| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / កង្ខាវិតរណី-អភិនវ-ដីកា • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
១១. ភេទានុវត្តកសិក្ខាបទវណ្ណនា
11. Bhedānuvattakasikkhāpadavaṇṇanā
តស្សេវាតិ ភេទាយ បរក្កមន្តស្សេវ។ ខោតិ និបាតមត្តំ។ បនាតិ វិសេសេ និបាតោ។ យំ វចនំ សមគ្គេបិ វគ្គេ អវយវភូតេ ករោតិ ភិន្ទតិ, តំ កលហការកវចនំ ឥធ ‘‘វគ្គ’’ន្តិ វុច្ចតីតិ អាហ ‘‘វគ្គំ អសាមគ្គិបក្ខិយវចនំ វទន្តី’’តិ។ អសាមគ្គិបក្ខេ ភវា អសាមគ្គិបក្ខិយា, កលហការកា, តេសំ វចនំ អសាមគ្គិបក្ខិយវចនំ, អសាមគ្គិបក្ខេ វា ភវំ វចនំ អសាមគ្គិបក្ខិយវចនំ។ ‘‘ន ហិ សង្ឃោ សង្ឃស្ស កម្មំ ករោតី’’តិ ឥទំ និគ្គហវសេន កត្តព្ពំ កម្មំ សន្ធាយ វុត្តំ, ឧព្ពាហិកាទិកម្មំ បន ពហូនម្បិ កាតុំ វដ្ដតិយេវ។ ធម្មវាទីតិ ភូតវាទី។ វិនយវាទីតិ វូបសមវាទី។ ជានាតិ នោតិ ឯត្ថាបិ ‘‘ឆន្ទញ្ច រុចិញ្ចា’’តិ ឥទំ អានេត្វា សម្ពន្ធិតព្ពំ។ តេនាហ ‘‘អម្ហាកំ ឆន្ទាទីនិ ជានាតី’’តិ។ ភាសតីតិ ឯត្ថ ‘‘នោ’’តិ ឥទំ វិភត្តិវិបរិណាមេន យុជ្ជតិ។ តេនាហ ‘‘ឯវំ ករោមាតិ អម្ហេហិ សទ្ធិំ ភាសតី’’តិ។ ‘‘ឯត’’ន្តិ ឥមិនា តស្ស កម្មំ បច្ចាមដ្ឋន្តិ អាហ ‘‘យំ សោ ករោតី’’តិអាទិ។ សោតិ សង្ឃភេទាយ បរក្កមន្តោ។ សមេតាយស្មន្តានន្តិ ឯត្ថ ‘‘ចិត្ត’’ន្តិ អជ្ឈាហរិតព្ពន្តិ អាហ ‘‘អាយស្មន្តានំ ចិត្ត’’ន្តិ។ វុត្តសទិសាយេវាតិ ឯត្ថ យំ វត្តព្ពំ, តំ ហេដ្ឋា អញ្ញភាគិយសិក្ខាបទដ្ឋកថាយ វណ្ណនាយំ (កង្ខា. អដ្ឋ. អញ្ញភាគិយសិក្ខាបទវណ្ណនា) វុត្តមេវ។
Tassevāti bhedāya parakkamantasseva. Khoti nipātamattaṃ. Panāti visese nipāto. Yaṃ vacanaṃ samaggepi vagge avayavabhūte karoti bhindati, taṃ kalahakārakavacanaṃ idha ‘‘vagga’’nti vuccatīti āha ‘‘vaggaṃ asāmaggipakkhiyavacanaṃ vadantī’’ti. Asāmaggipakkhe bhavā asāmaggipakkhiyā, kalahakārakā, tesaṃ vacanaṃ asāmaggipakkhiyavacanaṃ, asāmaggipakkhe vā bhavaṃ vacanaṃ asāmaggipakkhiyavacanaṃ. ‘‘Na hi saṅgho saṅghassa kammaṃ karotī’’ti idaṃ niggahavasena kattabbaṃ kammaṃ sandhāya vuttaṃ, ubbāhikādikammaṃ pana bahūnampi kātuṃ vaṭṭatiyeva. Dhammavādīti bhūtavādī. Vinayavādīti vūpasamavādī. Jānāti noti etthāpi ‘‘chandañca ruciñcā’’ti idaṃ ānetvā sambandhitabbaṃ. Tenāha ‘‘amhākaṃ chandādīni jānātī’’ti. Bhāsatīti ettha ‘‘no’’ti idaṃ vibhattivipariṇāmena yujjati. Tenāha ‘‘evaṃ karomāti amhehi saddhiṃ bhāsatī’’ti. ‘‘Eta’’nti iminā tassa kammaṃ paccāmaṭṭhanti āha ‘‘yaṃ so karotī’’tiādi. Soti saṅghabhedāya parakkamanto. Sametāyasmantānanti ettha ‘‘citta’’nti ajjhāharitabbanti āha ‘‘āyasmantānaṃ citta’’nti. Vuttasadisāyevāti ettha yaṃ vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā aññabhāgiyasikkhāpadaṭṭhakathāya vaṇṇanāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. aññabhāgiyasikkhāpadavaṇṇanā) vuttameva.
ភេទានុវត្តកសិក្ខាបទវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Bhedānuvattakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
