Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਨਯવਿਨਿਚ੍ਛਯ-ਟੀਕਾ • Vinayavinicchaya-ṭīkā

    ਭੇਸਜ੍ਜਕ੍ਖਨ੍ਧਕਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    Bhesajjakkhandhakakathāvaṇṇanā

    ੨੬੬੫. ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਭੂਮਿ, ਸਮ੍ਮੁਤਿਭੂਮਿ, ਉਸ੍ਸਾવਨਨ੍ਤਿਕਾਭੂਮਿ, ਗੋਨਿਸਾਦਿਭੂਮੀਤਿ ਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮਿਯੋ ਚਤਸ੍ਸੋ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਾ ਭਗવਤਾਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    2665. Gahapatissa bhūmi, sammutibhūmi, ussāvanantikābhūmi, gonisādibhūmīti kappiyabhūmiyo catasso hontīti vuttā bhagavatāti yojanā.

    ੨੬੬੬. ਕਥਂ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮਿਯੋ ਉਸ੍ਸਾવਨਨ੍ਤਿਕਂ ਗੋਨਿਸਾਦਿਕਂ ਗਹਪਤਿਂ ਸਮ੍ਮੁਤਿ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੨੯੫) ਏવਂ ਚਤਸ੍ਸੋ ਭੂਮਿਯੋ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਤਾਸਂ ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ વਾਸਤ੍ਥਾਯ ਕਤਂ ਗੇਹਂ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ વਾਸਤ੍ਥਾਯ ਕਤਂ ਗੇਹਂ વਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਕਪ੍ਪਿਯਟ੍ਠਾਨਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਸਹਸੇਯ੍ਯਪ੍ਪਹੋਨਕਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਨਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾਦਿਲਕ੍ਖਣੇਨ ਸਹਸੇਯ੍ਯਾਰਹਂ।

    2666. Kathaṃ kappiyaṃ kattabbanti ‘‘anujānāmi, bhikkhave, catasso kappiyabhūmiyo ussāvanantikaṃ gonisādikaṃ gahapatiṃ sammuti’’nti (mahāva. 295) evaṃ catasso bhūmiyo uddharitvā tāsaṃ sāmaññalakkhaṇaṃ dassetumāha ‘‘saṅghassā’’tiādi. Saṅghassa santakaṃ vāsatthāya kataṃ gehaṃ vā bhikkhuno santakaṃ vāsatthāya kataṃ gehaṃ vāti yojanā. Kappiyaṃ kattabbanti kappiyaṭṭhānaṃ kattabbaṃ. Sahaseyyappahonakanti sabbacchannaparicchannādilakkhaṇena sahaseyyārahaṃ.

    ੨੬੬੭. ਇਦਾਨਿ ਚਤਸ੍ਸੋਪਿ ਭੂਮਿਯੋ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਠਪੇਤ੍વਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮਿਯਾ ਅਤ੍ਥਾਯ ਦਿਨ੍ਨਂ વਾ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਕਂ વਾ ਯਂ ਗੇਹਂ, ਇਦਂ ਏવ ਗਹਪਤਿਭੂਮਿ ਨਾਮਾਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    2667. Idāni catassopi bhūmiyo sarūpato dassetumāha ‘‘ṭhapetvā’’tiādi. Bhikkhuṃ ṭhapetvā aññehi kappiyabhūmiyā atthāya dinnaṃ vā tesaṃ santakaṃ vā yaṃ gehaṃ, idaṃ eva gahapatibhūmi nāmāti yojanā.

    ੨੬੬੮. ਯਾ ਪਨ ਕੁਟਿ ਸਙ੍ਘੇਨ ਸਮ੍ਮਤਾ ਞਤ੍ਤਿਦੁਤਿਯਾਯ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਯ, ਸਾ ਸਮ੍ਮੁਤਿਕਾ ਨਾਮ। ਤਸ੍ਸਾ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਨਕਾਲੇ ਕਮ੍ਮવਾਚਂ ਅવਤ੍વਾ ਅਪਲੋਕਨਂ વਾ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੇવਾਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    2668. pana kuṭi saṅghena sammatā ñattidutiyāya kammavācāya, sā sammutikā nāma. Tassā sammannanakāle kammavācaṃ avatvā apalokanaṃ vā kātuṃ vaṭṭatevāti yojanā.

