| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿನಯಸಙ್ಗಹ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Vinayasaṅgaha-aṭṭhakathā |
೩. ಭೇಸಜ್ಜಾದಿಕರಣವಿನಿಚ್ಛಯಕಥಾ
3. Bhesajjādikaraṇavinicchayakathā
೧೫. ಭೇಸಜ್ಜಕರಣಪರಿತ್ತಪಟಿಸನ್ಥಾರೇಸು ಪನ ಭೇಸಜ್ಜಕರಣೇ ತಾವ ಅಯಂ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೧೮೫-೭) – ಆಗತಾಗತಸ್ಸ ಪರಜನಸ್ಸ ಭೇಸಜ್ಜಂ ನ ಕಾತಬ್ಬಂ, ಕರೋನ್ತೋ ದುಕ್ಕಟಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಪನ ಸಹಧಮ್ಮಿಕಾನಂ ಕಾತಬ್ಬಂ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನಿಯಾ ಸಿಕ್ಖಮಾನಾಯ ಸಾಮಣೇರಸ್ಸ ಸಾಮಣೇರಿಯಾತಿ। ಸಮಸೀಲಸದ್ಧಾಪಞ್ಞಾನಞ್ಹಿ ಏತೇಸಂ ತೀಸು ಸಿಕ್ಖಾಸು ಯುತ್ತಾನಂ ಭೇಸಜ್ಜಂ ಅಕಾತುಂ ನ ಲಬ್ಭತಿ। ಕರೋನ್ತೇನ ಚ ಸಚೇ ತೇಸಂ ಅತ್ಥಿ, ತೇಸಂ ಸನ್ತಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಯೋಜೇತ್ವಾ ದಾತಬ್ಬಂ, ಸಚೇ ನತ್ಥಿ, ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕಂ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಅತ್ತನೋಪಿ ನತ್ಥಿ, ಭಿಕ್ಖಾಚಾರವತ್ತೇನ ವಾ ಞಾತಕಪವಾರಿತಟ್ಠಾನತೋ ವಾ ಪರಿಯೇಸಿತಬ್ಬಂ, ಅಲಭನ್ತೇನ ಗಿಲಾನಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ ಅಕತವಿಞ್ಞತ್ತಿಯಾಪಿ ಆಹರಿತ್ವಾ ಕಾತಬ್ಬಂ।
15.Bhesajjakaraṇaparittapaṭisanthāresu pana bhesajjakaraṇe tāva ayaṃ vinicchayo (pārā. aṭṭha. 2.185-7) – āgatāgatassa parajanassa bhesajjaṃ na kātabbaṃ, karonto dukkaṭaṃ āpajjati. Pañcannaṃ pana sahadhammikānaṃ kātabbaṃ bhikkhussa bhikkhuniyā sikkhamānāya sāmaṇerassa sāmaṇeriyāti. Samasīlasaddhāpaññānañhi etesaṃ tīsu sikkhāsu yuttānaṃ bhesajjaṃ akātuṃ na labbhati. Karontena ca sace tesaṃ atthi, tesaṃ santakaṃ gahetvā yojetvā dātabbaṃ, sace natthi, attano santakaṃ kātabbaṃ. Sace attanopi natthi, bhikkhācāravattena vā ñātakapavāritaṭṭhānato vā pariyesitabbaṃ, alabhantena gilānassa atthāya akataviññattiyāpi āharitvā kātabbaṃ.
೧೬. ಅಪರೇಸಮ್ಪಿ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ ಮಾತು ಪಿತು ತದುಪಟ್ಠಾಕಾನಂ ಅತ್ತನೋ ವೇಯ್ಯಾವಚ್ಚಕರಸ್ಸ ಪಣ್ಡುಪಲಾಸಸ್ಸ ಚಾತಿ। ಪಣ್ಡುಪಲಾಸೋ ನಾಮ ಯೋ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಪೇಕ್ಖೋ ಯಾವ ಪತ್ತಚೀವರಂ ಪಟಿಯಾದಿಯತಿ, ತಾವ ವಿಹಾರೇ ವಸತಿ। ತೇಸು ಸಚೇ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಇಸ್ಸರಾ ಹೋನ್ತಿ ನ ಪಚ್ಚಾಸೀಸನ್ತಿ, ಅಕಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಸಚೇ ಪನ ರಜ್ಜೇಪಿ ಠಿತಾ ಪಚ್ಚಾಸೀಸನ್ತಿ, ಅಕಾತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಭೇಸಜ್ಜಂ ಪಚ್ಚಾಸೀಸನ್ತಾನಂ ಭೇಸಜ್ಜಂ ದಾತಬ್ಬಂ, ಯೋಜೇತುಂ ಅಜಾನನ್ತಾನಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ದಾತಬ್ಬಂ। ಸಬ್ಬೇಸಂ ಅತ್ಥಾಯ ಸಹಧಮ್ಮಿಕೇಸು ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಪರಿಯೇಸಿತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಪನ ಮಾತರಂ ವಿಹಾರಂ ಆನೇತ್ವಾ ಜಗ್ಗತಿ, ಸಬ್ಬಂ ಪರಿಕಮ್ಮಂ ಅನಾಮಸನ್ತೇನ ಕಾತಬ್ಬಂ, ಖಾದನೀಯಭೋಜನೀಯಂ ಸಹತ್ಥಾ ದಾತಬ್ಬಂ। ಪಿತಾ ಪನ ಯಥಾ ಸಾಮಣೇರೋ, ಏವಂ ಸಹತ್ಥೇನ ನ್ಹಾಪನಸಮ್ಬಾಹನಾದೀನಿ ಕತ್ವಾ ಉಪಟ್ಠಾತಬ್ಬೋ। ಯೇ ಚ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ ಪಟಿಜಗ್ಗನ್ತಿ, ತೇಸಮ್ಪಿ ಏವಮೇವ ಕಾತಬ್ಬಂ। ವೇಯ್ಯಾವಚ್ಚಕರೋ ನಾಮ ಯೋ ವೇತನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅರಞ್ಞೇ ದಾರೂನಿ ವಾ ಛಿನ್ದತಿ, ಅಞ್ಞಂ ವಾ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋತಿ, ತಸ್ಸ ರೋಗೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಯಾವ ಞಾತಕಾ ನ ಪಸ್ಸನ್ತಿ, ತಾವ ಭೇಸಜ್ಜಂ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಯೋ ಪನ ಭಿಕ್ಖುನಿಸ್ಸಿತಕೋವ ಹುತ್ವಾ ಸಬ್ಬಕಮ್ಮಾನಿ ಕರೋತಿ, ತಸ್ಸ ಭೇಸಜ್ಜಂ ಕಾತಬ್ಬಮೇವ। ಪಣ್ಡುಪಲಾಸೇಪಿ ಸಾಮಣೇರೇ ವಿಯ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ।
16. Aparesampi pañcannaṃ kātuṃ vaṭṭati mātu pitu tadupaṭṭhākānaṃ attano veyyāvaccakarassa paṇḍupalāsassa cāti. Paṇḍupalāso nāma yo pabbajjāpekkho yāva pattacīvaraṃ paṭiyādiyati, tāva vihāre vasati. Tesu sace mātāpitaro issarā honti na paccāsīsanti, akātuṃ vaṭṭati. Sace pana rajjepi ṭhitā paccāsīsanti, akātuṃ na vaṭṭati. Bhesajjaṃ paccāsīsantānaṃ bhesajjaṃ dātabbaṃ, yojetuṃ ajānantānaṃ yojetvā dātabbaṃ. Sabbesaṃ atthāya sahadhammikesu vuttanayeneva pariyesitabbaṃ. Sace pana mātaraṃ vihāraṃ ānetvā jaggati, sabbaṃ parikammaṃ anāmasantena kātabbaṃ, khādanīyabhojanīyaṃ sahatthā dātabbaṃ. Pitā pana yathā sāmaṇero, evaṃ sahatthena nhāpanasambāhanādīni katvā upaṭṭhātabbo. Ye ca mātāpitaro upaṭṭhahanti paṭijagganti, tesampi evameva kātabbaṃ. Veyyāvaccakaro nāma yo vetanaṃ gahetvā araññe dārūni vā chindati, aññaṃ vā kiñci kammaṃ karoti, tassa roge uppanne yāva ñātakā na passanti, tāva bhesajjaṃ kātabbaṃ. Yo pana bhikkhunissitakova hutvā sabbakammāni karoti, tassa bhesajjaṃ kātabbameva. Paṇḍupalāsepi sāmaṇere viya paṭipajjitabbaṃ.
೧೭. ಅಪರೇಸಮ್ಪಿ ದಸನ್ನಂ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ ಜೇಟ್ಠಭಾತು ಕನಿಟ್ಠಭಾತು ಜೇಟ್ಠಭಗಿನಿಯಾ ಕನಿಟ್ಠಭಗಿನಿಯಾ ಚೂಳಮಾತುಯಾ ಮಹಾಮಾತುಯಾ ಚೂಳಪಿತುನೋ ಮಹಾಪಿತುನೋ ಪಿತುಚ್ಛಾಯ ಮಾತುಲಸ್ಸಾತಿ। ತೇಸಂ ಪನ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತೇನ ತೇಸಂಯೇವ ಸನ್ತಕಂ ಭೇಸಜ್ಜಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಕೇವಲಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ದಾತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಪನ ನಪ್ಪಹೋನ್ತಿ ಯಾಚನ್ತಿ ಚ ‘‘ದೇಥ ನೋ, ಭನ್ತೇ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪಟಿದಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ, ತಾವಕಾಲಿಕಂ ದಾತಬ್ಬಂ। ಸಚೇಪಿ ನ ಯಾಚನ್ತಿ, ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭೇಸಜ್ಜಂ ಅತ್ಥಿ, ತಾವಕಾಲಿಕಂ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ವಾ ‘‘ಯದಾ ತೇಸಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ತದಾ ದಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಆಭೋಗಂ ವಾ ಕತ್ವಾ ದಾತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಪಟಿದೇನ್ತಿ, ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ನೋ ಚೇ ದೇನ್ತಿ, ನ ಚೋದೇತಬ್ಬಾ। ಏತೇ ದಸ ಞಾತಕೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞೇಸಂ ನ ಕಾತಬ್ಬಂ।
17. Aparesampi dasannaṃ kātuṃ vaṭṭati jeṭṭhabhātu kaniṭṭhabhātu jeṭṭhabhaginiyā kaniṭṭhabhaginiyā cūḷamātuyā mahāmātuyā cūḷapituno mahāpituno pitucchāya mātulassāti. Tesaṃ pana sabbesampi karontena tesaṃyeva santakaṃ bhesajjaṃ gahetvā kevalaṃ yojetvā dātabbaṃ. Sace pana nappahonti yācanti ca ‘‘detha no, bhante, tumhākaṃ paṭidassāmā’’ti, tāvakālikaṃ dātabbaṃ. Sacepi na yācanti, ‘‘amhākaṃ bhesajjaṃ atthi, tāvakālikaṃ gaṇhathā’’ti vatvā vā ‘‘yadā tesaṃ bhavissati, tadā dassantī’’ti ābhogaṃ vā katvā dātabbaṃ. Sace paṭidenti, gahetabbaṃ. No ce denti, na codetabbā. Ete dasa ñātake ṭhapetvā aññesaṃ na kātabbaṃ.
ಏತೇಸಂ ಪುತ್ತಪರಮ್ಪರಾಯ ಪನ ಯಾವ ಸತ್ತಮಾ ಕುಲಪರಿವಟ್ಟಾ, ತಾವ ಚತ್ತಾರೋ ಪಚ್ಚಯೇ ಆಹರಾಪೇನ್ತಸ್ಸ ಅಕತವಿಞ್ಞತ್ತಿ ವಾ ಭೇಸಜ್ಜಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ವೇಜ್ಜಕಮ್ಮಂ ವಾ ಕುಲದೂಸಕಾಪತ್ತಿ ವಾ ನ ಹೋತಿ। ಸಚೇ ಭಾತು ಜಾಯಾ, ಭಗಿನಿಯಾ ಸಾಮಿಕೋ ವಾ ಗಿಲಾನೋ ಹೋತಿ, ಞಾತಕಾ ಚೇ, ತೇಸಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ। ಅಞ್ಞಾತಕಾ ಚೇ, ಭಾತು ಚ ಭಗಿನಿಯಾ ಚ ಕತ್ವಾ ದಾತಬ್ಬಂ ‘‘ತುಮ್ಹಾಕಂ ಜಗ್ಗನಟ್ಠಾನೇ ದೇಥಾ’’ತಿ। ಅಥ ವಾ ತೇಸಂ ಪುತ್ತಾನಂ ಕತ್ವಾ ದಾತಬ್ಬಂ ‘‘ತುಮ್ಹಾಕಂ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ದೇಥಾ’’ತಿ। ಏತೇನುಪಾಯೇನ ಸಬ್ಬಪದೇಸು ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Etesaṃ puttaparamparāya pana yāva sattamā kulaparivaṭṭā, tāva cattāro paccaye āharāpentassa akataviññatti vā bhesajjaṃ karontassa vejjakammaṃ vā kuladūsakāpatti vā na hoti. Sace bhātu jāyā, bhaginiyā sāmiko vā gilāno hoti, ñātakā ce, tesampi vaṭṭati. Aññātakā ce, bhātu ca bhaginiyā ca katvā dātabbaṃ ‘‘tumhākaṃ jagganaṭṭhāne dethā’’ti. Atha vā tesaṃ puttānaṃ katvā dātabbaṃ ‘‘tumhākaṃ mātāpitūnaṃ dethā’’ti. Etenupāyena sabbapadesu vinicchayo veditabbo.
ತೇಸಂ ಅತ್ಥಾಯ ಚ ಸಾಮಣೇರೇಹಿ ಅರಞ್ಞತೋ ಭೇಸಜ್ಜಂ ಆಹರಾಪೇನ್ತೇನ ಞಾತಿಸಾಮಣೇರೇಹಿ ವಾ ಆಹರಾಪೇತಬ್ಬಂ, ಅಞ್ಞಾತಕೇಹಿ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಾಯ ವಾ ಆಹರಾಪೇತ್ವಾ ದಾತಬ್ಬಂ। ತೇಹಿಪಿ ‘‘ಉಪಜ್ಝಾಯಸ್ಸ ಆಹರಾಮಾ’’ತಿ ವತ್ತಸೀಸೇನ ಆಹರಿತಬ್ಬಂ। ಉಪಜ್ಝಾಯಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಗಿಲಾನಾ ವಿಹಾರಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ಚ ದಿಸಾಪಕ್ಕನ್ತೋ ಹೋತಿ, ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕೇನ ಉಪಜ್ಝಾಯಸ್ಸ ಸನ್ತಕಂ ಭೇಸಜ್ಜಂ ದಾತಬ್ಬಂ। ನೋ ಚೇ ಅತ್ಥಿ, ಅತ್ತನೋ ಭೇಸಜ್ಜಂ ಉಪಜ್ಝಾಯಸ್ಸ ಪರಿಚ್ಚಜಿತ್ವಾ ದಾತಬ್ಬಂ। ಅತ್ತನೋಪಿ ಅಸನ್ತೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ಉಪಜ್ಝಾಯಸ್ಸ ಸನ್ತಕಂ ಕತ್ವಾ ದಾತಬ್ಬಂ। ಉಪಜ್ಝಾಯೇನಪಿ ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತೂಸು ಏವಮೇವ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ಏಸೇವ ನಯೋ ಆಚರಿಯನ್ತೇವಾಸಿಕೇಸುಪಿ। ಅಞ್ಞೋಪಿ ಯೋ ಆಗನ್ತುಕೋ ವಾ ಚೋರೋ ವಾ ಯುದ್ಧಪರಾಜಿತೋ ಇಸ್ಸರೋ ವಾ ಞಾತಕೇಹಿ ಪರಿಚ್ಚತ್ತೋ ಕಪಣೋ ವಾ ಗಮಿಯಮನುಸ್ಸೋ ವಾ ಗಿಲಾನೋ ಹುತ್ವಾ ವಿಹಾರಂ ಪವಿಸತಿ, ಸಬ್ಬೇಸಂ ಅಪಚ್ಚಾಸೀಸನ್ತೇನ ಭೇಸಜ್ಜಂ ಕಾತಬ್ಬಂ।
Tesaṃ atthāya ca sāmaṇerehi araññato bhesajjaṃ āharāpentena ñātisāmaṇerehi vā āharāpetabbaṃ, aññātakehi attano atthāya vā āharāpetvā dātabbaṃ. Tehipi ‘‘upajjhāyassa āharāmā’’ti vattasīsena āharitabbaṃ. Upajjhāyassa mātāpitaro gilānā vihāraṃ āgacchanti, upajjhāyo ca disāpakkanto hoti, saddhivihārikena upajjhāyassa santakaṃ bhesajjaṃ dātabbaṃ. No ce atthi, attano bhesajjaṃ upajjhāyassa pariccajitvā dātabbaṃ. Attanopi asante vuttanayeneva pariyesitvā upajjhāyassa santakaṃ katvā dātabbaṃ. Upajjhāyenapi saddhivihārikassa mātāpitūsu evameva paṭipajjitabbaṃ. Eseva nayo ācariyantevāsikesupi. Aññopi yo āgantuko vā coro vā yuddhaparājito issaro vā ñātakehi pariccatto kapaṇo vā gamiyamanusso vā gilāno hutvā vihāraṃ pavisati, sabbesaṃ apaccāsīsantena bhesajjaṃ kātabbaṃ.
೧೮. ಸದ್ಧಂ ಕುಲಂ ಹೋತಿ ಚತೂಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಉಪಟ್ಠಾಯಕಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತುಟ್ಠಾನಿಯಂ, ತತ್ರ ಚೇ ಕೋಚಿ ಗಿಲಾನೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸತ್ಥಾಯ ವಿಸ್ಸಾಸೇನ ‘‘ಭೇಸಜ್ಜಂ ಕತ್ವಾ ಭನ್ತೇ ದೇಥಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ನೇವ ದಾತಬ್ಬಂ ನ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಅಥ ಪನ ಕಪ್ಪಿಯಂ ಞತ್ವಾ ಏವಂ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ ‘‘ಭನ್ತೇ, ಅಸುಕಸ್ಸ ನಾಮ ರೋಗಸ್ಸ ಕಿಂ ಭೇಸಜ್ಜಂ ಕರೋನ್ತೀ’’ತಿ, ‘‘ಇದಞ್ಚಿದಞ್ಚ ಗಹೇತ್ವಾ ಕರೋನ್ತೀ’’ತಿ ವತ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ‘‘ಭನ್ತೇ, ಮಯ್ಹಂ ಮಾತಾ ಗಿಲಾನಾ, ಭೇಸಜ್ಜಂ ತಾವ ಆಚಿಕ್ಖಥಾ’’ತಿ ಏವಂ ಪುಚ್ಛಿತೇ ಪನ ನ ಆಚಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಪನ ಕಥಾ ಕಾತಬ್ಬಾ ‘‘ಆವುಸೋ, ಅಸುಕಸ್ಸ ನಾಮ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ರೋಗೇ ಕಿಂ ಭೇಸಜ್ಜಂ ಕರಿಂಸೂ’’ತಿ। ಇದಞ್ಚಿದಞ್ಚ ಭೇಸಜ್ಜಂ ಭನ್ತೇತಿ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ಇತರೋ ಮಾತು ಭೇಸಜ್ಜಂ ಕರೋತಿ, ವಟ್ಟತಿ। ಮಹಾಪದುಮತ್ಥೇರೋ ಕಿರ ವಸಭರಞ್ಞೋಪಿ ದೇವಿಯಾ ರೋಗೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಏಕಾಯ ಇತ್ಥಿಯಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಪುಚ್ಛಿತೋ ‘‘ನ ಜಾನಾಮೀ’’ತಿ ಅವತ್ವಾ ಏವಮೇವ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮುಲ್ಲಪೇಸಿ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ತಸ್ಸಾ ಭೇಸಜ್ಜಮಕಂಸು। ವೂಪಸನ್ತೇ ಚ ರೋಗೇ ತಿಚೀವರೇನ ತೀಹಿ ಚ ಕಹಾಪಣಸತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಭೇಸಜ್ಜಚಙ್ಕೋಟಕಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಆಹರಿತ್ವಾ ಥೇರಸ್ಸ ಪಾದಮೂಲೇ ಠಪೇತ್ವಾ ‘‘ಭನ್ತೇ, ಪುಪ್ಫಪೂಜಂ ಕರೋಥಾ’’ತಿ ಆಹಂಸು। ಥೇರೋ ‘‘ಆಚರಿಯಭಾಗೋ ನಾಮ ಅಯ’’ನ್ತಿ ಕಪ್ಪಿಯವಸೇನ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ಪುಪ್ಫಪೂಜಮಕಾಸಿ। ಏವಂ ತಾವ ಭೇಸಜ್ಜೇ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ।
18. Saddhaṃ kulaṃ hoti catūhi paccayehi upaṭṭhāyakaṃ bhikkhusaṅghassa mātāpituṭṭhāniyaṃ, tatra ce koci gilāno hoti, tassatthāya vissāsena ‘‘bhesajjaṃ katvā bhante dethā’’ti vadanti, neva dātabbaṃ na kātabbaṃ. Atha pana kappiyaṃ ñatvā evaṃ pucchanti ‘‘bhante, asukassa nāma rogassa kiṃ bhesajjaṃ karontī’’ti, ‘‘idañcidañca gahetvā karontī’’ti vattuṃ vaṭṭati. ‘‘Bhante, mayhaṃ mātā gilānā, bhesajjaṃ tāva ācikkhathā’’ti evaṃ pucchite pana na ācikkhitabbaṃ, aññamaññaṃ pana kathā kātabbā ‘‘āvuso, asukassa nāma bhikkhuno imasmiṃ roge kiṃ bhesajjaṃ kariṃsū’’ti. Idañcidañca bhesajjaṃ bhanteti. Taṃ sutvā itaro mātu bhesajjaṃ karoti, vaṭṭati. Mahāpadumatthero kira vasabharaññopi deviyā roge uppanne ekāya itthiyā āgantvā pucchito ‘‘na jānāmī’’ti avatvā evameva bhikkhūhi saddhiṃ samullapesi. Taṃ sutvā tassā bhesajjamakaṃsu. Vūpasante ca roge ticīvarena tīhi ca kahāpaṇasatehi saddhiṃ bhesajjacaṅkoṭakaṃ pūretvā āharitvā therassa pādamūle ṭhapetvā ‘‘bhante, pupphapūjaṃ karothā’’ti āhaṃsu. Thero ‘‘ācariyabhāgo nāma aya’’nti kappiyavasena gāhāpetvā pupphapūjamakāsi. Evaṃ tāva bhesajje paṭipajjitabbaṃ.
೧೯. ಪರಿತ್ತೇ ಪನ ‘‘ಗಿಲಾನಸ್ಸ ಪರಿತ್ತಂ ಕರೋಥ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ನ ಕಾತಬ್ಬಂ, ‘‘ಪರಿತ್ತಂ ಭಣಥಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಪನ ಭಣಿತಬ್ಬಂ। ಸಚೇಪಿಸ್ಸ ಏವಂ ಹೋತಿ ‘‘ಮನುಸ್ಸಾ ನಾಮ ನ ಜಾನನ್ತಿ, ಅಕರಿಯಮಾನೇ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಿನೋ ಭವಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ, ಕಾತಬ್ಬಂ। ‘‘ಪರಿತ್ತೋದಕಂ ಪರಿತ್ತಸುತ್ತಂ ಕತ್ವಾ ದೇಥಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಪನ ತೇಸಂಯೇವ ಉದಕಂ ಹತ್ಥೇನ ಚಾಲೇತ್ವಾ ಸುತ್ತಂ ಪರಿಮಜ್ಜಿತ್ವಾ ದಾತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ವಿಹಾರತೋ ಉದಕಂ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕಂ ವಾ ಸುತ್ತಂ ದೇತಿ, ದುಕ್ಕಟಂ। ಮನುಸ್ಸಾ ಉದಕಞ್ಚ ಸುತ್ತಞ್ಚ ಗಹೇತ್ವಾ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ‘‘ಪರಿತ್ತಂ ಭಣಥಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ಕಾತಬ್ಬಂ। ನೋ ಚೇ ಜಾನನ್ತಿ, ಆಚಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ। ಭಿಕ್ಖೂನಂ ನಿಸಿನ್ನಾನಂ ಪಾದೇಸು ಉದಕಂ ಆಕಿರಿತ್ವಾ ಸುತ್ತಞ್ಚ ಠಪೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ‘‘ಪರಿತ್ತಂ ಕರೋಥ, ಪರಿತ್ತಂ ಭಣಥಾ’’ತಿ, ನ ಪಾದಾ ಅಪನೇತಬ್ಬಾ। ಮನುಸ್ಸಾ ಹಿ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಿನೋ ಹೋನ್ತಿ। ಅನ್ತೋಗಾಮೇಪಿ ಗಿಲಾನಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ ವಿಹಾರಂ ಪೇಸೇನ್ತಿ ‘‘ಪರಿತ್ತಂ ಭಣನ್ತೂ’’ತಿ, ಭಣಿತಬ್ಬಂ। ಅನ್ತೋಗಾಮೇ ರಾಜಗೇಹಾದೀಸು ರೋಗೇ ವಾ ಉಪದ್ದವೇ ವಾ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ಭಣಾಪೇನ್ತಿ, ಆಟಾನಾಟಿಯಸುತ್ತಾದೀನಿ ಭಣಿತಬ್ಬಾನಿ। ‘‘ಆಗನ್ತ್ವಾ ಗಿಲಾನಸ್ಸ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಿ ದೇನ್ತು, ಧಮ್ಮಂ ಕಥೇನ್ತು, ರಾಜನ್ತೇಪುರೇ ವಾ ಅಮಚ್ಚಗೇಹೇ ವಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಿ ದೇನ್ತು, ಧಮ್ಮಂ ಕಥೇನ್ತೂ’’ತಿ ಪೇಸಿತೇಪಿ ಗನ್ತ್ವಾ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಿ ದಾತಬ್ಬಾನಿ, ಧಮ್ಮೋ ಕಥೇತಬ್ಬೋ। ‘‘ಮತಾನಂ ಪರಿವಾರತ್ಥಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತೂ’’ತಿ ಪಕ್ಕೋಸನ್ತಿ, ನ ಗನ್ತಬ್ಬಂ। ‘‘ಸೀವಥಿಕದಸ್ಸನೇ ಅಸುಭದಸ್ಸನೇ ಚ ಮರಣಸ್ಸತಿಂ ಪಟಿಲಭಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಸೀಸೇನ ಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ‘‘ಪಹಾರೇದಿನ್ನೇ ಮತೇಪಿ ಅಮರಣಾಧಿಪ್ಪಾಯಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ ವುತ್ತಾ’’ತಿ ನ ಏತ್ತಕೇನೇವ ಅಮನುಸ್ಸಗಹಿತಸ್ಸ ಪಹಾರೋ ದಾತಬ್ಬೋ , ತಾಲಪಣ್ಣಂ ಪನ ಪರಿತ್ತಸುತ್ತಂ ವಾ ಹತ್ಥೇ ವಾ ಪಾದೇ ವಾ ಬನ್ಧಿತಬ್ಬಂ, ರತನಸುತ್ತಾದೀನಿ ಪರಿತ್ತಾನಿ ಭಣಿತಬ್ಬಾನಿ, ‘‘ಮಾ ಸೀಲವನ್ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ವಿಹೇಠೇಹೀ’’ತಿ ಧಮ್ಮಕಥಾ ಕಾತಬ್ಬಾ, ಆಟಾನಾಟಿಯಪರಿತ್ತಂ ವಾ ಭಣಿತಬ್ಬಂ।
19.Paritte pana ‘‘gilānassa parittaṃ karotha, bhante’’ti vutte na kātabbaṃ, ‘‘parittaṃ bhaṇathā’’ti vutte pana bhaṇitabbaṃ. Sacepissa evaṃ hoti ‘‘manussā nāma na jānanti, akariyamāne vippaṭisārino bhavissantī’’ti, kātabbaṃ. ‘‘Parittodakaṃ parittasuttaṃ katvā dethā’’ti vutte pana tesaṃyeva udakaṃ hatthena cāletvā suttaṃ parimajjitvā dātabbaṃ. Sace vihārato udakaṃ attano santakaṃ vā suttaṃ deti, dukkaṭaṃ. Manussā udakañca suttañca gahetvā nisīditvā ‘‘parittaṃ bhaṇathā’’ti vadanti, kātabbaṃ. No ce jānanti, ācikkhitabbaṃ. Bhikkhūnaṃ nisinnānaṃ pādesu udakaṃ ākiritvā suttañca ṭhapetvā gacchanti ‘‘parittaṃ karotha, parittaṃ bhaṇathā’’ti, na pādā apanetabbā. Manussā hi vippaṭisārino honti. Antogāmepi gilānassa atthāya vihāraṃ pesenti ‘‘parittaṃ bhaṇantū’’ti, bhaṇitabbaṃ. Antogāme rājagehādīsu roge vā upaddave vā uppanne pakkosāpetvā bhaṇāpenti, āṭānāṭiyasuttādīni bhaṇitabbāni. ‘‘Āgantvā gilānassa sikkhāpadāni dentu, dhammaṃ kathentu, rājantepure vā amaccagehe vā āgantvā sikkhāpadāni dentu, dhammaṃ kathentū’’ti pesitepi gantvā sikkhāpadāni dātabbāni, dhammo kathetabbo. ‘‘Matānaṃ parivāratthaṃ āgacchantū’’ti pakkosanti, na gantabbaṃ. ‘‘Sīvathikadassane asubhadassane ca maraṇassatiṃ paṭilabhissāmā’’ti kammaṭṭhānasīsena gantuṃ vaṭṭati. ‘‘Pahāredinne matepi amaraṇādhippāyassa anāpatti vuttā’’ti na ettakeneva amanussagahitassa pahāro dātabbo , tālapaṇṇaṃ pana parittasuttaṃ vā hatthe vā pāde vā bandhitabbaṃ, ratanasuttādīni parittāni bhaṇitabbāni, ‘‘mā sīlavantaṃ bhikkhuṃ viheṭhehī’’ti dhammakathā kātabbā, āṭānāṭiyaparittaṃ vā bhaṇitabbaṃ.
ಇಧ ಪನ ಆಟಾನಾಟಿಯಪರಿತ್ತಸ್ಸ ಪರಿಕಮ್ಮಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩.೨೮೨)। ಪಠಮಮೇವ ಹಿ ಆಟಾನಾಟಿಯಸುತ್ತಂ ನ ಭಣಿತಬ್ಬಂ, ಮೇತ್ತಸುತ್ತಂ (ಖು॰ ಪಾ॰ ೯.೧ ಆದಯೋ; ಸು॰ ನಿ॰ ೧೪೩ ಆದಯೋ) ಧಜಗ್ಗಸುತ್ತಂ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೨೪೯) ರತನಸುತ್ತನ್ತಿ (ಖು॰ ಪಾ॰ ೬.೧ ಆದಯೋ; ಸು॰ ನಿ॰ ೨೨೪ ಆದಯೋ) ಇಮಾನಿ ಸತ್ತಾಹಂ ಭಣಿತಬ್ಬಾನಿ। ಸಚೇ ಮುಞ್ಚತಿ, ಸುನ್ದರಂ। ನೋ ಚೇ ಮುಞ್ಚತಿ, ಆಟಾನಾಟಿಯಸುತ್ತಂ ಭಣಿತಬ್ಬಂ। ತಂ ಭಣನ್ತೇನ ಚ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಪಿಟ್ಠಂ ವಾ ಮಂಸಂ ವಾ ನ ಖಾದಿತಬ್ಬಂ, ಸುಸಾನೇ ನ ವಸಿತಬ್ಬಂ। ಕಸ್ಮಾ? ಅಮನುಸ್ಸಾ ಓತಾರಂ ಲಭನ್ತಿ। ಪರಿತ್ತಕರಣಟ್ಠಾನಂ ಹರಿತೂಪಲಿತ್ತಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಆಸನಂ ಪಞ್ಞಪೇತ್ವಾ ನಿಸೀದಿತಬ್ಬಂ। ಪರಿತ್ತಕಾರಕೋ ಭಿಕ್ಖು ವಿಹಾರತೋ ಘರಂ ನೇನ್ತೇಹಿ ಫಲಕಾವುಧೇಹಿ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ನೇತಬ್ಬೋ। ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ದ್ವಾರವಾತಪಾನಾನಿ ಪಿದಹಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೇನ ಆವುಧಹತ್ಥೇಹಿ ಸಮ್ಪರಿವಾರಿತೇನ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಂ ಪುರೇಚಾರಿಕಂ ಕತ್ವಾ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ಪಠಮಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಿ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ಸೀಲೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಸ್ಸ ಪರಿತ್ತಂ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಏವಮ್ಪಿ ಮೋಚೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೇನ ವಿಹಾರಂ ನೇತ್ವಾ ಚೇತಿಯಙ್ಗಣೇ ನಿಪಜ್ಜಾಪೇತ್ವಾ ಆಸನಪೂಜಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ದೀಪೇ ಜಾಲಾಪೇತ್ವಾ ಚೇತಿಯಙ್ಗಣಂ ಸಮ್ಮಜ್ಜಿತ್ವಾ ಮಙ್ಗಲಕಥಾ ವತ್ತಬ್ಬಾ, ಸಬ್ಬಸನ್ನಿಪಾತೋ ಘೋಸೇತಬ್ಬೋ, ವಿಹಾರಸ್ಸ ಉಪವನೇ ಜೇಟ್ಠಕರುಕ್ಖೋ ನಾಮ ಹೋತಿ, ತತ್ಥ ‘‘ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಆಗಮನಂ ಪತಿಮಾನೇತೀ’’ತಿ ಪಹಿಣಿತಬ್ಬಂ। ಸಬ್ಬಸನ್ನಿಪಾತಟ್ಠಾನೇ ಅನಾಗನ್ತುಂ ನಾಮ ನ ಲಭತಿ, ತತೋ ಅಮನುಸ್ಸಗಹಿತಕೋ ‘‘ತ್ವಂ ಕೋನಾಮೋಸೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ, ನಾಮೇ ಕಥಿತೇ ನಾಮೇನೇವ ಆಲಪಿತಬ್ಬೋ, ‘‘ಇತ್ಥನ್ನಾಮ ತುಯ್ಹಂ ಮಾಲಾಗನ್ಧಾದೀಸು ಪತ್ತಿ, ಆಸನಪೂಜಾಯಂ ಪತ್ತಿ, ಪಿಣ್ಡಪಾತೇ ಪತ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ ತುಯ್ಹಂ ಪಣ್ಣಾಕಾರತ್ಥಾಯ ಮಹಾಮಙ್ಗಲಕಥಾ ವುತ್ತಾ, ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇ ಗಾರವೇನ ಏತಂ ಮುಞ್ಚಾಹೀ’’ತಿ ಮೋಚೇತಬ್ಬೋ। ಸಚೇ ನ ಮುಞ್ಚತಿ, ದೇವತಾನಂ ಆರೋಚೇತಬ್ಬಂ ‘‘ತುಮ್ಹೇ ಜಾನಾಥ, ಅಯಂ ಅಮನುಸ್ಸೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ವಚನಂ ನ ಕರೋತಿ, ಮಯಂ ಬುದ್ಧಆಣಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಪರಿತ್ತಂ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಏತಂ ತಾವ ಗಿಹೀನಂ ಪರಿಕಮ್ಮಂ। ಸಚೇ ಪನ ಭಿಕ್ಖು ಅಮನುಸ್ಸೇನ ಗಹಿತೋ ಹೋತಿ, ಆಸನಾನಿ ಧೋವಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಸನ್ನಿಪಾತಂ ಘೋಸಾಪೇತ್ವಾ ಗನ್ಧಮಾಲಾದೀಸು ಪತ್ತಿಂ ದತ್ವಾ ಪರಿತ್ತಂ ಭಣಿತಬ್ಬಂ, ಇದಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಪರಿಕಮ್ಮಂ। ಏವಂ ಪರಿತ್ತೇ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ।
Idha pana āṭānāṭiyaparittassa parikammaṃ veditabbaṃ (dī. ni. aṭṭha. 3.282). Paṭhamameva hi āṭānāṭiyasuttaṃ na bhaṇitabbaṃ, mettasuttaṃ (khu. pā. 9.1 ādayo; su. ni. 143 ādayo) dhajaggasuttaṃ (saṃ. ni. 1.249) ratanasuttanti (khu. pā. 6.1 ādayo; su. ni. 224 ādayo) imāni sattāhaṃ bhaṇitabbāni. Sace muñcati, sundaraṃ. No ce muñcati, āṭānāṭiyasuttaṃ bhaṇitabbaṃ. Taṃ bhaṇantena ca bhikkhunā piṭṭhaṃ vā maṃsaṃ vā na khāditabbaṃ, susāne na vasitabbaṃ. Kasmā? Amanussā otāraṃ labhanti. Parittakaraṇaṭṭhānaṃ haritūpalittaṃ kāretvā tattha parisuddhaṃ āsanaṃ paññapetvā nisīditabbaṃ. Parittakārako bhikkhu vihārato gharaṃ nentehi phalakāvudhehi parivāretvā netabbo. Abbhokāse nisīditvā na vattabbaṃ, dvāravātapānāni pidahitvā nisinnena āvudhahatthehi samparivāritena mettacittaṃ purecārikaṃ katvā vattabbaṃ, paṭhamaṃ sikkhāpadāni gāhāpetvā sīle patiṭṭhitassa parittaṃ kātabbaṃ. Evampi mocetuṃ asakkontena vihāraṃ netvā cetiyaṅgaṇe nipajjāpetvā āsanapūjaṃ kāretvā dīpe jālāpetvā cetiyaṅgaṇaṃ sammajjitvā maṅgalakathā vattabbā, sabbasannipāto ghosetabbo, vihārassa upavane jeṭṭhakarukkho nāma hoti, tattha ‘‘bhikkhusaṅgho tumhākaṃ āgamanaṃ patimānetī’’ti pahiṇitabbaṃ. Sabbasannipātaṭṭhāne anāgantuṃ nāma na labhati, tato amanussagahitako ‘‘tvaṃ konāmosī’’ti pucchitabbo, nāme kathite nāmeneva ālapitabbo, ‘‘itthannāma tuyhaṃ mālāgandhādīsu patti, āsanapūjāyaṃ patti, piṇḍapāte patti, bhikkhusaṅghena tuyhaṃ paṇṇākāratthāya mahāmaṅgalakathā vuttā, bhikkhusaṅghe gāravena etaṃ muñcāhī’’ti mocetabbo. Sace na muñcati, devatānaṃ ārocetabbaṃ ‘‘tumhe jānātha, ayaṃ amanusso amhākaṃ vacanaṃ na karoti, mayaṃ buddhaāṇaṃ karissāmā’’ti parittaṃ kātabbaṃ. Etaṃ tāva gihīnaṃ parikammaṃ. Sace pana bhikkhu amanussena gahito hoti, āsanāni dhovitvā sabbasannipātaṃ ghosāpetvā gandhamālādīsu pattiṃ datvā parittaṃ bhaṇitabbaṃ, idaṃ bhikkhūnaṃ parikammaṃ. Evaṃ paritte paṭipajjitabbaṃ.
೨೦. ಪಟಿಸನ್ಥಾರೇ ಪನ ಅಯಂ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೧೮೫-೭) – ಅನಾಮಟ್ಠಪಿಣ್ಡಪಾತೋ ಕಸ್ಸ ದಾತಬ್ಬೋ, ಕಸ್ಸ ನ ದಾತಬ್ಬೋ? ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ತಾವ ದಾತಬ್ಬೋ। ಸಚೇಪಿ ಕಹಾಪಣಗ್ಘನಕೋ ಹೋತಿ, ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯವಿನಿಪಾತನಂ ನತ್ಥಿ। ಮಾತಾಪಿತುಉಪಟ್ಠಾಕಾನಂ ವೇಯ್ಯಾವಚ್ಚಕರಸ್ಸ ಪಣ್ಡುಪಲಾಸಸ್ಸ ಚಾತಿ ಏತೇಸಮ್ಪಿ ದಾತಬ್ಬೋ। ತತ್ಥ ಪಣ್ಡುಪಲಾಸಸ್ಸ ಥಾಲಕೇ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾಪಿ ದಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ತಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಅಗಾರಿಕಾನಂ ಮಾತಾಪಿತೂನಮ್ಪಿ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಪಬ್ಬಜಿತಪರಿಭೋಗೋ ಹಿ ಅಗಾರಿಕಾನಂ ಚೇತಿಯಟ್ಠಾನಿಯೋ। ಅಪಿಚ ಅನಾಮಟ್ಠಪಿಣ್ಡಪಾಥೋ ನಾಮೇಸ ಸಮ್ಪತ್ತಸ್ಸ ದಾಮರಿಕಚೋರಸ್ಸಪಿ ಇಸ್ಸರಿಯಸ್ಸಪಿ ದಾತಬ್ಬೋ। ಕಸ್ಮಾ? ತೇ ಹಿ ಅದೀಯಮಾನೇಪಿ ‘‘ನ ದೇನ್ತೀ’’ತಿ ಆಮಸಿತ್ವಾ ದೀಯಮಾನೇಪಿ ‘‘ಉಚ್ಛಿಟ್ಠಕಂ ದೇನ್ತೀ’’ತಿ ಕುಜ್ಝನ್ತಿ, ಕುದ್ಧಾ ಜೀವಿತಾಪಿ ವೋರೋಪೇನ್ತಿ, ಸಾಸನಸ್ಸಪಿ ಅನ್ತರಾಯಂ ಕರೋನ್ತಿ। ರಜ್ಜಂ ಪತ್ಥಯಮಾನಸ್ಸ ವಿಚರತೋ ಚೋರನಾಗಸ್ಸ ವತ್ಥು ಚೇತ್ಥ ಕಥೇತಬ್ಬಂ। ಏವಂ ಅನಾಮಟ್ಠಪಿಣ್ಡಪಾತೇ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ।
20.Paṭisanthāre pana ayaṃ vinicchayo (pārā. aṭṭha. 2.185-7) – anāmaṭṭhapiṇḍapāto kassa dātabbo, kassa na dātabbo? Mātāpitūnaṃ tāva dātabbo. Sacepi kahāpaṇagghanako hoti, saddhādeyyavinipātanaṃ natthi. Mātāpituupaṭṭhākānaṃ veyyāvaccakarassa paṇḍupalāsassa cāti etesampi dātabbo. Tattha paṇḍupalāsassa thālake pakkhipitvāpi dātuṃ vaṭṭati, taṃ ṭhapetvā aññesaṃ agārikānaṃ mātāpitūnampi na vaṭṭati. Pabbajitaparibhogo hi agārikānaṃ cetiyaṭṭhāniyo. Apica anāmaṭṭhapiṇḍapātho nāmesa sampattassa dāmarikacorassapi issariyassapi dātabbo. Kasmā? Te hi adīyamānepi ‘‘na dentī’’ti āmasitvā dīyamānepi ‘‘ucchiṭṭhakaṃ dentī’’ti kujjhanti, kuddhā jīvitāpi voropenti, sāsanassapi antarāyaṃ karonti. Rajjaṃ patthayamānassa vicarato coranāgassa vatthu cettha kathetabbaṃ. Evaṃ anāmaṭṭhapiṇḍapāte paṭipajjitabbaṃ.
ಪಟಿಸನ್ಥಾರೋ ಚ ನಾಮಾಯಂ ಕಸ್ಸ ಕಾತಬ್ಬೋ, ಕಸ್ಸ ನ ಕಾತಬ್ಬೋ? ಪಟಿಸನ್ಥಾರೋ ನಾಮ ವಿಹಾರಂ ಸಮ್ಪತ್ತಸ್ಸ ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಆಗನ್ತುಕಸ್ಸ ವಾ ದಲಿದ್ದಸ್ಸ ವಾ ಚೋರಸ್ಸ ವಾ ಇಸ್ಸರಸ್ಸ ವಾ ಕಾತಬ್ಬೋಯೇವ। ಕಥಂ? ಆಗನ್ತುಕಂ ತಾವ ಖೀಣಪರಿಬ್ಬಯಂ ವಿಹಾರಂ ಸಮ್ಪತ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಪಾನೀಯಂ ಪಿವಾ’’ತಿ ದಾತಬ್ಬಂ, ಪಾದಮಕ್ಖನತೇಲಂ ದಾತಬ್ಬಂ, ಕಾಲೇ ಆಗತಸ್ಸ ಯಾಗುಭತ್ತಂ, ವಿಕಾಲೇ ಆಗತಸ್ಸ ಸಚೇ ತಣ್ಡುಲಾ ಅತ್ಥಿ, ತಣ್ಡುಲಾ ದಾತಬ್ಬಾ। ಅವೇಲಾಯ ಸಮ್ಪತ್ತೋಪಿ ‘‘ಗಚ್ಛಾಹೀ’’ತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬೋ, ಸಯನಟ್ಠಾನಂ ದಾತಬ್ಬಂ। ಸಬ್ಬಂ ಅಪಚ್ಚಾಸೀಯನ್ತೇನೇವ ಕಾತಬ್ಬಂ। ‘‘ಮನುಸ್ಸಾ ನಾಮ ಚತುಪಚ್ಚಯದಾಯಕಾ, ಏವಂ ಸಙ್ಗಹೇ ಕರಿಯಮಾನೇ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಪಸೀದಿತ್ವಾ ಉಪಕಾರಂ ಕರಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ನ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ। ಚೋರಾನಂ ಪನ ಸಙ್ಘಿಕಮ್ಪಿ ದಾತಬ್ಬಂ। ಪಟಿಸನ್ಥಾರಾನಿಸಂಸದೀಪನತ್ಥಞ್ಚ ಚೋರನಾಗವತ್ಥು, ಭಾತರಾ ಸದ್ಧಿಂ ಜಮ್ಬುದೀಪಗತಸ್ಸ ಮಹಾನಾಗರಞ್ಞೋ ವತ್ಥು, ಪಿತುರಾಜಸ್ಸ ರಜ್ಜೇ ಚತುನ್ನಂ ಅಮಚ್ಚಾನಂ ವತ್ಥು, ಅಭಯಚೋರವತ್ಥೂತಿ ಏವಮಾದೀನಿ ಬಹೂನಿ ವತ್ಥೂನಿ ಮಹಾಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವಿತ್ಥಾರತೋ ವುತ್ತಾನಿ।
Paṭisanthāro ca nāmāyaṃ kassa kātabbo, kassa na kātabbo? Paṭisanthāro nāma vihāraṃ sampattassa yassa kassaci āgantukassa vā daliddassa vā corassa vā issarassa vā kātabboyeva. Kathaṃ? Āgantukaṃ tāva khīṇaparibbayaṃ vihāraṃ sampattaṃ disvā ‘‘pānīyaṃ pivā’’ti dātabbaṃ, pādamakkhanatelaṃ dātabbaṃ, kāle āgatassa yāgubhattaṃ, vikāle āgatassa sace taṇḍulā atthi, taṇḍulā dātabbā. Avelāya sampattopi ‘‘gacchāhī’’ti na vattabbo, sayanaṭṭhānaṃ dātabbaṃ. Sabbaṃ apaccāsīyanteneva kātabbaṃ. ‘‘Manussā nāma catupaccayadāyakā, evaṃ saṅgahe kariyamāne punappunaṃ pasīditvā upakāraṃ karissantī’’ti cittaṃ na uppādetabbaṃ. Corānaṃ pana saṅghikampi dātabbaṃ. Paṭisanthārānisaṃsadīpanatthañca coranāgavatthu, bhātarā saddhiṃ jambudīpagatassa mahānāgarañño vatthu, piturājassa rajje catunnaṃ amaccānaṃ vatthu, abhayacoravatthūti evamādīni bahūni vatthūni mahāaṭṭhakathāyaṃ vitthārato vuttāni.
ತತ್ರಾಯಂ ಏಕವತ್ಥುದೀಪನಾ – ಸೀಹಳದೀಪೇ ಕಿರ ಅಭಯೋ ನಾಮ ಚೋರೋ ಪಞ್ಚಸತಪರಿವಾರೋ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಖನ್ಧಾವಾರಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಸಮನ್ತಾ ತಿಯೋಜನಂ ಉಬ್ಬಾಸೇತ್ವಾ ವಸತಿ। ಅನುರಾಧಪುರವಾಸಿನೋ ಕದಮ್ಬನದಿಂ ನ ಉತ್ತರನ್ತಿ, ಚೇತಿಯಗಿರಿಮಗ್ಗೇ ಜನಸಞ್ಚಾರೋ ಉಪಚ್ಛಿನ್ನೋ। ಅಥೇಕದಿವಸಂ ಚೋರೋ ‘‘ಚೇತಿಯಗಿರಿಂ ವಿಲುಮ್ಪಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅಗಮಾಸಿ। ಆರಾಮಿಕಾ ದಿಸ್ವಾ ದೀಘಭಾಣಕಅಭಯತ್ಥೇರಸ್ಸ ಆರೋಚೇಸುಂ। ಥೇರೋ ‘‘ಸಪ್ಪಿಫಾಣಿತಾದೀನಿ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ‘‘ಅತ್ಥಿ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ। ‘‘ಚೋರಾನಂ ದೇಥ’’। ‘‘ತಣ್ಡುಲಾ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ। ‘‘ಅತ್ಥಿ, ಭನ್ತೇ, ಸಙ್ಘಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಆಹಟಾ ತಣ್ಡುಲಾ ಚ ಪಕ್ಕಸಾಕಞ್ಚ ಗೋರಸೋ ಚಾ’’ತಿ। ‘‘ಭತ್ತಂ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಚೋರಾನಂ ದೇಥಾ’’ತಿ। ಆರಾಮಿಕಾ ತಥಾ ಕರಿಂಸು। ಚೋರಾ ಭತ್ತಂ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ‘‘ಕೇನಾಯಂ ಪಟಿಸನ್ಥಾರೋ ಕತೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿಂಸು। ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಯ್ಯೇನ ಅಭಯತ್ಥೇರೇನಾ’’ತಿ। ಚೋರಾ ಥೇರಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಆಹಂಸು ‘‘ಮಯಂ ‘ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಚ ಚೇತಿಯಸ್ಸ ಚ ಸನ್ತಕಂ ಅಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಗಹೇಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಆಗತಾ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪನ ಇಮಿನಾ ಪಟಿಸನ್ಥಾರೇನ ಮಯಂ ಪಸನ್ನಾ, ಅಜ್ಜ ಪಟ್ಠಾಯ ವಿಹಾರೇ ಧಮ್ಮಿಕಾರಕ್ಖಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಆಯತ್ತಾ ಹೋತು, ನಾಗರಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ದಾನಂ ದೇನ್ತು, ಚೇತಿಯಂ ವನ್ದನ್ತೂ’’ತಿ। ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಚ ನಾಗರೇ ದಾನಂ ದಾತುಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತೇ ನದೀತೀರೇಯೇವ ಪಚ್ಚುಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ರಕ್ಖನ್ತಾ ವಿಹಾರಂ ನೇನ್ತಿ, ವಿಹಾರೇಪಿ ದಾನಂ ದೇನ್ತಾನಂ ರಕ್ಖಂ ಕತ್ವಾ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ। ತೇಪಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಭುತ್ತಾವಸೇಸಂ ಚೋರಾನಂ ದೇನ್ತಿ। ಗಮನಕಾಲೇಪಿ ತೇ ಚೋರಾ ನದೀತೀರಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ನಿವತ್ತನ್ತಿ।
Tatrāyaṃ ekavatthudīpanā – sīhaḷadīpe kira abhayo nāma coro pañcasataparivāro ekasmiṃ ṭhāne khandhāvāraṃ bandhitvā samantā tiyojanaṃ ubbāsetvā vasati. Anurādhapuravāsino kadambanadiṃ na uttaranti, cetiyagirimagge janasañcāro upacchinno. Athekadivasaṃ coro ‘‘cetiyagiriṃ vilumpissāmī’’ti agamāsi. Ārāmikā disvā dīghabhāṇakaabhayattherassa ārocesuṃ. Thero ‘‘sappiphāṇitādīni atthī’’ti pucchi. ‘‘Atthi, bhante’’ti. ‘‘Corānaṃ detha’’. ‘‘Taṇḍulā atthī’’ti. ‘‘Atthi, bhante, saṅghassatthāya āhaṭā taṇḍulā ca pakkasākañca goraso cā’’ti. ‘‘Bhattaṃ sampādetvā corānaṃ dethā’’ti. Ārāmikā tathā kariṃsu. Corā bhattaṃ bhuñjitvā ‘‘kenāyaṃ paṭisanthāro kato’’ti pucchiṃsu. ‘‘Amhākaṃ ayyena abhayattherenā’’ti. Corā therassa santikaṃ gantvā vanditvā āhaṃsu ‘‘mayaṃ ‘saṅghassa ca cetiyassa ca santakaṃ acchinditvā gahessāmā’ti āgatā, tumhākaṃ pana iminā paṭisanthārena mayaṃ pasannā, ajja paṭṭhāya vihāre dhammikārakkhā amhākaṃ āyattā hotu, nāgarā āgantvā dānaṃ dentu, cetiyaṃ vandantū’’ti. Tato paṭṭhāya ca nāgare dānaṃ dātuṃ āgacchante nadītīreyeva paccuggantvā rakkhantā vihāraṃ nenti, vihārepi dānaṃ dentānaṃ rakkhaṃ katvā tiṭṭhanti. Tepi bhikkhūnaṃ bhuttāvasesaṃ corānaṃ denti. Gamanakālepi te corā nadītīraṃ pāpetvā nivattanti.
ಅಥೇಕದಿವಸಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇ ಖೀಯನಕಕಥಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ‘‘ಥೇರೋ ಇಸ್ಸರವತಾಯ ಸಙ್ಘಸನ್ತಕಂ ಚೋರಾನಂ ಅದಾಸೀ’’ತಿ। ಥೇರೋ ಸನ್ನಿಪಾತಂ ಕಾರಾಪೇತ್ವಾ ಆಹ ‘‘ಚೋರಾ ‘ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಪಕತಿವಟ್ಟಞ್ಚ ಚೇತಿಯಸನ್ತಕಞ್ಚ ಅಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಆಗಮಿಂಸು, ಅಥ ತೇಸಂ ಮಯಾ ‘ಏತಂ ನ ಹರಿಸ್ಸನ್ತೀ’ತಿ ಏತ್ತಕೋ ನಾಮ ಪಟಿಸನ್ಥಾರೋ ಕತೋ, ತಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಏಕತೋ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡೇತ್ವಾ ಅಗ್ಘಾಪೇಥ, ತೇನ ಕಾರಣೇನ ಅವಿಲುತ್ತಂ ಭಣ್ಡಂ ಏಕತೋ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡೇತ್ವಾ ಅಗ್ಘಾಪೇಥಾ’’ತಿ। ತತೋ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಥೇರೇನ ದಿನ್ನಕಂ ಚೇತಿಯಘರೇ ಏಕಂ ವರಪೋತ್ಥಕಚಿತ್ತತ್ಥರಣಂ ನ ಅಗ್ಘತಿ। ತತೋ ಆಹಂಸು ‘‘ಥೇರೇನ ಕತೋ ಪಟಿಸನ್ಥಾರೋ ಸುಕತೋ, ಚೋದೇತುಂ ವಾ ಸಾರೇತುಂ ವಾ ನ ಲಬ್ಭತಿ, ಗೀವಾ ವಾ ಅವಹಾರೋ ವಾ ನತ್ಥೀ’’ತಿ। ಏವಂ ಮಹಾನಿಸಂಸೋ ಪಟಿಸನ್ಥಾರೋತಿ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಕತ್ತಬ್ಬೋ ಪಣ್ಡಿತೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾತಿ।
Athekadivasaṃ bhikkhusaṅghe khīyanakakathā uppannā ‘‘thero issaravatāya saṅghasantakaṃ corānaṃ adāsī’’ti. Thero sannipātaṃ kārāpetvā āha ‘‘corā ‘saṅghassa pakativaṭṭañca cetiyasantakañca acchinditvā gaṇhissāmā’ti āgamiṃsu, atha tesaṃ mayā ‘etaṃ na harissantī’ti ettako nāma paṭisanthāro kato, taṃ sabbampi ekato sampiṇḍetvā agghāpetha, tena kāraṇena aviluttaṃ bhaṇḍaṃ ekato sampiṇḍetvā agghāpethā’’ti. Tato sabbampi therena dinnakaṃ cetiyaghare ekaṃ varapotthakacittattharaṇaṃ na agghati. Tato āhaṃsu ‘‘therena kato paṭisanthāro sukato, codetuṃ vā sāretuṃ vā na labbhati, gīvā vā avahāro vā natthī’’ti. Evaṃ mahānisaṃso paṭisanthāroti sallakkhetvā kattabbo paṇḍitena bhikkhunāti.
ಇತಿ ಪಾಳಿಮುತ್ತಕವಿನಯವಿನಿಚ್ಛಯಸಙ್ಗಹೇ
Iti pāḷimuttakavinayavinicchayasaṅgahe
ಭೇಸಜ್ಜಾದಿಕರಣವಿನಿಚ್ಛಯಕಥಾ ಸಮತ್ತಾ।
Bhesajjādikaraṇavinicchayakathā samattā.
