| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
องฺคุตฺตรนิกาเย
Aṅguttaranikāye
ติกนิปาต-อฎฺฐกถา
Tikanipāta-aṭṭhakathā
๑. ปฐมปณฺณาสกํ
1. Paṭhamapaṇṇāsakaṃ
๑. พาลวโคฺค
1. Bālavaggo
๑. ภยสุตฺตวณฺณนา
1. Bhayasuttavaṇṇanā
๑. ติกนิปาตสฺส ปฐเม ภยานีติอาทีสุ ภยนฺติ จิตฺตุตฺราโสฯ อุปทฺทโวติ อเนกคฺคตากาโรฯ อุปสโคฺคติ อุปสฎฺฐากาโร ตตฺถ ตตฺถ ลคฺคนากาโรฯ
1. Tikanipātassa paṭhame bhayānītiādīsu bhayanti cittutrāso. Upaddavoti anekaggatākāro. Upasaggoti upasaṭṭhākāro tattha tattha lagganākāro.
เตสํ เอวํ นานตฺตํ เวทิตพฺพํ – ปพฺพตวิสมนิสฺสิตา โจรา ชนปทวาสีนํ เปเสนฺติ – ‘‘มยํ อสุกทิวเส นาม ตุมฺหากํ คามํ ปหริสฺสามา’’ติฯ เต ตํ ปวตฺติํ สุตกาลโต ปฎฺฐาย ภยํ สนฺตาสํ อาปชฺชนฺติฯ อยํ จิตฺตุตฺราโส นามฯ ‘‘ยถา โน เต โจรา กุปิตา อนตฺถมฺปิ อาวเหยฺยุ’’นฺติ หตฺถสารํ คเหตฺวา ทฺวิปทจตุปฺปเทหิ สทฺธิํ อรญฺญํ ปวิสิตฺวา ตตฺถ ตตฺถ ภูมิยํ นิปชฺชนฺติ ฑํสมกสาทีหิ ขชฺชมานา, คุมฺพนฺตรานิ ปวิสนฺตา ขาณุกณฺฎเก มทฺทนฺติฯ เตสํ เอวํ วิจรนฺตานํ วิกฺขิตฺตภาโว อเนกคฺคตากาโร นามฯ ตโต โจเรสุ ยถาวุเตฺต ทิวเส อนาคจฺฉเนฺตสุ ‘‘ตุจฺฉกสาสนํ ภวิสฺสติ, คามํ ปวิสิสฺสามา’’ติ สปริกฺขารา คามํ ปวิสนฺติฯ อถ เตสํ ปวิฎฺฐภาวํ ญตฺวา คามํ ปริวาเรตฺวา ทฺวาเร อคฺคิํ ทตฺวา มนุเสฺส ฆาเตตฺวา โจรา สพฺพํ วิภวํ วิลุมฺปิตฺวา คจฺฉนฺติฯ เตสุ ฆาติตาวเสสา อคฺคิํ นิพฺพาเปตฺวา โกฎฺฐกจฺฉายาภิตฺติจฺฉายาทีสุ ตตฺถ ตตฺถ ลคฺคิตฺวา นิสีทนฺติ นฎฺฐํ อนุโสจมานาฯ อยํ อุปสฎฺฐากาโร ลคฺคนากาโร นามฯ
Tesaṃ evaṃ nānattaṃ veditabbaṃ – pabbatavisamanissitā corā janapadavāsīnaṃ pesenti – ‘‘mayaṃ asukadivase nāma tumhākaṃ gāmaṃ paharissāmā’’ti. Te taṃ pavattiṃ sutakālato paṭṭhāya bhayaṃ santāsaṃ āpajjanti. Ayaṃ cittutrāso nāma. ‘‘Yathā no te corā kupitā anatthampi āvaheyyu’’nti hatthasāraṃ gahetvā dvipadacatuppadehi saddhiṃ araññaṃ pavisitvā tattha tattha bhūmiyaṃ nipajjanti ḍaṃsamakasādīhi khajjamānā, gumbantarāni pavisantā khāṇukaṇṭake maddanti. Tesaṃ evaṃ vicarantānaṃ vikkhittabhāvo anekaggatākāro nāma. Tato coresu yathāvutte divase anāgacchantesu ‘‘tucchakasāsanaṃ bhavissati, gāmaṃ pavisissāmā’’ti saparikkhārā gāmaṃ pavisanti. Atha tesaṃ paviṭṭhabhāvaṃ ñatvā gāmaṃ parivāretvā dvāre aggiṃ datvā manusse ghātetvā corā sabbaṃ vibhavaṃ vilumpitvā gacchanti. Tesu ghātitāvasesā aggiṃ nibbāpetvā koṭṭhakacchāyābhitticchāyādīsu tattha tattha laggitvā nisīdanti naṭṭhaṃ anusocamānā. Ayaṃ upasaṭṭhākāro lagganākāro nāma.
นฬาคาราติ นเฬหิ ฉนฺนปฎิจฺฉนฺนอคาราฯ เสสสมฺภารา ปเนตฺถ รุกฺขมยา โหนฺติฯ ติณาคาเรปิ เอเสว นโยฯ กูฎาคารานีติ กูฎสงฺคหิตานิ อคารานิฯ อุลฺลิตฺตาวลิตฺตานีติ อโนฺต จ พหิ จ ลิตฺตานิฯ นิวาตานีติ นิวาริตวาตปฺปเวสานิฯ ผุสิตคฺคฬานีติ เฉเกหิ วฑฺฒกีหิ กตตฺตา ปิฎฺฐสงฺฆาฎมฺหิ สุฎฺฐุ ผุสิตกวาฎานิฯ ปิหิตวาตปานานีติ ยุตฺตวาตปานานิฯ อิมินา ปททฺวเยน กวาฎวาตปานานํ นิจฺจปิหิตตํ อกเถตฺวา สมฺปตฺติเยว กถิตาฯ อิจฺฉิติจฺฉิตกฺขเณ ปน ตานิ ปิธียนฺติ จ วิวรียนฺติ จฯ
Naḷāgārāti naḷehi channapaṭicchannaagārā. Sesasambhārā panettha rukkhamayā honti. Tiṇāgārepi eseva nayo. Kūṭāgārānīti kūṭasaṅgahitāni agārāni. Ullittāvalittānīti anto ca bahi ca littāni. Nivātānīti nivāritavātappavesāni. Phusitaggaḷānīti chekehi vaḍḍhakīhi katattā piṭṭhasaṅghāṭamhi suṭṭhu phusitakavāṭāni. Pihitavātapānānīti yuttavātapānāni. Iminā padadvayena kavāṭavātapānānaṃ niccapihitataṃ akathetvā sampattiyeva kathitā. Icchiticchitakkhaṇe pana tāni pidhīyanti ca vivarīyanti ca.
พาลโต อุปฺปชฺชนฺตีติ พาลเมว นิสฺสาย อุปฺปชฺชนฺติฯ พาโล หิ อปณฺฑิตปุริโส รชฺชํ วา โอปรชฺชํ วา อญฺญํ วา ปน มหนฺตํ ฐานํ ปเตฺถโนฺต กติปเย อตฺตนา สทิเส วิธวปุเตฺต มหาธุเตฺต คเหตฺวา ‘‘เอถ อหํ ตุเมฺห อิสฺสเร กริสฺสามี’’ติ ปพฺพตคหนาทีนิ นิสฺสาย อนฺตมเนฺต คาเม ปหรโนฺต ทามริกภาวํ ชานาเปตฺวา อนุปุเพฺพน นิคเมปิ ชนปเทปิ ปหรติฯ มนุสฺสา เคหานิ ฉเฑฺฑตฺวา เขมฎฺฐานํ ปตฺถยมานา ปกฺกมนฺติฯ เต นิสฺสาย วสนฺตา ภิกฺขูปิ ภิกฺขุนิโยปิ อตฺตโน อตฺตโน วสนฎฺฐานานิ ปหาย ปกฺกมนฺติฯ คตคตฎฺฐาเน ภิกฺขาปิ เสนาสนมฺปิ ทุลฺลภํ โหติฯ เอวํ จตุนฺนมฺปิ ปริสานํ ภยํ อาคตเมว โหติฯ ปพฺพชฺชิเตสุปิ เทฺว พาลา ภิกฺขู อญฺญมญฺญํ วิวาทํ ปฎฺฐเปตฺวา โจทนํ อารภนฺติฯ อิติ โกสมฺพิวาสิกานํ วิย มหากลโห อุปฺปชฺชติฯ จตุนฺนํ ปริสานํ ภยํ อาคตเมว โหตีติ เอวํ ยานิ กานิจิ ภยานิ อุปฺปชฺชนฺติ, สพฺพานิ ตานิ พาลโต อุปฺปชฺชนฺตีติ ยถานุสนฺธินา เทสนํ นิฎฺฐเปสิฯ
Bālato uppajjantīti bālameva nissāya uppajjanti. Bālo hi apaṇḍitapuriso rajjaṃ vā oparajjaṃ vā aññaṃ vā pana mahantaṃ ṭhānaṃ patthento katipaye attanā sadise vidhavaputte mahādhutte gahetvā ‘‘etha ahaṃ tumhe issare karissāmī’’ti pabbatagahanādīni nissāya antamante gāme paharanto dāmarikabhāvaṃ jānāpetvā anupubbena nigamepi janapadepi paharati. Manussā gehāni chaḍḍetvā khemaṭṭhānaṃ patthayamānā pakkamanti. Te nissāya vasantā bhikkhūpi bhikkhuniyopi attano attano vasanaṭṭhānāni pahāya pakkamanti. Gatagataṭṭhāne bhikkhāpi senāsanampi dullabhaṃ hoti. Evaṃ catunnampi parisānaṃ bhayaṃ āgatameva hoti. Pabbajjitesupi dve bālā bhikkhū aññamaññaṃ vivādaṃ paṭṭhapetvā codanaṃ ārabhanti. Iti kosambivāsikānaṃ viya mahākalaho uppajjati. Catunnaṃ parisānaṃ bhayaṃ āgatameva hotīti evaṃ yāni kānici bhayāni uppajjanti, sabbāni tāni bālato uppajjantīti yathānusandhinā desanaṃ niṭṭhapesi.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๑. ภยสุตฺตํ • 1. Bhayasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๑. ภยสุตฺตวณฺณนา • 1. Bhayasuttavaṇṇanā
