| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / විනයවිනිච්‌ඡය-ටීකා • Vinayavinicchaya-ṭīkā |
භෙසජ්‌ජක්‌ඛන්‌ධකකථාවණ්‌ණනා
Bhesajjakkhandhakakathāvaṇṇanā
2665. ගහපතිස්‌ස භූමි, සම්‌මුතිභූමි, උස්‌සාවනන්‌තිකාභූමි, ගොනිසාදිභූමීති කප්‌පියභූමියො චතස්‌සො හොන්‌තීති වුත්‌තා භගවතාති යොජනා.
2665. Gahapatissa bhūmi, sammutibhūmi, ussāvanantikābhūmi, gonisādibhūmīti kappiyabhūmiyo catasso hontīti vuttā bhagavatāti yojanā.
2666. කථං කප්‌පියං කත්‌තබ්‌බන්‌ති ‘‘අනුජානාමි, භික්‌ඛවෙ, චතස්‌සො කප්‌පියභූමියො උස්‌සාවනන්‌තිකං ගොනිසාදිකං ගහපතිං සම්‌මුති’’න්‌ති (මහාව. 295) එවං චතස්‌සො භූමියො උද්‌ධරිත්‌වා තාසං සාමඤ්‌ඤලක්‌ඛණං දස්‌සෙතුමාහ ‘‘සඞ්‌ඝස්‌සා’’තිආදි. සඞ්‌ඝස්‌ස සන්‌තකං වාසත්‌ථාය කතං ගෙහං වා භික්‌ඛුනො සන්‌තකං වාසත්‌ථාය කතං ගෙහං වාති යොජනා. කප්‌පියං කත්‌තබ්‌බන්‌ති කප්‌පියට්‌ඨානං කත්‌තබ්‌බං. සහසෙය්‍යප්‌පහොනකන්‌ති සබ්‌බච්‌ඡන්‌නපරිච්‌ඡන්‌නාදිලක්‌ඛණෙන සහසෙය්‍යාරහං.
2666. Kathaṃ kappiyaṃ kattabbanti ‘‘anujānāmi, bhikkhave, catasso kappiyabhūmiyo ussāvanantikaṃ gonisādikaṃ gahapatiṃ sammuti’’nti (mahāva. 295) evaṃ catasso bhūmiyo uddharitvā tāsaṃ sāmaññalakkhaṇaṃ dassetumāha ‘‘saṅghassā’’tiādi. Saṅghassa santakaṃ vāsatthāya kataṃ gehaṃ vā bhikkhuno santakaṃ vāsatthāya kataṃ gehaṃ vāti yojanā. Kappiyaṃ kattabbanti kappiyaṭṭhānaṃ kattabbaṃ. Sahaseyyappahonakanti sabbacchannaparicchannādilakkhaṇena sahaseyyārahaṃ.
2667. ඉදානි චතස්‌සොපි භූමියො සරූපතො දස්‌සෙතුමාහ ‘‘ඨපෙත්‌වා’’තිආදි. භික්‌ඛුං ඨපෙත්‌වා අඤ්‌ඤෙහි කප්‌පියභූමියා අත්‌ථාය දින්‌නං වා තෙසං සන්‌තකං වා යං ගෙහං, ඉදං එව ගහපතිභූමි නාමාති යොජනා.
2667. Idāni catassopi bhūmiyo sarūpato dassetumāha ‘‘ṭhapetvā’’tiādi. Bhikkhuṃ ṭhapetvā aññehi kappiyabhūmiyā atthāya dinnaṃ vā tesaṃ santakaṃ vā yaṃ gehaṃ, idaṃ eva gahapatibhūmi nāmāti yojanā.
2668. යා පන කුටි සඞ්‌ඝෙන සම්‌මතා ඤත්‌තිදුතියාය කම්‌මවාචාය, සා සම්‌මුතිකා නාම. තස්‌සා සම්‌මන්‌නනකාලෙ කම්‌මවාචං අවත්‌වා අපලොකනං වා කාතුං වට්‌ටතෙවාති යොජනා.
2668.Yā pana kuṭi saṅghena sammatā ñattidutiyāya kammavācāya, sā sammutikā nāma. Tassā sammannanakāle kammavācaṃ avatvā apalokanaṃ vā kātuṃ vaṭṭatevāti yojanā.
2669-70. පඨමඉට්‌ඨකාය වා පඨමපාසාණස්‌ස වා පඨමත්‌ථම්‌භස්‌ස වා ආදි-ග්‌ගහණෙන පඨමභිත්‌තිපාදස්‌ස වා ඨපනෙ පරෙසු මනුස්‌සෙසු උක්‌ඛිපිත්‌වා ඨපෙන්‌තෙසු සමන්‌තතො පරිවාරෙත්‌වා ‘‘කප්‌පියකුටිං කරොම, කප්‌පියකුටිං කරොමා’’ති අභික්‌ඛණං වදන්‌තෙහි ආමසිත්‌වා වා සයමෙව උක්‌ඛිපිත්‌වා වා ඉට්‌ඨකා ඨපෙය්‍ය පාසාණො වා ථම්‌භො වා භිත්‌තිපාදො වා ඨපෙය්‍ය ඨපෙතබ්‌බො, අයං උස්‌සාවනන්‌තිකා කුටීති යොජනා.
2669-70. Paṭhamaiṭṭhakāya vā paṭhamapāsāṇassa vā paṭhamatthambhassa vā ādi-ggahaṇena paṭhamabhittipādassa vā ṭhapane paresu manussesu ukkhipitvā ṭhapentesu samantato parivāretvā ‘‘kappiyakuṭiṃ karoma, kappiyakuṭiṃ karomā’’ti abhikkhaṇaṃ vadantehi āmasitvā vā sayameva ukkhipitvā vā iṭṭhakā ṭhapeyya pāsāṇo vā thambho vā bhittipādo vā ṭhapeyya ṭhapetabbo, ayaṃ ussāvanantikā kuṭīti yojanā.
2671. ඉට්‌ඨකාදිපතිට්‌ඨානන්‌ති පඨමිට්‌ඨකාදීනං භූමියං පතිට්‌ඨානං. වදතන්‌ති ‘‘කප්‌පියකුටිං කරොම, කප්‌පියකුටිං කරොමා’’ති වදන්‌තානං. සමකාලං තු වට්‌ටතීති එකකාලං වට්‌ටති, ඉමිනා ‘‘සචෙ හි අනිට්‌ඨිතෙ වචනෙ ථම්‌භො පතිට්‌ඨාති, අප්‌පතිට්‌ඨිතෙ වා තස්‌මිං වචනං නිට්‌ඨාති, අකතා හොති කප්‌පියකුටී’’ති (මහාව. අට්‌ඨ. 295) අට්‌ඨකථාවිනිච්‌ඡයො සූචිතො.
2671.Iṭṭhakādipatiṭṭhānanti paṭhamiṭṭhakādīnaṃ bhūmiyaṃ patiṭṭhānaṃ. Vadatanti ‘‘kappiyakuṭiṃ karoma, kappiyakuṭiṃ karomā’’ti vadantānaṃ. Samakālaṃ tu vaṭṭatīti ekakālaṃ vaṭṭati, iminā ‘‘sace hi aniṭṭhite vacane thambho patiṭṭhāti, appatiṭṭhite vā tasmiṃ vacanaṃ niṭṭhāti, akatā hoti kappiyakuṭī’’ti (mahāva. aṭṭha. 295) aṭṭhakathāvinicchayo sūcito.
2672. ආරාමො සකලො අපරික්‌ඛිත්‌තො වා යෙභුය්‍යතො අපරික්‌ඛිත්‌තො වාති දුවිධොපි විඤ්‌ඤූහි විනයධරෙහි ‘‘ගොනිසාදී’’ති වුච්‌චති. පවෙසනිවාරණාභාවෙන පවිට්‌ඨානං ගුන්‌නං නිසජ්‌ජායොගතො තථා වුච්‌චතීති යොජනා.
2672. Ārāmo sakalo aparikkhitto vā yebhuyyato aparikkhitto vāti duvidhopi viññūhi vinayadharehi ‘‘gonisādī’’ti vuccati. Pavesanivāraṇābhāvena paviṭṭhānaṃ gunnaṃ nisajjāyogato tathā vuccatīti yojanā.
2673. පයොජනං දස්‌සෙතුමාහ ‘‘එත්‌ථ පක්‌කඤ්‌චා’’තිආදි. ආමිසන්‌ති පුරිමකාලිකද්‌වයං. ‘‘ආමිස’’න්‌ති ඉමිනා නිරාමිසං ඉතරකාලිකද්‌වයං අකප්‌පියකුටියං වුත්‌ථම්‌පි පක්‌කම්‌පි කප්‌පතීති දීපෙති.
2673. Payojanaṃ dassetumāha ‘‘ettha pakkañcā’’tiādi. Āmisanti purimakālikadvayaṃ. ‘‘Āmisa’’nti iminā nirāmisaṃ itarakālikadvayaṃ akappiyakuṭiyaṃ vutthampi pakkampi kappatīti dīpeti.
2674-5. ඉමා කප්‌පියකුටියො කදා ජහිතවත්‌ථුකා හොන්‌තීති ආහ ‘‘උස්‌සාවනන්‌තිකා යා සා’’තිආදි. යා උස්‌සාවනන්‌තිකා යෙසු ථම්‌භාදීසු අධිට්‌ඨිතා, සා තෙසු ථම්‌භාදීසු අපනීතෙසු තදඤ්‌ඤෙසුපි ථම්‌භාදීසු තිට්‌ඨතීති යොජනා.
2674-5. Imā kappiyakuṭiyo kadā jahitavatthukā hontīti āha ‘‘ussāvanantikā yā sā’’tiādi. Yā ussāvanantikā yesu thambhādīsu adhiṭṭhitā, sā tesu thambhādīsu apanītesu tadaññesupi thambhādīsu tiṭṭhatīti yojanā.
සබ්‌බෙසු ථම්‌භාදීසු අපනීතෙසු සා ජහිතවත්‌ථුකා සියාති යොජනා. ගොනිසාදිකුටි පරික්‌ඛිත්‌තා වතිආදීහි ජහිතවත්‌ථුකා සියා. පරික්‌ඛිත්‌තාති ච ‘‘ආරාමො පන උපඩ්‌ඪපරික්‌ඛිත්‌තොපි බහුතරං පරික්‌ඛිත්‌තොපි පරික්‌ඛිත්‌තොයෙව නාමා’’ති (මහාව. අට්‌ඨ. 295) කුරුන්‌දිමහාපච්‌චරියාදීසු වුත්‌තත්‌තා න කෙවලං සබ්‌බපරික්‌ඛිත්‌තාව, උපඩ්‌ඪපරික්‌ඛිත්‌තාපි යෙභුය්‍යපරික්‌ඛිත්‌තාපි ගහෙතබ්‌බා.
Sabbesu thambhādīsu apanītesu sā jahitavatthukā siyāti yojanā. Gonisādikuṭi parikkhittā vatiādīhi jahitavatthukā siyā. Parikkhittāti ca ‘‘ārāmo pana upaḍḍhaparikkhittopi bahutaraṃ parikkhittopi parikkhittoyeva nāmā’’ti (mahāva. aṭṭha. 295) kurundimahāpaccariyādīsu vuttattā na kevalaṃ sabbaparikkhittāva, upaḍḍhaparikkhittāpi yebhuyyaparikkhittāpi gahetabbā.
සෙසාති ගහපතිසම්‌මුතිකුටියො. ඡදනනාසතො ජහිතවත්‌ථුකා සියුන්‌ති යොජනා. ඡදනනාසතොති එත්‌ථ ‘‘ගොපානසිමත්‌තං ඨපෙත්‌වා’’ති සෙසො. සචෙ ගොපානසීනං උපරි එකම්‌පි පක්‌ඛපාසමණ්‌ඩලං අත්‌ථි, රක්‌ඛති. යත්‍ර පනිමා චතස්‌සොපි කප්‌පියභූමියො නත්‌ථි, තත්‌ථ කිං කාතබ්‌බං? අනුපසම්‌පන්‌නස්‌ස දත්‌වා තස්‌ස සන්‌තකං කත්‌වා පරිභුඤ්‌ජිතබ්‌බං.
Sesāti gahapatisammutikuṭiyo. Chadananāsato jahitavatthukā siyunti yojanā. Chadananāsatoti ettha ‘‘gopānasimattaṃ ṭhapetvā’’ti seso. Sace gopānasīnaṃ upari ekampi pakkhapāsamaṇḍalaṃ atthi, rakkhati. Yatra panimā catassopi kappiyabhūmiyo natthi, tattha kiṃ kātabbaṃ? Anupasampannassa datvā tassa santakaṃ katvā paribhuñjitabbaṃ.
2676. භික්‌ඛුං ඨපෙත්‌වා අඤ්‌ඤෙසං හත්‌ථතො පටිග්‌ගහො ච තෙසං සන්‌නිධි ච තෙසං අන්‌තොවුත්‌ථඤ්‌ච භික්‌ඛුස්‌ස වට්‌ටතීති යොජනා.
2676. Bhikkhuṃ ṭhapetvā aññesaṃ hatthato paṭiggaho ca tesaṃ sannidhi ca tesaṃ antovutthañca bhikkhussa vaṭṭatīti yojanā.
2677. භික්‌ඛුස්‌ස සන්‌තකං සඞ්‌ඝිකම්‌පි වා අකප්‌පියභූමියං සහසෙය්‍යප්‌පහොනකෙ ගෙහෙ අන්‌තොවුත්‌ථඤ්‌ච අන්‌තොපක්‌කඤ්‌ච භික්‌ඛුස්‌ස න වට්‌ටති. භික්‌ඛුනියා සන්‌තකං සඞ්‌ඝිකම්‌පි වා අකප්‌පියභූමියං සහසෙය්‍යප්‌පහොනකෙ ගෙහෙ අන්‌තොවුත්‌ථඤ්‌ච අන්‌තොපක්‌කඤ්‌ච භික්‌ඛුනියා න වට්‌ටතීති එවං උභින්‌නං භික්‌ඛුභික්‌ඛුනීනං න වට්‌ටතීති යොජනා.
2677. Bhikkhussa santakaṃ saṅghikampi vā akappiyabhūmiyaṃ sahaseyyappahonake gehe antovutthañca antopakkañca bhikkhussa na vaṭṭati. Bhikkhuniyā santakaṃ saṅghikampi vā akappiyabhūmiyaṃ sahaseyyappahonake gehe antovutthañca antopakkañca bhikkhuniyā na vaṭṭatīti evaṃ ubhinnaṃ bhikkhubhikkhunīnaṃ na vaṭṭatīti yojanā.
2678. අකප්‌පකුටියාති අකප්‌පියකුටියා, ‘‘අකප්‌පියභූමියං සහසෙය්‍යප්‌පහොනකෙ ගෙහෙ’’ති අට්‌ඨකථායං වුත්‌තාය අකප්‌පියභූමියාති අත්‌ථො. ආදි-සද්‌දෙන නවනීතතෙලමධුඵාණිතානං ගහණං.
2678.Akappakuṭiyāti akappiyakuṭiyā, ‘‘akappiyabhūmiyaṃ sahaseyyappahonake gehe’’ti aṭṭhakathāyaṃ vuttāya akappiyabhūmiyāti attho. Ādi-saddena navanītatelamadhuphāṇitānaṃ gahaṇaṃ.
2679. තෙහෙව අන්‌තොවුත්‌ථෙහි සප්‌පිආදීහි සත්‌තාහකාලිකෙහි සහ භික්‌ඛුනා පක්‌කං තං යාවජීවිකං නිරාමිසං සත්‌තාහං පරිභුඤ්‌ජිතුං වට්‌ටතෙවාති යොජනා.
2679.Teheva antovutthehi sappiādīhi sattāhakālikehi saha bhikkhunā pakkaṃ taṃ yāvajīvikaṃ nirāmisaṃ sattāhaṃ paribhuñjituṃ vaṭṭatevāti yojanā.
2680. පක්‌කං සාමංපක්‌කං තං යාවජීවිකං සචෙ ආමිසසංසට්‌ඨං පරිභුඤ්‌ජති, අන්‌තොවුත්‌ථඤ්‌ච භුඤ්‌ජති, කිඤ්‌ච භිය්‍යො සාමංපක්‌කඤ්‌ච භුඤ්‌ජතීති යොජනා. යාවජීවිකස්‌ස ආමිසසංසට්‌ඨස්‌ස ආමිසගතිකත්‌තා ‘‘අන්‌තොවුත්‌ථ’’න්‌ති වුත්‌තං.
2680.Pakkaṃ sāmaṃpakkaṃ taṃ yāvajīvikaṃ sace āmisasaṃsaṭṭhaṃ paribhuñjati, antovutthañca bhuñjati, kiñca bhiyyo sāmaṃpakkañca bhuñjatīti yojanā. Yāvajīvikassa āmisasaṃsaṭṭhassa āmisagatikattā ‘‘antovuttha’’nti vuttaṃ.
2682. උදකං න හොති කාලිකං චතූසු කාලිකෙසු අසඞ්‌ගහිතත්‌තා.
2682. Udakaṃ na hoti kālikaṃ catūsu kālikesu asaṅgahitattā.
2683. තිකාලිකා යාවකාලිකා යාමකාලිකා සත්‌තාහකාලිකාති තයො කාලිකා පටිග්‌ගහවසෙනෙව අත්‌තනො අත්‌තනො කාලං අතික්‌කමිත්‌වා භුත්‌තා දොසකරා හොන්‌ති, තතියං සත්‌තාහාතික්‌කමෙ නිස්‌සග්‌ගියපාචිත්‌තියවත්‌ථුත්‌තා අභුත්‌තම්‌පි දොසකරන්‌ති යොජනා.
2683.Tikālikā yāvakālikā yāmakālikā sattāhakālikāti tayo kālikā paṭiggahavaseneva attano attano kālaṃ atikkamitvā bhuttā dosakarā honti, tatiyaṃ sattāhātikkame nissaggiyapācittiyavatthuttā abhuttampi dosakaranti yojanā.
‘‘භුත්‌තා දොසකරා’’ති ඉමිනා පුරිමකාලිකද්‌වයං පටිග්‌ගහෙත්‌වා කාලාතික්‌කමනමත්‌තෙන ආපත්‌තියා කාරණං න හොති, භුත්‌තමෙව හොති. සත්‌තාහකාලිකං කාලාතික්‌කමෙන අපරිභුත්‌තම්‌පි ආපත්‌තියා කාරණං හොතීති දීපෙති. තෙසු සත්‌තාහකාලිකෙයෙව විසෙසං දස්‌සෙතුමාහ ‘‘අභුත්‌තං තතියම්‌පි චා’’ති. ච-සද්‌දො තු-සද්‌දත්‌ථෙ. යාවජීවිකං පන පටිග්‌ගහෙත්‌වා යාවජීවං පරිභුඤ්‌ජියමානං ඉතරකාලිකසංසග්‌ගං විනා දොසකරං න හොතීති න ගහිතං.
‘‘Bhuttā dosakarā’’ti iminā purimakālikadvayaṃ paṭiggahetvā kālātikkamanamattena āpattiyā kāraṇaṃ na hoti, bhuttameva hoti. Sattāhakālikaṃ kālātikkamena aparibhuttampi āpattiyā kāraṇaṃ hotīti dīpeti. Tesu sattāhakālikeyeva visesaṃ dassetumāha ‘‘abhuttaṃ tatiyampi cā’’ti. Ca-saddo tu-saddatthe. Yāvajīvikaṃ pana paṭiggahetvā yāvajīvaṃ paribhuñjiyamānaṃ itarakālikasaṃsaggaṃ vinā dosakaraṃ na hotīti na gahitaṃ.
2684. අම්‌බාදයො සද්‌දා රුක්‌ඛානං නාමභූතා තංතංඵලෙපි වත්‌තමානා ඉධ උපචාරවසෙන තජ්‌ජෙ පානකෙ වුත්‌තා, තෙනෙවාහ ‘‘පානකං මත’’න්‌ති. චොචං අට්‌ඨිකකදලිපානං. මොචං ඉතරකදලිපානං. මධූති මුද්‌දිකඵලානං රසං. මුද්‌දිකාති සීතොදකෙ මද්‌දිතානං මුද්‌දිකඵලානං පානං. ‘‘සාලූකපානන්‌ති රත්‌තුප්‌පලනීලුප්‌පලාදීනං සාලූකෙ මද්‌දිත්‌වා කතපාන’’න්‌ති පාළියං, අට්‌ඨකථාය (මහාව. අට්‌ඨ. 300) ච සාලූක-සද්‌දස්‌ස දීඝවසෙන සංයොගදස්‌සනතො ‘‘සාලු ඵාරුසකඤ්‌චා’’ති ගාථාබන්‌ධවසෙන රස්‌සො කතො.
2684. Ambādayo saddā rukkhānaṃ nāmabhūtā taṃtaṃphalepi vattamānā idha upacāravasena tajje pānake vuttā, tenevāha ‘‘pānakaṃ mata’’nti. Cocaṃ aṭṭhikakadalipānaṃ. Mocaṃ itarakadalipānaṃ. Madhūti muddikaphalānaṃ rasaṃ. Muddikāti sītodake madditānaṃ muddikaphalānaṃ pānaṃ. ‘‘Sālūkapānanti rattuppalanīluppalādīnaṃ sālūke madditvā katapāna’’nti pāḷiyaṃ, aṭṭhakathāya (mahāva. aṭṭha. 300) ca sālūka-saddassa dīghavasena saṃyogadassanato ‘‘sālu phārusakañcā’’ti gāthābandhavasena rasso kato.
සාලූකං කුමුදුප්‌පලානං ඵලරසං. ඛුද්‌දසික්‌ඛාවණ්‌ණනායං පන ‘‘සාලූකපානං නාම රත්‌තුප්‌පලනීලුප්‌පලාදීනං කිඤ්‌ජක්‌ඛරෙණූහි කතපාන’’න්‌ති වුත්‌තං. ‘‘ඵාරුසක’න්‌තිආදීසු එකො රුක්‌ඛො’’ති ගණ්‌ඨිපදෙ වුත්‌තං. තස්‌ස ඵලරසො ඵාරුසකං නාම. එතෙසං අට්‌ඨන්‌නං ඵලානං රසො උදකසම්‌භින්‌නො වට්‌ටති, සීතුදකෙ මද්‌දිතො පසන්‌නො නික්‌කසටොව වට්‌ටති, උදකෙන පන අසම්‌භින්‌නො රසො යාවකාලිකො.
Sālūkaṃ kumuduppalānaṃ phalarasaṃ. Khuddasikkhāvaṇṇanāyaṃ pana ‘‘sālūkapānaṃ nāma rattuppalanīluppalādīnaṃ kiñjakkhareṇūhi katapāna’’nti vuttaṃ. ‘‘Phārusaka’ntiādīsu eko rukkho’’ti gaṇṭhipade vuttaṃ. Tassa phalaraso phārusakaṃ nāma. Etesaṃ aṭṭhannaṃ phalānaṃ raso udakasambhinno vaṭṭati, sītudake maddito pasanno nikkasaṭova vaṭṭati, udakena pana asambhinno raso yāvakāliko.
2685. ඵලන්‌ති අම්‌බාදිඵලං. සවත්‌ථුකපටිග්‌ගහොති පානවත්‌ථුකානං ඵලානං පටිග්‌ගහො. වසති එත්‌ථ පානන්‌ති වත්‌ථු, ඵලං, වත්‌ථුනා සහ වට්‌ටතීති සවත්‌ථුකං, පානං, සවත්‌ථුකස්‌ස පටිග්‌ගහො සවත්‌ථුකපටිග්‌ගහො. සවත්‌ථුකස්‌ස පටිග්‌ගහං නාම වත්‌ථුපටිග්‌ගහණමෙවාති කත්‌වා වුත්‌තං ‘‘පානවත්‌ථුකානං ඵලානං පටිග්‌ගහො’’ති.
2685.Phalanti ambādiphalaṃ. Savatthukapaṭiggahoti pānavatthukānaṃ phalānaṃ paṭiggaho. Vasati ettha pānanti vatthu, phalaṃ, vatthunā saha vaṭṭatīti savatthukaṃ, pānaṃ, savatthukassa paṭiggaho savatthukapaṭiggaho. Savatthukassa paṭiggahaṃ nāma vatthupaṭiggahaṇamevāti katvā vuttaṃ ‘‘pānavatthukānaṃ phalānaṃ paṭiggaho’’ti.
2686. ‘‘සුකොට්‌ටෙත්‌වා’’ති වුච්‌චමානත්‌තා ‘‘අම්‌බපක්‌ක’’න්‌ති ආමකමෙව අම්‌බඵලං වුච්‌චති . උදකෙති සීතොදකෙ. පරිස්‌සවං පරිස්‌සාවිතං. කත්‌වාති මධුආදීහි අභිසඞ්‌ඛරිත්‌වා. යථාහ – ‘‘තදහුපටිග්‌ගහිතෙහි මධුසක්‌කරකප්‌පූරාදීහි යොජෙත්‌වා කාතබ්‌බ’’න්‌ති (මහාව. අට්‌ඨ. 300). පාතුං වට්‌ටතීති එත්‌ථ විනිච්‌ඡයො ‘‘එවං කතං පුරෙභත්‌තමෙව කප්‌පති, අනුපසම්‌පන්‌නෙහි කතං ලභිත්‌වා පන පුරෙභත්‌තං පටිග්‌ගහිතං පුරෙභත්‌තං සාමිසපරිභොගෙනාපි වට්‌ටති, පච්‌ඡාභත්‌තං නිරාමිසපරිභොගෙන යාව අරුණුග්‌ගමනා වට්‌ටතියෙව. එස නයො සබ්‌බපානෙසූ’’ති අට්‌ඨකථායං වුත්‌තො.
2686. ‘‘Sukoṭṭetvā’’ti vuccamānattā ‘‘ambapakka’’nti āmakameva ambaphalaṃ vuccati . Udaketi sītodake. Parissavaṃ parissāvitaṃ. Katvāti madhuādīhi abhisaṅkharitvā. Yathāha – ‘‘tadahupaṭiggahitehi madhusakkarakappūrādīhi yojetvā kātabba’’nti (mahāva. aṭṭha. 300). Pātuṃ vaṭṭatīti ettha vinicchayo ‘‘evaṃ kataṃ purebhattameva kappati, anupasampannehi kataṃ labhitvā pana purebhattaṃ paṭiggahitaṃ purebhattaṃ sāmisaparibhogenāpi vaṭṭati, pacchābhattaṃ nirāmisaparibhogena yāva aruṇuggamanā vaṭṭatiyeva. Esa nayo sabbapānesū’’ti aṭṭhakathāyaṃ vutto.
2687. සෙසපානකෙසුපීති ජම්‌බුපානකාදීසුපි.
2687.Sesapānakesupīti jambupānakādīsupi.
2688. උච්‌ඡුරසො අන්‌තොගධත්‌තා ඉධ වුත්‌තො, න පන යාමකාලිකත්‌තා, සො පන සත්‌තාහකාලිකොයෙව.
2688. Ucchuraso antogadhattā idha vutto, na pana yāmakālikattā, so pana sattāhakālikoyeva.
2689. මධුකස්‌ස රසන්‌ති මධුකපුප්‌ඵස්‌ස රසං. එත්‌ථ මධුකපුප්‌ඵරසො අග්‌ගිපාකො වා හොතු ආදිච්‌චපාකො වා, පච්‌ඡාභත්‌තං න වට්‌ටති. පුරෙභත්‌තම්‌පි යං පානං ගහෙත්‌වා මජ්‌ජං කරොන්‌ති, සො ආදිතො පට්‌ඨාය න වට්‌ටති. මධුකපුප්‌ඵං පන අල්‌ලං වා සුක්‌ඛං වා භජ්‌ජිතං වා තෙන කතඵාණිතං වා යතො පට්‌ඨාය මජ්‌ජං න කරොන්‌ති, තං සබ්‌බං පුරෙභත්‌තං වට්‌ටති.
2689.Madhukassa rasanti madhukapupphassa rasaṃ. Ettha madhukapuppharaso aggipāko vā hotu ādiccapāko vā, pacchābhattaṃ na vaṭṭati. Purebhattampi yaṃ pānaṃ gahetvā majjaṃ karonti, so ādito paṭṭhāya na vaṭṭati. Madhukapupphaṃ pana allaṃ vā sukkhaṃ vā bhajjitaṃ vā tena kataphāṇitaṃ vā yato paṭṭhāya majjaṃ na karonti, taṃ sabbaṃ purebhattaṃ vaṭṭati.
පක්‌කඩාකරසන්‌ති පක්‌කස්‌ස යාවකාලිකස්‌ස රසං. සබ්‌බො පත්‌තරසො යාමකාලිකො වුත්‌තොති යොජනා. අට්‌ඨකථායං ‘‘යාවකාලිකපත්‌තානඤ්‌හි පුරෙභත්‌තංයෙව රසො කප්‌පතී’’ති (මහාව. අට්‌ඨ. 300) ඉමමෙව සන්‌ධාය වුත්‌තං.
Pakkaḍākarasanti pakkassa yāvakālikassa rasaṃ. Sabbo pattaraso yāmakāliko vuttoti yojanā. Aṭṭhakathāyaṃ ‘‘yāvakālikapattānañhi purebhattaṃyeva raso kappatī’’ti (mahāva. aṭṭha. 300) imameva sandhāya vuttaṃ.
2690. සානුලොමානං සත්‌තන්‌නං ධඤ්‌ඤානං ඵලජං රසං ඨපෙත්‌වා සබ්‌බො ඵලජො රසො විකාලෙ යාමසඤ්‌ඤිතෙ අනුලොමතො පරිභුඤ්‌ජිතුං අනුඤ්‌ඤාතොති යොජනා.
2690. Sānulomānaṃ sattannaṃ dhaññānaṃ phalajaṃ rasaṃ ṭhapetvā sabbo phalajo raso vikāle yāmasaññite anulomato paribhuñjituṃ anuññātoti yojanā.
2691. යාවකාලිකපත්‌තානං සීතුදකෙ මද්‌දිත්‌වා කතො රසොපි අපක්‌කො, ආදිච්‌චපාකොපි විකාලෙ පන වට්‌ටතීති යොජනා.
2691. Yāvakālikapattānaṃ sītudake madditvā kato rasopi apakko, ādiccapākopi vikāle pana vaṭṭatīti yojanā.
2692-3. සත්‌තධඤ්‌ඤානුලොමානි සරූපතො දස්‌සෙතුමාහ ‘‘තාලඤ්‌චනාළිකෙරඤ්‌චා’’තිආදි. අපරණ්‌ණං මුග්‌ගාදි. ‘‘සත්‌තධඤ්‌ඤානුලොමික’’න්‌ති ඉමිනා එතෙසං රසො යාවකාලිකො යාමකාලසඞ්‌ඛාතෙ විකාලෙ පරිභුඤ්‌ජිතුං න වට්‌ටතීති දස්‌සෙති.
2692-3. Sattadhaññānulomāni sarūpato dassetumāha ‘‘tālañcanāḷikerañcā’’tiādi. Aparaṇṇaṃ muggādi. ‘‘Sattadhaññānulomika’’nti iminā etesaṃ raso yāvakāliko yāmakālasaṅkhāte vikāle paribhuñjituṃ na vaṭṭatīti dasseti.
2695. එවමාදීනං ඛුද්‌දකානං ඵලානං රසො පන අට්‌ඨපානානුලොමත්‌තා අනුලොමිකෙ යාමකාලිකානුලොමිකෙ නිද්‌දිට්‌ඨො කථිතොති යොජනා.
2695. Evamādīnaṃ khuddakānaṃ phalānaṃ raso pana aṭṭhapānānulomattā anulomike yāmakālikānulomike niddiṭṭho kathitoti yojanā.
2696. ඉධ ඉමස්‌මිං ලොකෙ සානුලොමස්‌ස ධඤ්‌ඤස්‌ස ඵලජං රසං ඨපෙත්‌වා අයාමකාලිකො අඤ්‌ඤො ඵලරසො නත්‌ථීති යොජනා, සබ්‌බො යාමකාලිකොයෙවාති දීපෙති.
2696.Idha imasmiṃ loke sānulomassa dhaññassa phalajaṃ rasaṃ ṭhapetvā ayāmakāliko añño phalaraso natthīti yojanā, sabbo yāmakālikoyevāti dīpeti.
භෙසජ්‌ජක්‌ඛන්‌ධකකථාවණ්‌ණනා.
Bhesajjakkhandhakakathāvaṇṇanā.
