| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ขุทฺทสิกฺขา-มูลสิกฺขา • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
๓๖. เภสชฺชนิเทฺทสวณฺณนา
36. Bhesajjaniddesavaṇṇanā
๒๗๔-๕. สหธมฺมินํ ลพฺภํ เภสชฺชกรณนฺติ สมฺพโนฺธฯ น เกวลํ ปญฺจนฺนํ สหธมฺมิกานํเยว ภิกฺขาจริยวิญฺญตฺติสเกหิ เภสชฺชกรณํ ลพฺภติ, อถ โข อปเรสมฺปิ ปญฺจนฺนํ ลพฺภติ, เต ทเสฺสโนฺต ‘‘ปิตูน’’นฺติอาทิมาหฯ ปิตูนนฺติ มาตาปิตูนนฺติ อโตฺถฯ เย มาตาปิตโร ชคฺคนฺติ อุปฎฺฐหนฺติ, เต ตทุปฎฺฐากา นามฯ ภิกฺขุํ เอว นิสฺสาย ชีวโนฺต ภิกฺขุนิสฺสิตโก นามฯ ปพฺพชฺชาเปโกฺข ‘‘ภณฺฑู’’ติ วุจฺจติฯ
274-5. Sahadhamminaṃ labbhaṃ bhesajjakaraṇanti sambandho. Na kevalaṃ pañcannaṃ sahadhammikānaṃyeva bhikkhācariyaviññattisakehi bhesajjakaraṇaṃ labbhati, atha kho aparesampi pañcannaṃ labbhati, te dassento ‘‘pitūna’’ntiādimāha. Pitūnanti mātāpitūnanti attho. Ye mātāpitaro jagganti upaṭṭhahanti, te tadupaṭṭhākā nāma. Bhikkhuṃ eva nissāya jīvanto bhikkhunissitako nāma. Pabbajjāpekkho ‘‘bhaṇḍū’’ti vuccati.
๒๗๖. อปเรสมฺปิ ทสนฺนํ กาตุํ วฎฺฎติ, เต ทเสฺสตุํ ‘‘มหาจูฬปิตา’’ติอาทิมาหฯ เอตฺถ (ปารา. อฎฺฐ. ๒.๑๘๕-๑๘๗) ปน มหาปิตา จูฬปิตา มหามาตา จูฬมาตา มหาภาตา จูฬภาตา มหาภคินี จูฬภคินีติ อิเมหิ อฎฺฐหิ อาทิ-สเทฺทน ปิตุภคินิญฺจ มาตุภาติกญฺจ คเหตฺวา ทสฯ เอเตสํ ปน สเกน เภสเชฺชน กาตพฺพํฯ อตฺตนิเย จ อสตีติ ปาฐเสโสฯ
276. Aparesampi dasannaṃ kātuṃ vaṭṭati, te dassetuṃ ‘‘mahācūḷapitā’’tiādimāha. Ettha (pārā. aṭṭha. 2.185-187) pana mahāpitā cūḷapitā mahāmātā cūḷamātā mahābhātā cūḷabhātā mahābhaginī cūḷabhaginīti imehi aṭṭhahi ādi-saddena pitubhaginiñca mātubhātikañca gahetvā dasa. Etesaṃ pana sakena bhesajjena kātabbaṃ. Attaniye ca asatīti pāṭhaseso.
๒๗๗. น เกวลญฺจ เอเตสํ ทสนฺนํ, อิเมหิ สมฺพนฺธานํ ปุตฺตนตฺตาทีนํ ยาวสตฺตมา กุลปริวฎฺฎา กาตุํ วฎฺฎตีติ ทสฺสนตฺถํ ‘‘กุลทูสนา’’ติอาทิมาหฯ อโญฺญปิ (ปารา. อฎฺฐ. ๒.๒๘๕-๒๘๗) โย อาคนฺตุโก วา โจโร วา ยุทฺธปราชิโต วา อิสฺสโร ญาตเกหิ ปริจฺจโตฺต วา คมิยมนุโสฺส วา คิลาโน หุตฺวา วิหารํ ปวิสติ, สเพฺพสมฺปิ อปจฺจาสีสเนฺตน เภสชฺชํ กาตพฺพํฯ
277. Na kevalañca etesaṃ dasannaṃ, imehi sambandhānaṃ puttanattādīnaṃ yāvasattamā kulaparivaṭṭā kātuṃ vaṭṭatīti dassanatthaṃ ‘‘kuladūsanā’’tiādimāha. Aññopi (pārā. aṭṭha. 2.285-287) yo āgantuko vā coro vā yuddhaparājito vā issaro ñātakehi pariccatto vā gamiyamanusso vā gilāno hutvā vihāraṃ pavisati, sabbesampi apaccāsīsantena bhesajjaṃ kātabbaṃ.
๒๗๘. มาตา (ปารา. อฎฺฐ. ๒.๑๘๕-๑๘๗) ปิตา ตทุปฎฺฐาโก ภิกฺขุนิสฺสิตโก ปณฺฑุปลาโส เวยฺยาวจฺจกโรติ อิเมสํ ฉนฺนํ อนามฎฺฐปิณฺฑปาโต อวาริโตติ อโตฺถฯ กิญฺจ ภิโยฺย – ทามริกโจรสฺส จ อิสฺสริยสฺส จ ทาตุมวาริโตติ อโตฺถฯ
278. Mātā (pārā. aṭṭha. 2.185-187) pitā tadupaṭṭhāko bhikkhunissitako paṇḍupalāso veyyāvaccakaroti imesaṃ channaṃ anāmaṭṭhapiṇḍapāto avāritoti attho. Kiñca bhiyyo – dāmarikacorassa ca issariyassa ca dātumavāritoti attho.
๒๗๙. เตสนฺติ (ปารา. อฎฺฐ. ๒.๑๘๕-๑๘๗) คหฎฺฐานํฯ สาสโนคธนฺติ รตนปริตฺตอาฎานาฎิยปริตฺตาทิปริตฺตํ ภณิตพฺพนฺติ อโตฺถฯ
279.Tesanti (pārā. aṭṭha. 2.185-187) gahaṭṭhānaṃ. Sāsanogadhanti ratanaparittaāṭānāṭiyaparittādiparittaṃ bhaṇitabbanti attho.
๒๘๐. ‘‘อาคนฺตฺวา (ปารา. อฎฺฐ. ๒.๑๘๕-๑๘๗) สีลํ เทตุ, ธมฺมญฺจ ปริตฺตญฺจ ภาสตู’’ติ เกนจิ เปสิโตติ สมฺพโนฺธฯ ทาตุํ วตฺตุนฺติ สีลํ ทาตุํ, ธมฺมญฺจ ปริตฺตญฺจ วตฺตุํ ลพฺภตีติ อโตฺถฯ เภสชฺชวินิจฺฉโยฯ
280. ‘‘Āgantvā (pārā. aṭṭha. 2.185-187) sīlaṃ detu, dhammañca parittañca bhāsatū’’ti kenaci pesitoti sambandho. Dātuṃ vattunti sīlaṃ dātuṃ, dhammañca parittañca vattuṃ labbhatīti attho. Bhesajjavinicchayo.
เภสชฺชนิเทฺทสวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Bhesajjaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