    ੨੬੬੯-੭੦. ਪਠਮਇਟ੍ਠਕਾਯ વਾ ਪਠਮਪਾਸਾਣਸ੍ਸ વਾ ਪਠਮਤ੍ਥਮ੍ਭਸ੍ਸ વਾ ਆਦਿ-ਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪਠਮਭਿਤ੍ਤਿਪਾਦਸ੍ਸ વਾ ਠਪਨੇ ਪਰੇਸੁ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਠਪੇਨ੍ਤੇਸੁ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟਿਂ ਕਰੋਮ, ਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟਿਂ ਕਰੋਮਾ’’ਤਿ ਅਭਿਕ੍ਖਣਂ વਦਨ੍ਤੇਹਿ ਆਮਸਿਤ੍વਾ વਾ ਸਯਮੇવ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ વਾ ਇਟ੍ਠਕਾ ਠਪੇਯ੍ਯ ਪਾਸਾਣੋ વਾ ਥਮ੍ਭੋ વਾ ਭਿਤ੍ਤਿਪਾਦੋ વਾ ਠਪੇਯ੍ਯ ਠਪੇਤਬ੍ਬੋ, ਅਯਂ ਉਸ੍ਸਾવਨਨ੍ਤਿਕਾ ਕੁਟੀਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    2669-70. Paṭhamaiṭṭhakāya vā paṭhamapāsāṇassa vā paṭhamatthambhassa vā ādi-ggahaṇena paṭhamabhittipādassa vā ṭhapane paresu manussesu ukkhipitvā ṭhapentesu samantato parivāretvā ‘‘kappiyakuṭiṃ karoma, kappiyakuṭiṃ karomā’’ti abhikkhaṇaṃ vadantehi āmasitvā vā sayameva ukkhipitvā vā iṭṭhakā ṭhapeyya pāsāṇo vā thambho vā bhittipādo vā ṭhapeyya ṭhapetabbo, ayaṃ ussāvanantikā kuṭīti yojanā.

    ੨੬੭੧. ਇਟ੍ਠਕਾਦਿਪਤਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਪਠਮਿਟ੍ਠਕਾਦੀਨਂ ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ। વਦਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟਿਂ ਕਰੋਮ, ਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟਿਂ ਕਰੋਮਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਾਨਂ। ਸਮਕਾਲਂ ਤੁ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਏਕਕਾਲਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਇਮਿਨਾ ‘‘ਸਚੇ ਹਿ ਅਨਿਟ੍ਠਿਤੇ વਚਨੇ ਥਮ੍ਭੋ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇ વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ વਚਨਂ ਨਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਅਕਤਾ ਹੋਤਿ ਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟੀ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨੯੫) ਅਟ੍ਠਕਥਾવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਸੂਚਿਤੋ।

    2671.Iṭṭhakādipatiṭṭhānanti paṭhamiṭṭhakādīnaṃ bhūmiyaṃ patiṭṭhānaṃ. Vadatanti ‘‘kappiyakuṭiṃ karoma, kappiyakuṭiṃ karomā’’ti vadantānaṃ. Samakālaṃ tu vaṭṭatīti ekakālaṃ vaṭṭati, iminā ‘‘sace hi aniṭṭhite vacane thambho patiṭṭhāti, appatiṭṭhite vā tasmiṃ vacanaṃ niṭṭhāti, akatā hoti kappiyakuṭī’’ti (mahāva. aṭṭha. 295) aṭṭhakathāvinicchayo sūcito.

    ੨੬੭੨. ਆਰਾਮੋ ਸਕਲੋ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ વਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯਤੋ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ વਾਤਿ ਦੁવਿਧੋਪਿ વਿਞ੍ਞੂਹਿ વਿਨਯਧਰੇਹਿ ‘‘ਗੋਨਿਸਾਦੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਪવੇਸਨਿવਾਰਣਾਭਾવੇਨ ਪવਿਟ੍ਠਾਨਂ ਗੁਨ੍ਨਂ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯੋਗਤੋ ਤਥਾ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    2672. Ārāmo sakalo aparikkhitto vā yebhuyyato aparikkhitto vāti duvidhopi viññūhi vinayadharehi ‘‘gonisādī’’ti vuccati. Pavesanivāraṇābhāvena paviṭṭhānaṃ gunnaṃ nisajjāyogato tathā vuccatīti yojanā.

    ੨੬੭੩. ਪਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਪਕ੍ਕਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਆਮਿਸਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਮਕਾਲਿਕਦ੍વਯਂ। ‘‘ਆਮਿਸ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਇਤਰਕਾਲਿਕਦ੍વਯਂ ਅਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟਿਯਂ વੁਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਪਕ੍ਕਮ੍ਪਿ ਕਪ੍ਪਤੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ।

    2673. Payojanaṃ dassetumāha ‘‘ettha pakkañcā’’tiādi. Āmisanti purimakālikadvayaṃ. ‘‘Āmisa’’nti iminā nirāmisaṃ itarakālikadvayaṃ akappiyakuṭiyaṃ vutthampi pakkampi kappatīti dīpeti.

    ੨੬੭੪-੫. ਇਮਾ ਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟਿਯੋ ਕਦਾ ਜਹਿਤવਤ੍ਥੁਕਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਸ੍ਸਾવਨਨ੍ਤਿਕਾ ਯਾ ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਯਾ ਉਸ੍ਸਾવਨਨ੍ਤਿਕਾ ਯੇਸੁ ਥਮ੍ਭਾਦੀਸੁ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਾ, ਸਾ ਤੇਸੁ ਥਮ੍ਭਾਦੀਸੁ ਅਪਨੀਤੇਸੁ ਤਦਞ੍ਞੇਸੁਪਿ ਥਮ੍ਭਾਦੀਸੁ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    2674-5. Imā kappiyakuṭiyo kadā jahitavatthukā hontīti āha ‘‘ussāvanantikā yā sā’’tiādi. Yā ussāvanantikā yesu thambhādīsu adhiṭṭhitā, sā tesu thambhādīsu apanītesu tadaññesupi thambhādīsu tiṭṭhatīti yojanā.

    ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਥਮ੍ਭਾਦੀਸੁ ਅਪਨੀਤੇਸੁ ਸਾ ਜਹਿਤવਤ੍ਥੁਕਾ ਸਿਯਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਗੋਨਿਸਾਦਿਕੁਟਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ વਤਿਆਦੀਹਿ ਜਹਿਤવਤ੍ਥੁਕਾ ਸਿਯਾ। ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਤਿ ਚ ‘‘ਆਰਾਮੋ ਪਨ ਉਪਡ੍ਢਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋਪਿ ਬਹੁਤਰਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋਪਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋਯੇવ ਨਾਮਾ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨੯੫) ਕੁਰੁਨ੍ਦਿਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਾਦੀਸੁ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨ ਕੇવਲਂ ਸਬ੍ਬਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾવ, ਉਪਡ੍ਢਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਪਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਪਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ।

    Sabbesu thambhādīsu apanītesu sā jahitavatthukā siyāti yojanā. Gonisādikuṭi parikkhittā vatiādīhi jahitavatthukā siyā. Parikkhittāti ca ‘‘ārāmo pana upaḍḍhaparikkhittopi bahutaraṃ parikkhittopi parikkhittoyeva nāmā’’ti (mahāva. aṭṭha. 295) kurundimahāpaccariyādīsu vuttattā na kevalaṃ sabbaparikkhittāva, upaḍḍhaparikkhittāpi yebhuyyaparikkhittāpi gahetabbā.

    ਸੇਸਾਤਿ ਗਹਪਤਿਸਮ੍ਮੁਤਿਕੁਟਿਯੋ। ਛਦਨਨਾਸਤੋ ਜਹਿਤવਤ੍ਥੁਕਾ ਸਿਯੁਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਛਦਨਨਾਸਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਗੋਪਾਨਸਿਮਤ੍ਤਂ ਠਪੇਤ੍વਾ’’ਤਿ ਸੇਸੋ। ਸਚੇ ਗੋਪਾਨਸੀਨਂ ਉਪਰਿ ਏਕਮ੍ਪਿ ਪਕ੍ਖਪਾਸਮਣ੍ਡਲਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ। ਯਤ੍ਰ ਪਨਿਮਾ ਚਤਸ੍ਸੋਪਿ ਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮਿਯੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਥ ਕਿਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ? ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ ਕਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ।

    Sesāti gahapatisammutikuṭiyo. Chadananāsato jahitavatthukā siyunti yojanā. Chadananāsatoti ettha ‘‘gopānasimattaṃ ṭhapetvā’’ti seso. Sace gopānasīnaṃ upari ekampi pakkhapāsamaṇḍalaṃ atthi, rakkhati. Yatra panimā catassopi kappiyabhūmiyo natthi, tattha kiṃ kātabbaṃ? Anupasampannassa datvā tassa santakaṃ katvā paribhuñjitabbaṃ.

    ੨੬੭੬. ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਹਤ੍ਥਤੋ ਪਟਿਗ੍ਗਹੋ ਚ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਨਿਧਿ ਚ ਤੇਸਂ ਅਨ੍ਤੋવੁਤ੍ਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    2676. Bhikkhuṃ ṭhapetvā aññesaṃ hatthato paṭiggaho ca tesaṃ sannidhi ca tesaṃ antovutthañca bhikkhussa vaṭṭatīti yojanā.

    ੨੬੭੭. ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ ਸਙ੍ਘਿਕਮ੍ਪਿ વਾ ਅਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮਿਯਂ ਸਹਸੇਯ੍ਯਪ੍ਪਹੋਨਕੇ ਗੇਹੇ ਅਨ੍ਤੋવੁਤ੍ਥਞ੍ਚ ਅਨ੍ਤੋਪਕ੍ਕਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਸਨ੍ਤਕਂ ਸਙ੍ਘਿਕਮ੍ਪਿ વਾ ਅਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮਿਯਂ ਸਹਸੇਯ੍ਯਪ੍ਪਹੋਨਕੇ ਗੇਹੇ ਅਨ੍ਤੋવੁਤ੍ਥਞ੍ਚ ਅਨ੍ਤੋਪਕ੍ਕਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਏવਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    2677. Bhikkhussa santakaṃ saṅghikampi vā akappiyabhūmiyaṃ sahaseyyappahonake gehe antovutthañca antopakkañca bhikkhussa na vaṭṭati. Bhikkhuniyā santakaṃ saṅghikampi vā akappiyabhūmiyaṃ sahaseyyappahonake gehe antovutthañca antopakkañca bhikkhuniyā na vaṭṭatīti evaṃ ubhinnaṃ bhikkhubhikkhunīnaṃ na vaṭṭatīti yojanā.

    ੨੬੭੮. ਅਕਪ੍ਪਕੁਟਿਯਾਤਿ ਅਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟਿਯਾ, ‘‘ਅਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮਿਯਂ ਸਹਸੇਯ੍ਯਪ੍ਪਹੋਨਕੇ ਗੇਹੇ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਾਯ ਅਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨવਨੀਤਤੇਲਮਧੁਫਾਣਿਤਾਨਂ ਗਹਣਂ।

    2678.Akappakuṭiyāti akappiyakuṭiyā, ‘‘akappiyabhūmiyaṃ sahaseyyappahonake gehe’’ti aṭṭhakathāyaṃ vuttāya akappiyabhūmiyāti attho. Ādi-saddena navanītatelamadhuphāṇitānaṃ gahaṇaṃ.

    ੨੬੭੯. ਤੇਹੇવ ਅਨ੍ਤੋવੁਤ੍ਥੇਹਿ ਸਪ੍ਪਿਆਦੀਹਿ ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕੇਹਿ ਸਹ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਕ੍ਕਂ ਤਂ ਯਾવਜੀવਿਕਂ ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੇવਾਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    2679.Teheva antovutthehi sappiādīhi sattāhakālikehi saha bhikkhunā pakkaṃ taṃ yāvajīvikaṃ nirāmisaṃ sattāhaṃ paribhuñjituṃ vaṭṭatevāti yojanā.

    ੨੬੮੦. ਪਕ੍ਕਂ ਸਾਮਂਪਕ੍ਕਂ ਤਂ ਯਾવਜੀવਿਕਂ ਸਚੇ ਆਮਿਸਸਂਸਟ੍ਠਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਅਨ੍ਤੋવੁਤ੍ਥਞ੍ਚ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ ਸਾਮਂਪਕ੍ਕਞ੍ਚ ਭੁਞ੍ਜਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਯਾવਜੀવਿਕਸ੍ਸ ਆਮਿਸਸਂਸਟ੍ਠਸ੍ਸ ਆਮਿਸਗਤਿਕਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਨ੍ਤੋવੁਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।

    2680.Pakkaṃ sāmaṃpakkaṃ taṃ yāvajīvikaṃ sace āmisasaṃsaṭṭhaṃ paribhuñjati, antovutthañca bhuñjati, kiñca bhiyyo sāmaṃpakkañca bhuñjatīti yojanā. Yāvajīvikassa āmisasaṃsaṭṭhassa āmisagatikattā ‘‘antovuttha’’nti vuttaṃ.

    ੨੬੮੨. ਉਦਕਂ ਨ ਹੋਤਿ ਕਾਲਿਕਂ ਚਤੂਸੁ ਕਾਲਿਕੇਸੁ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ।

    2682. Udakaṃ na hoti kālikaṃ catūsu kālikesu asaṅgahitattā.

    ੨੬੮੩. ਤਿਕਾਲਿਕਾ ਯਾવਕਾਲਿਕਾ ਯਾਮਕਾਲਿਕਾ ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਾਤਿ ਤਯੋ ਕਾਲਿਕਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹવਸੇਨੇવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਲਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭੁਤ੍ਤਾ ਦੋਸਕਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਤਿਯਂ ਸਤ੍ਤਾਹਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯવਤ੍ਥੁਤ੍ਤਾ ਅਭੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਦੋਸਕਰਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    2683.Tikālikā yāvakālikā yāmakālikā sattāhakālikāti tayo kālikā paṭiggahavaseneva attano attano kālaṃ atikkamitvā bhuttā dosakarā honti, tatiyaṃ sattāhātikkame nissaggiyapācittiyavatthuttā abhuttampi dosakaranti yojanā.

    ‘‘ਭੁਤ੍ਤਾ ਦੋਸਕਰਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪੁਰਿਮਕਾਲਿਕਦ੍વਯਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਾਲਾਤਿਕ੍ਕਮਨਮਤ੍ਤੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰਣਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਭੁਤ੍ਤਮੇવ ਹੋਤਿ। ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਂ ਕਾਲਾਤਿਕ੍ਕਮੇਨ ਅਪਰਿਭੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰਣਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਤੇਸੁ ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕੇਯੇવ વਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਅਭੁਤ੍ਤਂ ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਚਾ’’ਤਿ। -ਸਦ੍ਦੋ ਤੁ-ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੇ। ਯਾવਜੀવਿਕਂ ਪਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਯਾવਜੀવਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਯਮਾਨਂ ਇਤਰਕਾਲਿਕਸਂਸਗ੍ਗਂ વਿਨਾ ਦੋਸਕਰਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਨ ਗਹਿਤਂ।

    ‘‘Bhuttā dosakarā’’ti iminā purimakālikadvayaṃ paṭiggahetvā kālātikkamanamattena āpattiyā kāraṇaṃ na hoti, bhuttameva hoti. Sattāhakālikaṃ kālātikkamena aparibhuttampi āpattiyā kāraṇaṃ hotīti dīpeti. Tesu sattāhakālikeyeva visesaṃ dassetumāha ‘‘abhuttaṃ tatiyampi cā’’ti. Ca-saddo tu-saddatthe. Yāvajīvikaṃ pana paṭiggahetvā yāvajīvaṃ paribhuñjiyamānaṃ itarakālikasaṃsaggaṃ vinā dosakaraṃ na hotīti na gahitaṃ.

    ੨੬੮੪. ਅਮ੍ਬਾਦਯੋ ਸਦ੍ਦਾ ਰੁਕ੍ਖਾਨਂ ਨਾਮਭੂਤਾ ਤਂਤਂਫਲੇਪਿ વਤ੍ਤਮਾਨਾ ਇਧ ਉਪਚਾਰવਸੇਨ ਤਜ੍ਜੇ ਪਾਨਕੇ વੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘ਪਾਨਕਂ ਮਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਚੋਚਂ ਅਟ੍ਠਿਕਕਦਲਿਪਾਨਂ। ਮੋਚਂ ਇਤਰਕਦਲਿਪਾਨਂ। ਮਧੂਤਿ ਮੁਦ੍ਦਿਕਫਲਾਨਂ ਰਸਂ। ਮੁਦ੍ਦਿਕਾਤਿ ਸੀਤੋਦਕੇ ਮਦ੍ਦਿਤਾਨਂ ਮੁਦ੍ਦਿਕਫਲਾਨਂ ਪਾਨਂ। ‘‘ਸਾਲੂਕਪਾਨਨ੍ਤਿ ਰਤ੍ਤੁਪ੍ਪਲਨੀਲੁਪ੍ਪਲਾਦੀਨਂ ਸਾਲੂਕੇ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕਤਪਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ (ਮਹਾવ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੦੦) ਚ ਸਾਲੂਕ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਦੀਘવਸੇਨ ਸਂਯੋਗਦਸ੍ਸਨਤੋ ‘‘ਸਾਲੁ ਫਾਰੁਸਕਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧવਸੇਨ ਰਸ੍ਸੋ ਕਤੋ।

    2684. Ambādayo saddā rukkhānaṃ nāmabhūtā taṃtaṃphalepi vattamānā idha upacāravasena tajje pānake vuttā, tenevāha ‘‘pānakaṃ mata’’nti. Cocaṃ aṭṭhikakadalipānaṃ. Mocaṃ itarakadalipānaṃ. Madhūti muddikaphalānaṃ rasaṃ. Muddikāti sītodake madditānaṃ muddikaphalānaṃ pānaṃ. ‘‘Sālūkapānanti rattuppalanīluppalādīnaṃ sālūke madditvā katapāna’’nti pāḷiyaṃ, aṭṭhakathāya (mahāva. aṭṭha. 300) ca sālūka-saddassa dīghavasena saṃyogadassanato ‘‘sālu phārusakañcā’’ti gāthābandhavasena rasso kato.

    ਸਾਲੂਕਂ ਕੁਮੁਦੁਪ੍ਪਲਾਨਂ ਫਲਰਸਂ। ਖੁਦ੍ਦਸਿਕ੍ਖਾવਣ੍ਣਨਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਸਾਲੂਕਪਾਨਂ ਨਾਮ ਰਤ੍ਤੁਪ੍ਪਲਨੀਲੁਪ੍ਪਲਾਦੀਨਂ ਕਿਞ੍ਜਕ੍ਖਰੇਣੂਹਿ ਕਤਪਾਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਫਾਰੁਸਕ’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਏਕੋ ਰੁਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਸ੍ਸ ਫਲਰਸੋ ਫਾਰੁਸਕਂ ਨਾਮ। ਏਤੇਸਂ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਫਲਾਨਂ ਰਸੋ ਉਦਕਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨੋ વਟ੍ਟਤਿ, ਸੀਤੁਦਕੇ ਮਦ੍ਦਿਤੋ ਪਸਨ੍ਨੋ ਨਿਕ੍ਕਸਟੋવ વਟ੍ਟਤਿ, ਉਦਕੇਨ ਪਨ ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨੋ ਰਸੋ ਯਾવਕਾਲਿਕੋ।

    Sālūkaṃ kumuduppalānaṃ phalarasaṃ. Khuddasikkhāvaṇṇanāyaṃ pana ‘‘sālūkapānaṃ nāma rattuppalanīluppalādīnaṃ kiñjakkhareṇūhi katapāna’’nti vuttaṃ. ‘‘Phārusaka’ntiādīsu eko rukkho’’ti gaṇṭhipade vuttaṃ. Tassa phalaraso phārusakaṃ nāma. Etesaṃ aṭṭhannaṃ phalānaṃ raso udakasambhinno vaṭṭati, sītudake maddito pasanno nikkasaṭova vaṭṭati, udakena pana asambhinno raso yāvakāliko.

    ੨੬੮੫. ਫਲਨ੍ਤਿ ਅਮ੍ਬਾਦਿਫਲਂ। ਸવਤ੍ਥੁਕਪਟਿਗ੍ਗਹੋਤਿ ਪਾਨવਤ੍ਥੁਕਾਨਂ ਫਲਾਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੋ। વਸਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਾਨਨ੍ਤਿ વਤ੍ਥੁ, ਫਲਂ, વਤ੍ਥੁਨਾ ਸਹ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸવਤ੍ਥੁਕਂ, ਪਾਨਂ, ਸવਤ੍ਥੁਕਸ੍ਸ ਪਟਿਗ੍ਗਹੋ ਸવਤ੍ਥੁਕਪਟਿਗ੍ਗਹੋ। ਸવਤ੍ਥੁਕਸ੍ਸ ਪਟਿਗ੍ਗਹਂ ਨਾਮ વਤ੍ਥੁਪਟਿਗ੍ਗਹਣਮੇવਾਤਿ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਾਨવਤ੍ਥੁਕਾਨਂ ਫਲਾਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੋ’’ਤਿ।

    2685.Phalanti ambādiphalaṃ. Savatthukapaṭiggahoti pānavatthukānaṃ phalānaṃ paṭiggaho. Vasati ettha pānanti vatthu, phalaṃ, vatthunā saha vaṭṭatīti savatthukaṃ, pānaṃ, savatthukassa paṭiggaho savatthukapaṭiggaho. Savatthukassa paṭiggahaṃ nāma vatthupaṭiggahaṇamevāti katvā vuttaṃ ‘‘pānavatthukānaṃ phalānaṃ paṭiggaho’’ti.

    ੨੬੮੬. ‘‘ਸੁਕੋਟ੍ਟੇਤ੍વਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਮ੍ਬਪਕ੍ਕ’’ਨ੍ਤਿ ਆਮਕਮੇવ ਅਮ੍ਬਫਲਂ વੁਚ੍ਚਤਿ । ਉਦਕੇਤਿ ਸੀਤੋਦਕੇ। ਪਰਿਸ੍ਸવਂ ਪਰਿਸ੍ਸਾવਿਤਂ। ਕਤ੍વਾਤਿ ਮਧੁਆਦੀਹਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍વਾ। ਯਥਾਹ – ‘‘ਤਦਹੁਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤੇਹਿ ਮਧੁਸਕ੍ਕਰਕਪ੍ਪੂਰਾਦੀਹਿ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਕਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੦੦)। ਪਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ‘‘ਏવਂ ਕਤਂ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਮੇવ ਕਪ੍ਪਤਿ, ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਹਿ ਕਤਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਪਨ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਸਾਮਿਸਪਰਿਭੋਗੇਨਾਪਿ વਟ੍ਟਤਿ, ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਨਿਰਾਮਿਸਪਰਿਭੋਗੇਨ ਯਾવ ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨਾ વਟ੍ਟਤਿਯੇવ। ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਪਾਨੇਸੂ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤੋ।

    2686. ‘‘Sukoṭṭetvā’’ti vuccamānattā ‘‘ambapakka’’nti āmakameva ambaphalaṃ vuccati . Udaketi sītodake. Parissavaṃ parissāvitaṃ. Katvāti madhuādīhi abhisaṅkharitvā. Yathāha – ‘‘tadahupaṭiggahitehi madhusakkarakappūrādīhi yojetvā kātabba’’nti (mahāva. aṭṭha. 300). Pātuṃ vaṭṭatīti ettha vinicchayo ‘‘evaṃ kataṃ purebhattameva kappati, anupasampannehi kataṃ labhitvā pana purebhattaṃ paṭiggahitaṃ purebhattaṃ sāmisaparibhogenāpi vaṭṭati, pacchābhattaṃ nirāmisaparibhogena yāva aruṇuggamanā vaṭṭatiyeva. Esa nayo sabbapānesū’’ti aṭṭhakathāyaṃ vutto.

    ੨੬੮੭. ਸੇਸਪਾਨਕੇਸੁਪੀਤਿ ਜਮ੍ਬੁਪਾਨਕਾਦੀਸੁਪਿ।

    2687.Sesapānakesupīti jambupānakādīsupi.

    ੨੬੮੮. ਉਚ੍ਛੁਰਸੋ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਇਧ વੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਪਨ ਯਾਮਕਾਲਿਕਤ੍ਤਾ, ਸੋ ਪਨ ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕੋਯੇવ।

    2688. Ucchuraso antogadhattā idha vutto, na pana yāmakālikattā, so pana sattāhakālikoyeva.

    ੨੬੮੯. ਮਧੁਕਸ੍ਸ ਰਸਨ੍ਤਿ ਮਧੁਕਪੁਪ੍ਫਸ੍ਸ ਰਸਂ। ਏਤ੍ਥ ਮਧੁਕਪੁਪ੍ਫਰਸੋ ਅਗ੍ਗਿਪਾਕੋ વਾ ਹੋਤੁ ਆਦਿਚ੍ਚਪਾਕੋ વਾ, ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਯਂ ਪਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮਜ੍ਜਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਮਧੁਕਪੁਪ੍ਫਂ ਪਨ ਅਲ੍ਲਂ વਾ ਸੁਕ੍ਖਂ વਾ ਭਜ੍ਜਿਤਂ વਾ ਤੇਨ ਕਤਫਾਣਿਤਂ વਾ ਯਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਜ੍ਜਂ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ વਟ੍ਟਤਿ।

    2689.Madhukassa rasanti madhukapupphassa rasaṃ. Ettha madhukapuppharaso aggipāko vā hotu ādiccapāko vā, pacchābhattaṃ na vaṭṭati. Purebhattampi yaṃ pānaṃ gahetvā majjaṃ karonti, so ādito paṭṭhāya na vaṭṭati. Madhukapupphaṃ pana allaṃ vā sukkhaṃ vā bhajjitaṃ vā tena kataphāṇitaṃ vā yato paṭṭhāya majjaṃ na karonti, taṃ sabbaṃ purebhattaṃ vaṭṭati.

    ਪਕ੍ਕਡਾਕਰਸਨ੍ਤਿ ਪਕ੍ਕਸ੍ਸ ਯਾવਕਾਲਿਕਸ੍ਸ ਰਸਂ। ਸਬ੍ਬੋ ਪਤ੍ਤਰਸੋ ਯਾਮਕਾਲਿਕੋ વੁਤ੍ਤੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਯਾવਕਾਲਿਕਪਤ੍ਤਾਨਞ੍ਹਿ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂਯੇવ ਰਸੋ ਕਪ੍ਪਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੦੦) ਇਮਮੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ।

    Pakkaḍākarasanti pakkassa yāvakālikassa rasaṃ. Sabbo pattaraso yāmakāliko vuttoti yojanā. Aṭṭhakathāyaṃ ‘‘yāvakālikapattānañhi purebhattaṃyeva raso kappatī’’ti (mahāva. aṭṭha. 300) imameva sandhāya vuttaṃ.

    ੨੬੯੦. ਸਾਨੁਲੋਮਾਨਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਧਞ੍ਞਾਨਂ ਫਲਜਂ ਰਸਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੋ ਫਲਜੋ ਰਸੋ વਿਕਾਲੇ ਯਾਮਸਞ੍ਞਿਤੇ ਅਨੁਲੋਮਤੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    2690. Sānulomānaṃ sattannaṃ dhaññānaṃ phalajaṃ rasaṃ ṭhapetvā sabbo phalajo raso vikāle yāmasaññite anulomato paribhuñjituṃ anuññātoti yojanā.

    ੨੬੯੧. ਯਾવਕਾਲਿਕਪਤ੍ਤਾਨਂ ਸੀਤੁਦਕੇ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕਤੋ ਰਸੋਪਿ ਅਪਕ੍ਕੋ, ਆਦਿਚ੍ਚਪਾਕੋਪਿ વਿਕਾਲੇ ਪਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    2691. Yāvakālikapattānaṃ sītudake madditvā kato rasopi apakko, ādiccapākopi vikāle pana vaṭṭatīti yojanā.

    ੨੬੯੨-੩. ਸਤ੍ਤਧਞ੍ਞਾਨੁਲੋਮਾਨਿ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਤਾਲਞ੍ਚਨਾਲ਼ਿਕੇਰਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਅਪਰਣ੍ਣਂ ਮੁਗ੍ਗਾਦਿ। ‘‘ਸਤ੍ਤਧਞ੍ਞਾਨੁਲੋਮਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਏਤੇਸਂ ਰਸੋ ਯਾવਕਾਲਿਕੋ ਯਾਮਕਾਲਸਙ੍ਖਾਤੇ વਿਕਾਲੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।

    2692-3. Sattadhaññānulomāni sarūpato dassetumāha ‘‘tālañcanāḷikerañcā’’tiādi. Aparaṇṇaṃ muggādi. ‘‘Sattadhaññānulomika’’nti iminā etesaṃ raso yāvakāliko yāmakālasaṅkhāte vikāle paribhuñjituṃ na vaṭṭatīti dasseti.

    ੨੬੯੫. ਏવਮਾਦੀਨਂ ਖੁਦ੍ਦਕਾਨਂ ਫਲਾਨਂ ਰਸੋ ਪਨ ਅਟ੍ਠਪਾਨਾਨੁਲੋਮਤ੍ਤਾ ਅਨੁਲੋਮਿਕੇ ਯਾਮਕਾਲਿਕਾਨੁਲੋਮਿਕੇ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਕਥਿਤੋਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    2695. Evamādīnaṃ khuddakānaṃ phalānaṃ raso pana aṭṭhapānānulomattā anulomike yāmakālikānulomike niddiṭṭho kathitoti yojanā.

    ੨੬੯੬. ਇਧ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਸਾਨੁਲੋਮਸ੍ਸ ਧਞ੍ਞਸ੍ਸ ਫਲਜਂ ਰਸਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਯਾਮਕਾਲਿਕੋ ਅਞ੍ਞੋ ਫਲਰਸੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਯੋਜਨਾ, ਸਬ੍ਬੋ ਯਾਮਕਾਲਿਕੋਯੇવਾਤਿ ਦੀਪੇਤਿ।

    2696.Idha imasmiṃ loke sānulomassa dhaññassa phalajaṃ rasaṃ ṭhapetvā ayāmakāliko añño phalaraso natthīti yojanā, sabbo yāmakālikoyevāti dīpeti.

    ਭੇਸਜ੍ਜਕ੍ਖਨ੍ਧਕਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ।

    Bhesajjakkhandhakakathāvaṇṇanā.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact