| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / जातक-अट्ठकथा • Jātaka-aṭṭhakathā |
[५९] ९. भेरिवादकजातकवण्णना
[59] 9. Bherivādakajātakavaṇṇanā
धमे धमेति इदं सत्था जेतवने विहरन्तो अञ्ञतरं दुब्बचभिक्खुं आरब्भ कथेसि। तञ्हि भिक्खुं सत्था ‘‘सच्चं किर त्वं भिक्खु दुब्बचोसी’’ति पुच्छित्वा ‘‘सच्चं, भगवा’’ति वुत्ते ‘‘न त्वं भिक्खु इदानेव दुब्बचो, पुब्बेपि दुब्बचोयेवा’’ति वत्वा अतीतं आहरि।
Dhame dhameti idaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ dubbacabhikkhuṃ ārabbha kathesi. Tañhi bhikkhuṃ satthā ‘‘saccaṃ kira tvaṃ bhikkhu dubbacosī’’ti pucchitvā ‘‘saccaṃ, bhagavā’’ti vutte ‘‘na tvaṃ bhikkhu idāneva dubbaco, pubbepi dubbacoyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
अतीते बाराणसियं ब्रह्मदत्ते रज्जं कारेन्ते बोधिसत्तो भेरिवादककुले निब्बत्तित्वा गामके वसति। सो ‘‘बाराणसियं नक्खत्तं घुट्ठ’’न्ति सुत्वा ‘‘समज्जमण्डले भेरिं वादेत्वा धनं आहरिस्सामी’’ति पुत्तं आदाय तत्थ गन्त्वा भेरिं वादेत्वा बहुधनं लभि। सो तं आदाय अत्तनो गामं गच्छन्तो चोराटविं पत्वा पुत्तं निरन्तरं भेरिं वादेन्तं वारेसि ‘‘तात, निरन्तरं अवादेत्वा मग्गपटिपन्नस्स इस्सरस्स भेरिं विय अन्तरन्तरा वादेही’’ति सो पितरा वारियमानोपि ‘‘भेरिसद्देनेव चोरे पलापेस्सामी’’ति वत्वा निरन्तरमेव वादेसि। चोरा पठमञ्ञेव भेरिसद्दं सुत्वा ‘‘इस्सरभेरी भविस्सती’’ति पलायित्वा अति विय एकाबद्धं सद्दं सुत्वा ‘‘नायं इस्सरभेरी भविस्सती’’ति आगन्त्वा उपधारेन्ता द्वेयेव जने दिस्वा पोथेत्वा विलुम्पिंसु। बोधिसत्तो ‘‘किच्छेन वत नो लद्धं धनं एकाबद्धं कत्वा वादेन्तो नासेसी’’ति वत्वा इमं गाथमाह –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto bherivādakakule nibbattitvā gāmake vasati. So ‘‘bārāṇasiyaṃ nakkhattaṃ ghuṭṭha’’nti sutvā ‘‘samajjamaṇḍale bheriṃ vādetvā dhanaṃ āharissāmī’’ti puttaṃ ādāya tattha gantvā bheriṃ vādetvā bahudhanaṃ labhi. So taṃ ādāya attano gāmaṃ gacchanto corāṭaviṃ patvā puttaṃ nirantaraṃ bheriṃ vādentaṃ vāresi ‘‘tāta, nirantaraṃ avādetvā maggapaṭipannassa issarassa bheriṃ viya antarantarā vādehī’’ti so pitarā vāriyamānopi ‘‘bherisaddeneva core palāpessāmī’’ti vatvā nirantarameva vādesi. Corā paṭhamaññeva bherisaddaṃ sutvā ‘‘issarabherī bhavissatī’’ti palāyitvā ati viya ekābaddhaṃ saddaṃ sutvā ‘‘nāyaṃ issarabherī bhavissatī’’ti āgantvā upadhārentā dveyeva jane disvā pothetvā vilumpiṃsu. Bodhisatto ‘‘kicchena vata no laddhaṃ dhanaṃ ekābaddhaṃ katvā vādento nāsesī’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –
५९.
59.
‘‘धमे धमे नातिधमे, अतिधन्तञ्हि पापकं।
‘‘Dhame dhame nātidhame, atidhantañhi pāpakaṃ;
धन्तेन हि सतं लद्धं, अतिधन्तेन नासित’’न्ति॥
Dhantena hi sataṃ laddhaṃ, atidhantena nāsita’’nti.
तत्थ धमे धमेति धमेय्य नो न धमेय्य, भेरिं वादेय्य नो न वादेय्याति अत्थो। नातिधमेति अतिक्कमित्वा पन निरन्तरमेव कत्वा न वादेय्य। किंकारणा? अतिधन्तञ्हि पापकं, निरन्तरं भेरिवादनं इदानि अम्हाकं पापकं लामकं जातं। धन्तेन हि सतं लद्धन्ति नगरे धमन्तेन भेरिवादनेन कहापणसतं लद्धं। अतिधन्तेन नासितन्ति इदानि पन मे पुत्तेन वचनं अकत्वा यदिदं अटवियं अतिधन्तं, तेन अतिधन्तेन सब्बं नासितन्ति।
Tattha dhame dhameti dhameyya no na dhameyya, bheriṃ vādeyya no na vādeyyāti attho. Nātidhameti atikkamitvā pana nirantarameva katvā na vādeyya. Kiṃkāraṇā? Atidhantañhi pāpakaṃ, nirantaraṃ bherivādanaṃ idāni amhākaṃ pāpakaṃ lāmakaṃ jātaṃ. Dhantena hi sataṃ laddhanti nagare dhamantena bherivādanena kahāpaṇasataṃ laddhaṃ. Atidhantena nāsitanti idāni pana me puttena vacanaṃ akatvā yadidaṃ aṭaviyaṃ atidhantaṃ, tena atidhantena sabbaṃ nāsitanti.
सत्था इमं धम्मदेसनं आहरित्वा अनुसन्धिं घटेत्वा जातकं समोधानेसि – ‘‘तदा पुत्तो दुब्बचभिक्खु अहोसि, पिता पन अहमेव अहोसि’’न्ति।
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā anusandhiṃ ghaṭetvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā putto dubbacabhikkhu ahosi, pitā pana ahameva ahosi’’nti.
भेरिवादकजातकवण्णना नवमा।
Bherivādakajātakavaṇṇanā navamā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / जातकपाळि • Jātakapāḷi / ५९. भेरिवादकजातकं • 59. Bherivādakajātakaṃ
