| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga |
११. भेदानुवत्तकसिक्खापदं
11. Bhedānuvattakasikkhāpadaṃ
४१७. तेन समयेन बुद्धो भगवा राजगहे विहरति वेळुवने कलन्दकनिवापे। तेन खो पन समयेन देवदत्तो सङ्घभेदाय परक्कमति चक्कभेदाय। भिक्खू एवमाहंसु – ‘‘अधम्मवादी देवदत्तो, अविनयवादी देवदत्तो। कथञ्हि नाम देवदत्तो सङ्घभेदाय परक्कमिस्सति चक्कभेदाया’’ति! एवं वुत्ते कोकालिको कटमोदकतिस्सको खण्डदेविया पुत्तो समुद्ददत्तो ते भिक्खू एतदवोचुं – ‘‘मायस्मन्तो एवं अवचुत्थ। धम्मवादी देवदत्तो, विनयवादी देवदत्तो। अम्हाकञ्च देवदत्तो छन्दञ्च रुचिञ्च आदाय वोहरति जानाति नो भासति अम्हाकंपेतं खमती’’ति। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम भिक्खू देवदत्तस्स सङ्घभेदाय परक्कमन्तस्स अनुवत्तका भविस्सन्ति वग्गवादका’’ति! अथ खो ते भिक्खू ते अनुवत्तके भिक्खू अनेकपरियायेन विगरहित्वा भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… ‘‘सच्चं किर, भिक्खवे, भिक्खू देवदत्तस्स सङ्घभेदाय परक्कमन्तस्स अनुवत्तका होन्ति वग्गवादका’’ति? ‘‘सच्चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… ‘‘कथञ्हि नाम ते, भिक्खवे, मोघपुरिसा देवदत्तस्स सङ्घभेदाय परक्कमन्तस्स अनुवत्तका भविस्सन्ति वग्गवादका ! नेतं, भिक्खवे, अप्पसन्नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –
417. Tena samayena buddho bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena kho pana samayena devadatto saṅghabhedāya parakkamati cakkabhedāya. Bhikkhū evamāhaṃsu – ‘‘adhammavādī devadatto, avinayavādī devadatto. Kathañhi nāma devadatto saṅghabhedāya parakkamissati cakkabhedāyā’’ti! Evaṃ vutte kokāliko kaṭamodakatissako khaṇḍadeviyā putto samuddadatto te bhikkhū etadavocuṃ – ‘‘māyasmanto evaṃ avacuttha. Dhammavādī devadatto, vinayavādī devadatto. Amhākañca devadatto chandañca ruciñca ādāya voharati jānāti no bhāsati amhākaṃpetaṃ khamatī’’ti. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma bhikkhū devadattassa saṅghabhedāya parakkamantassa anuvattakā bhavissanti vaggavādakā’’ti! Atha kho te bhikkhū te anuvattake bhikkhū anekapariyāyena vigarahitvā bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… ‘‘saccaṃ kira, bhikkhave, bhikkhū devadattassa saṅghabhedāya parakkamantassa anuvattakā honti vaggavādakā’’ti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… ‘‘kathañhi nāma te, bhikkhave, moghapurisā devadattassa saṅghabhedāya parakkamantassa anuvattakā bhavissanti vaggavādakā ! Netaṃ, bhikkhave, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –
४१८. ‘‘तस्सेव खो पन भिक्खुस्स भिक्खू होन्ति अनुवत्तका वग्गवादका एको वा द्वे वा तयो वा। ते एवं वदेय्युं – ‘मायस्मन्तो एतं भिक्खुं किञ्चि अवचुत्थ। धम्मवादी चेसो भिक्खु, विनयवादी चेसो भिक्खु। अम्हाकञ्चेसो भिक्खु छन्दञ्च रुचिञ्च आदाय वोहरति जानाति नो भासति अम्हाकम्पेतं खमती’ति, ते भिक्खू भिक्खूहि एवमस्सु वचनीया – ‘मायस्मन्तो एवं अवचुत्थ, न चेसो भिक्खु धम्मवादी, न चेसो भिक्खु विनयवादी, मायस्मन्तानम्पि सङ्घभेदो रुच्चित्थ, समेतायस्मन्तानं सङ्घेन, समग्गो हि सङ्घो सम्मोदमानो अविवदमानो एकुद्देसो फासु विहरती’ति। एवञ्च ते भिक्खू भिक्खूहि वुच्चमाना तथेव पग्गण्हेय्युं, ते भिक्खू भिक्खूहि यावततियं समनुभासितब्बा तस्स पटिनिस्सग्गाय। यावततियञ्चे समनुभासियमाना तं पटिनिस्सज्जेय्युं, इच्चेतं कुसलं, नो चे पटिनिस्सज्जेय्युं, सङ्घादिसेसो’’ति।
418.‘‘Tasseva kho pana bhikkhussa bhikkhū honti anuvattakā vaggavādakā eko vā dve vā tayo vā. Te evaṃ vadeyyuṃ – ‘māyasmanto etaṃ bhikkhuṃ kiñci avacuttha. Dhammavādī ceso bhikkhu, vinayavādī ceso bhikkhu. Amhākañceso bhikkhu chandañca ruciñca ādāya voharati jānāti no bhāsati amhākampetaṃ khamatī’ti, te bhikkhū bhikkhūhi evamassu vacanīyā – ‘māyasmanto evaṃ avacuttha, na ceso bhikkhu dhammavādī, na ceso bhikkhu vinayavādī, māyasmantānampi saṅghabhedo ruccittha, sametāyasmantānaṃ saṅghena, samaggo hi saṅgho sammodamāno avivadamāno ekuddeso phāsu viharatī’ti. Evañca te bhikkhū bhikkhūhi vuccamānā tatheva paggaṇheyyuṃ, te bhikkhū bhikkhūhi yāvatatiyaṃ samanubhāsitabbā tassa paṭinissaggāya. Yāvatatiyañce samanubhāsiyamānā taṃ paṭinissajjeyyuṃ, iccetaṃ kusalaṃ, no ce paṭinissajjeyyuṃ, saṅghādiseso’’ti.
४१९. तस्सेव खो पनाति तस्स सङ्घभेदकस्स भिक्खुनो।
419.Tasseva kho panāti tassa saṅghabhedakassa bhikkhuno.
भिक्खू होन्तीति अञ्ञे भिक्खू होन्ति।
Bhikkhū hontīti aññe bhikkhū honti.
अनुवत्तकाति यंदिट्ठिको सो होति यंखन्तिको यंरुचिको तेपि तंदिट्ठिका होन्ति तंखन्तिका तंरुचिका।
Anuvattakāti yaṃdiṭṭhiko so hoti yaṃkhantiko yaṃruciko tepi taṃdiṭṭhikā honti taṃkhantikā taṃrucikā.
वग्गवादकाति तस्स वण्णाय पक्खाय ठिता होन्ति।
Vaggavādakāti tassa vaṇṇāya pakkhāya ṭhitā honti.
एको वा द्वे वा तयो वाति एको वा होति द्वे वा तयो वा। ते एवं वदेय्युं – ‘‘मायस्मन्तो एतं भिक्खुं किञ्चि अवचुत्थ, धम्मवादी चेसो भिक्खु, विनयवादी चेसो भिक्खु, अम्हाकञ्चेसो भिक्खु छन्दञ्च रुचिञ्च आदाय वोहरति जानाति नो भासति अम्हाकंपेतं खमती’ति।
Eko vā dve vā tayo vāti eko vā hoti dve vā tayo vā. Te evaṃ vadeyyuṃ – ‘‘māyasmanto etaṃ bhikkhuṃ kiñci avacuttha, dhammavādī ceso bhikkhu, vinayavādī ceso bhikkhu, amhākañceso bhikkhu chandañca ruciñca ādāya voharati jānāti no bhāsati amhākaṃpetaṃ khamatī’ti.
ते भिक्खूति ये ते अनुवत्तका भिक्खू।
Te bhikkhūti ye te anuvattakā bhikkhū.
भिक्खूहीति अञ्ञेहि भिक्खूहि।
Bhikkhūhīti aññehi bhikkhūhi.
ये पस्सन्ति ये सुणन्ति तेहि वत्तब्बा – ‘‘मायस्मन्तो एवं अवचुत्थ। न चेसो भिक्खु धम्मवादी, न चेसो भिक्खु विनयवादी। मायस्मन्तानम्पि सङ्घभेदो रुच्चित्थ। समेतायस्मन्तानं सङ्घेन। समग्गो हि सङ्घो सम्मोदमानो अविवदमानो एकुद्देसो फासु विहरती’’ति। दुतियम्पि वत्तब्बा। ततियम्पि वत्तब्बा। सचे पटिनिस्सज्जन्ति, इच्चेतं कुसलं; नो चे पटिनिस्सज्जन्ति, आपत्ति दुक्कटस्स। सुत्वा न वदन्ति, आपत्ति दुक्कटस्स। ते भिक्खू सङ्घमज्झम्पि आकड्ढित्वा वत्तब्बा – ‘‘मायस्मन्तो एवं अवचुत्थ। न चेसो भिक्खु धम्मवादी, न चेसो भिक्खु विनयवादी। मायस्मन्तानम्पि सङ्घभेदो रुच्चित्थ। समेतायस्मन्तानं सङ्घेन। समग्गो हि सङ्घो सम्मोदमानो अविवदमानो एकुद्देसो फासु विहरती’’ति। दुतियम्पि वत्तब्बा। ततियम्पि वत्तब्बा। सचे पटिनिस्सज्जन्ति, इच्चेतं कुसलं; नो चे पटिनिस्सज्जन्ति, आपत्ति दुक्कटस्स। ते भिक्खू समनुभासितब्बा। एवञ्च पन, भिक्खवे, समनुभासितब्बा। ब्यत्तेन भिक्खुना पटिबलेन सङ्घो ञापेतब्बो –
Ye passanti ye suṇanti tehi vattabbā – ‘‘māyasmanto evaṃ avacuttha. Na ceso bhikkhu dhammavādī, na ceso bhikkhu vinayavādī. Māyasmantānampi saṅghabhedo ruccittha. Sametāyasmantānaṃ saṅghena. Samaggo hi saṅgho sammodamāno avivadamāno ekuddeso phāsu viharatī’’ti. Dutiyampi vattabbā. Tatiyampi vattabbā. Sace paṭinissajjanti, iccetaṃ kusalaṃ; no ce paṭinissajjanti, āpatti dukkaṭassa. Sutvā na vadanti, āpatti dukkaṭassa. Te bhikkhū saṅghamajjhampi ākaḍḍhitvā vattabbā – ‘‘māyasmanto evaṃ avacuttha. Na ceso bhikkhu dhammavādī, na ceso bhikkhu vinayavādī. Māyasmantānampi saṅghabhedo ruccittha. Sametāyasmantānaṃ saṅghena. Samaggo hi saṅgho sammodamāno avivadamāno ekuddeso phāsu viharatī’’ti. Dutiyampi vattabbā. Tatiyampi vattabbā. Sace paṭinissajjanti, iccetaṃ kusalaṃ; no ce paṭinissajjanti, āpatti dukkaṭassa. Te bhikkhū samanubhāsitabbā. Evañca pana, bhikkhave, samanubhāsitabbā. Byattena bhikkhunā paṭibalena saṅgho ñāpetabbo –
४२०. ‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। इत्थन्नामो च इत्थनामो च भिक्खू इत्थन्नामस्स भिक्खुनो सङ्घभेदाय परक्कमन्तस्स अनुवत्तका वग्गवादका । ते तं वत्थुं न पटिनिस्सज्जन्ति। यदि सङ्घस्स पत्तकल्लं, सङ्घो इत्थन्नामञ्च इत्थन्नामञ्च भिक्खू समनुभासेय्य तस्स वत्थुस्स पटिनिस्सग्गाय। एसा ञत्ति।
420. ‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho. Itthannāmo ca itthanāmo ca bhikkhū itthannāmassa bhikkhuno saṅghabhedāya parakkamantassa anuvattakā vaggavādakā . Te taṃ vatthuṃ na paṭinissajjanti. Yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho itthannāmañca itthannāmañca bhikkhū samanubhāseyya tassa vatthussa paṭinissaggāya. Esā ñatti.
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। इत्थन्नामो च इत्थन्नामो च भिक्खू इत्थन्नामस्स भिक्खुनो सङ्घभेदाय परक्कमन्तस्स अनुवत्तका वग्गवादका। ते तं वत्थुं न पटिनिस्सज्जन्ति। सङ्घो इत्थन्नामञ्च इत्थन्नामञ्च भिक्खू समनुभासति तस्स वत्थुस्स पटिनिस्सग्गाय। यस्सायस्मतो खमति इत्थन्नामस्स च इत्थन्नामस्स च भिक्खूनं समनुभासना तस्स वत्थुस्स पटिनिस्सग्गाय, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho. Itthannāmo ca itthannāmo ca bhikkhū itthannāmassa bhikkhuno saṅghabhedāya parakkamantassa anuvattakā vaggavādakā. Te taṃ vatthuṃ na paṭinissajjanti. Saṅgho itthannāmañca itthannāmañca bhikkhū samanubhāsati tassa vatthussa paṭinissaggāya. Yassāyasmato khamati itthannāmassa ca itthannāmassa ca bhikkhūnaṃ samanubhāsanā tassa vatthussa paṭinissaggāya, so tuṇhassa; yassa nakkhamati, so bhāseyya.
‘‘दुतियम्पि एतमत्थं वदामि…पे॰… ततियम्पि एतमत्थं वदामि – सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। इत्थन्नामो च इत्थन्नामो च भिक्खू इत्थन्नामस्स भिक्खुनो सङ्घभेदाय परक्कमन्तस्स अनुवत्तका वग्गवादका। ते तं वत्थुं न पटिनिस्सज्जन्ति। सङ्घो इत्थन्नामञ्च इत्थन्नामञ्च भिक्खू समनुभासति तस्स वत्थुस्स पटिनिस्सग्गाय। यस्सायस्मतो खमति इत्थन्नामस्स च इत्थन्नामस्स च भिक्खूनं समनुभासना तस्स वत्थुस्स पटिनिस्सग्गाय, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘Dutiyampi etamatthaṃ vadāmi…pe… tatiyampi etamatthaṃ vadāmi – suṇātu me, bhante, saṅgho. Itthannāmo ca itthannāmo ca bhikkhū itthannāmassa bhikkhuno saṅghabhedāya parakkamantassa anuvattakā vaggavādakā. Te taṃ vatthuṃ na paṭinissajjanti. Saṅgho itthannāmañca itthannāmañca bhikkhū samanubhāsati tassa vatthussa paṭinissaggāya. Yassāyasmato khamati itthannāmassa ca itthannāmassa ca bhikkhūnaṃ samanubhāsanā tassa vatthussa paṭinissaggāya, so tuṇhassa; yassa nakkhamati, so bhāseyya.
‘‘समनुभट्ठा सङ्घेन इत्थन्नामो च इत्थन्नामो च भिक्खू तस्स वत्थुस्स पटिनिस्सग्गाय। खमति सङ्घस्स, तस्मा तुण्ही, एवमेतं धारयामी’’ति।
‘‘Samanubhaṭṭhā saṅghena itthannāmo ca itthannāmo ca bhikkhū tassa vatthussa paṭinissaggāya. Khamati saṅghassa, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmī’’ti.
४२१. ञत्तिया दुक्कटं, द्वीहि कम्मवाचाहि थुल्लच्चया, कम्मवाचापरियोसाने आपत्ति सङ्घादिसेसस्स। सङ्घादिसेसं अज्झापज्जन्तानं ञत्तिया दुक्कटं, द्वीहि कम्मवाचाहि थुल्लच्चया पटिप्पस्सम्भन्ति। द्वे तयो एकतो समनुभासितब्बा, तदुत्तरि न समनुभासितब्बा।
421. Ñattiyā dukkaṭaṃ, dvīhi kammavācāhi thullaccayā, kammavācāpariyosāne āpatti saṅghādisesassa. Saṅghādisesaṃ ajjhāpajjantānaṃ ñattiyā dukkaṭaṃ, dvīhi kammavācāhi thullaccayā paṭippassambhanti. Dve tayo ekato samanubhāsitabbā, taduttari na samanubhāsitabbā.
सङ्घादिसेसोति…पे॰… तेनपि वुच्चति ‘‘सङ्घादिसेसो’’ति।
Saṅghādisesoti…pe… tenapi vuccati ‘‘saṅghādiseso’’ti.
४२२. धम्मकम्मे धम्मकम्मसञ्ञी न पटिनिस्सज्जन्ति, आपत्ति सङ्घादिसेसस्स।
422. Dhammakamme dhammakammasaññī na paṭinissajjanti, āpatti saṅghādisesassa.
धम्मकम्मे वेमतिका न पटिनिस्सज्जन्ति, आपत्ति सङ्घादिसेसस्स।
Dhammakamme vematikā na paṭinissajjanti, āpatti saṅghādisesassa.
धम्मकम्मे अधम्मकम्मसञ्ञी न पटिनिस्सज्जन्ति, आपत्ति सङ्घादिसेसस्स।
Dhammakamme adhammakammasaññī na paṭinissajjanti, āpatti saṅghādisesassa.
अधम्मकम्मे धम्मकम्मसञ्ञी, आपत्ति दुक्कटस्स।
Adhammakamme dhammakammasaññī, āpatti dukkaṭassa.
अधम्मकम्मे वेमतिका, आपत्ति दुक्कटस्स।
Adhammakamme vematikā, āpatti dukkaṭassa.
अधम्मकम्मे अधम्मकम्मसञ्ञी, आपत्ति दुक्कटस्स।
Adhammakamme adhammakammasaññī, āpatti dukkaṭassa.
४२३. अनापत्ति असमनुभासन्तानं, पटिनिस्सज्जन्तानं, उम्मत्तकानं, खित्तचित्तानं, वेदनाट्टानं, आदिकम्मिकानन्ति।
423. Anāpatti asamanubhāsantānaṃ, paṭinissajjantānaṃ, ummattakānaṃ, khittacittānaṃ, vedanāṭṭānaṃ, ādikammikānanti.
भेदानुवत्तकसिक्खापदं निट्ठितं एकादसमं।
Bhedānuvattakasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ ekādasamaṃ.
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ११. दुतियसङ्घभेदसिक्खापदवण्णना • 11. Dutiyasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ११. दुतियसङ्घभेदसिक्खापदवण्णना • 11. Dutiyasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / ११. दुतियसङ्घभेदसिक्खापदवण्णना • 11. Dutiyasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / ११. दुतियसङ्घभेदसिक्खापदवण्णना • 11. Dutiyasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā
