಮೋದಿತ್ವಾ ಚ ಯಸ್ಮಾ ಸೋಳಸಸು ಠಾನೇಸು ಆರಮ್ಮಣಪರಿಗ್ಗಹರಹಿತಾನಂಯೇವ ತಾದಿಸಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ದುರಭಿಸಮ್ಭವಾನಿ, ನ ತೇಸು ಆರಮ್ಮಣಪರಿಗ್ಗಾಹಯುತ್ತಾನಂ, ಅತ್ತನಾ ಚ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಸಮಾನೋ ತಾದಿಸೋ ಅಹೋಸಿ, ತಸ್ಮಾ ಅತ್ತನೋ ತಾದಿಸಾನಂ ಸೇನಾಸನಾನಂ ದುರಭಿಸಮ್ಭವತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ, ಮಯ್ಹಮ್ಪಿ ಖೋತಿಆದಿಮಾಹ।

    35. Athassa bhagavā purimanayeneva ‘‘evametaṃ brāhmaṇā’’tiādīhi taṃ taṃ vacanaṃ sampaṭicchitvā abbhanumoditvā ca yasmā soḷasasu ṭhānesu ārammaṇapariggaharahitānaṃyeva tādisāni senāsanāni durabhisambhavāni, na tesu ārammaṇapariggāhayuttānaṃ, attanā ca bodhisatto samāno tādiso ahosi, tasmā attano tādisānaṃ senāsanānaṃ durabhisambhavataṃ dassetuṃ, mayhampi khotiādimāha.

    ತತ್ಥ ಪುಬ್ಬೇವ ಸಮ್ಬೋಧಾತಿ ಸಮ್ಬೋಧತೋ ಪುಬ್ಬೇವ, ಅರಿಯಮಗ್ಗಪ್ಪತ್ತಿತೋ ಅಪರಭಾಗೇಯೇವಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅನಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸಾತಿ ಅಪ್ಪಟಿವಿದ್ಧಚತುಸಚ್ಚಸ್ಸ। ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸೇವ ಸತೋತಿ ಬುಜ್ಝನಕಸತ್ತಸ್ಸೇವ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಧಿಗನ್ತುಂ ಅರಹಸತ್ತಸ್ಸೇವ ಸತೋ, ಬೋಧಿಯಾ ವಾ ಸತ್ತಸ್ಸೇವ ಲಗ್ಗಸ್ಸೇವ ಸತೋ। ದೀಪಙ್ಕರಸ್ಸ ಹಿ ಭಗವತೋ ಪಾದಮೂಲೇ ಅಟ್ಠಧಮ್ಮಸಮೋಧಾನೇನ ಅಭಿನೀಹಾರಸಮಿದ್ಧಿತೋ ಪಭುತಿ ತಥಾಗತೋ ಬೋಧಿಯಾ ಸತ್ತೋ ಲಗ್ಗೋ ‘‘ಪತ್ತಬ್ಬಾ ಮಯಾ ಏಸಾ’’ತಿ ತದಧಿಗಮಾಯ ಪರಕ್ಕಮಂ ಅಮುಞ್ಚನ್ತೋಯೇವ ಆಗತೋ, ತಸ್ಮಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹನ್ತಿ ತಸ್ಸ ಏವಂ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸೇವ ಸತೋ ಮಯ್ಹಂ। ಯೇ ಖೋ ಕೇಚಿ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾತಿ ಯೇ ಕೇಚಿ ಪಬ್ಬಜ್ಜೂಪಗತಾ ವಾ ಭೋವಾದಿನೋ ವಾ।

    Tattha pubbeva sambodhāti sambodhato pubbeva, ariyamaggappattito aparabhāgeyevāti vuttaṃ hoti. Anabhisambuddhassāti appaṭividdhacatusaccassa. Bodhisattasseva satoti bujjhanakasattasseva sammāsambodhiṃ adhigantuṃ arahasattasseva sato, bodhiyā vā sattasseva laggasseva sato. Dīpaṅkarassa hi bhagavato pādamūle aṭṭhadhammasamodhānena abhinīhārasamiddhito pabhuti tathāgato bodhiyā satto laggo ‘‘pattabbā mayā esā’’ti tadadhigamāya parakkamaṃ amuñcantoyeva āgato, tasmā bodhisattoti vuccati. Tassa mayhanti tassa evaṃ bodhisattasseva sato mayhaṃ. Ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vāti ye keci pabbajjūpagatā vā bhovādino vā.

    ಅಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಾತಿ ಅಪರಿಸುದ್ಧೇನ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದಿನಾ ಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ। ಅಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಸನ್ದೋಸಹೇತೂತಿ ಅಪರಿಸುದ್ಧಸ್ಸ ಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ದೋಸಸ್ಸ ಹೇತು, ಅಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಕಾರಣಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಹವೇತಿ ಏಕಂಸವಚನೇ ನಿಪಾತೋ। ಅಕುಸಲನ್ತಿ ಸಾವಜ್ಜಂ ಅಕ್ಖೇಮಞ್ಚ। ಭಯಭೇರವನ್ತಿ ಭಯಞ್ಚ ಭೇರವಞ್ಚ। ಚಿತ್ತುತ್ರಾಸಸ್ಸ ಚ ಭಯಾನಕಾರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಚೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ತತ್ರ ಭಯಂ ಸಾವಜ್ಜಟ್ಠೇನ ಅಕುಸಲಂ, ಭೇರವಂ ಅಕ್ಖೇಮಟ್ಠೇನಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅವ್ಹಾಯನ್ತೀತಿ ಪಕ್ಕೋಸನ್ತಿ। ಕಥಂ? ತೇ ಹಿ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದೀನಿ ಕತ್ವಾ ‘‘ಮಯಂ ಅಯುತ್ತಮಕಮ್ಹಾ, ಸಚೇ ನೋ ತೇ ಜಾನೇಯ್ಯುಂ, ಯೇಸಂ ಅಪರಜ್ಝಿಮ್ಹಾ, ಇದಾನಿ ಅನುಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಅನಯಬ್ಯಸನಂ ಆಪಾದೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ ಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತರೇ ವಾ ಗುಮ್ಬನ್ತರೇ ವಾ ನಿಸೀದನ್ತಿ। ತೇ ‘‘ಅಪ್ಪಮತ್ತಕಮ್ಪಿ ತಿಣಸದ್ದಂ ವಾ ಪಣ್ಣಸದ್ದಂ ವಾ ಸುತ್ವಾ, ಇದಾನಿಮ್ಹಾ ನಟ್ಠಾ’’ತಿ ತಸನ್ತಿ ವಿತ್ತಸನ್ತಿ, ಆಗನ್ತ್ವಾ ಪರೇಹಿ ಪರಿವಾರಿತಾ ವಿಯ ಬದ್ಧಾ ವಧಿತಾ ವಿಯ ಚ ಹೋನ್ತಿ। ಏವಂ ತಂ ಭಯಭೇರವಂ ಅತ್ತನಿ ಸಮಾರೋಪನಟ್ಠೇನ ಅವ್ಹಾಯನ್ತಿ ಪಕ್ಕೋಸನ್ತಿ।

    Aparisuddhakāyakammantāti aparisuddhena pāṇātipātādinā kāyakammantena samannāgatā. Aparisuddhakāyakammantasandosahetūti aparisuddhassa kāyakammantasaṅkhātassa attano dosassa hetu, aparisuddhakāyakammantakāraṇāti vuttaṃ hoti. Haveti ekaṃsavacane nipāto. Akusalanti sāvajjaṃ akkhemañca. Bhayabheravanti bhayañca bheravañca. Cittutrāsassa ca bhayānakārammaṇassa cetaṃ adhivacanaṃ. Tatra bhayaṃ sāvajjaṭṭhena akusalaṃ, bheravaṃ akkhemaṭṭhenāti veditabbaṃ. Avhāyantīti pakkosanti. Kathaṃ? Te hi pāṇātipātādīni katvā ‘‘mayaṃ ayuttamakamhā, sace no te jāneyyuṃ, yesaṃ aparajjhimhā, idāni anubandhitvā anayabyasanaṃ āpādeyyu’’nti araññaṃ pavisitvā gacchantare vā gumbantare vā nisīdanti. Te ‘‘appamattakampi tiṇasaddaṃ vā paṇṇasaddaṃ vā sutvā, idānimhā naṭṭhā’’ti tasanti vittasanti, āgantvā parehi parivāritā viya baddhā vadhitā viya ca honti. Evaṃ taṃ bhayabheravaṃ attani samāropanaṭṭhena avhāyanti pakkosanti.

    ನ ಖೋ ಪನಾಹಂ…ಪೇ॰… ಪಟಿಸೇವಾಮೀತಿ ಅಹಂ ಖೋ ಪನ ಅಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ನ ಪಟಿಸೇವಾಮಿ। ಯೇ ಹಿ ವೋತಿ ಏತ್ಥ ವೋತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ। ಅರಿಯಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಬುದ್ಧಾ ಚ ಬುದ್ಧಸಾವಕಾ ಚ। ಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಾತಿ ಈದಿಸಾ ಹುತ್ವಾ। ತೇಸಮಹಂ ಅಞ್ಞತರೋತಿ ತೇಸಂ ಅಹಮ್ಪಿ ಏಕೋ ಅಞ್ಞತರೋ। ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಹಿ ಗಹಟ್ಠೋಪಿ ಪಬ್ಬಜಿತೋಪಿ ಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತೋವ ಹೋತಿ। ಭಿಯ್ಯೋತಿ ಅತಿರೇಕತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ಪಲ್ಲೋಮನ್ತಿ ಪನ್ನಲೋಮತಂ, ಖೇಮಂ ಸೋತ್ಥಿಭಾವನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಆಪಾದಿನ್ತಿ ಆಪಜ್ಜಿಂ, ಅತಿರೇಕಂ ಸೋತ್ಥಿಭಾವಂ ಅತಿರೇಕೇನ ವಾ ಸೋತ್ಥಿಭಾವಮಾಪಜ್ಜಿನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹಾರಾಯಾತಿ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹಾರತ್ಥಾಯ।

    Nakho panāhaṃ…pe… paṭisevāmīti ahaṃ kho pana aparisuddhakāyakammanto hutvā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni na paṭisevāmi. Ye hi voti ettha voti nipātamattaṃ. Ariyā vuccanti buddhā ca buddhasāvakā ca. Parisuddhakāyakammantāti īdisā hutvā. Tesamahaṃ aññataroti tesaṃ ahampi eko aññataro. Bodhisatto hi gahaṭṭhopi pabbajitopi parisuddhakāyakammantova hoti. Bhiyyoti atirekatthe nipāto. Pallomanti pannalomataṃ, khemaṃ sotthibhāvanti attho. Āpādinti āpajjiṃ, atirekaṃ sotthibhāvaṃ atirekena vā sotthibhāvamāpajjinti vuttaṃ hoti. Araññe vihārāyāti araññe vihāratthāya.

    ಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತವಾರಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Kāyakammantavārakathā niṭṭhitā.

    ವಚೀಕಮ್ಮನ್ತವಾರಾದಿವಣ್ಣನಾ

    Vacīkammantavārādivaṇṇanā

    ೩೬. ಏಸ ನಯೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ। ಅಯಂ ಪನ ವಿಸೇಸೋ, ವಚೀಕಮ್ಮನ್ತವಾರೇ ತಾವ ಅಪರಿಸುದ್ಧವಚೀಕಮ್ಮನ್ತಾತಿ ಅಪರಿಸುದ್ಧೇನ ಮುಸಾವಾದಾದಿನಾ ವಚೀಕಮ್ಮನ್ತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ। ತೇ ಕಥಂ ಭಯಭೇರವಂ ಅವ್ಹಾಯನ್ತಿ? ತೇ ಮುಸಾವಾದೇನ ಪರಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ಭಞ್ಜಿತ್ವಾ, ಪಿಸುಣವಾಚಾಯ ಮಿತ್ತಭೇದಂ ಕತ್ವಾ ಫರುಸವಾಚಾಯ ಪರೇಸಂ ಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ಮಮ್ಮಾನಿ ತುದಿತ್ವಾ ನಿರತ್ಥಕವಾಚಾಯ ಪರಸತ್ತಾನಂ ಕಮ್ಮನ್ತೇ ನಾಸೇತ್ವಾ ‘‘ಮಯಂ ಅಯುತ್ತಮಕಮ್ಹಾ, ಸಚೇ ನೋ ತೇ ಜಾನೇಯ್ಯುಂ, ಯೇಸಂ ಅಪರಜ್ಝಿಮ್ಹಾ, ಇದಾನಿ ಅನುಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಅನಯಬ್ಯಸನಂ ಪಾಪೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ ಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತರೇ ವಾ ಗುಮ್ಬನ್ತರೇ ವಾ ನಿಸೀದನ್ತಿ। ತೇ ‘‘ಅಪ್ಪಮತ್ತಕಮ್ಪಿ ತಿಣಸದ್ದಂ ವಾ ಪಣ್ಣಸದ್ದಂ ವಾ ಸುತ್ವಾ ಇದಾನಿಮ್ಹಾ ನಟ್ಠಾ’’ತಿ ತಸನ್ತಿ ವಿತ್ತಸನ್ತಿ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಪರೇಹಿ ಪರಿವಾರಿತಾ ವಿಯ ಬದ್ಧಾ ವಧಿತಾ ವಿಯ ಚ ಹೋನ್ತಿ। ಏವಂ ತಂ ಭಯಭೇರವಂ ಅತ್ತನಿ ಸಮಾರೋಪನಟ್ಠೇನ ಅವ್ಹಾಯನ್ತಿ, ಪಕ್ಕೋಸನ್ತಿ।

    36. Esa nayo sabbattha. Ayaṃ pana viseso, vacīkammantavāre tāva aparisuddhavacīkammantāti aparisuddhena musāvādādinā vacīkammantena samannāgatā. Te kathaṃ bhayabheravaṃ avhāyanti? Te musāvādena parassa atthaṃ bhañjitvā, pisuṇavācāya mittabhedaṃ katvā pharusavācāya paresaṃ parisamajjhe mammāni tuditvā niratthakavācāya parasattānaṃ kammante nāsetvā ‘‘mayaṃ ayuttamakamhā, sace no te jāneyyuṃ, yesaṃ aparajjhimhā, idāni anubandhitvā anayabyasanaṃ pāpeyyu’’nti araññaṃ pavisitvā gacchantare vā gumbantare vā nisīdanti. Te ‘‘appamattakampi tiṇasaddaṃ vā paṇṇasaddaṃ vā sutvā idānimhā naṭṭhā’’ti tasanti vittasanti āgantvā parehi parivāritā viya baddhā vadhitā viya ca honti. Evaṃ taṃ bhayabheravaṃ attani samāropanaṭṭhena avhāyanti, pakkosanti.

    ಮನೋಕಮ್ಮನ್ತವಾರೇ ಅಪರಿಸುದ್ಧಮನೋಕಮ್ಮನ್ತಾತಿ ಅಪರಿಸುದ್ಧೇನ ಅಭಿಜ್ಝಾದಿನಾ ಮನೋಕಮ್ಮನ್ತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ। ತೇ ಕಥಂ ಭಯಭೇರವಂ ಅವ್ಹಾಯನ್ತಿ? ತೇ ಪರೇಸಂ ರಕ್ಖಿತಗೋಪಿತೇಸು ಭಣ್ಡೇಸು ಅಭಿಜ್ಝಾವಿಸಮಲೋಭಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಪರಸ್ಸ ಕುಜ್ಝಿತ್ವಾ ಪರಸತ್ತೇ ಮಿಚ್ಛಾದಸ್ಸನಂ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ಮಯಂ ಅಯುತ್ತಮಕಮ್ಹಾ…ಪೇ॰… ಅತ್ತನಿ ಸಮಾರೋಪನಟ್ಠೇನ ಅವ್ಹಾಯನ್ತಿ ಪಕ್ಕೋಸನ್ತಿ।

    Manokammantavāre aparisuddhamanokammantāti aparisuddhena abhijjhādinā manokammantena samannāgatā. Te kathaṃ bhayabheravaṃ avhāyanti? Te paresaṃ rakkhitagopitesu bhaṇḍesu abhijjhāvisamalobhaṃ uppādetvā parassa kujjhitvā parasatte micchādassanaṃ gāhāpetvā mayaṃ ayuttamakamhā…pe… attani samāropanaṭṭhena avhāyanti pakkosanti.

    ಆಜೀವವಾರೇ ಅಪರಿಸುದ್ಧಾಜೀವಾತಿ ಅಪರಿಸುದ್ಧೇನ ವೇಜ್ಜಕಮ್ಮದೂತಕಮ್ಮವಡ್ಢಿಪಯೋಗಾದಿನಾ ಏಕವೀಸತಿಅನೇಸನಭೇದೇನ ಆಜೀವೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ। ತೇ ಕಥಂ ಭಯಭೇರವಂ ಅವ್ಹಾಯನ್ತಿ? ತೇ ಏವಂ ಜೀವಿಕಂ ಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಸುಣನ್ತಿ – ‘‘ಸಾಸನಸೋಧಕಾ ಕಿರ ತೇಪಿಟಕಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಾಸನಂ ಸೋಧೇತುಂ ನಿಕ್ಖನ್ತಾ, ಅಜ್ಜ ವಾ ಸ್ವೇ ವಾ ಇಧಾಗಮಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತರೇ ವಾ…ಪೇ॰… ತಸನ್ತಿ ವಿತ್ತಸನ್ತಿ। ತೇ ಹಿ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ಗಹಿತಾ ವಿಯ ಓದಾತವತ್ಥನಿವಾಸಿತಾ ವಿಯ ಚ ಹೋನ್ತೀತಿ। ಸೇಸಂ ತಾದಿಸಮೇವ।

    Ājīvavāre aparisuddhājīvāti aparisuddhena vejjakammadūtakammavaḍḍhipayogādinā ekavīsatianesanabhedena ājīvena samannāgatā. Te kathaṃ bhayabheravaṃ avhāyanti? Te evaṃ jīvikaṃ kappetvā suṇanti – ‘‘sāsanasodhakā kira tepiṭakā bhikkhū sāsanaṃ sodhetuṃ nikkhantā, ajja vā sve vā idhāgamissantī’’ti araññaṃ pavisitvā gacchantare vā…pe… tasanti vittasanti. Te hi āgantvā parivāretvā gahitā viya odātavatthanivāsitā viya ca hontīti. Sesaṃ tādisameva.

    ೩೭. ಇತೋ ಪರಂ ಅಭಿಜ್ಝಾಲೂತಿಆದೀಸು ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಅಭಿಜ್ಝಾಬ್ಯಾಪಾದಾ ಮನೋಕಮ್ಮನ್ತೇನ ಸಙ್ಗಹಿತಾ ತಥಾಪಿ ನೀವರಣವಸೇನ ಪುನ ವುತ್ತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತತ್ಥ ಅಭಿಜ್ಝಾಲೂತಿ ಪರಭಣ್ಡಾದಿಅಭಿಜ್ಝಾಯನಸೀಲಾ। ಕಾಮೇಸು ತಿಬ್ಬಸಾರಾಗಾತಿ ವತ್ಥುಕಾಮೇಸು ಬಹಲಕಿಲೇಸರಾಗಾ, ತೇ ಕಥಂ ಭಯಭೇರವಂ ಅವ್ಹಾಯನ್ತಿ? ತೇ ಅವವತ್ಥಿತಾರಮ್ಮಣಾ ಹೋನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಅವವತ್ಥಿತಾರಮ್ಮಣಾನಂ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹರನ್ತಾನಂ ದಿವಾ ದಿಟ್ಠಂ ರತ್ತಿಂ ಭಯಭೇರವಂ ಹುತ್ವಾ ಉಪಟ್ಠಾತಿ – ‘‘ತೇ ಆಕುಲಚಿತ್ತಾ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕೇನಪಿ ತಸನ್ತಿ ವಿತ್ತಸನ್ತಿ, ರಜ್ಜುಂ ವಾ ಲತಂ ವಾ ದಿಸ್ವಾ ಸಪ್ಪಸಞ್ಞಿನೋ ಹೋನ್ತಿ, ಖಾಣುಂ ದಿಸ್ವಾ ಯಕ್ಖಸಞ್ಞಿನೋ, ಥಲಂ ವಾ ಪಬ್ಬತಂ ವಾ ದಿಸ್ವಾ ಹತ್ಥಿಸಞ್ಞಿನೋ ಸಪ್ಪಾದೀಹಿ ಅನಯಬ್ಯಸನಂ ಆಪಾದಿತಾ ವಿಯ ಹೋನ್ತೀ’’ತಿ। ಸೇಸಂ ತಾದಿಸಮೇವ।

    37. Ito paraṃ abhijjhālūtiādīsu kiñcāpi abhijjhābyāpādā manokammantena saṅgahitā tathāpi nīvaraṇavasena puna vuttāti veditabbā. Tattha abhijjhālūti parabhaṇḍādiabhijjhāyanasīlā. Kāmesu tibbasārāgāti vatthukāmesu bahalakilesarāgā, te kathaṃ bhayabheravaṃ avhāyanti? Te avavatthitārammaṇā honti, tesaṃ avavatthitārammaṇānaṃ araññe viharantānaṃ divā diṭṭhaṃ rattiṃ bhayabheravaṃ hutvā upaṭṭhāti – ‘‘te ākulacittā appamattakenapi tasanti vittasanti, rajjuṃ vā lataṃ vā disvā sappasaññino honti, khāṇuṃ disvā yakkhasaññino, thalaṃ vā pabbataṃ vā disvā hatthisaññino sappādīhi anayabyasanaṃ āpāditā viya hontī’’ti. Sesaṃ tādisameva.

    ೩೮. ಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತಾತಿ ಪಕತಿಭಾವವಿಜಹನೇನ ವಿಪನ್ನಚಿತ್ತಾ। ಕಿಲೇಸಾನುಗತಞ್ಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಪಕತಿಭಾವಂ ವಿಜಹತಿ, ಪುರಾಣಭತ್ತಬ್ಯಞ್ಜನಂ ವಿಯ ಪೂತಿಕಂ ಹೋತಿ। ಪದುಟ್ಠಮನಸಙ್ಕಪ್ಪಾತಿ ಪದುಟ್ಠಚಿತ್ತಸಙ್ಕಪ್ಪಾ, ಅಭದ್ರಕೇನ ಪರೇಸಂ ಅನತ್ಥಜನಕೇನ ಚಿತ್ತಸಙ್ಕಪ್ಪೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತೇ ಕಥಂ ಭಯಭೇರವಂ ಅವ್ಹಾಯನ್ತಿ? ಭಯಭೇರವಾವ್ಹಾಯನಂ ಇತೋ ಪಭುತಿ ಅಭಿಜ್ಝಾಲುವಾರೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಯತ್ಥ ಪನ ವಿಸೇಸೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ತತ್ಥ ವಕ್ಖಾಮ। ನ ಖೋ ಪನಾಹಂ ಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತೋತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತೋ ಅಹಂ ಹಿತಚಿತ್ತೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ, ಈದಿಸಾ ಹಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ। ಏವಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ವುತ್ತದೋಸಪಟಿಪಕ್ಖವಸೇನ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಗುಣಾ ವಣ್ಣೇತಬ್ಬಾ।

    38.Byāpannacittāti pakatibhāvavijahanena vipannacittā. Kilesānugatañhi cittaṃ pakatibhāvaṃ vijahati, purāṇabhattabyañjanaṃ viya pūtikaṃ hoti. Paduṭṭhamanasaṅkappāti paduṭṭhacittasaṅkappā, abhadrakena paresaṃ anatthajanakena cittasaṅkappena samannāgatāti vuttaṃ hoti. Te kathaṃ bhayabheravaṃ avhāyanti? Bhayabheravāvhāyanaṃ ito pabhuti abhijjhāluvāre vuttanayeneva veditabbaṃ. Yattha pana viseso bhavissati, tattha vakkhāma. Na kho panāhaṃ byāpannacittoti ettha pana mettacitto ahaṃ hitacittoti dasseti, īdisā hi bodhisattā honti. Evaṃ sabbattha vuttadosapaṭipakkhavasena bodhisattassa guṇā vaṇṇetabbā.

    ೩೯. ಥಿನಮಿದ್ಧಪರಿಯುಟ್ಠಿತಾತಿ ಚಿತ್ತಗೇಲಞ್ಞಭೂತೇನ ಥಿನೇನ ಸೇಸನಾಮಕಾಯಗೇಲಞ್ಞಭೂತೇನ ಮಿದ್ಧೇನ ಚ ಪರಿಯುಟ್ಠಿತಾ, ಅಭಿಭೂತಾ ಗಹಿತಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತೇ ನಿದ್ದಾಬಹುಲಾ ಹೋನ್ತಿ।

    39.Thinamiddhapariyuṭṭhitāti cittagelaññabhūtena thinena sesanāmakāyagelaññabhūtena middhena ca pariyuṭṭhitā, abhibhūtā gahitāti vuttaṃ hoti. Te niddābahulā honti.

    ೪೦. ಉದ್ಧತಾತಿ ಉದ್ಧಚ್ಚಪಕತಿಕಾ ವಿಪ್ಫನ್ದಮಾನಚಿತ್ತಾ, ಉದ್ಧಚ್ಚೇನ ಹಿ ಏಕಾರಮ್ಮಣೇ ಚಿತ್ತಂ ವಿಪ್ಫನ್ದತಿ ಧಜಯಟ್ಠಿಯಂ ವಾತೇನ ಪಟಾಕಾ ವಿಯ। ಅವೂಪಸನ್ತಚಿತ್ತಾತಿ ಅನಿಬ್ಬುತಚಿತ್ತಾ, ಇಧ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಗಹೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ।

    40.Uddhatāti uddhaccapakatikā vipphandamānacittā, uddhaccena hi ekārammaṇe cittaṃ vipphandati dhajayaṭṭhiyaṃ vātena paṭākā viya. Avūpasantacittāti anibbutacittā, idha kukkuccaṃ gahetuṃ vaṭṭati.

    ೪೧. ಕಙ್ಖೀ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛೀತಿ ಏತ್ಥ ಏಕಮೇವಿದಂ ಪಞ್ಚಮಂ ನೀವರಣಂ। ಕಿಂ ನು ಖೋ ಇದನ್ತಿ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕಙ್ಖನತೋ ಕಙ್ಖಾ, ಇದಮೇವಿದನ್ತಿ ನಿಚ್ಛೇತುಂ ಅಸಮತ್ಥಭಾವತೋ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ‘‘ಕಙ್ಖೀ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛೀ’’ತಿ ವುತ್ತಾ।

    41.Kaṅkhī vicikicchīti ettha ekamevidaṃ pañcamaṃ nīvaraṇaṃ. Kiṃ nu kho idanti ārammaṇaṃ kaṅkhanato kaṅkhā, idamevidanti nicchetuṃ asamatthabhāvato vicikicchāti vuccati, tena samannāgatā samaṇabrāhmaṇā ‘‘kaṅkhī vicikicchī’’ti vuttā.

    ೪೨. ಅತ್ತುಕ್ಕಂಸನಕಾ ಪರವಮ್ಭೀತಿ ಯೇ ಅತ್ತಾನಂ ಉಕ್ಕಂಸೇನ್ತಿ ಉಕ್ಖಿಪನ್ತಿ, ಉಚ್ಚೇ ಠಾನೇ ಠಪೇನ್ತಿ, ಪರಞ್ಚ ವಮ್ಭೇನ್ತಿ ಗರಹನ್ತಿ ನಿನ್ದನ್ತಿ, ನೀಚೇ ಠಾನೇ ಠಪೇನ್ತಿ, ತೇಸಮೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ತೇ ಕಥಂ ಭಯಭೇರವಂ ಅವ್ಹಾಯನ್ತಿ? ತೇ ಪರೇಹಿ ‘‘ಅಸುಕೋ ಚ ಕಿರ ಅಸುಕೋ ಚ ಅತ್ತಾನಂ ಉಕ್ಕಂಸೇನ್ತಿ, ಅಮ್ಹೇ ಗರಹನ್ತಿ, ದಾಸೇ ವಿಯ ಕರೋನ್ತಿ, ಗಣ್ಹಥ ನೇ’’ತಿ ಅನುಬದ್ಧಾ ಪಲಾಯಿತ್ವಾ ಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತರೇ ವಾ ಗುಮ್ಬನ್ತರೇ ವಾತಿ ಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಸದಿಸಂ ವಿತ್ಥಾರೇತಬ್ಬಂ।

    42.Attukkaṃsanakā paravambhīti ye attānaṃ ukkaṃsenti ukkhipanti, ucce ṭhāne ṭhapenti, parañca vambhenti garahanti nindanti, nīce ṭhāne ṭhapenti, tesametaṃ adhivacanaṃ. Te kathaṃ bhayabheravaṃ avhāyanti? Te parehi ‘‘asuko ca kira asuko ca attānaṃ ukkaṃsenti, amhe garahanti, dāse viya karonti, gaṇhatha ne’’ti anubaddhā palāyitvā araññaṃ pavisitvā gacchantare vā gumbantare vāti kāyakammantasadisaṃ vitthāretabbaṃ.

    ೪೩. ಛಮ್ಭೀತಿ ಕಾಯಥಮ್ಭನಲೋಮಹಂಸನಕರೇನ ಥಮ್ಭೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ। ಭೀರುಕಜಾತಿಕಾತಿ ಭೀರುಕಪಕತಿಕಾ, ಗಾಮದಾರಕಾ ವಿಯ ಭಯಬಹುಲಾ ಅಸೂರಾ ಕಾತರಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।

    43.Chambhīti kāyathambhanalomahaṃsanakarena thambhena samannāgatā. Bhīrukajātikāti bhīrukapakatikā, gāmadārakā viya bhayabahulā asūrā kātarāti vuttaṃ hoti.

    ೪೪. ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಸಿಲೋಕನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಲಬ್ಭತೀತಿ ಲಾಭೋ, ಚತುನ್ನಂ ಪಚ್ಚಯಾನಮೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಸಕ್ಕಾರೋತಿ ಸುನ್ದರಕಾರೋ, ಪಚ್ಚಯಾ ಏವ ಹಿ ಪಣೀತಪಣೀತಾ ಸುನ್ದರಸುನ್ದರಾ ಚ ಅಭಿಸಙ್ಖರಿತ್ವಾ ಕತಾ ಸಕ್ಕಾರಾತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಯಾ ಚ ಪರೇಹಿ ಅತ್ತನೋ ಗಾರವಕಿರಿಯಾ ಪುಪ್ಫಾದೀಹಿ ವಾ ಪೂಜಾ। ಸಿಲೋಕೋತಿ ವಣ್ಣಭಣನಂ ಏತಂ , ಲಾಭಞ್ಚ ಸಕ್ಕಾರಞ್ಚ ಸಿಲೋಕಞ್ಚ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಸಿಲೋಕಂ। ನಿಕಾಮಯಮಾನಾತಿ ಪತ್ಥಯಮಾನಾ। ಭಯಭೇರವಾವ್ಹಾಯನಂ ಅಭಿಜ್ಝಾಲುವಾರಸದಿಸಮೇವ। ತದತ್ಥದೀಪಕಂ ಪನೇತ್ಥ ಪಿಯಗಾಮಿಕವತ್ಥುಂ ಕಥೇನ್ತಿ –

    44.Lābhasakkārasilokanti ettha labbhatīti lābho, catunnaṃ paccayānametaṃ adhivacanaṃ. Sakkāroti sundarakāro, paccayā eva hi paṇītapaṇītā sundarasundarā ca abhisaṅkharitvā katā sakkārāti vuccanti. Yā ca parehi attano gāravakiriyā pupphādīhi vā pūjā. Silokoti vaṇṇabhaṇanaṃ etaṃ , lābhañca sakkārañca silokañca lābhasakkārasilokaṃ. Nikāmayamānāti patthayamānā. Bhayabheravāvhāyanaṃ abhijjhāluvārasadisameva. Tadatthadīpakaṃ panettha piyagāmikavatthuṃ kathenti –

    ಏಕೋ ಕಿರ ಪಿಯಗಾಮಿಕೋ ನಾಮ ಭಿಕ್ಖು ಸಮಾದಿನ್ನಧುತಙ್ಗಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಲಾಭಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅಹಮ್ಪಿ ಧುತಙ್ಗಂ ಸಮಾದಿಯಿತ್ವಾ ಲಾಭಂ ಉಪ್ಪಾದೇಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಸೋಸಾನಿಕಙ್ಗಂ ಸಮಾದಾಯ ಸುಸಾನೇ ವಸತಿ। ಅಥೇಕದಿವಸಂ ಏಕೋ ಕಮ್ಮಮುತ್ತೋ ಜರಗ್ಗವೋ ದಿವಾ ಗೋಚರೇ ಚರಿತ್ವಾ ರತ್ತಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಸುಸಾನೇ ಪುಪ್ಫಗುಮ್ಬೇ ಸೀಸಂ ಕತ್ವಾ ರೋಮನ್ಥಯಮಾನೋ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಪಿಯಗಾಮಿಕೋ ರತ್ತಿಂ ಚಙ್ಕಮನಾ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ತಸ್ಸ ಹನುಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಅದ್ಧಾ ಮಂ ಲಾಭಗಿದ್ಧೋ ಏಸ ಸುಸಾನೇ ವಸತೀತಿ ಞತ್ವಾ ದೇವರಾಜಾ ವಿಹೇಠೇತುಂ ಆಗತೋ’’ತಿ, ಸೋ ಜರಗ್ಗವಸ್ಸ ಪುರತೋ ಅಞ್ಜಲಿಂ ಪಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಸಪ್ಪುರಿಸ ದೇವರಾಜ ಅಜ್ಜ ಮೇ ಏಕರತ್ತಿಂ ಖಮ, ಸ್ವೇ ಪಟ್ಠಾಯ ನ ಏವಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ನಮಸ್ಸಮಾನೋ ಸಬ್ಬರತ್ತಿಂ ಯಾಚನ್ತೋ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ತತೋ ಸೂರಿಯೇ ಉಟ್ಠಿತೇ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಕತ್ತರಯಟ್ಠಿಯಾ ಪಹರಿತ್ವಾ ಪಲಾಪೇಸಿ ‘‘ಸಬ್ಬರತ್ತಿಂ ಮಂ ಭಿಂಸಾಪೇಸೀ’’ತಿ।

    Eko kira piyagāmiko nāma bhikkhu samādinnadhutaṅgānaṃ bhikkhūnaṃ lābhaṃ disvā ‘‘ahampi dhutaṅgaṃ samādiyitvā lābhaṃ uppādemī’’ti cintetvā sosānikaṅgaṃ samādāya susāne vasati. Athekadivasaṃ eko kammamutto jaraggavo divā gocare caritvā rattiṃ tasmiṃ susāne pupphagumbe sīsaṃ katvā romanthayamāno aṭṭhāsi. Piyagāmiko rattiṃ caṅkamanā nikkhanto tassa hanusaddaṃ sutvā cintesi ‘‘addhā maṃ lābhagiddho esa susāne vasatīti ñatvā devarājā viheṭhetuṃ āgato’’ti, so jaraggavassa purato añjaliṃ paggahetvā ‘‘sappurisa devarāja ajja me ekarattiṃ khama, sve paṭṭhāya na evaṃ karissāmī’’ti namassamāno sabbarattiṃ yācanto aṭṭhāsi. Tato sūriye uṭṭhite taṃ disvā kattarayaṭṭhiyā paharitvā palāpesi ‘‘sabbarattiṃ maṃ bhiṃsāpesī’’ti.

    ೪೫. ಕುಸೀತಾತಿ ಕೋಸಜ್ಜಾನುಗತಾ। ಹೀನವೀರಿಯಾತಿ ಹೀನಾ ವೀರಿಯೇನ ವಿರಹಿತಾ ವಿಯುತ್ತಾ, ನಿಬ್ಬೀರಿಯಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಕುಸೀತಾ ಕಾಯಿಕವೀರಿಯಾರಮ್ಭವಿರಹಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ಹೀನವೀರಿಯಾ ಚೇತಸಿಕವೀರಿಯಾರಮ್ಭವಿರಹಿತಾ। ತೇ ಆರಮ್ಮಣವವತ್ಥಾನಮತ್ತಮ್ಪಿ ಕಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಅವವತ್ಥಿತಾರಮ್ಮಣಾನನ್ತಿ ಸಬ್ಬಂ ಪುಬ್ಬಸದಿಸಮೇವ।

    45.Kusītāti kosajjānugatā. Hīnavīriyāti hīnā vīriyena virahitā viyuttā, nibbīriyāti vuttaṃ hoti. Tattha kusītā kāyikavīriyārambhavirahitā honti, hīnavīriyā cetasikavīriyārambhavirahitā. Te ārammaṇavavatthānamattampi kātuṃ na sakkonti. Tesaṃ avavatthitārammaṇānanti sabbaṃ pubbasadisameva.

    ೪೬. ಮುಟ್ಠಸ್ಸತೀತಿ ನಟ್ಠಸ್ಸತೀ। ಅಸಮ್ಪಜಾನಾತಿ ಪಞ್ಞಾರಹಿತಾ, ಇಮಸ್ಸ ಚ ಪಟಿಪಕ್ಖೇ ‘‘ಉಪಟ್ಠಿತಸ್ಸತೀಹಮಸ್ಮೀ’’ತಿ ವಚನತೋ ಸತಿಭಾಜನಿಯಮೇವೇತಂ। ಪಞ್ಞಾ ಪನೇತ್ಥ ಸತಿದುಬ್ಬಲ್ಯದೀಪನತ್ಥಂ ವುತ್ತಾ। ದುವಿಧಾ ಹಿ ಸತಿ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಪಞ್ಞಾವಿಪ್ಪಯುತ್ತಾ ಚ। ತತ್ಥ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಬಲವತೀ, ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಾ ದುಬ್ಬಲಾ, ತಸ್ಮಾ ಯದಾಪಿ ತೇಸಂ ಸತಿ ಹೋತಿ, ತದಾಪಿ ಅಸಮ್ಪಜಾನನ್ತಾ ಮುಟ್ಠಸ್ಸತೀಯೇವ ತೇ, ದುಬ್ಬಲಾಯ ಸತಿಯಾ ಸತಿಕಿಚ್ಚಾಭಾವತೋತಿ ಏತಮತ್ಥಂ ದೀಪೇತುಂ ‘‘ಅಸಮ್ಪಜಾನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತೇ ಏವಂ ಮುಟ್ಠಸ್ಸತೀ ಅಸಮ್ಪಜಾನಾ ಆರಮ್ಮಣವವತ್ಥಾನಮತ್ತಮ್ಪಿ ಕಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತೀತಿ ಸಬ್ಬಂ ಪುಬ್ಬಸದಿಸಮೇವ।

    46.Muṭṭhassatīti naṭṭhassatī. Asampajānāti paññārahitā, imassa ca paṭipakkhe ‘‘upaṭṭhitassatīhamasmī’’ti vacanato satibhājaniyamevetaṃ. Paññā panettha satidubbalyadīpanatthaṃ vuttā. Duvidhā hi sati paññāsampayuttā paññāvippayuttā ca. Tattha paññāsampayuttā balavatī, vippayuttā dubbalā, tasmā yadāpi tesaṃ sati hoti, tadāpi asampajānantā muṭṭhassatīyeva te, dubbalāya satiyā satikiccābhāvatoti etamatthaṃ dīpetuṃ ‘‘asampajānā’’ti vuttaṃ. Te evaṃ muṭṭhassatī asampajānā ārammaṇavavatthānamattampi kātuṃ na sakkontīti sabbaṃ pubbasadisameva.

    ೪೭. ಅಸಮಾಹಿತಾತಿ ಉಪಚಾರಪ್ಪನಾಸಮಾಧಿವಿರಹಿತಾ। ವಿಬ್ಭನ್ತಚಿತ್ತಾತಿ ಉಬ್ಭನ್ತಚಿತ್ತಾ। ಸಮಾಧಿವಿರಹೇನ ಲದ್ಧೋಕಾಸೇನ ಉದ್ಧಚ್ಚೇನ ತೇಸಂ ಸಮಾಧಿವಿರಹಾನಂ ಚಿತ್ತಂ ನಾನಾರಮ್ಮಣೇಸು ಪರಿಬ್ಭಮತಿ, ವನಮಕ್ಕಟೋ ವಿಯ ವನಸಾಖಾಸು ಉದ್ಧಚ್ಚೇನ ಏಕಾರಮ್ಮಣೇ ವಿಪ್ಫನ್ದತಿ। ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತನಯೇನೇನ ತೇ ಏವಂ ಅಸಮಾಹಿತಾ ವಿಬ್ಭನ್ತಚಿತ್ತಾ ಆರಮ್ಮಣವವತ್ಥಾನಮತ್ತಮ್ಪಿ ಕಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತೀತಿ ಸಬ್ಬಂ ಪುಬ್ಬಸದಿಸಮೇವ।

    47.Asamāhitāti upacārappanāsamādhivirahitā. Vibbhantacittāti ubbhantacittā. Samādhivirahena laddhokāsena uddhaccena tesaṃ samādhivirahānaṃ cittaṃ nānārammaṇesu paribbhamati, vanamakkaṭo viya vanasākhāsu uddhaccena ekārammaṇe vipphandati. Pubbe vuttanayenena te evaṃ asamāhitā vibbhantacittā ārammaṇavavatthānamattampi kātuṃ na sakkontīti sabbaṃ pubbasadisameva.

    ೪೮. ದುಪ್ಪಞ್ಞಾತಿ ನಿಪ್ಪಞ್ಞಾನಮೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಪಞ್ಞಾ ಪನ ದುಟ್ಠಾ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಏಳಮೂಗಾತಿ ಏಲಮುಖಾ, ಖ-ಕಾರಸ್ಸ ಗ-ಕಾರೋ ಕತೋ। ಲಾಲಮುಖಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ದುಪ್ಪಞ್ಞಾನಞ್ಹಿ ಕಥೇನ್ತಾನಂ ಲಾಲಾ ಮುಖತೋ ಗಲತಿ, ಲಾಲಾ ಚ ಏಲಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಥಾಹ ‘‘ಪಸ್ಸೇಲಮೂಗಂ ಉರಗಂ ದುಜ್ಜಿವ್ಹ’’ನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ತೇ ‘‘ಏಳಮೂಗಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ‘‘ಏಲಮುಖಾ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ‘‘ಏಲಮುಗಾ’’ತಿ ಕೇಚಿ ಪಠನ್ತಿ, ಅಪರೇ ‘‘ಏಲಮುಕಾ’’ತಿಪಿ, ಸಬ್ಬತ್ಥ ‘‘ಏಲಮುಖಾ’’ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇ ಕಥಂ ಭಯಭೇರವಂ ಅವ್ಹಾಯನ್ತಿ? ತೇ ದುಪ್ಪಞ್ಞಾ ಏಳಮೂಗಾ ಆರಮ್ಮಣವವತ್ಥಾನಮತ್ತಮ್ಪಿ ಕಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಅವವತ್ಥಿತಾರಮ್ಮಣಾನಂ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹರನ್ತಾನಂ ದಿವಾ ದಿಟ್ಠಂ ರತ್ತಿಂ ಭಯಭೇರವಂ ಹುತ್ವಾ ಉಪಟ್ಠಾತಿ ‘‘ತೇ ಆಕುಲಚಿತ್ತಾ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕೇನಪಿ ತಸನ್ತಿ ವಿತ್ತಸನ್ತಿ, ರಜ್ಜುಂ ವಾ ಲತಂ ವಾ ದಿಸ್ವಾ ಸಪ್ಪಸಞ್ಞಿನೋ ಹೋನ್ತಿ, ಖಾಣುಂ ದಿಸ್ವಾ ಯಕ್ಖಸಞ್ಞಿನೋ, ಥಲಂ ವಾ ಪಬ್ಬತಂ ವಾ ದಿಸ್ವಾ ಹತ್ಥಿಸಞ್ಞಿನೋ ಸಪ್ಪಾದೀಹಿ ಅನಯವ್ಯಸನಂ ಆಪಾದಿತಾ ವಿಯ ಹೋನ್ತೀ’’ತಿ। ಏವಂ ತಂ ಭಯಭೇರವಂ ಅತ್ತನಿ ಸಮಾರೋಪನಟ್ಠೇನ ಅವ್ಹಾಯನ್ತಿ ಪಕ್ಕೋಸನ್ತಿ। ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪನ್ನೋಹಮಸ್ಮೀತಿ ಏತ್ಥ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪನ್ನೋತಿ ಪಞ್ಞಾಯ ಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ನೋ ಚ ಖೋ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಞ್ಞಾಯ, ನ ಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾಯ, ಅಪಿಚ ಖೋ ಪನ ಇಮೇಸು ಸೋಳಸಸು ಠಾನೇಸು ಆರಮ್ಮಣವವತ್ಥಾನಪಞ್ಞಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ವುತ್ತನಯಮೇವಾತಿ।

    48.Duppaññāti nippaññānametaṃ adhivacanaṃ. Paññā pana duṭṭhā nāma natthi. Eḷamūgāti elamukhā, kha-kārassa ga-kāro kato. Lālamukhāti vuttaṃ hoti. Duppaññānañhi kathentānaṃ lālā mukhato galati, lālā ca elāti vuccati. Yathāha ‘‘passelamūgaṃ uragaṃ dujjivha’’nti. Tasmā te ‘‘eḷamūgā’’ti vuccanti. ‘‘Elamukhā’’tipi pāṭho. ‘‘Elamugā’’ti keci paṭhanti, apare ‘‘elamukā’’tipi, sabbattha ‘‘elamukhā’’ti attho. Te kathaṃ bhayabheravaṃ avhāyanti? Te duppaññā eḷamūgā ārammaṇavavatthānamattampi kātuṃ na sakkonti. Tesaṃ avavatthitārammaṇānaṃ araññe viharantānaṃ divā diṭṭhaṃ rattiṃ bhayabheravaṃ hutvā upaṭṭhāti ‘‘te ākulacittā appamattakenapi tasanti vittasanti, rajjuṃ vā lataṃ vā disvā sappasaññino honti, khāṇuṃ disvā yakkhasaññino, thalaṃ vā pabbataṃ vā disvā hatthisaññino sappādīhi anayavyasanaṃ āpāditā viya hontī’’ti. Evaṃ taṃ bhayabheravaṃ attani samāropanaṭṭhena avhāyanti pakkosanti. Paññāsampannohamasmīti ettha paññāsampannoti paññāya sampanno samannāgato, no ca kho vipassanāpaññāya, na maggapaññāya, apica kho pana imesu soḷasasu ṭhānesu ārammaṇavavatthānapaññāyāti attho. Sesaṃ sabbattha vuttanayamevāti.

    ವಚೀಕಮ್ಮನ್ತವಾರಾದಿವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Vacīkammantavārādivaṇṇanā niṭṭhitā.

    ಸೋಳಸಟ್ಠಾನಾರಮ್ಮಣಪರಿಗ್ಗಹೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ।

    Soḷasaṭṭhānārammaṇapariggaho niṭṭhito.

    ಭಯಭೇರವಸೇನಾಸನಾದಿವಣ್ಣನಾ

    Bhayabheravasenāsanādivaṇṇanā

    ೪೯. ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹನ್ತಿ ಕೋ ಅನುಸನ್ಧಿ? ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಕಿರ ಇಮಾನಿ ಸೋಳಸಾರಮ್ಮಣಾನಿ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಚ ಭಯಭೇರವಂ ಅದಿಸ್ವಾ ಭಯಭೇರವಂ ನಾಮ ಏವರೂಪಾಸು ರತ್ತೀಸು ಏವರೂಪೇ ಸೇನಾಸನೇ ಚ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ಹನ್ದ ನಂ ತತ್ಥಾಪಿ ಗವೇಸಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಭಯಭೇರವಗವೇಸನಮಕಾಸಿ, ಏತಮತ್ಥಂ ಭಗವಾ ಇದಾನಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹನ್ತಿಆದಿಮಾಹ।

    49.Tassamayhanti ko anusandhi? Bodhisatto kira imāni soḷasārammaṇāni pariggaṇhanto ca bhayabheravaṃ adisvā bhayabheravaṃ nāma evarūpāsu rattīsu evarūpe senāsane ca paññāyati, handa naṃ tatthāpi gavesissāmīti bhayabheravagavesanamakāsi, etamatthaṃ bhagavā idāni brāhmaṇassa dassento tassa mayhantiādimāha.

    ತತ್ಥ ಯಾ ತಾತಿ ಉಭಯಮೇತಂ ರತ್ತೀನಂಯೇವ ಉದ್ದೇಸನಿದ್ದೇಸವಚನಂ। ಅಭಿಞ್ಞಾತಾತಿ ಏತ್ಥ ಅಭೀತಿ ಲಕ್ಖಣತ್ಥೇ ಉಪಸಗ್ಗೋ। ತಸ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞಾತಾತಿ ಚನ್ದಪಾರಿಪೂರಿಯಾ ಚನ್ದಪರಿಕ್ಖಯೇನಾತಿ ಏವಮಾದೀಹಿ ಲಕ್ಖಣೇಹಿ ಞಾತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅಭಿಲಕ್ಖಿತಾತಿ ಏತ್ಥ ಉಪಸಗ್ಗಮತ್ತಮೇವ, ತಸ್ಮಾ ಅಭಿಲಕ್ಖಿತಾತಿ ಲಕ್ಖಣೀಯಾ ಇಚ್ಚೇವ ಅತ್ಥೋ, ಉಪೋಸಥಸಮಾದಾನಧಮ್ಮಸ್ಸವನಪೂಜಾಸಕ್ಕಾರಾದಿಕರಣತ್ಥಂ ಲಕ್ಖೇತಬ್ಬಾ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತಬ್ಬಾ ಉಪಲಕ್ಖೇತಬ್ಬಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।

    Tattha yā tāti ubhayametaṃ rattīnaṃyeva uddesaniddesavacanaṃ. Abhiññātāti ettha abhīti lakkhaṇatthe upasaggo. Tasmā abhiññātāti candapāripūriyā candaparikkhayenāti evamādīhi lakkhaṇehi ñātāti veditabbā. Abhilakkhitāti ettha upasaggamattameva, tasmā abhilakkhitāti lakkhaṇīyā icceva attho, uposathasamādānadhammassavanapūjāsakkārādikaraṇatthaṃ lakkhetabbā sallakkhetabbā upalakkhetabbāti vuttaṃ hoti.

    ಚಾತುದ್ದಸೀತಿ ಪಕ್ಖಸ್ಸ ಪಠಮದಿವಸತೋ ಪಭುತಿ ಚತುದ್ದಸನ್ನಂ ಪೂರಣೀ ಏಕಾ ರತ್ತಿ। ಏವಂ ಪಞ್ಚದಸೀ ಅಟ್ಠಮೀ ಚ। ಪಕ್ಖಸ್ಸಾತಿ ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖಸ್ಸ ಕಣ್ಹಪಕ್ಖಸ್ಸ ಚ। ಏತಾ ತಿಸ್ಸೋ ತಿಸ್ಸೋ ಕತ್ವಾ ಛ ರತ್ತಿಯೋ, ತಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಪಕ್ಖವಚನಂ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ ‘‘ಪಕ್ಖಸ್ಸ ಚಾತುದ್ದಸೀ ಪಕ್ಖಸ್ಸ ಪಞ್ಚದಸೀ ಪಕ್ಖಸ್ಸ ಅಟ್ಠಮೀ’’ತಿ। ಅಥ ಪಞ್ಚಮೀ ಕಸ್ಮಾ ನ ಗಹಿತಾತಿ? ಅಸಬ್ಬಕಾಲಿಕತ್ತಾ। ಬುದ್ಧೇ ಕಿರ ಭಗವತಿ ಅನುಪ್ಪನ್ನೇಪಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಅಪರಿನಿಬ್ಬುತೇಪಿ ಪಞ್ಚಮೀ ಅನಭಿಲಕ್ಖಿತಾಯೇವ, ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ ಪನ ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಾಹಕತ್ಥೇರಾ ಚಿನ್ತೇಸುಂ ‘‘ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಂ ಚಿರೇನ ಹೋತೀ’’ತಿ। ತತೋ ಸಮ್ಮನ್ನಿತ್ವಾ ಪಞ್ಚಮೀತಿ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನದಿವಸಂ ಠಪೇಸುಂ, ತತೋ ಪಭುತಿ ಸಾ ಅಭಿಲಕ್ಖಿತಾ ಜಾತಾ, ಏವಂ ಅಸಬ್ಬಕಾಲಿಕತ್ತಾ ಏತ್ಥ ನ ಗಹಿತಾತಿ।

    Cātuddasīti pakkhassa paṭhamadivasato pabhuti catuddasannaṃ pūraṇī ekā ratti. Evaṃ pañcadasī aṭṭhamī ca. Pakkhassāti sukkapakkhassa kaṇhapakkhassa ca. Etā tisso tisso katvā cha rattiyo, tasmā sabbattha pakkhavacanaṃ yojetabbaṃ ‘‘pakkhassa cātuddasī pakkhassa pañcadasī pakkhassa aṭṭhamī’’ti. Atha pañcamī kasmā na gahitāti? Asabbakālikattā. Buddhe kira bhagavati anuppannepi uppajjitvā aparinibbutepi pañcamī anabhilakkhitāyeva, parinibbute pana dhammasaṅgāhakattherā cintesuṃ ‘‘dhammassavanaṃ cirena hotī’’ti. Tato sammannitvā pañcamīti dhammassavanadivasaṃ ṭhapesuṃ, tato pabhuti sā abhilakkhitā jātā, evaṃ asabbakālikattā ettha na gahitāti.

    ತಥಾರೂಪಾಸೂತಿ ತಥಾವಿಧಾಸು। ಆರಾಮಚೇತಿಯಾನೀತಿ ಪುಪ್ಫಾರಾಮಫಲಾರಾಮಾದಯೋ ಆರಾಮಾ ಏವ ಆರಾಮಚೇತಿಯಾನಿ। ಚಿತ್ತೀಕತಟ್ಠೇನ ಹಿ ಚೇತಿಯಾನೀತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಪೂಜನೀಯಟ್ಠೇನಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ವನಚೇತಿಯಾನೀತಿ ಬಲಿಹರಣವನಸಣ್ಡಸುಭಗವನದೇವಸಾಲವನಾದೀನಿ ವನಾನಿಯೇವ ವನಚೇತಿಯಾನಿ। ರುಕ್ಖಚೇತಿಯಾನೀತಿ ಗಾಮನಿಗಮಾದಿದ್ವಾರೇಸು ಪೂಜನೀಯರುಕ್ಖಾಯೇವ ರುಕ್ಖಚೇತಿಯಾನಿ। ಲೋಕಿಯಾ ಹಿ ದಿಬ್ಬಾಧಿವತ್ಥಾತಿ ವಾ ಮಞ್ಞಮಾನಾ ತೇಸುಯೇವ ವಾ ದಿಬ್ಬಸಞ್ಞಿನೋ ಹುತ್ವಾ ಆರಾಮವನರುಕ್ಖೇ ಚಿತ್ತೀಕರೋನ್ತಿ , ಪೂಜೇನ್ತಿ, ತೇನ ತೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಚೇತಿಯಾನೀತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಭಿಂಸನಕಾನೀತಿ ಭಯಜನಕಾನಿ, ಪಸ್ಸತೋಪಿ ಸುಣತೋಪಿ ಭಯಂ ಜನೇನ್ತಿ। ಸಲೋಮಹಂಸಾನೀತಿ ಸಹೇವ ಲೋಮಹಂಸೇನ ವತ್ತನ್ತಿ, ಪವಿಸಮಾನಸ್ಸೇವ ಲೋಮಹಂಸಜನನತೋ। ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯನ್ತಿ ಅಪಿ ನಾಮ ತಂ ಭಯಭೇರವಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯಮೇವ। ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನಾತಿ, ‘‘ಏತದಹೋಸಿ ಯಂನೂನಾಹ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ಚಿನ್ತಿತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅಞ್ಞೇನ ಕಾಲೇನ।

    Tathārūpāsūti tathāvidhāsu. Ārāmacetiyānīti pupphārāmaphalārāmādayo ārāmā eva ārāmacetiyāni. Cittīkataṭṭhena hi cetiyānīti vuccanti, pūjanīyaṭṭhenāti vuttaṃ hoti. Vanacetiyānīti baliharaṇavanasaṇḍasubhagavanadevasālavanādīni vanāniyeva vanacetiyāni. Rukkhacetiyānīti gāmanigamādidvāresu pūjanīyarukkhāyeva rukkhacetiyāni. Lokiyā hi dibbādhivatthāti vā maññamānā tesuyeva vā dibbasaññino hutvā ārāmavanarukkhe cittīkaronti , pūjenti, tena te sabbepi cetiyānīti vuccanti. Bhiṃsanakānīti bhayajanakāni, passatopi suṇatopi bhayaṃ janenti. Salomahaṃsānīti saheva lomahaṃsena vattanti, pavisamānasseva lomahaṃsajananato. Appeva nāma passeyyanti api nāma taṃ bhayabheravaṃ passeyyameva. Aparena samayenāti, ‘‘etadahosi yaṃnūnāha’’nti evaṃ cintitakālato paṭṭhāya aññena kālena.

    ತತ್ಥ ಚ ಮೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ವಿಹರತೋತಿ ತಥಾರೂಪೇಸು ಸೇನಾಸನೇಸು ಯಂ ಯಂ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಆಯಾಚನಉಪಹಾರಕರಣಾರಹಂ ಯಕ್ಖಟ್ಠಾನಂ ಪುಪ್ಫಧೂಪಮಂಸರುಹಿರವಸಾಮೇದಪಿಹಕಪಪ್ಫಾಸಸುರಾಮೇರಯಾದೀಹಿ ಓಕಿಣ್ಣಕಿಲಿನ್ನಧರಣಿತಲಂ ಏಕನಿಪಾತಂ ವಿಯ ಯಕ್ಖರಕ್ಖಸಪಿಸಾಚಾನಂ, ಯಂ ದಿವಾಪಿ ಪಸ್ಸನ್ತಾನಂ ಹದಯಂ ಮಞ್ಞೇ ಫಲತಿ, ತಂ ಠಾನಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ ‘‘ತತ್ಥ ಚ ಮೇ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ವಿಹರತೋ’’ತಿ। ಮಗೋ ವಾ ಆಗಚ್ಛತೀತಿ ಸಿಙ್ಗಾನಿ ವಾ ಖುರಾನಿ ವಾ ಕೋಟ್ಟೇನ್ತೋ ಗೋಕಣ್ಣಖಗ್ಗದೀಪಿವರಾಹಾದಿಭೇದೋ ಮಗೋ ವಾ ಆಗಚ್ಛತಿ, ಸಬ್ಬಚತುಪ್ಪದಾನಞ್ಹಿ ಇಧ ಮಗೋತಿ ನಾಮಂ। ಕತ್ಥಚಿ ಪನ ಕಾಳಸಿಙ್ಗಾಲೋಪಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಥಾಹ –

    Tattha ca me brāhmaṇa viharatoti tathārūpesu senāsanesu yaṃ yaṃ manussānaṃ āyācanaupahārakaraṇārahaṃ yakkhaṭṭhānaṃ pupphadhūpamaṃsaruhiravasāmedapihakapapphāsasurāmerayādīhi okiṇṇakilinnadharaṇitalaṃ ekanipātaṃ viya yakkharakkhasapisācānaṃ, yaṃ divāpi passantānaṃ hadayaṃ maññe phalati, taṃ ṭhānaṃ sandhāyāha ‘‘tattha ca me, brāhmaṇa, viharato’’ti. Mago vā āgacchatīti siṅgāni vā khurāni vā koṭṭento gokaṇṇakhaggadīpivarāhādibhedo mago vā āgacchati, sabbacatuppadānañhi idha magoti nāmaṃ. Katthaci pana kāḷasiṅgālopi vuccati. Yathāha –

    ‘‘ಉಸಭಸ್ಸೇವ ತೇ ಖನ್ಧೋ, ಸೀಹಸ್ಸೇವ ವಿಜಮ್ಭಿತಂ।

    ‘‘Usabhasseva te khandho, sīhasseva vijambhitaṃ;

    ಮಗರಾಜ ನಮೋ ತ್ಯತ್ಥು, ಅಪಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಲಭಾಮಸೇ’’ತಿ॥ (ಜಾ॰ ೧.೩.೧೩೩)।

    Magarāja namo tyatthu, api kiñci labhāmase’’ti. (jā. 1.3.133);

    ಮೋರೋ ವಾ ಕಟ್ಠಂ ಪಾತೇತೀತಿ ಮೋರೋ ವಾ ಸುಕ್ಖಕಟ್ಠಂ ರುಕ್ಖತೋ ಚಾಲೇತ್ವಾ ಪಾತೇತಿ। ಮೋರಗ್ಗಹಣೇನ ಚ ಇಧ ಸಬ್ಬಪಕ್ಖಿಗ್ಗಹಣಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ, ತೇನ ಯೋ ಕೋಚಿ ಪಕ್ಖೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅಥ ವಾ ಮೋರೋ ವಾತಿ ವಾ ಸದ್ದೇನ ಅಞ್ಞೋ ವಾ ಕೋಚಿ ಪಕ್ಖೀತಿ। ಏಸ ನಯೋ ಪುರಿಮೇ ಮಗಗ್ಗಹಣೇಪಿ। ವಾತೋ ವಾ ಪಣ್ಣಕಸಟಂ ಏರೇತೀತಿ ವಾತೋ ವಾ ಪಣ್ಣಕಚವರಂ ಘಟ್ಟೇತಿ। ಏತಂ ನೂನ ತಂ ಭಯಭೇರವಂ ಆಗಚ್ಛತೀತಿ ಯಮೇತಂ ಆಗಚ್ಛತಿ, ತಂ ಭಯಭೇರವಂ ನೂನಾತಿ। ಇತೋ ಪಭುತಿ ಚ ಆರಮ್ಮಣಮೇವ ಭಯಭೇರವನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಪರಿತ್ತಸ್ಸ ಚ ಅಧಿಮತ್ತಸ್ಸ ಚ ಭಯಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣತ್ತಾ ಸುಖಾರಮ್ಮಣಂ ರೂಪಂ ಸುಖಮಿವ। ಕಿಂ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಅಞ್ಞದತ್ಥು ಭಯಪಟಿಕಙ್ಖೀ ವಿಹರಾಮೀತಿ ಅಹಂ ಖೋ ಕಿಂ ಕಾರಣಂ ಏಕಂಸೇನೇವ ಭಯಂ ಆಕಙ್ಖಮಾನೋ ಇಚ್ಛಮಾನೋ ಹುತ್ವಾ ವಿಹರಾಮಿ।

    Moro vā kaṭṭhaṃ pātetīti moro vā sukkhakaṭṭhaṃ rukkhato cāletvā pāteti. Moraggahaṇena ca idha sabbapakkhiggahaṇaṃ adhippetaṃ, tena yo koci pakkhīti vuttaṃ hoti. Atha vā moro vāti vā saddena añño vā koci pakkhīti. Esa nayo purime magaggahaṇepi. Vāto vā paṇṇakasaṭaṃ eretīti vāto vā paṇṇakacavaraṃ ghaṭṭeti. Etaṃ nūna taṃ bhayabheravaṃ āgacchatīti yametaṃ āgacchati, taṃ bhayabheravaṃ nūnāti. Ito pabhuti ca ārammaṇameva bhayabheravanti veditabbaṃ. Parittassa ca adhimattassa ca bhayassa ārammaṇattā sukhārammaṇaṃ rūpaṃ sukhamiva. Kiṃ nu kho ahaṃ aññadatthu bhayapaṭikaṅkhī viharāmīti ahaṃ kho kiṃ kāraṇaṃ ekaṃseneva bhayaṃ ākaṅkhamāno icchamāno hutvā viharāmi.

    ಯಥಾಭೂತಂ ಯಥಾಭೂತಸ್ಸಾತಿ ಯೇನ ಯೇನ ಇರಿಯಾಪಥೇನ ಭೂತಸ್ಸ ಭವಿತಸ್ಸ ಸತೋ ವತ್ತಮಾನಸ್ಸ ಸಮಙ್ಗೀಭೂತಸ್ಸ ವಾ। ಮೇತಿ ಮಮ ಸನ್ತಿಕೇ। ತಥಾಭೂತಂ ತಥಾಭೂತೋ ವಾತಿ ತೇನ ತೇನೇವ ಇರಿಯಾಪಥೇನ ಭೂತೋ ಭವಿತೋ ಸನ್ತೋ ವತ್ತಮಾನೋ ಸಮಙ್ಗೀಭೂತೋ ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ…ಪೇ॰… ಪಟಿವಿನೇಮೀತಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಕಿರ ಚಙ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ತಸ್ಮಿಂ ಮಗಸಿಙ್ಗಖುರಸದ್ದಾದಿಭೇದೇ ಭಯಭೇರವಾರಮ್ಮಣೇ ಆಗತೇ ನೇವ ಮಹಾಸತ್ತೋ ತಿಟ್ಠತಿ, ನ ನಿಸೀದತಿ ನ ಸಯತಿ, ಅಥ ಖೋ ಚಙ್ಕಮನ್ತೋವ ಪರಿವೀಮಂಸನ್ತೋ ಪರಿವಿಚಿನನ್ತೋ ಭಯಭೇರವಂ ನ ಪಸ್ಸತಿ, ಮಗಸಿಙ್ಗಖುರಸದ್ದಾದಿಮತ್ತಮೇವ ಚೇತಂ ಹೋತಿ, ಸೋ ತಂ ಞತ್ವಾ ಇದಂ ನಾಮೇತಂ, ನ ಭಯಭೇರವನ್ತಿ ತತೋ ತಿಟ್ಠತಿ ವಾ ನಿಸೀದತಿ ವಾ ಸಯತಿ ವಾ। ಏತಮತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಸೋ ಖೋ ಅಹ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ಏಸ ನಯೋ ಸಬ್ಬಪೇಯ್ಯಾಲೇಸು। ಇತೋ ಪರಞ್ಚ ಇರಿಯಾಪಥಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಅವತ್ವಾ ಆಸನ್ನಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಇರಿಯಾಪಥಾ ವುತ್ತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ, ಚಙ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ಹಿ ಭಯಭೇರವೇ ಆಗತೇ ನ ಠಿತೋ ನ ನಿಸಿನ್ನೋ ನ ನಿಪನ್ನೋ ಠಿತಸ್ಸಾಪಿ ಆಗತೇ ನ ಚಙ್ಕಮೀತಿ ಏವಂ ತಸ್ಸ ಆಸನ್ನಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ವುತ್ತಾತಿ।

    Yathābhūtaṃ yathābhūtassāti yena yena iriyāpathena bhūtassa bhavitassa sato vattamānassa samaṅgībhūtassa vā. Meti mama santike. Tathābhūtaṃ tathābhūto vāti tena teneva iriyāpathena bhūto bhavito santo vattamāno samaṅgībhūto vāti attho. So kho ahaṃ…pe… paṭivinemīti bodhisattassa kira caṅkamantassa tasmiṃ magasiṅgakhurasaddādibhede bhayabheravārammaṇe āgate neva mahāsatto tiṭṭhati, na nisīdati na sayati, atha kho caṅkamantova parivīmaṃsanto parivicinanto bhayabheravaṃ na passati, magasiṅgakhurasaddādimattameva cetaṃ hoti, so taṃ ñatvā idaṃ nāmetaṃ, na bhayabheravanti tato tiṭṭhati vā nisīdati vā sayati vā. Etamatthaṃ dassento ‘‘so kho aha’’ntiādimāha. Esa nayo sabbapeyyālesu. Ito parañca iriyāpathapaṭipāṭiyā avatvā āsannapaṭipāṭiyā iriyāpathā vuttāti veditabbā, caṅkamantassa hi bhayabherave āgate na ṭhito na nisinno na nipanno ṭhitassāpi āgate na caṅkamīti evaṃ tassa āsannapaṭipāṭiyā vuttāti.

    ಭಯಭೇರವಸೇನಾಸನಾದಿವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Bhayabheravasenāsanādivaṇṇanā niṭṭhitā.

    ಅಸಮ್ಮೋಹವಿಹಾರವಣ್ಣನಾ

    Asammohavihāravaṇṇanā

    ೫೦. ಏವಂ ಭಿಂಸನಕೇಸುಪಿ ಠಾನೇಸು ಅತ್ತನೋ ಭಯಭೇರವಾಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಝಾಯೀನಂ ಸಮ್ಮೋಹಟ್ಠಾನೇಸು ಅತ್ತನೋ ಅಸಮ್ಮೋಹವಿಹಾರಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಸನ್ತಿ ಖೋ ಪನ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿಆದಿಮಾಹ।

    50. Evaṃ bhiṃsanakesupi ṭhānesu attano bhayabheravābhāvaṃ dassetvā idāni jhāyīnaṃ sammohaṭṭhānesu attano asammohavihāraṃ dassetuṃ santi kho pana, brāhmaṇātiādimāha.

    ತತ್ಥ ಸನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥಿ ಸಂವಿಜ್ಜನ್ತಿ ಉಪಲಬ್ಭನ್ತಿ। ರತ್ತಿಂಯೇವ ಸಮಾನನ್ತಿ ರತ್ತಿಂಯೇವ ಸನ್ತಂ, ದಿವಾತಿ ಸಞ್ಜಾನನ್ತೀತಿ ‘‘ದಿವಸೋ ಅಯ’’ನ್ತಿ ಸಞ್ಜಾನನ್ತಿ। ದಿವಾಯೇವ ಸಮಾನನ್ತಿ ದಿವಸಂಯೇವ ಸನ್ತಂ। ರತ್ತೀತಿ ಸಞ್ಜಾನನ್ತೀತಿ ‘‘ರತ್ತಿ ಅಯ’’ನ್ತಿ ಸಞ್ಜಾನನ್ತಿ। ಕಸ್ಮಾ ಪನೇತೇ ಏವಂಸಞ್ಞಿನೋ ಹೋನ್ತೀತಿ। ವುಟ್ಠಾನಕೋಸಲ್ಲಾಭಾವತೋ ವಾ ಸಕುಣರುತತೋ ವಾ। ಕಥಂ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಓದಾತಕಸಿಣಲಾಭೀ ದಿವಾ ಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ದಿವಾ ಸಮಾಪನ್ನೋ ದಿವಾಯೇವ ವುಟ್ಠಹಾಮೀತಿ ಮನಸಿಕಾರಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ, ನೋ ಚ ಖೋ ಅದ್ಧಾನಪರಿಚ್ಛೇದೇ ಕುಸಲೋ ಹೋತಿ। ಸೋ ದಿವಸಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ರತ್ತಿಭಾಗೇ ವುಟ್ಠಾತಿ। ಓದಾತಕಸಿಣಫರಣವಸೇನ ಚಸ್ಸ ವಿಸದಂ ಹೋತಿ ವಿಭೂತಂ ಸುವಿಭೂತಂ। ಸೋ, ದಿವಾ ವುಟ್ಠಹಾಮೀತಿ ಉಪ್ಪಾದಿತಮನಸಿಕಾರತಾಯ ಓದಾತಕಸಿಣಫರಣವಿಸದವಿಭೂತತಾಯ ಚ ರತ್ತಿಂಯೇವ ಸಮಾನಂ ದಿವಾತಿ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ। ಇಧ ಪನೇಕಚ್ಚೋ ನೀಲಕಸಿಣಲಾಭೀ ರತ್ತಿಂ ಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ರತ್ತಿಂ ಸಮಾಪನ್ನೋ ರತ್ತಿಂಯೇವ ವುಟ್ಠಹಾಮೀತಿ ಮನಸಿಕಾರಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ, ನೋ ಚ ಖೋ ಅದ್ಧಾನಪರಿಚ್ಛೇದೇ ಕುಸಲೋ ಹೋತಿ। ಸೋ ರತ್ತಿಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ದಿವಸಭಾಗೇ ವುಟ್ಠಾತಿ। ನೀಲಕಸಿಣಫರಣವಸೇನ ಚಸ್ಸ ಅವಿಸದಂ ಹೋತಿ ಅವಿಭೂತಂ। ಸೋ ರತ್ತಿಂ ವುಟ್ಠಹಾಮೀತಿ ಉಪ್ಪಾದಿತಮನಸಿಕಾರತಾಯ ನೀಲಕಸಿಣಫರಣಾವಿಸದಾವಿಭೂತತಾಯ ಚ ದಿವಾಯೇವ ಸಮಾನಂ ರತ್ತೀತಿ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ। ಏವಂ ತಾವ ವುಟ್ಠಾನಕೋಸಲ್ಲಾಭಾವತೋ ಏವಂಸಞ್ಞಿನೋ ಹೋನ್ತಿ।

    Tattha santīti atthi saṃvijjanti upalabbhanti. Rattiṃyeva samānanti rattiṃyeva santaṃ, divāti sañjānantīti ‘‘divaso aya’’nti sañjānanti. Divāyeva samānanti divasaṃyeva santaṃ. Rattīti sañjānantīti ‘‘ratti aya’’nti sañjānanti. Kasmā panete evaṃsaññino hontīti. Vuṭṭhānakosallābhāvato vā sakuṇarutato vā. Kathaṃ? Idhekacco odātakasiṇalābhī divā parikammaṃ katvā divā samāpanno divāyeva vuṭṭhahāmīti manasikāraṃ uppādeti, no ca kho addhānaparicchede kusalo hoti. So divasaṃ atikkamitvā rattibhāge vuṭṭhāti. Odātakasiṇapharaṇavasena cassa visadaṃ hoti vibhūtaṃ suvibhūtaṃ. So, divā vuṭṭhahāmīti uppāditamanasikāratāya odātakasiṇapharaṇavisadavibhūtatāya ca rattiṃyeva samānaṃ divāti sañjānāti. Idha panekacco nīlakasiṇalābhī rattiṃ parikammaṃ katvā rattiṃ samāpanno rattiṃyeva vuṭṭhahāmīti manasikāraṃ uppādeti, no ca kho addhānaparicchede kusalo hoti. So rattiṃ atikkamitvā divasabhāge vuṭṭhāti. Nīlakasiṇapharaṇavasena cassa avisadaṃ hoti avibhūtaṃ. So rattiṃ vuṭṭhahāmīti uppāditamanasikāratāya nīlakasiṇapharaṇāvisadāvibhūtatāya ca divāyeva samānaṃ rattīti sañjānāti. Evaṃ tāva vuṭṭhānakosallābhāvato evaṃsaññino honti.

    ಸಕುಣರುತತೋ ಪನ ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಅನ್ತೋಸೇನಾಸನೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ। ಅಥ ದಿವಾ ರವನಕಸಕುಣಾ ಕಾಕಾದಯೋ ಚನ್ದಾಲೋಕೇನ ದಿವಾತಿ ಮಞ್ಞಮಾನಾ ರತ್ತಿಂ ರವನ್ತಿ, ಅಞ್ಞೇಹಿ ವಾ ಕಾರಣೇಹಿ। ಸೋ ತೇಸಂ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ ರತ್ತಿಂಯೇವ ಸಮಾನಂ ದಿವಾತಿ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ। ಇಧ ಪನೇಕಚ್ಚೋ ಪಬ್ಬತನ್ತರೇ ಗಮ್ಭೀರಾಯ ಘನವನಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಯ ಗಿರಿಗುಹಾಯ ಸತ್ತಾಹವದ್ದಲಿಕಾಯ ವತ್ತಮಾನಾಯ ಅನ್ತರಹಿತಸೂರಿಯಾಲೋಕೇ ಕಾಲೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ। ಅಥ ರತ್ತಿಂ ರವನಕಸಕುಣಾ ಉಲೂಕಾದಯೋ ಮಜ್ಝನ್ಹಿಕಸಮಯೇಪಿ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಸಮನ್ಧಕಾರೇ ನಿಲೀನಾ ರತ್ತಿಸಞ್ಞಾಯ ವಾ ಅಞ್ಞೇಹಿ ವಾ ಕಾರಣೇಹಿ ರವನ್ತಿ। ಸೋ ತೇಸಂ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ ದಿವಾಯೇವ ಸಮಾನಂ ರತ್ತೀತಿ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ। ಏವಂ ಸಕುಣರುತತೋ ಏವಂಸಞ್ಞಿನೋ ಹೋನ್ತೀತಿ। ಇದಮಹನ್ತಿ ಇದಂ ಅಹಂ ಏವಂ ಸಞ್ಜಾನನಂ । ಸಮ್ಮೋಹವಿಹಾರಸ್ಮಿಂ ವದಾಮೀತಿ ಸಮ್ಮೋಹವಿಹಾರಪರಿಯಾಪನ್ನಂ ಅನ್ತೋಗಧಂ, ಸಮ್ಮೋಹವಿಹಾರಾನಂ ಅಞ್ಞತರಂ ವದಾಮೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।

    Sakuṇarutato pana idhekacco antosenāsane nisinno hoti. Atha divā ravanakasakuṇā kākādayo candālokena divāti maññamānā rattiṃ ravanti, aññehi vā kāraṇehi. So tesaṃ saddaṃ sutvā rattiṃyeva samānaṃ divāti sañjānāti. Idha panekacco pabbatantare gambhīrāya ghanavanappaṭicchannāya giriguhāya sattāhavaddalikāya vattamānāya antarahitasūriyāloke kāle nisinno hoti. Atha rattiṃ ravanakasakuṇā ulūkādayo majjhanhikasamayepi tattha tattha samandhakāre nilīnā rattisaññāya vā aññehi vā kāraṇehi ravanti. So tesaṃ saddaṃ sutvā divāyeva samānaṃ rattīti sañjānāti. Evaṃ sakuṇarutato evaṃsaññino hontīti. Idamahanti idaṃ ahaṃ evaṃ sañjānanaṃ . Sammohavihārasmiṃ vadāmīti sammohavihārapariyāpannaṃ antogadhaṃ, sammohavihārānaṃ aññataraṃ vadāmīti vuttaṃ hoti.

    ಅಹಂ ಖೋ ಪನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ…ಪೇ॰… ಸಞ್ಜಾನಾಮೀತಿ ಪಾಕಟೋ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ರತ್ತಿನ್ದಿವಪರಿಚ್ಛೇದೋ ಸತ್ತಾಹವದ್ದಲೇಪಿ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯೇಸು ಅದಿಸ್ಸಮಾನೇಸುಪಿ ಜಾನಾತಿಯೇವ ‘‘ಏತ್ತಕಂ ಪುರೇಭತ್ತಕಾಲೋ ಗತೋ, ಏತ್ತಕಂ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಕಾಲೋ, ಏತ್ತಕಂ ಪಠಮಯಾಮೋ, ಏತ್ತಕಂ ಮಜ್ಝಿಮಯಾಮೋ, ಏತ್ತಕಂ ಪಚ್ಛಿಮಯಾಮೋ’’ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ। ಅನಚ್ಛರಿಯಞ್ಚೇತಂ ಯಂ ಪೂರಿತಪಾರಮೀ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ। ಪದೇಸಞಾಣೇ ಠಿತಾನಂ ಸಾವಕಾನಮ್ಪಿ ಹಿ ರತ್ತಿನ್ದಿವಪರಿಚ್ಛೇದೋ ಪಾಕಟೋ ಹೋತಿ।

    Ahaṃ kho pana brāhmaṇa…pe… sañjānāmīti pākaṭo bodhisattassa rattindivaparicchedo sattāhavaddalepi candimasūriyesu adissamānesupi jānātiyeva ‘‘ettakaṃ purebhattakālo gato, ettakaṃ pacchābhattakālo, ettakaṃ paṭhamayāmo, ettakaṃ majjhimayāmo, ettakaṃ pacchimayāmo’’ti, tasmā evamāha. Anacchariyañcetaṃ yaṃ pūritapāramī bodhisatto evaṃ jānāti. Padesañāṇe ṭhitānaṃ sāvakānampi hi rattindivaparicchedo pākaṭo hoti.

    ಕಲ್ಯಾಣಿಯಮಹಾವಿಹಾರೇ ಕಿರ ಗೋದತ್ತತ್ಥೇರೋ ದ್ವಙ್ಗುಲಕಾಲೇ ಭತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಙ್ಗುಲಕಾಲೇ ಭುಞ್ಜತಿ। ಸೂರಿಯೇ ಅದಿಸ್ಸಮಾನೇಪಿ ಪಾತೋಯೇವ ಸೇನಾಸನಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ತಾಯ ವೇಲಾಯ ನಿಕ್ಖಮತಿ। ಏಕದಿವಸಂ ಆರಾಮಿಕಾ ‘‘ಸ್ವೇ ಥೇರಸ್ಸ ನಿಕ್ಖಮನಕಾಲೇ ಪಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಭತ್ತಂ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಕಾಲತ್ಥಮ್ಭಮೂಲೇ ನಿಸೀದಿಂಸು। ಥೇರೋ ದ್ವಙ್ಗುಲಕಾಲೇಯೇವ ನಿಕ್ಖಮತಿ। ತತೋ ಪಭುತಿ ಕಿರ ಸೂರಿಯೇ ಅದಿಸ್ಸಮಾನೇಪಿ ಥೇರಸ್ಸ ನಿಕ್ಖಮನಸಞ್ಞಾಯ ಏವ ಭೇರಿಂ ಆಕೋಟೇನ್ತಿ।

    Kalyāṇiyamahāvihāre kira godattatthero dvaṅgulakāle bhattaṃ gahetvā aṅgulakāle bhuñjati. Sūriye adissamānepi pātoyeva senāsanaṃ pavisitvā tāya velāya nikkhamati. Ekadivasaṃ ārāmikā ‘‘sve therassa nikkhamanakāle passāmā’’ti bhattaṃ sampādetvā kālatthambhamūle nisīdiṃsu. Thero dvaṅgulakāleyeva nikkhamati. Tato pabhuti kira sūriye adissamānepi therassa nikkhamanasaññāya eva bheriṃ ākoṭenti.

    ಅಜಗರವಿಹಾರೇಪಿ ಕಾಳದೇವತ್ಥೇರೋ ಅನ್ತೋವಸ್ಸೇ ಯಾಮಗಣ್ಡಿಕಂ ಪಹರತಿ, ಆಚಿಣ್ಣಮೇತಂ ಥೇರಸ್ಸ। ನ ಚ ಯಾಮಯನ್ತನಾಳಿಕಂ ಪಯೋಜೇತಿ, ಅಞ್ಞೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಯೋಜೇನ್ತಿ। ಅಥ ನಿಕ್ಖನ್ತೇ ಪಠಮೇ ಯಾಮೇ ಥೇರೇ ಮುಗ್ಗರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಠಿತಮತ್ತೇಯೇವ ಏಕಂ ದ್ವೇ ವಾರೇ ಪಹರನ್ತೇಯೇವ ವಾ ಯಾಮಯನ್ತಂ ಪತತಿ, ಏವಂ ತೀಸು ಯಾಮೇಸು ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಥೇರೋ ಪಾತೋಯೇವ ಗಾಮಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಆದಾಯ ವಿಹಾರಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಭೋಜನವೇಲಾಯ ಪತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ದಿವಾ ವಿಹಾರಟ್ಠಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರೋತಿ। ಭಿಕ್ಖೂ ಕಾಲತ್ಥಮ್ಭಂ ದಿಸ್ವಾ ಥೇರಸ್ಸ ಅದಿಸ್ವಾ ಆಗಮನತ್ಥಾಯ ಪೇಸೇನ್ತಿ। ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಥೇರಂ ದಿವಾ ವಿಹಾರಟ್ಠಾನಾ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಮೇವ ವಾ ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ವಾ ಪಸ್ಸತಿ। ಏವಂ ಪದೇಸಞಾಣೇ ಠಿತಾನಂ ಸಾವಕಾನಮ್ಪಿ ರತ್ತಿನ್ದಿವಪರಿಚ್ಛೇದೋ ಪಾಕಟೋ ಹೋತಿ, ಕಿಮಙ್ಗಂ ಪನ ಬೋಧಿಸತ್ತಾನನ್ತಿ।

    Ajagaravihārepi kāḷadevatthero antovasse yāmagaṇḍikaṃ paharati, āciṇṇametaṃ therassa. Na ca yāmayantanāḷikaṃ payojeti, aññe bhikkhū payojenti. Atha nikkhante paṭhame yāme there muggaraṃ gahetvā ṭhitamatteyeva ekaṃ dve vāre paharanteyeva vā yāmayantaṃ patati, evaṃ tīsu yāmesu samaṇadhammaṃ katvā thero pātoyeva gāmaṃ pavisitvā piṇḍapātaṃ ādāya vihāraṃ āgantvā bhojanavelāya pattaṃ gahetvā divā vihāraṭṭhānaṃ gantvā samaṇadhammaṃ karoti. Bhikkhū kālatthambhaṃ disvā therassa adisvā āgamanatthāya pesenti. So bhikkhu theraṃ divā vihāraṭṭhānā nikkhamantameva vā antarāmagge vā passati. Evaṃ padesañāṇe ṭhitānaṃ sāvakānampi rattindivaparicchedo pākaṭo hoti, kimaṅgaṃ pana bodhisattānanti.

    ಯಂ ಖೋ ತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ…ಪೇ॰… ವದೇಯ್ಯಾತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ‘‘ಯಂ ಖೋ ತಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಅಸಮ್ಮೋಹಧಮ್ಮೋ ಸತ್ತೋ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪನ್ನೋ…ಪೇ॰… ಸುಖಾಯ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನ’’ನ್ತಿ ವಚನಂ ವದಮಾನೋ ಕೋಚಿ ಸಮ್ಮಾ ವದೇಯ್ಯ, ಸಮ್ಮಾ ವದಮಾನೋ ಸಿಯಾ, ನ ವಿತಥವಾದೀ ಅಸ್ಸ। ಮಮೇವ ತಂ ವಚನಂ ವದಮಾನೋ ಸಮ್ಮಾ ವದೇಯ್ಯ, ಸಮ್ಮಾ ವದಮಾನೋ ಸಿಯಾ, ನ ವಿತಥವಾದೀ ಅಸ್ಸಾತಿ ಏವಂ ಪದಸಮ್ಬನ್ಧೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Yaṃ kho taṃ brāhmaṇa…pe… vadeyyāti ettha pana ‘‘yaṃ kho taṃ, brāhmaṇa, asammohadhammo satto loke uppanno…pe… sukhāya devamanussāna’’nti vacanaṃ vadamāno koci sammā vadeyya, sammā vadamāno siyā, na vitathavādī assa. Mameva taṃ vacanaṃ vadamāno sammā vadeyya, sammā vadamāno siyā, na vitathavādī assāti evaṃ padasambandho veditabbo.

    ತತ್ಥ ಅಸಮ್ಮೋಹಧಮ್ಮೋತಿ ಅಸಮ್ಮೋಹಸಭಾವೋ। ಲೋಕೇತಿ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ। ಬಹುಜನಹಿತಾಯಾತಿ ಬಹುಜನಸ್ಸ ಹಿತತ್ಥಾಯ, ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಸಮ್ಪರಾಯಿಕಹಿತೂಪದೇಸಕೋತಿ। ಬಹುಜನಸುಖಾಯಾತಿ ಬಹುಜನಸ್ಸ ಸುಖತ್ಥಾಯ, ಚಾಗಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಉಪಕರಣಸುಖಸ್ಸ ದಾಯಕೋತಿ। ಲೋಕಾನುಕಮ್ಪಾಯಾತಿ ಲೋಕಸ್ಸ ಅನುಕಮ್ಪತ್ಥಾಯ, ಮೇತ್ತಾಕರುಣಾಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಮಾತಾಪಿತರೋ ವಿಯ ಲೋಕಸ್ಸ ರಕ್ಖಿತಾ ಗೋಪಯಿತಾತಿ। ಅತ್ಥಾಯ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನನ್ತಿ ಇಧ ದೇವಮನುಸ್ಸಗ್ಗಹಣೇನ ಚ ಭಬ್ಬಪುಗ್ಗಲವೇನೇಯ್ಯಸತ್ತೇಯೇವ ಗಹೇತ್ವಾ ತೇಸಂ ನಿಬ್ಬಾನಮಗ್ಗಫಲಾಧಿಗಮಾಯ ಅತ್ತನೋ ಉಪ್ಪತ್ತಿಂ ದಸ್ಸೇತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅತ್ಥಾಯಾತಿ ಹಿ ವುತ್ತೇ ಪರಮತ್ಥತ್ಥಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಾಯಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಹಿತಾಯಾತಿ ವುತ್ತೇ ತಂ ಸಮ್ಪಾಪಕಮಗ್ಗತ್ಥಾಯಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಸಮ್ಪಾಪಕಮಗ್ಗತೋ ಹಿ ಉತ್ತರಿ ಹಿತಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಸುಖಾಯಾತಿ ವುತ್ತೇ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಸುಖತ್ಥಾಯಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ, ತತೋ ಉತ್ತರಿ ಸುಖಾಭಾವತೋ। ವುತ್ತಞ್ಚೇತಂ ‘‘ಅಯಂ ಸಮಾಧಿ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಸುಖೋ ಚೇವ ಆಯತಿಞ್ಚ ಸುಖವಿಪಾಕೋ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೩.೩೫೫; ಅ॰ ನಿ॰ ೫.೨೭; ವಿಭ॰ ೮೦೪)।

    Tattha asammohadhammoti asammohasabhāvo. Loketi manussaloke. Bahujanahitāyāti bahujanassa hitatthāya, paññāsampattiyā diṭṭhadhammikasamparāyikahitūpadesakoti. Bahujanasukhāyāti bahujanassa sukhatthāya, cāgasampattiyā upakaraṇasukhassa dāyakoti. Lokānukampāyāti lokassa anukampatthāya, mettākaruṇāsampattiyā mātāpitaro viya lokassa rakkhitā gopayitāti. Atthāya hitāya sukhāya devamanussānanti idha devamanussaggahaṇena ca bhabbapuggalaveneyyasatteyeva gahetvā tesaṃ nibbānamaggaphalādhigamāya attano uppattiṃ dassetīti veditabbo. Atthāyāti hi vutte paramatthatthāya nibbānāyāti vuttaṃ hoti. Hitāyāti vutte taṃ sampāpakamaggatthāyāti vuttaṃ hoti, nibbānasampāpakamaggato hi uttari hitaṃ nāma natthi. Sukhāyāti vutte phalasamāpattisukhatthāyāti vuttaṃ hoti, tato uttari sukhābhāvato. Vuttañcetaṃ ‘‘ayaṃ samādhi paccuppannasukho ceva āyatiñca sukhavipāko’’ti (dī. ni. 3.355; a. ni. 5.27; vibha. 804).

    ಅಸಮ್ಮೋಹವಿಹಾರವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Asammohavihāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    ಪುಬ್ಬಭಾಗಪಟಿಪದಾದಿವಣ್ಣನಾ

    Pubbabhāgapaṭipadādivaṇṇanā

    ೫೧. ಏವಂ ಭಗವಾ ಬುದ್ಧಗುಣಪಟಿಲಾಭಾವಸಾನಂ ಅತ್ತನೋ ಅಸಮ್ಮೋಹವಿಹಾರಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಯಾಯ ಪಟಿಪದಾಯ ತಂ ಕೋಟಿಪ್ಪತ್ತಂ ಅಸಮ್ಮೋಹವಿಹಾರಂ ಅಧಿಗತೋ, ತಂ ಪುಬ್ಬಭಾಗತೋ ಪಭುತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ಆರದ್ಧಂ ಖೋ ಪನ ಮೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿಆದಿಮಾಹ।

    51. Evaṃ bhagavā buddhaguṇapaṭilābhāvasānaṃ attano asammohavihāraṃ brāhmaṇassa dassetvā idāni yāya paṭipadāya taṃ koṭippattaṃ asammohavihāraṃ adhigato, taṃ pubbabhāgato pabhuti dassetuṃ āraddhaṃ kho pana me brāhmaṇātiādimāha.

    ಕೇಚಿ ಪನಾಹು ‘‘ಇಮಂ ಅಸಮ್ಮೋಹವಿಹಾರಂ ಸುತ್ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಚಿತ್ತಮೇವಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ‘ಕಾಯ ನು ಖೋ ಪಟಿಪದಾಯ ಇಮಂ ಪತ್ತೋ’ತಿ, ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಮಞ್ಞಾಯ ಇಮಾಯಾಹಂ ಪಟಿಪದಾಯ ಇಮಂ ಉತ್ತಮಂ ಅಸಮ್ಮೋಹವಿಹಾರಂ ಪತ್ತೋತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಏವಮಾಹಾ’’ತಿ।

    Keci panāhu ‘‘imaṃ asammohavihāraṃ sutvā brāhmaṇassa cittamevaṃ uppannaṃ ‘kāya nu kho paṭipadāya imaṃ patto’ti, tassa cittamaññāya imāyāhaṃ paṭipadāya imaṃ uttamaṃ asammohavihāraṃ pattoti dassento evamāhā’’ti.

    ತತ್ಥ ಆರದ್ಧಂ ಖೋ ಪನ ಮೇ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ವೀರಿಯಂ ಅಹೋಸೀತಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ನ ಮಯಾ ಅಯಂ ಉತ್ತಮೋ ಅಸಮ್ಮೋಹವಿಹಾರೋ ಕುಸೀತೇನ ಮುಟ್ಠಸ್ಸತಿನಾ ಸಾರದ್ಧಕಾಯೇನ ವಿಕ್ಖಿತ್ತಚಿತ್ತೇನ ವಾ ಅಧಿಗತೋ, ಅಪಿಚ ಖೋ ತದಧಿಗಮಾಯ ಆರದ್ಧಂ ಖೋ ಪನ ಮೇ ವೀರಿಯಂ ಅಹೋಸಿ, ಬೋಧಿಮಣ್ಡೇ ನಿಸಿನ್ನೇನ ಮಯಾ ಚತುರಙ್ಗವೀರಿಯಂ ಆರದ್ಧಂ ಅಹೋಸಿ, ಪಗ್ಗಹಿತಂ ಅಸಿಥಿಲಪ್ಪವತ್ತಿತನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಆರದ್ಧತ್ತಾಯೇವ ಚ ಮೇತಂ ಅಸಲ್ಲೀನಂ ಅಹೋಸಿ।

    Tattha āraddhaṃ kho pana me, brāhmaṇa, vīriyaṃ ahosīti, brāhmaṇa, na mayā ayaṃ uttamo asammohavihāro kusītena muṭṭhassatinā sāraddhakāyena vikkhittacittena vā adhigato, apica kho tadadhigamāya āraddhaṃ kho pana me vīriyaṃ ahosi, bodhimaṇḍe nisinnena mayā caturaṅgavīriyaṃ āraddhaṃ ahosi, paggahitaṃ asithilappavattitanti vuttaṃ hoti. Āraddhattāyeva ca metaṃ asallīnaṃ ahosi.

    ಉಪಟ್ಠಿತಾ ಸತಿ ಅಸಮ್ಮುಟ್ಠಾತಿ ನ ಕೇವಲಞ್ಚ ವೀರಿಯಮೇವ, ಸತಿಪಿ ಮೇ ಆರಮ್ಮಣಾಭಿಮುಖೀಭಾವೇನ ಉಪಟ್ಠಿತಾ ಅಹೋಸಿ। ಉಪಟ್ಠಿತತ್ತಾಯೇವ ಚ ಅಸಮ್ಮುಟ್ಠಾ। ಪಸ್ಸದ್ಧೋ ಕಾಯೋತಿ ಕಾಯಚಿತ್ತಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿಸಮ್ಭವೇನ ಕಾಯೋಪಿ ಮೇ ಪಸ್ಸದ್ಧೋ ಅಹೋಸಿ। ತತ್ಥ ಯಸ್ಮಾ ನಾಮಕಾಯೇ ಪಸ್ಸದ್ಧೇ ರೂಪಕಾಯೋಪಿ ಪಸ್ಸದ್ಧೋಯೇವ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ನಾಮಕಾಯೋ ರೂಪಕಾಯೋತಿ ಅವಿಸೇಸೇತ್ವಾವ ಪಸ್ಸದ್ಧೋ ಕಾಯೋತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಸಾರದ್ಧೋತಿ ಸೋ ಚ ಖೋ ಪಸ್ಸದ್ಧತ್ತಾಯೇವ ಅಸಾರದ್ಧೋ, ವಿಗತದರಥೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸಮಾಹಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಏಕಗ್ಗನ್ತಿ ಚಿತ್ತಮ್ಪಿ ಮೇ ಸಮ್ಮಾ ಆಹಿತಂ ಸುಟ್ಠು ಠಪಿತಂ ಅಪ್ಪಿತಂ ವಿಯ ಅಹೋಸಿ। ಸಮಾಹಿತತ್ತಾ ಏವ ಚ ಏಕಗ್ಗಂ ಅಚಲಂ ನಿಪ್ಫನ್ದನನ್ತಿ, ಏತ್ತಾವತಾ ಝಾನಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಭಾಗಪಟಿಪದಾ ಕಥಿತಾ ಹೋತಿ।

    Upaṭṭhitā sati asammuṭṭhāti na kevalañca vīriyameva, satipi me ārammaṇābhimukhībhāvena upaṭṭhitā ahosi. Upaṭṭhitattāyeva ca asammuṭṭhā. Passaddho kāyoti kāyacittappassaddhisambhavena kāyopi me passaddho ahosi. Tattha yasmā nāmakāye passaddhe rūpakāyopi passaddhoyeva hoti, tasmā nāmakāyo rūpakāyoti avisesetvāva passaddho kāyoti vuttaṃ. Asāraddhoti so ca kho passaddhattāyeva asāraddho, vigatadarathoti vuttaṃ hoti. Samāhitaṃ cittaṃ ekagganti cittampi me sammā āhitaṃ suṭṭhu ṭhapitaṃ appitaṃ viya ahosi. Samāhitattā eva ca ekaggaṃ acalaṃ nipphandananti, ettāvatā jhānassa pubbabhāgapaṭipadā kathitā hoti.

    ಇದಾನಿ ಇಮಾಯ ಪಟಿಪದಾಯ ಅಧಿಗತಂ ಪಠಮಜ್ಝಾನಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ವಿಜ್ಜಾತ್ತಯಪರಿಯೋಸಾನಂ ವಿಸೇಸಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸೋ ಖೋ ಅಹನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ…ಪೇ॰… ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹಾಸಿನ್ತಿ ಏತ್ಥ ತಾವ ಯಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ಪಥವೀಕಸಿಣಕಥಾಯಂ ವುತ್ತಂ। ಕೇವಲಞ್ಹಿ ತತ್ಥ ‘‘ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತೀ’’ತಿ ಆಗತಂ, ಇಧ ‘‘ವಿಹಾಸಿ’’ನ್ತಿ, ಅಯಮೇವ ವಿಸೇಸೋ। ಕಿಂ ಕತ್ವಾ ಪನ ಭಗವಾ ಇಮಾನಿ ಝಾನಾನಿ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹಾಸೀತಿ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಭಾವೇತ್ವಾ। ಕತರಂ? ಆನಾಪಾನಸ್ಸತಿಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ।

    Idāni imāya paṭipadāya adhigataṃ paṭhamajjhānaṃ ādiṃ katvā vijjāttayapariyosānaṃ visesaṃ dassento so kho ahantiādimāha. Tattha vivicceva kāmehi…pe… catutthajjhānaṃ upasampajjavihāsinti ettha tāva yaṃ vattabbaṃ siyā, taṃ sabbaṃ visuddhimagge pathavīkasiṇakathāyaṃ vuttaṃ. Kevalañhi tattha ‘‘upasampajja viharatī’’ti āgataṃ, idha ‘‘vihāsi’’nti, ayameva viseso. Kiṃ katvā pana bhagavā imāni jhānāni upasampajja vihāsīti, kammaṭṭhānaṃ bhāvetvā. Kataraṃ? Ānāpānassatikammaṭṭhānaṃ.

    ಇಮಾನಿ ಚ ಪನ ಚತ್ತಾರಿ ಝಾನಾನಿ ಕೇಸಞ್ಚಿ ಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತತ್ಥಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ಕೇಸಞ್ಚಿ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಾದಕಾನಿ, ಕೇಸಞ್ಚಿ ಅಭಿಞ್ಞಾಪಾದಕಾನಿ, ಕೇಸಞ್ಚಿ ನಿರೋಧಪಾದಕಾನಿ, ಕೇಸಞ್ಚಿ ಭವೋಕ್ಕಮನತ್ಥಾನಿ। ತತ್ಥ ಖೀಣಾಸವಾನಂ ಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತತ್ಥಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ತೇ ಹಿ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಏಕಗ್ಗಚಿತ್ತಾ ಸುಖಂ ದಿವಸಂ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ಇಚ್ಚೇವಂ ಕಸಿಣಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಅಟ್ಠ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತಿ। ಸೇಕ್ಖಪುಥುಜ್ಜನಾನಂ ಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ಸಮಾಹಿತೇನ ಚಿತ್ತೇನ ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತಾನಂ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಾದಕಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ಯೇ ಪನ ಅಟ್ಠ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ಅಭಿಞ್ಞಾಪಾದಕಜ್ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ‘‘ಏಕೋಪಿ ಹುತ್ವಾ ಬಹುಧಾ ಹೋತೀ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೨೩೮; ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೧.೧೦೨) ವುತ್ತನಯಾ ಅಭಿಞ್ಞಾಯೋ ಪತ್ಥೇನ್ತಾ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಪಾದಕಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ಯೇ ಪನ ಅಟ್ಠ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಸತ್ತಾಹಂ ಅಚಿತ್ತಾ ಹುತ್ವಾ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ನಿರೋಧಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪತ್ವಾ ಸುಖಂ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತಿ, ತೇಸಂ ನಿರೋಧಪಾದಕಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ಯೇ ಪನ ಅಟ್ಠ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ಅಪರಿಹೀನಜ್ಝಾನಾ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಭವೋಕ್ಕಮನತ್ಥಾನಿ ಹೋನ್ತಿ।

    Imāni ca pana cattāri jhānāni kesañci cittekaggatatthāni honti, kesañci vipassanāpādakāni, kesañci abhiññāpādakāni, kesañci nirodhapādakāni, kesañci bhavokkamanatthāni. Tattha khīṇāsavānaṃ cittekaggatatthāni honti. Te hi samāpajjitvā ekaggacittā sukhaṃ divasaṃ viharissāmāti iccevaṃ kasiṇaparikammaṃ katvā aṭṭha samāpattiyo nibbattenti. Sekkhaputhujjanānaṃ samāpattito vuṭṭhāya samāhitena cittena vipassissāmāti nibbattentānaṃ vipassanāpādakāni honti. Ye pana aṭṭha samāpattiyo nibbattetvā abhiññāpādakajjhānaṃ samāpajjitvā samāpattito vuṭṭhāya ‘‘ekopi hutvā bahudhā hotī’’ti (dī. ni. 1.238; paṭi. ma. 1.102) vuttanayā abhiññāyo patthentā nibbattenti, tesaṃ abhiññāpādakāni honti. Ye pana aṭṭha samāpattiyo nibbattetvā nirodhasamāpattiṃ samāpajjitvā sattāhaṃ acittā hutvā diṭṭheva dhamme nirodhaṃ nibbānaṃ patvā sukhaṃ viharissāmāti nibbattenti, tesaṃ nirodhapādakāni honti. Ye pana aṭṭha samāpattiyo nibbattetvā aparihīnajjhānā brahmaloke uppajjissāmāti nibbattenti, tesaṃ bhavokkamanatthāni honti.

    ಭಗವತಾ ಪನಿದಂ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಂ ಬೋಧಿರುಕ್ಖಮೂಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತಂ, ತಂ ತಸ್ಸ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಾದಕಞ್ಚೇವ ಅಹೋಸಿ ಅಭಿಞ್ಞಾಪಾದಕಞ್ಚ ಸಬ್ಬಕಿಚ್ಚಸಾಧಕಞ್ಚ, ಸಬ್ಬಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಗುಣದಾಯಕನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Bhagavatā panidaṃ catutthajjhānaṃ bodhirukkhamūle nibbattitaṃ, taṃ tassa vipassanāpādakañceva ahosi abhiññāpādakañca sabbakiccasādhakañca, sabbalokiyalokuttaraguṇadāyakanti veditabbaṃ.

    ಪುಬ್ಬಭಾಗಪಟಿಪದಾದಿವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Pubbabhāgapaṭipadādivaṇṇanā niṭṭhitā.

    ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಕಥಾವಣ್ಣನಾ

    Pubbenivāsakathāvaṇṇanā

    ೫೨. ಯೇಸಞ್ಚ ಗುಣಾನಂ ದಾಯಕಂ ಅಹೋಸಿ, ತೇಸಂ ಏಕದೇಸಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸೋ ಏವಂ ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ದ್ವಿನ್ನಂ ವಿಜ್ಜಾನಂ ಅನುಪದವಣ್ಣನಾ ಚೇವ ಭಾವನಾನಯೋ ಚ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ವಿತ್ಥಾರಿತೋ। ಕೇವಲಞ್ಹಿ ತತ್ಥ ‘‘ಸೋ ಏವಂ ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ…ಪೇ॰… ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ಇಧ ‘‘ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇಸಿ’’ನ್ತಿ। ಅಯಂ ಖೋ ಮೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿ ಅಯಞ್ಚ ಅಪ್ಪನಾವಾರೋ ತತ್ಥ ಅನಾಗತೋತಿ ಅಯಮೇವ ವಿಸೇಸೋ। ತತ್ಥ ಸೋತಿ ಸೋ ಅಹಂ। ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇಸಿನ್ತಿ ಅಭಿನೀಹರಿಂ। ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇಸಿನ್ತಿ ಚ ವಚನತೋ ಸೋತಿ ಏತ್ಥ ಸೋ ಅಹನ್ತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    52. Yesañca guṇānaṃ dāyakaṃ ahosi, tesaṃ ekadesaṃ dassento so evaṃ samāhite cittetiādimāha. Tattha dvinnaṃ vijjānaṃ anupadavaṇṇanā ceva bhāvanānayo ca visuddhimagge vitthārito. Kevalañhi tattha ‘‘so evaṃ samāhite citte…pe… abhininnāmetī’’ti vuttaṃ, idha ‘‘abhininnāmesi’’nti. Ayaṃ kho me brāhmaṇāti ayañca appanāvāro tattha anāgatoti ayameva viseso. Tattha soti so ahaṃ. Abhininnāmesinti abhinīhariṃ. Abhininnāmesinti ca vacanato soti ettha so ahanti evamattho veditabbo.

    ಯಸ್ಮಾ ಚಿದಂ ಭಗವತೋ ವಸೇನ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾನುಸ್ಸತಿಞಾಣಂ ಆಗತಂ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಸೋ ತತೋ ಚುತೋ ಇಧೂಪಪನ್ನೋ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಏವಂ ಯೋಜನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಏತ್ಥ ಹಿ ಸೋ ತತೋ ಚುತೋತಿ ಪಟಿನಿವತ್ತನ್ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಂ। ತಸ್ಮಾ ಇಧೂಪಪನ್ನೋತಿ ಇಮಿಸ್ಸಾ ಇಧೂಪಪತ್ತಿಯಾ ಅನನ್ತರಂ। ಅಮುತ್ರ ಉದಪಾದಿನ್ತಿ ತುಸಿತಭವನಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತತ್ರಾಪಾಸಿಂ ಏವಂನಾಮೋತಿ ತತ್ರಾಪಿ ತುಸಿತಭವನೇ ಸೇತಕೇತು ನಾಮ ದೇವಪುತ್ತೋ ಅಹೋಸಿಂ। ಏವಂಗೋತ್ತೋತಿ ತಾಹಿ ದೇವತಾಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕಗೋತ್ತೋ। ಏವಂವಣ್ಣೋತಿ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣೋ। ಏವಮಾಹಾರೋತಿ ದಿಬ್ಬಸುಧಾಹಾರೋ। ಏವಂಸುಖದುಕ್ಖಪ್ಪಟಿಸಂವೇದೀತಿ ಏವಂ ದಿಬ್ಬಸುಖಪಟಿಸಂವೇದೀ। ದುಕ್ಖಂ ಪನ ಸಙ್ಖಾರದುಕ್ಖಮತ್ತಮೇವ । ಏವಮಾಯುಪರಿಯನ್ತೋತಿ ಏವಂ ಸತ್ತಪಞ್ಞಾಸವಸ್ಸಕೋಟಿಸಟ್ಠಿವಸ್ಸಸತಸಹಸ್ಸಾಯುಪರಿಯನ್ತೋ। ಸೋ ತತೋ ಚುತೋತಿ ಸೋ ಅಹಂ ತತೋ ತುಸಿತಭವನತೋ ಚುತೋ। ಇಧೂಪಪನ್ನೋತಿ ಇಧ ಮಹಾಮಾಯಾಯ ದೇವಿಯಾ ಕುಚ್ಛಿಮ್ಹಿ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ।

    Yasmā cidaṃ bhagavato vasena pubbenivāsānussatiñāṇaṃ āgataṃ, tasmā ‘‘so tato cuto idhūpapanno’’ti ettha evaṃ yojanā veditabbā. Ettha hi so tato cutoti paṭinivattantassa paccavekkhaṇaṃ. Tasmā idhūpapannoti imissā idhūpapattiyā anantaraṃ. Amutra udapādinti tusitabhavanaṃ sandhāyāhāti veditabbo. Tatrāpāsiṃ evaṃnāmoti tatrāpi tusitabhavane setaketu nāma devaputto ahosiṃ. Evaṃgottoti tāhi devatāhi saddhiṃ ekagotto. Evaṃvaṇṇoti suvaṇṇavaṇṇo. Evamāhāroti dibbasudhāhāro. Evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedīti evaṃ dibbasukhapaṭisaṃvedī. Dukkhaṃ pana saṅkhāradukkhamattameva . Evamāyupariyantoti evaṃ sattapaññāsavassakoṭisaṭṭhivassasatasahassāyupariyanto. Sotato cutoti so ahaṃ tato tusitabhavanato cuto. Idhūpapannoti idha mahāmāyāya deviyā kucchimhi nibbatto.

    ಅಯಂ ಖೋ ಮೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿಆದೀಸು ಮೇತಿ ಮಯಾ। ವಿಜ್ಜಾತಿ ವಿದಿತಕರಣಟ್ಠೇನ ವಿಜ್ಜಾ। ಕಿಂ ವಿದಿತಂ ಕರೋತಿ? ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ। ಅವಿಜ್ಜಾತಿ ತಸ್ಸೇವ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಸ್ಸ ಅವಿದಿತಕರಣಟ್ಠೇನ ತಪ್ಪಟಿಚ್ಛಾದಕೋ ಮೋಹೋ ವುಚ್ಚತಿ। ತಮೋತಿ ಸ್ವೇವ ಮೋಹೋ ಪಟಿಚ್ಛಾದಕಟ್ಠೇನ ‘‘ತಮೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಆಲೋಕೋತಿ ಸಾಯೇವ ವಿಜ್ಜಾ ಓಭಾಸಕರಣಟ್ಠೇನ ‘‘ಆಲೋಕೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ವಿಜ್ಜಾ ಅಧಿಗತಾತಿ ಅಯಂ ಅತ್ಥೋ, ಸೇಸಂ ಪಸಂಸಾವಚನಂ। ಯೋಜನಾ ಪನೇತ್ಥ ಅಯಂ ಖೋ ಮೇ ವಿಜ್ಜಾ ಅಧಿಗತಾ, ತಸ್ಸ ಮೇ ಅಧಿಗತವಿಜ್ಜಸ್ಸ ಅವಿಜ್ಜಾ ವಿಹತಾ, ವಿನಟ್ಠಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಸ್ಮಾ? ಯಸ್ಮಾ ವಿಜ್ಜಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ। ಏಸ ನಯೋ ಇತರಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಪದದ್ವಯೇ।

    Ayaṃ kho me brāhmaṇātiādīsu meti mayā. Vijjāti viditakaraṇaṭṭhena vijjā. Kiṃ viditaṃ karoti? Pubbenivāsaṃ. Avijjāti tasseva pubbenivāsassa aviditakaraṇaṭṭhena tappaṭicchādako moho vuccati. Tamoti sveva moho paṭicchādakaṭṭhena ‘‘tamo’’ti vuccati. Ālokoti sāyeva vijjā obhāsakaraṇaṭṭhena ‘‘āloko’’ti vuccati. Ettha ca vijjā adhigatāti ayaṃ attho, sesaṃ pasaṃsāvacanaṃ. Yojanā panettha ayaṃ kho me vijjā adhigatā, tassa me adhigatavijjassa avijjā vihatā, vinaṭṭhāti attho. Kasmā? Yasmā vijjā uppannā. Esa nayo itarasmimpi padadvaye.

    ಯಥಾ ತನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಯಥಾತಿ ಓಪಮ್ಮೇ। ತನ್ತಿ ನಿಪಾತೋ। ಸತಿಯಾ ಅವಿಪ್ಪವಾಸೇನ ಅಪ್ಪಮತ್ತಸ್ಸ। ವೀರಿಯಾತಾಪೇನ ಆತಾಪಿನೋ। ಕಾಯೇ ಚ ಜೀವಿತೇ ಚ ಅನಪೇಕ್ಖತಾಯ ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸ, ಪೇಸಿತತ್ತಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ ‘‘ಯಥಾ ಅಪ್ಪಮತ್ತಸ್ಸ ಆತಾಪಿನೋ ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ ಅವಿಜ್ಜಾ ವಿಹಞ್ಞೇಯ್ಯ, ವಿಜ್ಜಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ। ತಮೋ ವಿಹಞ್ಞೇಯ್ಯ, ಆಲೋಕೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ। ಏವಮೇವ ಮಮ ಅವಿಜ್ಜಾ ವಿಹತಾ, ವಿಜ್ಜಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ। ತಮೋ ವಿಹತೋ, ಆಲೋಕೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ। ಏತಸ್ಸ ಮೇ ಪಧಾನಾನುಯೋಗಸ್ಸ ಅನುರೂಪಮೇವ ಫಲಂ ಲದ್ಧ’’ನ್ತಿ।

    Yathātanti ettha yathāti opamme. Tanti nipāto. Satiyā avippavāsena appamattassa. Vīriyātāpena ātāpino. Kāye ca jīvite ca anapekkhatāya pahitattassa, pesitattassāti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti ‘‘yathā appamattassa ātāpino pahitattassa viharato avijjā vihaññeyya, vijjā uppajjeyya. Tamo vihaññeyya, āloko uppajjeyya. Evameva mama avijjā vihatā, vijjā uppannā. Tamo vihato, āloko uppanno. Etassa me padhānānuyogassa anurūpameva phalaṃ laddha’’nti.

    ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Pubbenivāsakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಞಾಣಕಥಾವಣ್ಣನಾ

    Dibbacakkhuñāṇakathāvaṇṇanā

    ೫೩. ಚುತೂಪಪಾತಕಥಾಯಂ ಯಸ್ಮಾ ಇಧ ಭಗವತೋ ವಸೇನ ಪಾಳಿ ಆಗತಾ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಪಸ್ಸಾಮಿ ಪಜಾನಾಮೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ಅಯಂ ವಿಸೇಸೋ। ಸೇಸಂ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ವುತ್ತಸದಿಸಮೇವ।

    53. Cutūpapātakathāyaṃ yasmā idha bhagavato vasena pāḷi āgatā, tasmā ‘‘passāmi pajānāmī’’ti vuttaṃ, ayaṃ viseso. Sesaṃ visuddhimagge vuttasadisameva.

    ಏತ್ಥ ಪನ ವಿಜ್ಜಾತಿ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಞಾಣವಿಜ್ಜಾ। ಅವಿಜ್ಜಾತಿ ಸತ್ತಾನಂ ಚುತಿಪಟಿಸನ್ಧಿಪಟಿಚ್ಛಾದಿಕಾ ಅವಿಜ್ಜಾ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯಮೇವಾತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ಪೂರಿತಪಾರಮೀನಂ ಮಹಾಸತ್ತಾನಂ ಪರಿಕಮ್ಮಕಿಚ್ಚಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ತೇ ಹಿ ಚಿತ್ತೇ ಅಭಿನಿನ್ನಾಮಿತಮತ್ತೇಯೇವ ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಅನುಸ್ಸರನ್ತಿ, ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ಸತ್ತೇ ಪಸ್ಸನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಯೋ ತತ್ಥ ಪರಿಕಮ್ಮಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಭಾವನಾನಯೋ ವುತ್ತೋ, ನ ತೇನ ಇಧ ಅತ್ಥೋತಿ।

    Ettha pana vijjāti dibbacakkhuñāṇavijjā. Avijjāti sattānaṃ cutipaṭisandhipaṭicchādikā avijjā. Sesaṃ vuttanayamevāti. Yasmā ca pūritapāramīnaṃ mahāsattānaṃ parikammakiccaṃ nāma natthi. Te hi citte abhininnāmitamatteyeva anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussaranti, dibbena cakkhunā satte passanti. Tasmā yo tattha parikammaṃ ādiṃ katvā bhāvanānayo vutto, na tena idha atthoti.

    ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಞಾಣಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Dibbacakkhuñāṇakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    ಆಸವಕ್ಖಯಞಾಣಕಥಾವಣ್ಣನಾ

    Āsavakkhayañāṇakathāvaṇṇanā

    ೫೪. ತತಿಯವಿಜ್ಜಾಯ ಸೋ ಏವಂ ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಾದಕಂ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಚಿತ್ತಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಆಸವಾನಂ ಖಯಞಾಣಾಯಾತಿ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಞಾಣತ್ಥಾಯ। ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೋ ಹಿ ಆಸವವಿನಾಸನತೋ ಆಸವಾನಂ ಖಯೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತತ್ರ ಚೇತಂ ಞಾಣಂ, ತಪ್ಪರಿಯಾಪನ್ನತ್ತಾತಿ। ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇಸಿನ್ತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನೀಹರಿಂ। ಸೋ ಇದಂ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಏವಮಾದೀಸು ‘‘ಏತ್ತಕಂ ದುಕ್ಖಂ, ನ ಇತೋ ಭಿಯ್ಯೋ’’ತಿ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಂ ಸರಸಲಕ್ಖಣಪಟಿವೇಧೇನ ಯಥಾಭೂತಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ ಜಾನಿಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿಂ। ತಸ್ಸ ಚ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಕಂ ತಣ್ಹಂ ಅಯಂ ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋತಿ। ತದುಭಯಮ್ಪಿ ಯಂ ಠಾನಂ ಪತ್ವಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ, ತಂ ತೇಸಂ ಅಪ್ಪವತ್ತಿಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋತಿ। ತಸ್ಸ ಸಮ್ಪಾಪಕಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗಂ ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾತಿ ಸರಸಲಕ್ಖಣಪಟಿವೇಧೇನ ಯಥಾಭೂತಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ ಜಾನಿಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿನ್ತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    54. Tatiyavijjāya so evaṃ samāhite citteti vipassanāpādakaṃ catutthajjhānacittaṃ veditabbaṃ. Āsavānaṃ khayañāṇāyāti arahattamaggañāṇatthāya. Arahattamaggo hi āsavavināsanato āsavānaṃ khayoti vuccati, tatra cetaṃ ñāṇaṃ, tappariyāpannattāti. Cittaṃ abhininnāmesinti vipassanācittaṃ abhinīhariṃ. So idaṃ dukkhanti evamādīsu ‘‘ettakaṃ dukkhaṃ, na ito bhiyyo’’ti sabbampi dukkhasaccaṃ sarasalakkhaṇapaṭivedhena yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ jāniṃ paṭivijjhiṃ. Tassa ca dukkhassa nibbattikaṃ taṇhaṃ ayaṃ dukkhasamudayoti. Tadubhayampi yaṃ ṭhānaṃ patvā nirujjhati, taṃ tesaṃ appavattiṃ nibbānaṃ ayaṃ dukkhanirodhoti. Tassa sampāpakaṃ ariyamaggaṃ ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti sarasalakkhaṇapaṭivedhena yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ jāniṃ paṭivijjhinti evamattho veditabbo.

    ಏವಂ ಸರೂಪತೋ ಸಚ್ಚಾನಿ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಕಿಲೇಸವಸೇನ ಪರಿಯಾಯತೋ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಇಮೇ ಆಸವಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತಸ್ಸ ಮೇ ಏವಂ ಜಾನತೋ ಏವಂ ಪಸ್ಸತೋತಿ ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ ಏವಂ ಜಾನನ್ತಸ್ಸ ಏವಂ ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸ। ಸಹ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಕೋಟಿಪ್ಪತ್ತಂ ಮಗ್ಗಂ ಕಥೇತಿ। ಕಾಮಾಸವಾತಿ ಕಾಮಾಸವತೋ। ವಿಮುಚ್ಚಿತ್ಥಾತಿ ಇಮಿನಾ ಫಲಕ್ಖಣಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಹಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚತಿ, ಫಲಕ್ಖಣೇ ವಿಮುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ವಿಮುತ್ತಸ್ಮಿಂ ವಿಮುತ್ತಮಿತಿ ಞಾಣನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಞಾಣಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಖೀಣಾ ಜಾತೀತಿಆದೀಹಿ ತಸ್ಸ ಭೂಮಿಂ, ತೇನ ಹಿ ಞಾಣೇನ ಭಗವಾ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋ ‘‘ಖೀಣಾ ಜಾತೀ’’ತಿಆದೀನಿ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿ। ಕತಮಾ ಪನ ಭಗವತೋ ಜಾತಿ ಖೀಣಾ, ಕಥಞ್ಚ ನಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸೀತಿ? ನ ತಾವಸ್ಸ ಅತೀತಾ ಜಾತಿ ಖೀಣಾ, ಪುಬ್ಬೇವ ಖೀಣತ್ತಾ, ನ ಅನಾಗತಾ, ಅನಾಗತೇ ವಾಯಾಮಾಭಾವತೋ, ನ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾ, ವಿಜ್ಜಮಾನತ್ತಾ। ಯಾ ಪನ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅಭಾವಿತತ್ತಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ ಏಕಚತುಪಞ್ಚವೋಕಾರಭವೇಸು ಏಕಚತುಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಭೇದಾ ಜಾತಿ, ಸಾ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಭಾವಿತತ್ತಾ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮತಂ ಆಪಜ್ಜನೇನ ಖೀಣಾ, ತಂ ಸೋ ಮಗ್ಗಭಾವನಾಯ ಪಹೀನಕಿಲೇಸೇ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ‘‘ಕಿಲೇಸಾಭಾವೇ ವಿಜ್ಜಮಾನಮ್ಪಿ ಕಮ್ಮಂ ಆಯತಿಂ ಅಪ್ಪಟಿಸನ್ಧಿಕಂ ಹೋತೀ’’ತಿ ಜಾನನ್ತೋ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿ।

    Evaṃ sarūpato saccāni dassetvā idāni kilesavasena pariyāyato dassento ime āsavātiādimāha. Tassa me evaṃ jānato evaṃ passatoti tassa mayhaṃ evaṃ jānantassa evaṃ passantassa. Saha vipassanāya koṭippattaṃ maggaṃ katheti. Kāmāsavāti kāmāsavato. Vimuccitthāti iminā phalakkhaṇaṃ dasseti, maggakkhaṇe hi cittaṃ vimuccati, phalakkhaṇe vimuttaṃ hoti. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇanti iminā paccavekkhaṇañāṇaṃ dasseti. Khīṇā jātītiādīhi tassa bhūmiṃ, tena hi ñāṇena bhagavā paccavekkhanto ‘‘khīṇā jātī’’tiādīni abbhaññāsi. Katamā pana bhagavato jāti khīṇā, kathañca naṃ abbhaññāsīti? Na tāvassa atītā jāti khīṇā, pubbeva khīṇattā, na anāgatā, anāgate vāyāmābhāvato, na paccuppannā, vijjamānattā. Yā pana maggassa abhāvitattā uppajjeyya ekacatupañcavokārabhavesu ekacatupañcakkhandhabhedā jāti, sā maggassa bhāvitattā anuppādadhammataṃ āpajjanena khīṇā, taṃ so maggabhāvanāya pahīnakilese paccavekkhitvā ‘‘kilesābhāve vijjamānampi kammaṃ āyatiṃ appaṭisandhikaṃ hotī’’ti jānanto abbhaññāsi.

    ವುಸಿತನ್ತಿ ವುತ್ಥಂ ಪರಿವುತ್ಥಂ, ಕತಂ ಚರಿತಂ ನಿಟ್ಠಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯನ್ತಿ ಮಗ್ಗಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಪುಥುಜ್ಜನಕಲ್ಯಾಣಕೇನ ಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸತ್ತಸೇಕ್ಖಾ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸಂ ವಸನ್ತಿ ನಾಮ, ಖೀಣಾಸವೋ ವುತ್ಥವಾಸೋ। ತಸ್ಮಾ ಭಗವಾ ಅತ್ತನೋ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋ ‘‘ವುಸಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯ’’ನ್ತಿ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿ। ಕತಂ ಕರಣೀಯನ್ತಿ ಚತೂಸು ಸಚ್ಚೇಸು ಚತೂಹಿ ಮಗ್ಗೇಹಿ ಪರಿಞ್ಞಾಪಹಾನಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಭಾವನಾವಸೇನ ಸೋಳಸವಿಧಮ್ಪಿ ಕಿಚ್ಚಂ ನಿಟ್ಠಾಪಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪುಥುಜ್ಜನಕಲ್ಯಾಣಕಾದಯೋ ಹಿ ತಂ ಕಿಚ್ಚಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಖೀಣಾಸವೋ ಕತಕರಣೀಯೋ। ತಸ್ಮಾ ಭಗವಾ ಅತ್ತನೋ ಕರಣೀಯಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋ ‘‘ಕತಂ ಕರಣೀಯ’’ನ್ತಿ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿ।

    Vusitanti vutthaṃ parivutthaṃ, kataṃ caritaṃ niṭṭhitanti attho. Brahmacariyanti maggabrahmacariyaṃ, puthujjanakalyāṇakena hi saddhiṃ sattasekkhā brahmacariyavāsaṃ vasanti nāma, khīṇāsavo vutthavāso. Tasmā bhagavā attano brahmacariyavāsaṃ paccavekkhanto ‘‘vusitaṃ brahmacariya’’nti abbhaññāsi. Kataṃ karaṇīyanti catūsu saccesu catūhi maggehi pariññāpahānasacchikiriyābhāvanāvasena soḷasavidhampi kiccaṃ niṭṭhāpitanti attho. Puthujjanakalyāṇakādayo hi taṃ kiccaṃ karonti, khīṇāsavo katakaraṇīyo. Tasmā bhagavā attano karaṇīyaṃ paccavekkhanto ‘‘kataṃ karaṇīya’’nti abbhaññāsi.

    ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾತಿ ಇದಾನಿ ಪುನ ಇತ್ಥಭಾವಾಯ ಏವಂಸೋಳಸಕಿಚ್ಚಭಾವಾಯ, ಕಿಲೇಸಕ್ಖಯಾಯ ವಾ ಮಗ್ಗಭಾವನಾಕಿಚ್ಚಂ ಮೇ ನತ್ಥೀತಿ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿ। ಅಥ ವಾ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾತಿ ಇತ್ಥಭಾವತೋ ಇಮಸ್ಮಾ ಏವಂಪಕಾರಾ ಇದಾನಿ ವತ್ತಮಾನಕ್ಖನ್ಧಸನ್ತಾನಾ ಅಪರಂ ಖನ್ಧಸನ್ತಾನಂ ಮಯ್ಹಂ ನತ್ಥಿ। ಇಮೇ ಪನ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ಪರಿಞ್ಞಾತಾ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ ಛಿನ್ನಮೂಲಕಾ ರುಕ್ಖಾ ವಿಯ। ತೇ ಚರಿಮಕವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೇನ ಅನುಪಾದಾನೋ ವಿಯ ಜಾತವೇದೋ ನಿಬ್ಬಾಯಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿ।

    Nāparaṃitthattāyāti idāni puna itthabhāvāya evaṃsoḷasakiccabhāvāya, kilesakkhayāya vā maggabhāvanākiccaṃ me natthīti abbhaññāsi. Atha vā itthattāyāti itthabhāvato imasmā evaṃpakārā idāni vattamānakkhandhasantānā aparaṃ khandhasantānaṃ mayhaṃ natthi. Ime pana pañcakkhandhā pariññātā tiṭṭhanti chinnamūlakā rukkhā viya. Te carimakaviññāṇanirodhena anupādāno viya jātavedo nibbāyissantīti abbhaññāsi.

    ಇದಾನಿ ಏವಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಞಾಣಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ಆಸವಾನಂ ಖಯಞಾಣಾಧಿಗಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ, ಅಯಂ ಖೋ ಮೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ವಿಜ್ಜಾತಿ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಞಾಣವಿಜ್ಜಾ। ಅವಿಜ್ಜಾತಿ ಚತುಸಚ್ಚಪಟಿಚ್ಛಾದಿಕಾ ಅವಿಜ್ಜಾ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ। ಏತ್ತಾವತಾ ಚ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಞಾಣೇನ ಅತೀತಂಸಞಾಣಂ, ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುನಾ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾನಾಗತಂಸಞಾಣಂ, ಆಸವಕ್ಖಯೇನ ಸಕಲಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಗುಣನ್ತಿ ಏವಂ ತೀಹಿ ವಿಜ್ಜಾಹಿ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಗುಣೇ ಸಙ್ಗಹೇತ್ವಾ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ಅಸಮ್ಮೋಹವಿಹಾರಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ದಸ್ಸೇಸಿ।

    Idāni evaṃ paccavekkhaṇañāṇapariggahitaṃ āsavānaṃ khayañāṇādhigamaṃ brāhmaṇassa dassento, ayaṃ kho me brāhmaṇātiādimāha. Tattha vijjāti arahattamaggañāṇavijjā. Avijjāti catusaccapaṭicchādikā avijjā. Sesaṃ vuttanayameva. Ettāvatā ca pubbenivāsañāṇena atītaṃsañāṇaṃ, dibbacakkhunā paccuppannānāgataṃsañāṇaṃ, āsavakkhayena sakalalokiyalokuttaraguṇanti evaṃ tīhi vijjāhi sabbepi sabbaññuguṇe saṅgahetvā pakāsento attano asammohavihāraṃ brāhmaṇassa dassesi.

    ಆಸವಕ್ಖಯಞಾಣಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Āsavakkhayañāṇakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    ಅರಞ್ಞವಾಸಕಾರಣವಣ್ಣನಾ

    Araññavāsakāraṇavaṇṇanā

    ೫೫. ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಕಿರ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ, ಅಜ್ಜಾಪಿ ಚ ಅರಞ್ಞವಾಸಂ ನ ವಿಜಹತಿ, ಅತ್ಥಿ ನು ಖ್ವಸ್ಸ ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಕರಣೀಯ’’ನ್ತಿ। ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಇಮಿನಾ ಅಜ್ಝಾಸಯಾನುಸನ್ಧಿನಾ, ಸಿಯಾ ಖೋ ಪನ ತೇತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸಿಯಾ ಖೋ ಪನ ತೇ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏವಮಸ್ಸಾತಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಕದಾಚಿ ತುಯ್ಹಂ ಏವಂ ಭವೇಯ್ಯ। ನ ಖೋ ಪನೇತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಏವಂ ದಟ್ಠಬ್ಬನ್ತಿ ಏತಂ ಖೋ ಪನ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ತಯಾ ಮಯ್ಹಂ ಪನ್ತಸೇನಾಸನಪಟಿಸೇವನಂ ಅವೀತರಾಗಾದಿತಾಯಾತಿ ಏವಂ ನ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಏವಂ ಪನ್ತಸೇನಾಸನಪಟಿಸೇವನೇ ಅಕಾರಣಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಕಾರಣಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ದ್ವೇ ಖೋ ಅಹನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅತ್ಥೋಯೇವ ಅತ್ಥವಸೋ। ತಸ್ಮಾ ದ್ವೇ ಖೋ ಅಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಅತ್ಥವಸೇತಿ ಅಹಂ ಖೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ದ್ವೇ ಅತ್ಥೇ ದ್ವೇ ಕಾರಣಾನಿ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅತ್ತನೋ ಚ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರನ್ತಿ ಏತ್ಥ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮೋ ನಾಮ ಅಯಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖೋ ಅತ್ತಭಾವೋ। ಸುಖವಿಹಾರೋ ನಾಮ ಚತುನ್ನಮ್ಪಿ ಇರಿಯಾಪಥವಿಹಾರಾನಂ ಫಾಸುತಾ, ಏಕಕಸ್ಸ ಹಿ ಅರಞ್ಞೇ ಅನ್ತಮಸೋ ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವಕಿಚ್ಚಂ ಉಪಾದಾಯ ಸಬ್ಬೇವ ಇರಿಯಾಪಥಾ ಫಾಸುಕಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸುಖವಿಹಾರನ್ತಿ ಅಯಮತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಪಚ್ಛಿಮಞ್ಚ ಜನತಂ ಅನುಕಮ್ಪಮಾನೋತಿ ಕಥಂ ಅರಞ್ಞವಾಸೇನ ಪಚ್ಛಿಮಾ ಜನತಾ ಅನುಕಮ್ಪಿತಾ ಹೋತಿ? ಸದ್ಧಾಪಬ್ಬಜಿತಾ ಹಿ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಭಗವತೋ ಅರಞ್ಞವಾಸಂ ದಿಸ್ವಾ ಭಗವಾಪಿ ನಾಮ ಅರಞ್ಞಸೇನಾಸನಾನಿ ನ ಮುಞ್ಚತಿ, ಯಸ್ಸ ನೇವತ್ಥಿ ಪರಿಞ್ಞಾತಬ್ಬಂ ನ ಪಹಾತಬ್ಬಂ ನ ಭಾವೇತಬ್ಬಂ ನ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಂ, ಕಿಮಙ್ಗಂ ಪನ ಮಯನ್ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ವಸಿತಬ್ಬಮೇವ ಮಞ್ಞಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಏವಂ ಖಿಪ್ಪಮೇವ ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಕರಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಏವಂ ಪಚ್ಛಿಮಾ ಜನತಾ ಅನುಕಮ್ಪಿತಾ ಹೋತಿ। ಏತಮತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಪಚ್ಛಿಮಞ್ಚ ಜನತಂ ಅನುಕಮ್ಪಮಾನೋ’’ತಿ।

    55. Evaṃ vutte kira brāhmaṇo cintesi – ‘‘samaṇo gotamo sabbaññutaṃ paṭijānāti, ajjāpi ca araññavāsaṃ na vijahati, atthi nu khvassa aññampi kiñci karaṇīya’’nti. Athassa bhagavā ajjhāsayaṃ viditvā iminā ajjhāsayānusandhinā, siyā kho pana tetiādimāha. Tattha siyā kho pana te, brāhmaṇa, evamassāti, brāhmaṇa, kadāci tuyhaṃ evaṃ bhaveyya. Na kho panetaṃ brāhmaṇa evaṃ daṭṭhabbanti etaṃ kho pana, brāhmaṇa, tayā mayhaṃ pantasenāsanapaṭisevanaṃ avītarāgāditāyāti evaṃ na daṭṭhabbaṃ. Evaṃ pantasenāsanapaṭisevane akāraṇaṃ paṭikkhipitvā kāraṇaṃ dassento dve kho ahantiādimāha. Tattha atthoyeva atthavaso. Tasmā dve kho ahaṃ, brāhmaṇa, atthavaseti ahaṃ kho, brāhmaṇa, dve atthe dve kāraṇāni sampassamānoti vuttaṃ hoti. Attano ca diṭṭhadhammasukhavihāranti ettha diṭṭhadhammo nāma ayaṃ paccakkho attabhāvo. Sukhavihāro nāma catunnampi iriyāpathavihārānaṃ phāsutā, ekakassa hi araññe antamaso uccārapassāvakiccaṃ upādāya sabbeva iriyāpathā phāsukā honti, tasmā diṭṭhadhammassa sukhavihāranti ayamattho veditabbo. Pacchimañca janataṃ anukampamānoti kathaṃ araññavāsena pacchimā janatā anukampitā hoti? Saddhāpabbajitā hi kulaputtā bhagavato araññavāsaṃ disvā bhagavāpi nāma araññasenāsanāni na muñcati, yassa nevatthi pariññātabbaṃ na pahātabbaṃ na bhāvetabbaṃ na sacchikātabbaṃ, kimaṅgaṃ pana mayanti cintetvā tattha vasitabbameva maññissanti. Evaṃ khippameva dukkhassantakarā bhavissanti. Evaṃ pacchimā janatā anukampitā hoti. Etamatthaṃ dassento āha ‘‘pacchimañca janataṃ anukampamāno’’ti.

    ಅರಞ್ಞವಾಸಕಾರಣವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Araññavāsakāraṇavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ದೇಸನಾನುಮೋದನಾವಣ್ಣನಾ

    Desanānumodanāvaṇṇanā

    ೫೬. ತಂ ಸುತ್ವಾ ಅತ್ತಮನೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಅನುಕಮ್ಪಿತರೂಪಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅನುಕಮ್ಪಿತರೂಪಾತಿ ಅನುಕಮ್ಪಿತಜಾತಿಕಾ ಅನುಕಮ್ಪಿತಸಭಾವಾ। ಜನತಾತಿ ಜನಸಮೂಹೋ। ಯಥಾ ತಂ ಅರಹತಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನಾತಿ ಯಥಾ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಅನುಕಮ್ಪೇಯ್ಯ, ತಥೇವ ಅನುಕಮ್ಪಿತರೂಪಾತಿ।

    56. Taṃ sutvā attamano brāhmaṇo anukampitarūpātiādimāha. Tattha anukampitarūpāti anukampitajātikā anukampitasabhāvā. Janatāti janasamūho. Yathā taṃ arahatā sammāsambuddhenāti yathā arahaṃ sammāsambuddho anukampeyya, tatheva anukampitarūpāti.

    ಏವಞ್ಚ ಪನ ವತ್ವಾ ಪುನ ತಂ ಭಗವತೋ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಅಬ್ಭನುಮೋದಮಾನೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮಾತಿ। ತತ್ಥಾಯಂ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಸದ್ದೋ ಖಯಸುನ್ದರಾಭಿರೂಪಅಬ್ಭನುಮೋದನೇಸು ದಿಸ್ಸತಿ। ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಾ, ಭನ್ತೇ, ರತ್ತಿ, ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ಪಠಮೋ ಯಾಮೋ, ಚಿರನಿಸಿನ್ನೋ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ’’ತಿಆದೀಸು (ಚೂಳವ॰ ೩೮೩; ಅ॰ ನಿ॰ ೮.೨೦) ಹಿ ಖಯೇ ದಿಸ್ಸತಿ। ‘‘ಅಯಂ ಇಮೇಸಂ ಚತುನ್ನಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತತರೋ ಚ ಪಣೀತತರೋ ಚಾ’’ತಿಆದೀಸು (ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೧೦೦) ಸುನ್ದರೇ।

    Evañca pana vatvā puna taṃ bhagavato dhammadesanaṃ abbhanumodamāno bhagavantaṃ etadavoca abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotamāti. Tatthāyaṃ abhikkantasaddo khayasundarābhirūpaabbhanumodanesu dissati. ‘‘Abhikkantā, bhante, ratti, nikkhanto paṭhamo yāmo, ciranisinno bhikkhusaṅgho’’tiādīsu (cūḷava. 383; a. ni. 8.20) hi khaye dissati. ‘‘Ayaṃ imesaṃ catunnaṃ puggalānaṃ abhikkantataro ca paṇītataro cā’’tiādīsu (a. ni. 4.100) sundare.

    ‘‘ಕೋ ಮೇ ವನ್ದತಿ ಪಾದಾನಿ, ಇದ್ಧಿಯಾ ಯಸಸಾ ಜಲಂ।

    ‘‘Ko me vandati pādāni, iddhiyā yasasā jalaṃ;

    ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇನ ವಣ್ಣೇನ, ಸಬ್ಬಾ ಓಭಾಸಯಂ ದಿಸಾ’’ತಿ॥ –

    Abhikkantena vaṇṇena, sabbā obhāsayaṃ disā’’ti. –

    ಆದೀಸು (ವಿ॰ ವ॰ ೮೫೭) ಅಭಿರೂಪೇ। ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿಆದೀಸು (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೨೫೦; ಪಾರಾ॰ ೧೫) ಅಬ್ಭನುಮೋದನೇ । ಇಧಾಪಿ ಅಬ್ಭನುಮೋದನೇಯೇವ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ಅಬ್ಭನುಮೋದನೇ, ತಸ್ಮಾ ಸಾಧು ಸಾಧು ಭೋ, ಗೋತಮಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Ādīsu (vi. va. 857) abhirūpe. ‘‘Abhikkantaṃ, bhante’’tiādīsu (dī. ni. 1.250; pārā. 15) abbhanumodane . Idhāpi abbhanumodaneyeva. Yasmā ca abbhanumodane, tasmā sādhu sādhu bho, gotamāti vuttaṃ hotīti veditabbaṃ.

    ‘‘ಭಯೇ ಕೋಧೇ ಪಸಂಸಾಯಂ, ತುರಿತೇ ಕೋತೂಹಲಚ್ಛರೇ।

    ‘‘Bhaye kodhe pasaṃsāyaṃ, turite kotūhalacchare;

    ಹಾಸೇ ಸೋಕೇ ಪಸಾದೇ ಚ, ಕರೇ ಆಮೇಡಿತಂ ಬುಧೋ’’ತಿ॥ –

    Hāse soke pasāde ca, kare āmeḍitaṃ budho’’ti. –

    ಇಮಿನಾ ಚ ಲಕ್ಖಣೇನ ಇಧ ಪಸಾದವಸೇನ ಪಸಂಸಾವಸೇನ ಚಾಯಂ ದ್ವಿಕ್ಖತ್ತುಂ ವುತ್ತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅಥ ವಾ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತನ್ತಿ ಅಭಿಕನ್ತಂ। ಅತಿಇಟ್ಠಂ ಅತಿಮನಾಪಂ, ಅತಿಸುನ್ದರನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।

    Iminā ca lakkhaṇena idha pasādavasena pasaṃsāvasena cāyaṃ dvikkhattuṃ vuttoti veditabbo. Atha vā abhikkantanti abhikantaṃ. Atiiṭṭhaṃ atimanāpaṃ, atisundaranti vuttaṃ hoti.

    ತತ್ಥ ಏಕೇನ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಸದ್ದೇನ ದೇಸನಂ ಥೋಮೇತಿ, ಏಕೇನ ಅತ್ತನೋ ಪಸಾದಂ। ಅಯಞ್ಹೇತ್ಥ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಯದಿದಂ ಭೋತೋ ಗೋತಮಸ್ಸ ಧಮ್ಮದೇಸನಾ, ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ ಯದಿದಂ ಭೋತೋ ಗೋತಮಸ್ಸ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಗಮ್ಮ ಮಮ ಪಸಾದೋತಿ। ಭಗವತೋಯೇವ ವಾ ವಚನಂ ದ್ವೇ ದ್ವೇ ಅತ್ಥೇ ಸನ್ಧಾಯ ಥೋಮೇತಿ – ಭೋತೋ ಗೋತಮಸ್ಸ ವಚನಂ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ ದೋಸನಾಸನತೋ, ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ ಗುಣಾಧಿಗಮನತೋ, ತಥಾ ಸದ್ಧಾಜನನತೋ, ಪಞ್ಞಾಜನನತೋ, ಸಾತ್ಥತೋ, ಸಬ್ಯಞ್ಜನತೋ, ಉತ್ತಾನಪದತೋ, ಗಮ್ಭೀರತ್ಥತೋ, ಕಣ್ಣಸುಖತೋ, ಹದಯಙ್ಗಮತೋ, ಅನತ್ತುಕ್ಕಂಸನತೋ, ಅಪರವಮ್ಭನತೋ, ಕರುಣಾಸೀತಲತೋ, ಪಞ್ಞಾವದಾತತೋ, ಆಪಾಥರಮಣೀಯತೋ, ವಿಮದ್ದಕ್ಖಮತೋ, ಸುಯ್ಯಮಾನಸುಖತೋ, ವೀಮಂಸೀಯಮಾನಹಿತತೋತಿ ಏವಮಾದೀಹಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ।

    Tattha ekena abhikkantasaddena desanaṃ thometi, ekena attano pasādaṃ. Ayañhettha adhippāyo – abhikkantaṃ, bho gotama, yadidaṃ bhoto gotamassa dhammadesanā, abhikkantaṃ yadidaṃ bhoto gotamassa dhammadesanaṃ āgamma mama pasādoti. Bhagavatoyeva vā vacanaṃ dve dve atthe sandhāya thometi – bhoto gotamassa vacanaṃ abhikkantaṃ dosanāsanato, abhikkantaṃ guṇādhigamanato, tathā saddhājananato, paññājananato, sātthato, sabyañjanato, uttānapadato, gambhīratthato, kaṇṇasukhato, hadayaṅgamato, anattukkaṃsanato, aparavambhanato, karuṇāsītalato, paññāvadātato, āpātharamaṇīyato, vimaddakkhamato, suyyamānasukhato, vīmaṃsīyamānahitatoti evamādīhi yojetabbaṃ.

    ತತೋ ಪರಮ್ಪಿ ಚತೂಹಿ ಉಪಮಾಹಿ ದೇಸನಂಯೇವ ಥೋಮೇತಿ। ತತ್ಥ ನಿಕ್ಕುಜ್ಜಿತನ್ತಿ ಅಧೋಮುಖಠಪಿತಂ, ಹೇಟ್ಠಾಮುಖಜಾತಂ ವಾ। ಉಕ್ಕುಜ್ಜೇಯ್ಯಾತಿ ಉಪರಿ ಮುಖಂ ಕರೇಯ್ಯ। ಪಟಿಚ್ಛನ್ನನ್ತಿ ತಿಣಪಣ್ಣಾದಿಚ್ಛಾದಿತಂ। ವಿವರೇಯ್ಯಾತಿ ಉಗ್ಘಾಟೇಯ್ಯ। ಮೂಳ್ಹಸ್ಸಾತಿ ದಿಸಾಮೂಳ್ಹಸ್ಸ। ಮಗ್ಗಂ ಆಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯಾತಿ ಹತ್ಥೇ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಏಸ ಮಗ್ಗೋ’’ತಿ ವದೇಯ್ಯ। ಅನ್ಧಕಾರೇತಿ ಕಾಳಪಕ್ಖಚಾತುದ್ದಸೀಅಡ್ಢರತ್ತಘನವನಸಣ್ಡಮೇಘಪಟಲೇಹಿ ಚತುರಙ್ಗೇ ತಮೇ, ಅಯಂ ತಾವ ಅನುತ್ತಾನಪದತ್ಥೋ।

    Tato parampi catūhi upamāhi desanaṃyeva thometi. Tattha nikkujjitanti adhomukhaṭhapitaṃ, heṭṭhāmukhajātaṃ vā. Ukkujjeyyāti upari mukhaṃ kareyya. Paṭicchannanti tiṇapaṇṇādicchāditaṃ. Vivareyyāti ugghāṭeyya. Mūḷhassāti disāmūḷhassa. Maggaṃ ācikkheyyāti hatthe gahetvā ‘‘esa maggo’’ti vadeyya. Andhakāreti kāḷapakkhacātuddasīaḍḍharattaghanavanasaṇḍameghapaṭalehi caturaṅge tame, ayaṃ tāva anuttānapadattho.

    ಅಯಂ ಪನ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಯೋಜನಾ – ಯಥಾ ಕೋಚಿ ನಿಕ್ಕುಜ್ಜಿತಂ ಉಕ್ಕುಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಏವಂ ಸದ್ಧಮ್ಮವಿಮುಖಂ ಅಸದ್ಧಮ್ಮೇ ಪತಿತಂ ಮಂ ಅಸದ್ಧಮ್ಮಾ ವುಟ್ಠಾಪೇನ್ತೇನ, ಯಥಾ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ವಿವರೇಯ್ಯ । ಏವಂ ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸಾಸನನ್ತರಧಾನತೋ ಪಭುತಿ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಗಹನಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ಸಾಸನಂ ವಿವರನ್ತೇನ, ಯಥಾ ಮೂಳ್ಹಸ್ಸ ಮಗ್ಗಂ ಆಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಏವಂ ಕುಮ್ಮಗ್ಗಮಿಚ್ಛಾಮಗ್ಗಪ್ಪಟಿಪನ್ನಸ್ಸ ಮೇ ಸಗ್ಗಮೋಕ್ಖಮಗ್ಗಂ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತೇನ, ಯಥಾ ಅನ್ಧಕಾರೇ ತೇಲಪಜ್ಜೋತಂ ಧಾರೇಯ್ಯ, ಏವಂ ಮೋಹನ್ಧಕಾರೇ ನಿಮುಗ್ಗಸ್ಸ ಮೇ ಬುದ್ಧಾದಿರತನರೂಪಾನಿ ಅಪಸ್ಸತೋ ತಪ್ಪಟಿಚ್ಛಾದಕಮೋಹನ್ಧಕಾರವಿದ್ಧಂಸಕದೇಸನಾಪಜ್ಜೋತಧಾರಣೇನ ಮಯ್ಹಂ ಭೋತಾ ಗೋತಮೇನ ಏತೇಹಿ ಪರಿಯಾಯೇಹಿ ಪಕಾಸಿತತ್ತಾ ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ಧಮ್ಮೋ ಪಕಾಸಿತೋತಿ।

    Ayaṃ pana adhippāyayojanā – yathā koci nikkujjitaṃ ukkujjeyya, evaṃ saddhammavimukhaṃ asaddhamme patitaṃ maṃ asaddhammā vuṭṭhāpentena, yathā paṭicchannaṃ vivareyya . Evaṃ kassapassa bhagavato sāsanantaradhānato pabhuti micchādiṭṭhigahanapaṭicchannaṃ sāsanaṃ vivarantena, yathā mūḷhassa maggaṃ ācikkheyya, evaṃ kummaggamicchāmaggappaṭipannassa me saggamokkhamaggaṃ ācikkhantena, yathā andhakāre telapajjotaṃ dhāreyya, evaṃ mohandhakāre nimuggassa me buddhādiratanarūpāni apassato tappaṭicchādakamohandhakāraviddhaṃsakadesanāpajjotadhāraṇena mayhaṃ bhotā gotamena etehi pariyāyehi pakāsitattā anekapariyāyena dhammo pakāsitoti.

    ದೇಸನಾನುಮೋದನಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Desanānumodanāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    ಪಸನ್ನಾಕಾರವಣ್ಣನಾ

    Pasannākāravaṇṇanā

    ಏವಂ ದೇಸನಂ ಥೋಮೇತ್ವಾ ಇಮಾಯ ದೇಸನಾಯ ರತನತ್ತಯಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಪಸನ್ನಾಕಾರಂ ಕರೋನ್ತೋ ಏಸಾಹನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಏಸಾಹನ್ತಿ ಏಸೋ ಅಹಂ। ಭವನ್ತಂ ಗೋತಮಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛಾಮೀತಿ ಭವಂ ಮೇ ಗೋತಮೋ ಸರಣಂ ಪರಾಯಣಂ, ಅಘಸ್ಸ ತಾತಾ , ಹಿತಸ್ಸ ಚ ವಿಧಾತಾತಿ ಇಮಿನಾ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಭವನ್ತಂ ಗೋತಮಂ ಗಚ್ಛಾಮಿ, ಭಜಾಮಿ, ಸೇವಾಮಿ, ಪಯಿರುಪಾಸಾಮಿ, ಏವಂ ವಾ ಜಾನಾಮಿ, ಬುಜ್ಝಾಮೀತಿ। ಯೇಸಞ್ಹಿ ಧಾತೂನಂ ಗತಿಅತ್ಥೋ, ಬುದ್ಧಿಪಿ ತೇಸಂ ಅತ್ಥೋ। ತಸ್ಮಾ ಗಚ್ಛಾಮೀತಿ ಇಮಸ್ಸ ಜಾನಾಮಿ, ಬುಜ್ಝಾಮೀತಿ ಅಯಮತ್ಥೋ ವುತ್ತೋ। ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚಾತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ಅಧಿಗತಮಗ್ಗೇ ಸಚ್ಛಿಕತನಿರೋಧೇ ಯಥಾನುಸಿಟ್ಠಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನೇ ಚ ಅಪಾಯೇಸು ಅಪತಮಾನೇ ಧಾರೇತೀತಿ ಧಮ್ಮೋ, ಸೋ ಅತ್ಥತೋ ಅರಿಯಮಗ್ಗೋ ಚೇವ ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಚ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ – ‘‘ಯಾವತಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಸಙ್ಖತಾ, ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ತೇಸಂ ಅಗ್ಗಮಕ್ಖಾಯತೀ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೩೪) ವಿತ್ಥಾರೋ। ನ ಕೇವಲಞ್ಚ ಅರಿಯಮಗ್ಗೋ ಚೇವ ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಚ, ಅಪಿಚ ಖೋ ಅರಿಯಫಲೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಪರಿಯತ್ತಿಧಮ್ಮೋಪಿ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಛತ್ತಮಾಣವಕವಿಮಾನೇ –

    Evaṃ desanaṃ thometvā imāya desanāya ratanattayapasannacitto pasannākāraṃ karonto esāhantiādimāha. Tattha esāhanti eso ahaṃ. Bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmīti bhavaṃ me gotamo saraṇaṃ parāyaṇaṃ, aghassa tātā , hitassa ca vidhātāti iminā adhippāyena bhavantaṃ gotamaṃ gacchāmi, bhajāmi, sevāmi, payirupāsāmi, evaṃ vā jānāmi, bujjhāmīti. Yesañhi dhātūnaṃ gatiattho, buddhipi tesaṃ attho. Tasmā gacchāmīti imassa jānāmi, bujjhāmīti ayamattho vutto. Dhammañca bhikkhusaṅghañcāti ettha pana adhigatamagge sacchikatanirodhe yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjamāne ca apāyesu apatamāne dhāretīti dhammo, so atthato ariyamaggo ceva nibbānañca. Vuttañhetaṃ – ‘‘yāvatā, bhikkhave, dhammā saṅkhatā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo tesaṃ aggamakkhāyatī’’ti (a. ni. 4.34) vitthāro. Na kevalañca ariyamaggo ceva nibbānañca, apica kho ariyaphalehi saddhiṃ pariyattidhammopi. Vuttañhetaṃ chattamāṇavakavimāne –

    ‘‘ರಾಗವಿರಾಗಮನೇಜಮಸೋಕಂ, ಧಮ್ಮಮಸಙ್ಖತಮಪ್ಪಟಿಕೂಲಂ।

    ‘‘Rāgavirāgamanejamasokaṃ, dhammamasaṅkhatamappaṭikūlaṃ;

    ಮಧುರಮಿಮಂ ಪಗುಣಂ ಸುವಿಭತ್ತಂ, ಧಮ್ಮಮಿಮಂ ಸರಣತ್ಥಮುಪೇಹೀ’’ತಿ॥ (ವಿ॰ ವ॰ ೮೮೭)।

    Madhuramimaṃ paguṇaṃ suvibhattaṃ, dhammamimaṃ saraṇatthamupehī’’ti. (vi. va. 887);

    ಏತ್ಥ ರಾಗವಿರಾಗೋತಿ ಮಗ್ಗೋ ಕಥಿತೋ। ಅನೇಜಮಸೋಕನ್ತಿ ಫಲಂ। ಧಮ್ಮಮಸಙ್ಖತನ್ತಿ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಅಪ್ಪಟಿಕೂಲಂ ಮಧುರಮಿಮಂ ಪಗುಣಂ ಸುವಿಭತ್ತನ್ತಿ ಪಿಟಕತ್ತಯೇನ ವಿಭತ್ತಾ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಕ್ಖನ್ಧಾತಿ। ದಿಟ್ಠಿಸೀಲಸಙ್ಘಾತೇನ ಸಂಹತೋತಿ ಸಙ್ಘೋ, ಸೋ ಅತ್ಥತೋ ಅಟ್ಠ ಅರಿಯಪುಗ್ಗಲಸಮೂಹೋ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ವಿಮಾನೇ।

    Ettha rāgavirāgoti maggo kathito. Anejamasokanti phalaṃ. Dhammamasaṅkhatanti nibbānaṃ. Appaṭikūlaṃ madhuramimaṃ paguṇaṃ suvibhattanti piṭakattayena vibhattā sabbadhammakkhandhāti. Diṭṭhisīlasaṅghātena saṃhatoti saṅgho, so atthato aṭṭha ariyapuggalasamūho. Vuttañhetaṃ tasmiṃyeva vimāne.

    ‘‘ಯತ್ಥ ಚ ದಿನ್ನಮಹಪ್ಫಲಮಾಹು, ಚತೂಸು ಸುಚೀಸು ಪುರಿಸಯುಗೇಸು।

    ‘‘Yattha ca dinnamahapphalamāhu, catūsu sucīsu purisayugesu;

    ಅಟ್ಠ ಚ ಪುಗ್ಗಲ ಧಮ್ಮದಸಾ ತೇ, ಸಙ್ಘಮಿಮಂ ಸರಣತ್ಥಮುಪೇಹೀ’’ತಿ॥ (ವಿ॰ ವ॰ ೮೮೮)।

    Aṭṭha ca puggala dhammadasā te, saṅghamimaṃ saraṇatthamupehī’’ti. (vi. va. 888);

    ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸಙ್ಘೋ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ। ಏತ್ತಾವತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ತೀಣಿ ಸರಣಗಮನಾನಿ ಪಟಿವೇದೇಸಿ।

    Bhikkhūnaṃ saṅgho bhikkhusaṅgho. Ettāvatā brāhmaṇo tīṇi saraṇagamanāni paṭivedesi.

    ಪಸನ್ನಾಕಾರವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Pasannākāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    ಸರಣಗಮನಕಥಾವಣ್ಣನಾ

    Saraṇagamanakathāvaṇṇanā

    ಇದಾನಿ ತೇಸು ಸರಣಗಮನೇಸು ಕೋಸಲ್ಲತ್ಥಂ ಸರಣಂ, ಸರಣಗಮನಂ। ಯೋ ಚ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಸರಣಗಮನಪ್ಪಭೇದೋ , ಸರಣಗಮನಸ್ಸ ಫಲಂ, ಸಂಕಿಲೇಸೋ, ಭೇದೋತಿ ಅಯಂ ವಿಧಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಪದತ್ಥತೋ ತಾವ ಹಿಂಸತೀತಿ ಸರಣಂ, ಸರಣಗತಾನಂ ತೇನೇವ ಸರಣಗಮನೇನ ಭಯಂ ಸನ್ತಾಸಂ ದುಕ್ಖಂ ದುಗ್ಗತಿಪರಿಕಿಲೇಸಂ ಹನತಿ ವಿನಾಸೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ, ರತನತ್ತಯಸ್ಸೇವೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ।

    Idāni tesu saraṇagamanesu kosallatthaṃ saraṇaṃ, saraṇagamanaṃ. Yo ca saraṇaṃ gacchati, saraṇagamanappabhedo , saraṇagamanassa phalaṃ, saṃkileso, bhedoti ayaṃ vidhi veditabbo. Seyyathidaṃ – padatthato tāva hiṃsatīti saraṇaṃ, saraṇagatānaṃ teneva saraṇagamanena bhayaṃ santāsaṃ dukkhaṃ duggatiparikilesaṃ hanati vināsetīti attho, ratanattayassevetaṃ adhivacanaṃ.

    ಅಥ ವಾ ಹಿತೇ ಪವತ್ತನೇನ ಅಹಿತಾ ಚ ನಿವತ್ತನೇನ ಸತ್ತಾನಂ ಭಯಂ ಹಿಂಸತಿ ಬುದ್ಧೋ। ಭವಕನ್ತಾರಾ ಉತ್ತಾರಣೇನ ಅಸ್ಸಾಸದಾನೇನ ಚ ಧಮ್ಮೋ। ಅಪ್ಪಕಾನಮ್ಪಿ ಕಾರಾನಂ ವಿಪುಲಫಲಪಟಿಲಾಭಕರಣೇನ ಸಙ್ಘೋ। ತಸ್ಮಾ ಇಮಿನಾಪಿ ಪರಿಯಾಯೇನ ರತನತ್ತಯಂ ಸರಣಂ। ತಪ್ಪಸಾದತಗ್ಗರುತಾಹಿ ವಿಹತಕಿಲೇಸೋ ತಪ್ಪರಾಯಣತಾಕಾರಪ್ಪವತ್ತೋ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದೋ ಸರಣಗಮನಂ। ತಂಸಮಙ್ಗಿಸತ್ತೋ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛತಿ, ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೇನ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದೇನ ಏತಾನಿ ಮೇ ತೀಣಿ ಸರಣಾನಿ ಸರಣಂ, ಏತಾನಿ ಪರಾಯಣನ್ತಿ ಏವಂ ಉಪೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವಂ ತಾವ ಸರಣಂ ಸರಣಗಮನಂ ಯೋ ಚ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಇದಂ ತಯಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Atha vā hite pavattanena ahitā ca nivattanena sattānaṃ bhayaṃ hiṃsati buddho. Bhavakantārā uttāraṇena assāsadānena ca dhammo. Appakānampi kārānaṃ vipulaphalapaṭilābhakaraṇena saṅgho. Tasmā imināpi pariyāyena ratanattayaṃ saraṇaṃ. Tappasādataggarutāhi vihatakileso tapparāyaṇatākārappavatto cittuppādo saraṇagamanaṃ. Taṃsamaṅgisatto saraṇaṃ gacchati, vuttappakārena cittuppādena etāni me tīṇi saraṇāni saraṇaṃ, etāni parāyaṇanti evaṃ upetīti attho. Evaṃ tāva saraṇaṃ saraṇagamanaṃ yo ca saraṇaṃ gacchatīti idaṃ tayaṃ veditabbaṃ.

    ಸರಣಗಮನಪ್ಪಭೇದೇ ಪನ ದುವಿಧಂ ಸರಣಗಮನಂ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಲೋಕಿಯಞ್ಚ। ತತ್ಥ ಲೋಕುತ್ತರಂ ದಿಟ್ಠಸಚ್ಚಾನಂ ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಸರಣಗಮನುಪಕ್ಕಿಲೇಸಸಮುಚ್ಛೇದೇನ ಆರಮ್ಮಣತೋ ನಿಬ್ಬಾನಾರಮ್ಮಣಂ ಹುತ್ವಾ ಕಿಚ್ಚತೋ ಸಕಲೇಪಿ ರತನತ್ತಯೇ ಇಜ್ಝತಿ। ಲೋಕಿಯಂ ಪುಥುಜ್ಜನಾನಂ ಸರಣಗಮನುಪಕ್ಕಿಲೇಸವಿಕ್ಖಮ್ಭನೇನ ಆರಮ್ಮಣತೋ ಬುದ್ಧಾದಿಗುಣಾರಮ್ಮಣಂ ಹುತ್ವಾ ಇಜ್ಝತಿ, ತಂ ಅತ್ಥತೋ ಬುದ್ಧಾದೀಸು ವತ್ಥೂಸು ಸದ್ಧಾಪಟಿಲಾಭೋ, ಸದ್ಧಾಮೂಲಿಕಾ ಚ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ದಸಸು ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯವತ್ಥೂಸು ದಿಟ್ಠಿಜುಕಮ್ಮನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ।

    Saraṇagamanappabhede pana duvidhaṃ saraṇagamanaṃ lokuttaraṃ lokiyañca. Tattha lokuttaraṃ diṭṭhasaccānaṃ maggakkhaṇe saraṇagamanupakkilesasamucchedena ārammaṇato nibbānārammaṇaṃ hutvā kiccato sakalepi ratanattaye ijjhati. Lokiyaṃ puthujjanānaṃ saraṇagamanupakkilesavikkhambhanena ārammaṇato buddhādiguṇārammaṇaṃ hutvā ijjhati, taṃ atthato buddhādīsu vatthūsu saddhāpaṭilābho, saddhāmūlikā ca sammādiṭṭhi dasasu puññakiriyavatthūsu diṭṭhijukammanti vuccati.

    ತಯಿದಂ ಚತುಧಾ ಪವತ್ತತಿ ಅತ್ತಸನ್ನಿಯ್ಯಾತನೇನ ತಪ್ಪರಾಯಣತಾಯ ಸಿಸ್ಸಭಾವೂಪಗಮನೇನ ಪಣಿಪಾತೇನಾತಿ। ತತ್ಥ ಅತ್ತಸನ್ನಿಯ್ಯಾತನಂ ನಾಮ ‘‘ಅಜ್ಜ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಅಹಂ ಅತ್ತಾನಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ನಿಯ್ಯಾತೇಮಿ, ಧಮ್ಮಸ್ಸ, ಸಙ್ಘಸ್ಸಾ’’ತಿ ಏವಂ ಬುದ್ಧಾದೀನಂ ಅತ್ತಪರಿಚ್ಚಜನಂ। ತಪ್ಪರಾಯಣತಾ ನಾಮ ‘‘ಅಜ್ಜ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಅಹಂ ಬುದ್ಧಪರಾಯಣೋ, ಧಮ್ಮಪರಾಯಣೋ, ಸಙ್ಘಪರಾಯಣೋ ಇತಿ ಮಂ ಧಾರೇಥಾ’’ತಿ ಏವಂ ತಪ್ಪರಾಯಣಭಾವೋ। ಸಿಸ್ಸಭಾವೂಪಗಮನಂ ನಾಮ ‘‘ಅಜ್ಜ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಅಹಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೋ, ಧಮ್ಮಸ್ಸ, ಸಙ್ಘಸ್ಸಾತಿ ಮಂ ಧಾರೇಥಾ’’ತಿ ಏವಂ ಸಿಸ್ಸಭಾವೂಪಗಮೋ। ಪಣಿಪಾತೋ ನಾಮ ‘‘ಅಜ್ಜ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಅಹಂ ಅಭಿವಾದನಪಚ್ಚುಟ್ಠಾನಅಞ್ಜಲಿಕಮ್ಮಸಾಮೀಚಿಕಮ್ಮಂ ಬುದ್ಧಾದೀನಂಯೇವ ತಿಣ್ಣಂ ವತ್ಥೂನಂ ಕರೋಮಿ, ಇತಿ ಮಂ ಧಾರೇಥಾ’’ತಿ ಏವಂ ಬುದ್ಧಾದೀಸು ಪರಮನಿಪಚ್ಚಕಾರೋ। ಇಮೇಸಞ್ಹಿ ಚತುನ್ನಂ ಆಕಾರಾನಂ ಅಞ್ಞತರಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತೇನ ಗಹಿತಂಯೇವ ಹೋತಿ ಸರಣಗಮನಂ।

    Tayidaṃ catudhā pavattati attasanniyyātanena tapparāyaṇatāya sissabhāvūpagamanena paṇipātenāti. Tattha attasanniyyātanaṃ nāma ‘‘ajja ādiṃ katvā ahaṃ attānaṃ buddhassa niyyātemi, dhammassa, saṅghassā’’ti evaṃ buddhādīnaṃ attapariccajanaṃ. Tapparāyaṇatā nāma ‘‘ajja ādiṃ katvā ahaṃ buddhaparāyaṇo, dhammaparāyaṇo, saṅghaparāyaṇo iti maṃ dhārethā’’ti evaṃ tapparāyaṇabhāvo. Sissabhāvūpagamanaṃ nāma ‘‘ajja ādiṃ katvā ahaṃ buddhassa antevāsiko, dhammassa, saṅghassāti maṃ dhārethā’’ti evaṃ sissabhāvūpagamo. Paṇipāto nāma ‘‘ajja ādiṃ katvā ahaṃ abhivādanapaccuṭṭhānaañjalikammasāmīcikammaṃ buddhādīnaṃyeva tiṇṇaṃ vatthūnaṃ karomi, iti maṃ dhārethā’’ti evaṃ buddhādīsu paramanipaccakāro. Imesañhi catunnaṃ ākārānaṃ aññatarampi karontena gahitaṃyeva hoti saraṇagamanaṃ.

    ಅಪಿಚ ಭಗವತೋ ಅತ್ತಾನಂ ಪರಿಚ್ಚಜಾಮಿ, ಧಮ್ಮಸ್ಸ, ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಅತ್ತಾನಂ ಪರಿಚ್ಚಜಾಮಿ। ಜೀವಿತಂ ಪರಿಚ್ಚಜಾಮಿ, ಪರಿಚ್ಚತ್ತೋಯೇವ ಮೇ ಅತ್ತಾ, ಪರಿಚ್ಚತ್ತಂಯೇವ ಮೇ ಜೀವಿತಂ, ಜೀವಿತಪರಿಯನ್ತಿಕಂ ಬುದ್ಧಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛಾಮಿ, ಬುದ್ಧೋ ಮೇ ಸರಣಂ ಲೇಣಂ ತಾಣನ್ತಿ ಏವಮ್ಪಿ ಅತ್ತಸನ್ನಿಯ್ಯಾತನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ‘‘ಸತ್ಥಾರಞ್ಚ ವತಾಹಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯಂ ಭಗವನ್ತಮೇವ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯಂ, ಸುಗತಞ್ಚ ವತಾಹಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯಂ ಭಗವನ್ತಮೇವ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯಂ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಞ್ಚ ವತಾಹಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯಂ ಭಗವನ್ತಮೇವ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೧೫೪) ಏವಮ್ಪಿ ಮಹಾಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಸರಣಗಮನಂ ವಿಯ ಸಿಸ್ಸಭಾವೂಪಗಮನಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।

    Apica bhagavato attānaṃ pariccajāmi, dhammassa, saṅghassa attānaṃ pariccajāmi. Jīvitaṃ pariccajāmi, pariccattoyeva me attā, pariccattaṃyeva me jīvitaṃ, jīvitapariyantikaṃ buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmi, buddho me saraṇaṃ leṇaṃ tāṇanti evampi attasanniyyātanaṃ veditabbaṃ. ‘‘Satthārañca vatāhaṃ passeyyaṃ bhagavantameva passeyyaṃ, sugatañca vatāhaṃ passeyyaṃ bhagavantameva passeyyaṃ, sammāsambuddhañca vatāhaṃ passeyyaṃ bhagavantameva passeyya’’nti (saṃ. ni. 2.154) evampi mahākassapassa saraṇagamanaṃ viya sissabhāvūpagamanaṃ daṭṭhabbaṃ.

    ‘‘ಸೋ ಅಹಂ ವಿಚರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಗಾಮಾ ಗಾಮಂ ಪುರಾ ಪುರಂ।

    ‘‘So ahaṃ vicarissāmi, gāmā gāmaṃ purā puraṃ;

    ನಮಸ್ಸಮಾನೋ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಚ ಸುಧಮ್ಮತ’’ನ್ತಿ॥ (ಸು॰ ನಿ॰ ೧೯೪; ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೨೪೬) –

    Namassamāno sambuddhaṃ, dhammassa ca sudhammata’’nti. (su. ni. 194; saṃ. ni. 1.246) –

    ಏವಮ್ಪಿ ಆಳವಕಾದೀನಂ ಸರಣಗಮನಂ ವಿಯ ತಪ್ಪರಾಯಣತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ‘‘ಅಥ ಖೋ ಬ್ರಹ್ಮಾಯು ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಏಕಂಸಂ ಉತ್ತರಾಸಙ್ಗಂ ಕರಿತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಪಾದೇಸು ಸಿರಸಾ ನಿಪತಿತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಪಾದಾನಿ ಮುಖೇನ ಚ ಪರಿಚುಮ್ಬತಿ, ಪಾಣೀಹಿ ಚ ಪರಿಸಮ್ಬಾಹತಿ, ನಾಮಞ್ಚ ಸಾವೇತಿ ಬ್ರಹ್ಮಾಯು ಅಹಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ, ಬ್ರಹ್ಮಾಯು ಅಹಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೩೯೪) ಏವಮ್ಪಿ ಪಣಿಪಾತೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।

    Evampi āḷavakādīnaṃ saraṇagamanaṃ viya tapparāyaṇatā veditabbā. ‘‘Atha kho brahmāyu brāhmaṇo uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavato pādāni mukhena ca paricumbati, pāṇīhi ca parisambāhati, nāmañca sāveti brahmāyu ahaṃ, bho gotama, brāhmaṇo, brahmāyu ahaṃ, bho gotama, brāhmaṇo’’ti (ma. ni. 2.394) evampi paṇipāto daṭṭhabbo.

    ಸೋ ಪನೇಸ ಞಾತಿಭಯಾಚರಿಯದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯವಸೇನ ಚತುಬ್ಬಿಧೋ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಪಣಿಪಾತೇನ ಸರಣಗಮನಂ ಹೋತಿ, ನ ಇತರೇಹಿ। ಸೇಟ್ಠವಸೇನೇವ ಹಿ ಸರಣಂ ಗಯ್ಹತಿ, ಸೇಟ್ಠವಸೇನ ಭಿಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಮಾ ಯೋ ಸಾಕಿಯೋ ವಾ ಕೋಲಿಯೋ ವಾ ‘‘ಬುದ್ಧೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಞಾತಕೋ’’ತಿ ವನ್ದತಿ, ಅಗ್ಗಹಿತಮೇವ ಹೋತಿ ಸರಣಂ। ಯೋ ವಾ ‘‘ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ರಾಜಪೂಜಿತೋ ಮಹಾನುಭಾವೋ, ಅವನ್ದಿಯಮಾನೋ ಅನತ್ಥಮ್ಪಿ ಕರೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಭಯೇನ ವನ್ದತಿ, ಅಗ್ಗಹಿತಮೇವ ಹೋತಿ ಸರಣಂ। ಯೋ ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಕಾಲೇ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಕಿಞ್ಚಿ ಉಗ್ಗಹಿತಂ ಸರಮಾನೋ ಬುದ್ಧಕಾಲೇ ವಾ –

    So panesa ñātibhayācariyadakkhiṇeyyavasena catubbidho hoti. Tattha dakkhiṇeyyapaṇipātena saraṇagamanaṃ hoti, na itarehi. Seṭṭhavaseneva hi saraṇaṃ gayhati, seṭṭhavasena bhijjati, tasmā yo sākiyo vā koliyo vā ‘‘buddho amhākaṃ ñātako’’ti vandati, aggahitameva hoti saraṇaṃ. Yo vā ‘‘samaṇo gotamo rājapūjito mahānubhāvo, avandiyamāno anatthampi kareyyā’’ti bhayena vandati, aggahitameva hoti saraṇaṃ. Yo vā bodhisattakāle bhagavato santike kiñci uggahitaṃ saramāno buddhakāle vā –

    ‘‘ಏಕೇನ ಭೋಗೇ ಭುಞ್ಜೇಯ್ಯ, ದ್ವೀಹಿ ಕಮ್ಮಂ ಪಯೋಜಯೇ।

    ‘‘Ekena bhoge bhuñjeyya, dvīhi kammaṃ payojaye;

    ಚತುತ್ಥಞ್ಚ ನಿಧಾಪೇಯ್ಯ, ಆಪದಾಸು ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ॥ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೩.೨೬೫) –

    Catutthañca nidhāpeyya, āpadāsu bhavissatī’’ti. (dī. ni. 3.265) –

    ಏವರೂಪಂ ಅನುಸಾಸನಿಂ ಉಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಆಚರಿಯೋ ಮೇ’’ತಿ ವನ್ದತಿ, ಅಗ್ಗಹಿತಮೇವ ಹೋತಿ ಸರಣಂ। ಯೋ ಪನ ‘‘ಅಯಂ ಲೋಕೇ ಅಗ್ಗದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯೋ’’ತಿ ವನ್ದತಿ, ತೇನೇವ ಗಹಿತಂ ಹೋತಿ ಸರಣಂ।

    Evarūpaṃ anusāsaniṃ uggahetvā ‘‘ācariyo me’’ti vandati, aggahitameva hoti saraṇaṃ. Yo pana ‘‘ayaṃ loke aggadakkhiṇeyyo’’ti vandati, teneva gahitaṃ hoti saraṇaṃ.

    ಏವಂ ಗಹಿತಸರಣಸ್ಸ ಚ ಉಪಾಸಕಸ್ಸ ವಾ ಉಪಾಸಿಕಾಯ ವಾ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯೇಸು ಪಬ್ಬಜಿತಮ್ಪಿ ಞಾತಿಂ ‘‘ಞಾತಕೋ ಮೇ ಅಯ’’ನ್ತಿ ವನ್ದತೋ ಸರಣಗಮನಂ ನ ಭಿಜ್ಜತಿ, ಪಗೇವ ಅಪಬ್ಬಜಿತಂ। ತಥಾ ರಾಜಾನಂ ಭಯವಸೇನ ವನ್ದತೋ, ಸೋ ಹಿ ರಟ್ಠಪೂಜಿತತ್ತಾ ಅವನ್ದಿಯಮಾನೋ ಅನತ್ಥಮ್ಪಿ ಕರೇಯ್ಯಾತಿ। ತಥಾ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಸಿಪ್ಪಂ ಸಿಕ್ಖಾಪಕಂ ತಿತ್ಥಿಯಂ ‘‘ಆಚರಿಯೋ ಮೇ ಅಯ’’ನ್ತಿ ವನ್ದತೋಪಿ ನ ಭಿಜ್ಜತೀತಿ ಏವಂ ಸರಣಗಮನಪ್ಪಭೇದೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Evaṃ gahitasaraṇassa ca upāsakassa vā upāsikāya vā aññatitthiyesu pabbajitampi ñātiṃ ‘‘ñātako me aya’’nti vandato saraṇagamanaṃ na bhijjati, pageva apabbajitaṃ. Tathā rājānaṃ bhayavasena vandato, so hi raṭṭhapūjitattā avandiyamāno anatthampi kareyyāti. Tathā yaṃkiñci sippaṃ sikkhāpakaṃ titthiyaṃ ‘‘ācariyo me aya’’nti vandatopi na bhijjatīti evaṃ saraṇagamanappabhedo veditabbo.

    ಏತ್ಥ ಚ ಲೋಕುತ್ತರಸ್ಸ ಸರಣಗಮನಸ್ಸ ಚತ್ತಾರಿ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಾನಿ ವಿಪಾಕಫಲಂ, ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಕ್ಖಯೋ ಆನಿಸಂಸಫಲಂ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ –

    Ettha ca lokuttarassa saraṇagamanassa cattāri sāmaññaphalāni vipākaphalaṃ, sabbadukkhakkhayo ānisaṃsaphalaṃ. Vuttañhetaṃ –

    ‘‘ಯೋ ಚ ಬುದ್ಧಞ್ಚ ಧಮ್ಮಞ್ಚ, ಸಙ್ಘಞ್ಚ ಸರಣಂ ಗತೋ।

    ‘‘Yo ca buddhañca dhammañca, saṅghañca saraṇaṃ gato;

    ಚತ್ತಾರಿ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಿ, ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತಿ॥

    Cattāri ariyasaccāni, sammappaññāya passati.

    ದುಕ್ಖಂ ದುಕ್ಖಸಮುಪ್ಪಾದಂ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಅತಿಕ್ಕಮಂ।

    Dukkhaṃ dukkhasamuppādaṃ, dukkhassa ca atikkamaṃ;

    ಅರಿಯಞ್ಚಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ, ದುಕ್ಖೂಪಸಮಗಾಮಿನಂ॥

    Ariyañcaṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ, dukkhūpasamagāminaṃ.

    ಏತಂ ಖೋ ಸರಣಂ ಖೇಮಂ, ಏತಂ ಸರಣಮುತ್ತಮಂ।

    Etaṃ kho saraṇaṃ khemaṃ, etaṃ saraṇamuttamaṃ;

    ಏತಂ ಸರಣಮಾಗಮ್ಮ, ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಾ ಪಮುಚ್ಚತೀ’’ತಿ॥ (ಧ॰ ಪ॰ ೧೯೦-೧೯೨)।

    Etaṃ saraṇamāgamma, sabbadukkhā pamuccatī’’ti. (dha. pa. 190-192);

    ಅಪಿಚ ನಿಚ್ಚತೋ ಅನುಪಗಮನಾದಿವಸೇನ ಪೇತಸ್ಸ ಆನಿಸಂಸಫಲಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ, ‘‘ಅಟ್ಠಾನಮೇತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನವಕಾಸೋ, ಯಂ ದಿಟ್ಠಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕಞ್ಚಿ ಸಙ್ಖಾರಂ ನಿಚ್ಚತೋ ಉಪಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಸುಖತೋ ಉಪಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಕಞ್ಚಿ ಧಮ್ಮಂ ಅತ್ತತೋ ಉಪಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಮಾತರಂ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇಯ್ಯ, ಪಿತರಂ ಅರಹನ್ತಂ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇಯ್ಯ, ದುಟ್ಠಚಿತ್ತೋ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಲೋಹಿತಂ ಉಪ್ಪಾದೇಯ್ಯ, ಸಙ್ಘಂ ಭಿನ್ದೇಯ್ಯ, ಅಞ್ಞಂ ಸತ್ಥಾರಂ ಉದ್ದಿಸೇಯ್ಯ, ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತೀ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೧೨೮; ಅ॰ ನಿ॰ ೧.೨೬೮-೨೭೬)।

    Apica niccato anupagamanādivasena petassa ānisaṃsaphalaṃ veditabbaṃ. Vuttañhetaṃ, ‘‘aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso, yaṃ diṭṭhisampanno puggalo kañci saṅkhāraṃ niccato upagaccheyya, sukhato upagaccheyya, kañci dhammaṃ attato upagaccheyya, mātaraṃ jīvitā voropeyya, pitaraṃ arahantaṃ jīvitā voropeyya, duṭṭhacitto tathāgatassa lohitaṃ uppādeyya, saṅghaṃ bhindeyya, aññaṃ satthāraṃ uddiseyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti (ma. ni. 3.128; a. ni. 1.268-276).

    ಲೋಕಿಯಸ್ಸ ಪನ ಸರಣಗಮನಸ್ಸ ಭವಸಮ್ಪದಾಪಿ ಭೋಗಸಮ್ಪದಾಪಿ ಫಲಮೇವ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ –

    Lokiyassa pana saraṇagamanassa bhavasampadāpi bhogasampadāpi phalameva. Vuttañhetaṃ –

    ‘‘ಯೇಕೇಚಿ ಬುದ್ಧಂ ಸರಣಂ ಗತಾಸೇ,

    ‘‘Yekeci buddhaṃ saraṇaṃ gatāse,

    ನ ತೇ ಗಮಿಸ್ಸನ್ತಿ ಅಪಾಯಭೂಮಿಂ।

    Na te gamissanti apāyabhūmiṃ;

    ಪಹಾಯ ಮಾನುಸಂ ದೇಹಂ,

    Pahāya mānusaṃ dehaṃ,

    ದೇವಕಾಯಂ ಪರಿಪೂರೇಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ॥ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೩೭)।

    Devakāyaṃ paripūressantī’’ti. (saṃ. ni. 1.37);

    ಅಪರಮ್ಪಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಥ ಖೋ ಸಕ್ಕೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ ಅಸೀತಿಯಾ ದೇವತಾಸಹಸ್ಸೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ, ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ…ಪೇ॰… ಏಕಮನ್ತಂ ಠಿತಂ ಖೋ ಸಕ್ಕಂ ದೇವಾನಮಿನ್ದಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ಏತದವೋಚ ‘ಸಾಧು ಖೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದ ಬುದ್ಧಂ ಸರಣಗಮನಂ ಹೋತಿ, ಬುದ್ಧಂ ಸರಣಗಮನಹೇತು ಖೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದ ಏವಮಿಧೇಕಚ್ಚೇ ಸತ್ತಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತೀ’ತಿ। ತೇ ಅಞ್ಞೇ ದೇವೇ ದಸಹಿ ಠಾನೇಹಿ ಅಧಿಗಣ್ಹನ್ತಿ ದಿಬ್ಬೇನ ಆಯುನಾ ದಿಬ್ಬೇನ ವಣ್ಣೇನ ಸುಖೇನ ಯಸೇನ ಆಧಿಪತೇಯ್ಯೇನ ದಿಬ್ಬೇಹಿ ರೂಪೇಹಿ ಸದ್ದೇಹಿ ಗನ್ಧೇಹಿ ರಸೇಹಿ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇಹೀ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೪.೩೪೧)। ಏಸ ನಯೋ ಧಮ್ಮೇ ಸಙ್ಘೇ ಚ। ಅಪಿಚ ವೇಲಾಮಸುತ್ತಾದಿವಸೇನಾಪಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೯.೨೦) ಸರಣಗಮನಸ್ಸ ಫಲವಿಸೇಸೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಏವಂ ಸರಣಗಮನಫಲಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Aparampi vuttaṃ ‘‘atha kho sakko devānamindo asītiyā devatāsahassehi saddhiṃ yenāyasmā mahāmoggallāno, tenupasaṅkami…pe… ekamantaṃ ṭhitaṃ kho sakkaṃ devānamindaṃ āyasmā mahāmoggallāno etadavoca ‘sādhu kho devānaminda buddhaṃ saraṇagamanaṃ hoti, buddhaṃ saraṇagamanahetu kho devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjantī’ti. Te aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti dibbena āyunā dibbena vaṇṇena sukhena yasena ādhipateyyena dibbehi rūpehi saddehi gandhehi rasehi phoṭṭhabbehī’’ti (saṃ. ni. 4.341). Esa nayo dhamme saṅghe ca. Apica velāmasuttādivasenāpi (a. ni. 9.20) saraṇagamanassa phalaviseso veditabbo. Evaṃ saraṇagamanaphalaṃ veditabbaṃ.

    ತತ್ಥ ಲೋಕಿಯಸರಣಗಮನಂ ತೀಸು ವತ್ಥೂಸು ಅಞ್ಞಾಣಸಂಸಯಮಿಚ್ಛಾಞಾಣಾದೀಹಿ ಸಂಕಿಲಿಸ್ಸತಿ, ನ ಮಹಾಜುತಿಕಂ ಹೋತಿ, ನ ಮಹಾವಿಪ್ಫಾರಂ। ಲೋಕುತ್ತರಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಸಂಕಿಲೇಸೋ। ಲೋಕಿಯಸ್ಸ ಚ ಸರಣಗಮನಸ್ಸ ದುವಿಧೋ ಭೇದೋ ಸಾವಜ್ಜೋ ಅನವಜ್ಜೋ ಚ। ತತ್ಥ ಸಾವಜ್ಜೋ ಅಞ್ಞಸತ್ಥಾರಾದೀಸು ಅತ್ತಸನ್ನಿಯ್ಯಾತನಾದೀಹಿ ಹೋತಿ, ಸೋ ಅನಿಟ್ಠಫಲೋ। ಅನವಜ್ಜೋ ಕಾಲಂ ಕಿರಿಯಾಯ, ಸೋ ಅವಿಪಾಕತ್ತಾ ಅಫಲೋ। ಲೋಕುತ್ತರಸ್ಸ ಪನ ನೇವತ್ಥಿ ಭೇದೋ। ಭವನ್ತರೇಪಿ ಹಿ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಅಞ್ಞಸತ್ಥಾರಂ ನ ಉದ್ದಿಸತೀತಿ ಏವಂ ಸರಣಗಮನಸ್ಸ ಸಂಕಿಲೇಸೋ ಚ ಭೇದೋ ಚ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ। ಉಪಾಸಕಂ ಮಂ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಧಾರೇತೂತಿ ಮಂ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ‘‘ಉಪಾಸಕೋ ಅಯ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ಧಾರೇತು, ಜಾನಾತೂತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Tattha lokiyasaraṇagamanaṃ tīsu vatthūsu aññāṇasaṃsayamicchāñāṇādīhi saṃkilissati, na mahājutikaṃ hoti, na mahāvipphāraṃ. Lokuttarassa natthi saṃkileso. Lokiyassa ca saraṇagamanassa duvidho bhedo sāvajjo anavajjo ca. Tattha sāvajjo aññasatthārādīsu attasanniyyātanādīhi hoti, so aniṭṭhaphalo. Anavajjo kālaṃ kiriyāya, so avipākattā aphalo. Lokuttarassa pana nevatthi bhedo. Bhavantarepi hi ariyasāvako aññasatthāraṃ na uddisatīti evaṃ saraṇagamanassa saṃkileso ca bhedo ca veditabboti. Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretūti maṃ bhavaṃ gotamo ‘‘upāsako aya’’nti evaṃ dhāretu, jānātūti attho.

    ಸರಣಗಮನಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Saraṇagamanakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    ಉಪಾಸಕವಿಧಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ

    Upāsakavidhikathāvaṇṇanā

    ಉಪಾಸಕವಿಧಿಕೋಸಲ್ಲತ್ಥಂ ಪನೇತ್ಥ ಕೋ ಉಪಾಸಕೋ, ಕಸ್ಮಾ ಉಪಾಸಕೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಕಿಮಸ್ಸ ಸೀಲಂ, ಕೋ ಆಜೀವೋ, ಕಾ ವಿಪತ್ತಿ, ಕಾ ಸಮ್ಪತ್ತೀತಿ ಇದಂ ಪಕಿಣ್ಣಕಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Upāsakavidhikosallatthaṃ panettha ko upāsako, kasmā upāsakoti vuccati, kimassa sīlaṃ, ko ājīvo, kā vipatti, kā sampattīti idaṃ pakiṇṇakaṃ veditabbaṃ.

    ತತ್ಥ ಕೋ ಉಪಾಸಕೋತಿ ಯೋ ಕೋಚಿ ತಿಸರಣಗತೋ ಗಹಟ್ಠೋ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ – ‘‘ಯತೋ ಖೋ ಮಹಾನಾಮ ಉಪಾಸಕೋ ಬುದ್ಧಂ ಸರಣಂ ಗತೋ ಹೋತಿ, ಧಮ್ಮಂ ಸರಣಂ ಗತೋ ಹೋತಿ, ಸಙ್ಘಂ ಸರಣಂ ಗತೋ ಹೋತಿ। ಏತ್ತಾವತಾ ಖೋ ಮಹಾನಾಮ ಉಪಾಸಕೋ ಹೋತೀ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೫.೧೦೩೩)।

    Tattha ko upāsakoti yo koci tisaraṇagato gahaṭṭho. Vuttañhetaṃ – ‘‘yato kho mahānāma upāsako buddhaṃ saraṇaṃ gato hoti, dhammaṃ saraṇaṃ gato hoti, saṅghaṃ saraṇaṃ gato hoti. Ettāvatā kho mahānāma upāsako hotī’’ti (saṃ. ni. 5.1033).

    ಕಸ್ಮಾ ಉಪಾಸಕೋತಿ ರತನತ್ತಯಸ್ಸ ಉಪಾಸನತೋ। ಸೋ ಹಿ ಬುದ್ಧಂ ಉಪಾಸತೀತಿ ಉಪಾಸಕೋ। ಧಮ್ಮಂ, ಸಙ್ಘಂ ಉಪಾಸತೀತಿ ಉಪಾಸಕೋ।

    Kasmā upāsakoti ratanattayassa upāsanato. So hi buddhaṃ upāsatīti upāsako. Dhammaṃ, saṅghaṃ upāsatīti upāsako.

    ಕಿಮಸ್ಸ ಸೀಲನ್ತಿ ಪಞ್ಚ ವೇರಮಣಿಯೋ। ಯಥಾಹ ‘‘ಯತೋ ಖೋ ಮಹಾನಾಮ ಉಪಾಸಕೋ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ ಅದಿನ್ನಾದಾನಾ , ಕಾಮೇಸು ಮಿಚ್ಛಾಚಾರಾ, ಮುಸಾವಾದಾ, ಸುರಾಮೇರಯಮಜ್ಜಪಮಾದಟ್ಠಾನಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಏತ್ತಾವತಾ ಖೋ ಮಹಾನಾಮ ಉಪಾಸಕೋ ಸೀಲವಾ ಹೋತೀ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೫.೧೦೩೩)।

    Kimassasīlanti pañca veramaṇiyo. Yathāha ‘‘yato kho mahānāma upāsako pāṇātipātā paṭivirato hoti adinnādānā , kāmesu micchācārā, musāvādā, surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti. Ettāvatā kho mahānāma upāsako sīlavā hotī’’ti (saṃ. ni. 5.1033).

    ಕೋ ಆಜೀವೋತಿ ಪಞ್ಚ ಮಿಚ್ಛಾವಣಿಜ್ಜಾ ಪಹಾಯ ಧಮ್ಮೇನ ಸಮೇನ ಜೀವಿತಕಪ್ಪನಂ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ‘‘ಪಞ್ಚಿಮಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಣಿಜ್ಜಾ ಉಪಾಸಕೇನ ಅಕರಣೀಯಾ। ಕತಮಾ ಪಞ್ಚ? ಸತ್ಥವಣಿಜ್ಜಾ, ಸತ್ತವಣಿಜ್ಜಾ, ಮಂಸವಣಿಜ್ಜಾ, ಮಜ್ಜವಣಿಜ್ಜಾ, ವಿಸವಣಿಜ್ಜಾ। ಇಮಾ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚ ವಣಿಜ್ಜಾ ಉಪಾಸಕೇನ ಅಕರಣೀಯಾ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೫.೧೭೭)।

    Ko ājīvoti pañca micchāvaṇijjā pahāya dhammena samena jīvitakappanaṃ. Vuttañhetaṃ ‘‘pañcimā, bhikkhave, vaṇijjā upāsakena akaraṇīyā. Katamā pañca? Satthavaṇijjā, sattavaṇijjā, maṃsavaṇijjā, majjavaṇijjā, visavaṇijjā. Imā kho, bhikkhave, pañca vaṇijjā upāsakena akaraṇīyā’’ti (a. ni. 5.177).

    ಕಾ ವಿಪತ್ತೀತಿ ಯಾ ತಸ್ಸೇವ ಸೀಲಸ್ಸ ಚ ಆಜೀವಸ್ಸ ಚ ವಿಪತ್ತಿ, ಅಯಮಸ್ಸ ವಿಪತ್ತಿ। ಅಪಿಚ ಯಾಯ ಏಸ ಚಣ್ಡಾಲೋ ಚೇವ ಹೋತಿ ಮಲಞ್ಚ ಪತಿಕುಟ್ಠೋ ಚ। ಸಾಪಿಸ್ಸ ವಿಪತ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತೇ ಚ ಅತ್ಥತೋ ಅಸ್ಸದ್ಧಿಯಾದಯೋ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾ ಹೋನ್ತಿ। ಯಥಾಹ ‘‘ಪಞ್ಚಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಉಪಾಸಕೋ ಉಪಾಸಕಚಣ್ಡಾಲೋ ಚ ಹೋತಿ ಉಪಾಸಕಮಲಞ್ಚ ಉಪಾಸಕಪತಿಕುಟ್ಠೋ ಚ। ಕತಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ? ಅಸ್ಸದ್ಧೋ ಹೋತಿ, ದುಸ್ಸೀಲೋ ಹೋತಿ, ಕೋತೂಹಲಮಙ್ಗಲಿಕೋ ಹೋತಿ, ಮಙ್ಗಲಂ ಪಚ್ಚೇತಿ ನೋ ಕಮ್ಮಂ, ಇತೋ ಚ ಬಹಿದ್ಧಾ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಂ ಪರಿಯೇಸತಿ ತತ್ಥ ಚ ಪುಬ್ಬಕಾರಂ ಕರೋತೀ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೫.೧೭೫)।

    Kā vipattīti yā tasseva sīlassa ca ājīvassa ca vipatti, ayamassa vipatti. Apica yāya esa caṇḍālo ceva hoti malañca patikuṭṭho ca. Sāpissa vipattīti veditabbā. Te ca atthato assaddhiyādayo pañca dhammā honti. Yathāha ‘‘pañcahi, bhikkhave, dhammehi samannāgato upāsako upāsakacaṇḍālo ca hoti upāsakamalañca upāsakapatikuṭṭho ca. Katamehi pañcahi? Assaddho hoti, dussīlo hoti, kotūhalamaṅgaliko hoti, maṅgalaṃ pacceti no kammaṃ, ito ca bahiddhā dakkhiṇeyyaṃ pariyesati tattha ca pubbakāraṃ karotī’’ti (a. ni. 5.175).

    ಕಾ ಸಮ್ಪತ್ತೀತಿ ಯಾ ಚಸ್ಸ ಸೀಲಸಮ್ಪದಾ ಚ ಆಜೀವಸಮ್ಪದಾ ಚ, ಸಾ ಸಮ್ಪತ್ತಿ। ಯೇ ಚಸ್ಸ ರತನಭಾವಾದಿಕರಾ ಸದ್ಧಾದಯೋ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾ। ಯಥಾಹ ‘‘ಪಞ್ಚಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಉಪಾಸಕೋ ಉಪಾಸಕರತನಞ್ಚ ಹೋತಿ ಉಪಾಸಕಪದುಮಞ್ಚ ಉಪಾಸಕಪುಣ್ಡರೀಕಞ್ಚ। ಕತಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ? ಸದ್ಧೋ ಹೋತಿ, ಸೀಲವಾ ಹೋತಿ, ನ ಕೋತೂಹಲಮಙ್ಗಲಿಕೋ ಹೋತಿ, ಕಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚೇತಿ ನೋ ಮಙ್ಗಲಂ, ನ ಇತೋ ಬಹಿದ್ಧಾ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಂ ಗವೇಸತಿ, ಇಧ ಚ ಪುಬ್ಬಕಾರಂ ಕರೋತೀ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೫.೧೭೫)।

    Kāsampattīti yā cassa sīlasampadā ca ājīvasampadā ca, sā sampatti. Ye cassa ratanabhāvādikarā saddhādayo pañca dhammā. Yathāha ‘‘pañcahi, bhikkhave, dhammehi samannāgato upāsako upāsakaratanañca hoti upāsakapadumañca upāsakapuṇḍarīkañca. Katamehi pañcahi? Saddho hoti, sīlavā hoti, na kotūhalamaṅgaliko hoti, kammaṃ pacceti no maṅgalaṃ, na ito bahiddhā dakkhiṇeyyaṃ gavesati, idha ca pubbakāraṃ karotī’’ti (a. ni. 5.175).

    ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇತಿ ಏತ್ಥ ಅಯಂ ಅಗ್ಗಸದ್ದೋ ಆದಿಕೋಟಿಕೋಟ್ಠಾಸಸೇಟ್ಠೇಸು ದಿಸ್ಸತಿ। ‘‘ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ, ಸಮ್ಮ ದೋವಾರಿಕ, ಆವರಾಮಿ ದ್ವಾರಂ ನಿಗಣ್ಠಾನಂ ನಿಗಣ್ಠೀನ’’ನ್ತಿಆದೀಸು (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೭೦) ಹಿ ಆದಿಮ್ಹಿ ದಿಸ್ಸತಿ। ‘‘ತೇನೇವ ಅಙ್ಗುಲಗ್ಗೇನ ತಂ ಅಙ್ಗುಲಗ್ಗಂ ಪರಾಮಸೇಯ್ಯ, (ಕಥಾ॰ ೪೪೧) ಉಚ್ಛಗ್ಗಂ ವೇಳಗ್ಗ’’ನ್ತಿಆದೀಸು ಕೋಟಿಯಂ। ‘‘ಅಮ್ಬಿಲಗ್ಗಂ ವಾ ಮಧುರಗ್ಗಂ ವಾ ತಿತ್ತಕಗ್ಗಂ ವಾ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೫.೩೭೪), ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಹಾರಗ್ಗೇನ ವಾ ಪರಿವೇಣಗ್ಗೇನ ವಾ ಭಾಜೇತು’’ನ್ತಿಆದೀಸು (ಚೂಳವ॰ ೩೧೮) ಕೋಟ್ಠಾಸೇ। ‘‘ಯಾವತಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಾ ಅಪದಾ ವಾ…ಪೇ॰… ತಥಾಗತೋ ತೇಸಂ ಅಗ್ಗಮಕ್ಖಾಯತೀ’’ತಿಆದೀಸು (ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೩೪) ಸೇಟ್ಠೇ। ಇಧ ಪನಾಯಂ ಆದಿಮ್ಹಿ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ತಸ್ಮಾ ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇತಿ ಅಜ್ಜತಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ, ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅಜ್ಜತನ್ತಿ ಅಜ್ಜಭಾವಂ। ಅಜ್ಜದಗ್ಗೇತಿ ವಾ ಪಾಠೋ, ದ-ಕಾರೋ ಪದಸನ್ಧಿಕರೋ, ಅಜ್ಜ ಅಗ್ಗಂ ಕತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Ajjataggeti ettha ayaṃ aggasaddo ādikoṭikoṭṭhāsaseṭṭhesu dissati. ‘‘Ajjatagge, samma dovārika, āvarāmi dvāraṃ nigaṇṭhānaṃ nigaṇṭhīna’’ntiādīsu (ma. ni. 2.70) hi ādimhi dissati. ‘‘Teneva aṅgulaggena taṃ aṅgulaggaṃ parāmaseyya, (kathā. 441) ucchaggaṃ veḷagga’’ntiādīsu koṭiyaṃ. ‘‘Ambilaggaṃ vā madhuraggaṃ vā tittakaggaṃ vā (saṃ. ni. 5.374), anujānāmi, bhikkhave, vihāraggena vā pariveṇaggena vā bhājetu’’ntiādīsu (cūḷava. 318) koṭṭhāse. ‘‘Yāvatā, bhikkhave, sattā apadā vā…pe… tathāgato tesaṃ aggamakkhāyatī’’tiādīsu (a. ni. 4.34) seṭṭhe. Idha panāyaṃ ādimhi daṭṭhabbo. Tasmā ajjataggeti ajjataṃ ādiṃ katvā, evamettha attho veditabbo. Ajjatanti ajjabhāvaṃ. Ajjadaggeti vā pāṭho, da-kāro padasandhikaro, ajja aggaṃ katvāti attho.

    ಪಾಣುಪೇತನ್ತಿ ಪಾಣೇಹಿ ಉಪೇತಂ, ಯಾವ ಮೇ ಜೀವಿತಂ ಪವತ್ತತಿ, ತಾವ ಉಪೇತಂ। ಅನಞ್ಞಸತ್ಥುಕಂ ತೀಹಿ ಸರಣಗಮನೇಹಿ ಸರಣಂ ಗತಂ ಉಪಾಸಕಂ ಕಪ್ಪಿಯಕಾರಕಂ ಮಂ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಧಾರೇತು ಜಾನಾತು। ಅಹಞ್ಹಿ ಸಚೇಪಿ ಮೇ ತಿಖಿಣೇನ ಅಸಿನಾ ಸೀಸಂ ಛಿನ್ದೇಯ್ಯ, ನೇವ ಬುದ್ಧಂ ‘‘ನ ಬುದ್ಧೋ’’ತಿ ವಾ ಧಮ್ಮಂ ‘‘ನ ಧಮ್ಮೋ’’ತಿ ವಾ, ಸಙ್ಘಂ ‘‘ನ ಸಙ್ಘೋ’’ತಿ ವಾ ವದೇಯ್ಯನ್ತಿ। ಏವಂ ಅತ್ತಸನ್ನಿಯ್ಯಾತನೇನ ಸರಣಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಚತೂಹಿ ಚ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಪವಾರೇತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮೀತಿ।

    Pāṇupetanti pāṇehi upetaṃ, yāva me jīvitaṃ pavattati, tāva upetaṃ. Anaññasatthukaṃ tīhi saraṇagamanehi saraṇaṃ gataṃ upāsakaṃ kappiyakārakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu jānātu. Ahañhi sacepi me tikhiṇena asinā sīsaṃ chindeyya, neva buddhaṃ ‘‘na buddho’’ti vā dhammaṃ ‘‘na dhammo’’ti vā, saṅghaṃ ‘‘na saṅgho’’ti vā vadeyyanti. Evaṃ attasanniyyātanena saraṇaṃ gantvā catūhi ca paccayehi pavāretvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ katvā pakkāmīti.

    ಉಪಾಸಕವಿಧಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Upāsakavidhikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ

    Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya

    ಭಯಭೇರವಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Bhayabheravasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.




    Next: ೫. ಅನಙ್ಗಣಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 5. Anaṅgaṇasuttavaṇṇanā




    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೪. ಭಯಭೇರವಸುತ್ತಂ • 4. Bhayabheravasuttaṃ

    ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೪. ಭಯಭೇರವಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 4. Bhayabheravasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact