| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဟာဝိဘင္ဂ • Mahāvibhaṅga |
၃. ဘေသဇ္ဇသိက္ခာပဒံ
3. Bhesajjasikkhāpadaṃ
၆၁၈. 1 တေန သမယေန ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ အာရာမေ။ တေန ခော ပန သမယေန အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော ရာဇဂဟေ ပဗ္ဘာရံ သောဓာပေတိ လေဏံ ကတ္တုကာမော။ အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော ယေနာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ ပိလိန္ဒဝစ္ဆံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော အာယသ္မန္တံ ပိလိန္ဒဝစ္ဆံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကိံ, ဘန္တေ, ထေရော ကာရာပေတီ’’တိ? ‘‘ပဗ္ဘာရံ မဟာရာဇ, သောဓာပေမိ လေဏံ ကတ္တုကာမော’’တိ။ ‘‘အတ္ထော, ဘန္တေ, အယ္ယသ္သ အာရာမိကေနာ’’တိ? ‘‘န ခော, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ အာရာမိကော အနုညာတော’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ ပဋိပုစ္ဆိတ္ဝာ မမ အာရောစေယ္ယာထာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ မဟာရာဇာ’’တိ ခော အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော ရညော မာဂဓသ္သ သေနိယသ္သ ဗိမ္ဗိသာရသ္သ ပစ္စသ္သောသိ။ အထ ခော အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော ရာဇာနံ မာဂဓံ သေနိယံ ဗိမ္ဗိသာရံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော အာယသ္မတာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆေန ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သိတော သမာဒပိတော သမုတ္တေဇိတော သမ္ပဟံသိတော ဥဋ္ဌာယာသနာ အာယသ္မန္တံ ပိလိန္ဒဝစ္ဆံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ပက္ကာမိ။
618.2 Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā pilindavaccho rājagahe pabbhāraṃ sodhāpeti leṇaṃ kattukāmo. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro yenāyasmā pilindavaccho tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ pilindavacchaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho rājā māgadho seniyo bimbisāro āyasmantaṃ pilindavacchaṃ etadavoca – ‘‘kiṃ, bhante, thero kārāpetī’’ti? ‘‘Pabbhāraṃ mahārāja, sodhāpemi leṇaṃ kattukāmo’’ti. ‘‘Attho, bhante, ayyassa ārāmikenā’’ti? ‘‘Na kho, mahārāja, bhagavatā ārāmiko anuññāto’’ti. ‘‘Tena hi, bhante, bhagavantaṃ paṭipucchitvā mama āroceyyāthā’’ti. ‘‘Evaṃ mahārājā’’ti kho āyasmā pilindavaccho rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa paccassosi. Atha kho āyasmā pilindavaccho rājānaṃ māgadhaṃ seniyaṃ bimbisāraṃ dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro āyasmatā pilindavacchena dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito uṭṭhāyāsanā āyasmantaṃ pilindavacchaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
၆၁၉. အထ ခော အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော ဘဂဝတော သန္တိကေ ဒူတံ ပာဟေသိ – ‘‘ရာဇာ, ဘန္တေ , မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော အာရာမိကံ ဒာတုကာမော။ ကထံ နု ခော, ဘန္တေ, မယာ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ? အထ ခော ဘဂဝာ ဧတသ္မိံ နိဒာနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတ္ဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အာရာမိက’’န္တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခော ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော ယေနာယသ္မာ ပိလိန္ဒိဝစ္ဆော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ ပိလိန္ဒဝစ္ဆံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော အာယသ္မန္တံ ပိလိန္ဒဝစ္ဆံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အနုညာတော, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ အာရာမိကော’’တိ? ‘‘ဧဝံ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘန္တေ, အယ္ယသ္သ အာရာမိကံ ဒမ္မီ’’တိ။ အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော အာယသ္မတော ပိလိန္ဒဝစ္ဆသ္သ အာရာမိကံ ပဋိသ္သုဏိတ္ဝာ ဝိသ္သရိတ္ဝာ စိရေန သတိံ ပဋိလဘိတ္ဝာ အညတရံ သဗ္ဗတ္ထကံ မဟာမတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘‘ယော မယာ, ဘဏေ, အယ္ယသ္သ အာရာမိကော ပဋိသ္သုတော, ဒိန္နော သော အာရာမိကော’’တိ? ‘‘န ခော, ဒေဝ, အယ္ယသ္သ အာရာမိကော ဒိန္နော’’တိ။ ‘‘ကီဝစိရံ နု ခော, ဘဏေ, ဣတော ဟိ တံ ဟောတီ’’တိ? အထ ခော သော မဟာမတ္တော ရတ္တိယော ဂဏေတ္ဝာ 3 ရာဇာနံ မာဂဓံ သေနိယံ ဗိမ္ဗိသာရံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ပဉ္စ, ဒေဝ, ရတ္တိသတာနီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘဏေ, အယ္ယသ္သ ပဉ္စ အာရာမိကသတာနိ ဒေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝာ’’တိ ခော သော မဟာမတ္တော ရညော မာဂဓသ္သ သေနိယသ္သ ဗိမ္ဗိသာရသ္သ ပဋိသ္သုဏိတ္ဝာ အာယသ္မတော ပိလိန္ဒဝစ္ဆသ္သ ပဉ္စ အာရာမိကသတာနိ ပာဒာသိ 4, ပာဋိယေက္ကော ဂာမော နိဝိသိ။ အာရာမိကဂာမကောတိပိ နံ အာဟံသု, ပိလိန္ဒဂာမကောတိပိ နံ အာဟံသု။
619. Atha kho āyasmā pilindavaccho bhagavato santike dūtaṃ pāhesi – ‘‘rājā, bhante , māgadho seniyo bimbisāro ārāmikaṃ dātukāmo. Kathaṃ nu kho, bhante, mayā paṭipajjitabba’’nti? Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ārāmika’’nti. Dutiyampi kho rājā māgadho seniyo bimbisāro yenāyasmā pilindivaccho tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ pilindavacchaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho rājā māgadho seniyo bimbisāro āyasmantaṃ pilindavacchaṃ etadavoca – ‘‘anuññāto, bhante, bhagavatā ārāmiko’’ti? ‘‘Evaṃ, mahārājā’’ti. ‘‘Tena hi, bhante, ayyassa ārāmikaṃ dammī’’ti. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro āyasmato pilindavacchassa ārāmikaṃ paṭissuṇitvā vissaritvā cirena satiṃ paṭilabhitvā aññataraṃ sabbatthakaṃ mahāmattaṃ āmantesi – ‘‘yo mayā, bhaṇe, ayyassa ārāmiko paṭissuto, dinno so ārāmiko’’ti? ‘‘Na kho, deva, ayyassa ārāmiko dinno’’ti. ‘‘Kīvaciraṃ nu kho, bhaṇe, ito hi taṃ hotī’’ti? Atha kho so mahāmatto rattiyo gaṇetvā 5 rājānaṃ māgadhaṃ seniyaṃ bimbisāraṃ etadavoca – ‘‘pañca, deva, rattisatānī’’ti. ‘‘Tena hi, bhaṇe, ayyassa pañca ārāmikasatāni dehī’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho so mahāmatto rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa paṭissuṇitvā āyasmato pilindavacchassa pañca ārāmikasatāni pādāsi 6, pāṭiyekko gāmo nivisi. Ārāmikagāmakotipi naṃ āhaṃsu, pilindagāmakotipi naṃ āhaṃsu.
၆၂၀. တေန ခော ပန သမယေန အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော တသ္မိံ ဂာမကေ ကုလူပကော ဟောတိ။ အထ ခော အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရံ အာဒာယ ပိလိန္ဒဂာမကံ ပိဏ္ဍာယ ပာဝိသိ။ တေန ခော ပန သမယေန တသ္မိံ ဂာမကေ ဥသ္သဝော ဟောတိ။ ဒာရကာ အလင္ကတာ မာလာကိတာ ကီဠန္တိ။ အထ ခော အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော ပိလိန္ဒဂာမကေ သပဒာနံ ပိဏ္ဍာယ စရမာနော ယေန အညတရသ္သ အာရာမိကသ္သ နိဝေသနံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ တေန ခော ပန သမယေန တသ္သာ အာရာမိကိနိယာ ဓီတာ အညေ ဒာရကေ အလင္ကတေ မာလာကိတေ ပသ္သိတ္ဝာ ရောဒတိ – ‘‘မာလံ မေ ဒေထ, အလင္ကာရံ မေ ဒေထာ’’တိ။ အထ ခော အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော တံ အာရာမိကိနိံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကိသ္သာယံ ဒာရိကာ ရောဒတီ’’တိ? ‘‘အယံ, ဘန္တေ, ဒာရိကာ အညေ ဒာရကေ အလင္ကတေ မာလာကိတေ ပသ္သိတ္ဝာ ရောဒတိ – ‘မာလံ မေ ဒေထ, အလင္ကာရံ မေ ဒေထာ’တိ။ ကုတော အမ္ဟာကံ ဒုဂ္ဂတာနံ မာလာ ကုတော, အလင္ကာရော’’တိ? အထ ခော အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော အညတရံ တိဏဏ္ဍုပကံ ဂဟေတ္ဝာ တံ အာရာမိကိနိံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဟန္ဒိမံ တိဏဏ္ဍုပကံ တသ္သာ ဒာရိကာယ သီသေ ပဋိမုဉ္စာ’’တိ။ အထ ခော သာ အာရာမိကိနီ တံ တိဏဏ္ဍုပကံ ဂဟေတ္ဝာ တသ္သာ ဒာရိကာယ သီသေ ပဋိမုဉ္စိ။ သာ အဟောသိ သုဝဏ္ဏမာလာ အဘိရူပာ ဒသ္သနီယာ ပာသာဒိကာ။ နတ္ထိ တာဒိသာ ရညောပိ အန္တေပုရေ သုဝဏ္ဏမာလာ။ မနုသ္သာ ရညော မာဂဓသ္သ သေနိယသ္သ ဗိမ္ဗိသာရသ္သ အာရောစေသုံ – ‘‘အမုကသ္သ, ဒေဝ, အာရာမိကသ္သ ဃရေ သုဝဏ္ဏမာလာ အဘိရူပာ ဒသ္သနီယာ ပာသာဒိကာ။ နတ္ထိ တာဒိသာ ဒေဝသ္သာပိ အန္တေပုရေ သုဝဏ္ဏမာလာ။ ကုတော တသ္သ ဒုဂ္ဂတသ္သ! နိသ္သံသယံ စောရိကာယ အာဘတာ’’တိ!! အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော တံ အာရာမိကကုလံ ဗန္ဓာပေသိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခော အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရံ အာဒာယ ပိလိန္ဒဂာမကံ ပိဏ္ဍာယ ပာဝိသိ။ ပိလိန္ဒဂာမကေ သပဒာနံ ပိဏ္ဍာယ စရမာနော ယေန တသ္သ အာရာမိကသ္သ နိဝေသနံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပဋိဝိသ္သကေ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကဟံ ဣမံ အာရာမိကကုလံ ဂတ’’န္တိ? ‘‘ဧတိသ္သာ, ဘန္တေ, သုဝဏ္ဏမာလာယ ကာရဏာ ရညာ ဗန္ဓာပိတ’’န္တိ။
620. Tena kho pana samayena āyasmā pilindavaccho tasmiṃ gāmake kulūpako hoti. Atha kho āyasmā pilindavaccho pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaraṃ ādāya pilindagāmakaṃ piṇḍāya pāvisi. Tena kho pana samayena tasmiṃ gāmake ussavo hoti. Dārakā alaṅkatā mālākitā kīḷanti. Atha kho āyasmā pilindavaccho pilindagāmake sapadānaṃ piṇḍāya caramāno yena aññatarassa ārāmikassa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Tena kho pana samayena tassā ārāmikiniyā dhītā aññe dārake alaṅkate mālākite passitvā rodati – ‘‘mālaṃ me detha, alaṅkāraṃ me dethā’’ti. Atha kho āyasmā pilindavaccho taṃ ārāmikiniṃ etadavoca – ‘‘kissāyaṃ dārikā rodatī’’ti? ‘‘Ayaṃ, bhante, dārikā aññe dārake alaṅkate mālākite passitvā rodati – ‘mālaṃ me detha, alaṅkāraṃ me dethā’ti. Kuto amhākaṃ duggatānaṃ mālā kuto, alaṅkāro’’ti? Atha kho āyasmā pilindavaccho aññataraṃ tiṇaṇḍupakaṃ gahetvā taṃ ārāmikiniṃ etadavoca – ‘‘handimaṃ tiṇaṇḍupakaṃ tassā dārikāya sīse paṭimuñcā’’ti. Atha kho sā ārāmikinī taṃ tiṇaṇḍupakaṃ gahetvā tassā dārikāya sīse paṭimuñci. Sā ahosi suvaṇṇamālā abhirūpā dassanīyā pāsādikā. Natthi tādisā raññopi antepure suvaṇṇamālā. Manussā rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa ārocesuṃ – ‘‘amukassa, deva, ārāmikassa ghare suvaṇṇamālā abhirūpā dassanīyā pāsādikā. Natthi tādisā devassāpi antepure suvaṇṇamālā. Kuto tassa duggatassa! Nissaṃsayaṃ corikāya ābhatā’’ti!! Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro taṃ ārāmikakulaṃ bandhāpesi. Dutiyampi kho āyasmā pilindavaccho pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaraṃ ādāya pilindagāmakaṃ piṇḍāya pāvisi. Pilindagāmake sapadānaṃ piṇḍāya caramāno yena tassa ārāmikassa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paṭivissake pucchi – ‘‘kahaṃ imaṃ ārāmikakulaṃ gata’’nti? ‘‘Etissā, bhante, suvaṇṇamālāya kāraṇā raññā bandhāpita’’nti.
၆၂၁. အထ ခော အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော ယေန ရညော မာဂဓသ္သ သေနိယသ္သ ဗိမ္ဗိသာရသ္သ နိဝေသနံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော ယေနာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ ပိလိန္ဒဝစ္ဆံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော ရာဇာနံ မာဂဓံ သေနိယံ ဗိမ္ဗိသာရံ အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော ဧတဒဝောစ – ‘‘ကိသ္သ, မဟာရာဇ, အာရာမိကကုလံ ဗန္ဓာပိတ’’န္တိ? ‘‘တသ္သ, ဘန္တေ, အာရာမိကသ္သ ဃရေ သုဝဏ္ဏမာလာ အဘိရူပာ ဒသ္သနီယာ ပာသာဒိကာ။ နတ္ထိ တာဒိသာ အမ္ဟာကမ္ပိ အန္တေပုရေ သုဝဏ္ဏမာလာ။ ကုတော တသ္သ ဒုဂ္ဂတသ္သ! နိသ္သံသယံ စောရိကာယ အာဘတာ’’တိ!! အထ ခော အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော ရညော မာဂဓသ္သ သေနိယသ္သ ဗိမ္ဗိသာရသ္သ ပာသာဒံ သုဝဏ္ဏန္တိ အဓိမုစ္စိ။ သော အဟောသိ သဗ္ဗသောဝဏ္ဏမယော။ ‘‘ဣဒံ ပန တေ, မဟာရာဇ, တာဝ ဗဟုံ သုဝဏ္ဏံ ကုတော’’တိ? ‘‘အညာတံ, ဘန္တေ, အယ္ယသ္သေဝေသော ဣဒ္ဓာနုဘာဝော’’တိ။ တံ အာရာမိကကုလံ မုဉ္စာပေသိ။ မနုသ္သာ – ‘‘အယ္ယေန ကိရ ပိလိန္ဒဝစ္ဆေန သရာဇိကာယ ပရိသာယ ဥတ္တရိမနုသ္သဓမ္မံ ဣဒ္ဓိပာဋိဟာရိယံ ဒသ္သိတ’’န္တိ, အတ္တမနာ အဘိပ္ပသန္နာ အာယသ္မတော ပိလိန္ဒဝစ္ဆသ္သ ပဉ္စ ဘေသဇ္ဇာနိ အဘိဟရိံသု, သေယ္ယထိဒံ – သပ္ပိ နဝနီတံ တေလံ မဓု ဖာဏိတံ။ ပကတိယာပိ စ အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော လာဘီ ဟောတိ ပဉ္စန္နံ ဘေသဇ္ဇာနံ။ လဒ္ဓံ လဒ္ဓံ ပရိသာယ ဝိသ္သဇ္ဇေတိ။ ပရိသာ စသ္သ ဟောတိ ဗာဟုလ္လိကာ။ လဒ္ဓံ လဒ္ဓံ ကောလမ္ဗေပိ ဃဋေပိ ပူရေတ္ဝာ ပဋိသာမေတိ, ပရိသ္သာဝနာနိပိ ထဝိကာယောပိ ပူရေတ္ဝာ ဝာတပာနေသု လဂ္ဂေတိ။ တာနိ ဩလီနဝိလီနာနိ တိဋ္ဌန္တိ။ ဥန္ဒူရေဟိပိ ဝိဟာရာ ဩကိဏ္ဏဝိကိဏ္ဏာ ဟောန္တိ။ မနုသ္သာ ဝိဟာရစာရိကံ အာဟိဏ္ဍန္တာ ပသ္သိတ္ဝာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယ္ယန္တိ ဝိပာစေန္တိ – ‘‘အန္တောကောဋ္ဌာဂာရိကာ ဣမေ သမဏာ သက္ယပုတ္တိယာ, သေယ္ယထာပိ ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော’’တိ ! အသ္သောသုံ ခော ဘိက္ခူ တေသံ မနုသ္သာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယ္ယန္တာနံ ဝိပာစေန္တာနံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ။ပေ.။ တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယ္ယန္တိ ဝိပာစေန္တိ – ‘‘ကထဉ္ဟိ နာမ ဘိက္ခူ ဧဝရူပာယ ဗာဟုလ္လာယ စေတေသ္သန္တီ’’တိ! အထ ခော တေ ဘိက္ခူ တေ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတ္ဝာ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ပေ.။ ‘‘သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဧဝရူပာယ ဗာဟုလ္လာယ စေတေန္တီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝာ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ။ပေ.။ ကထဉ္ဟိ နာမ တေ, ဘိက္ခဝေ, မောဃပုရိသာ ဧဝရူပာယ ဗာဟုလ္လာယ စေတေသ္သန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝာ ပသာဒာယ။ပေ.။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယ္ယာထ –
621. Atha kho āyasmā pilindavaccho yena rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro yenāyasmā pilindavaccho tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ pilindavacchaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho rājānaṃ māgadhaṃ seniyaṃ bimbisāraṃ āyasmā pilindavaccho etadavoca – ‘‘kissa, mahārāja, ārāmikakulaṃ bandhāpita’’nti? ‘‘Tassa, bhante, ārāmikassa ghare suvaṇṇamālā abhirūpā dassanīyā pāsādikā. Natthi tādisā amhākampi antepure suvaṇṇamālā. Kuto tassa duggatassa! Nissaṃsayaṃ corikāya ābhatā’’ti!! Atha kho āyasmā pilindavaccho rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa pāsādaṃ suvaṇṇanti adhimucci. So ahosi sabbasovaṇṇamayo. ‘‘Idaṃ pana te, mahārāja, tāva bahuṃ suvaṇṇaṃ kuto’’ti? ‘‘Aññātaṃ, bhante, ayyasseveso iddhānubhāvo’’ti. Taṃ ārāmikakulaṃ muñcāpesi. Manussā – ‘‘ayyena kira pilindavacchena sarājikāya parisāya uttarimanussadhammaṃ iddhipāṭihāriyaṃ dassita’’nti, attamanā abhippasannā āyasmato pilindavacchassa pañca bhesajjāni abhihariṃsu, seyyathidaṃ – sappi navanītaṃ telaṃ madhu phāṇitaṃ. Pakatiyāpi ca āyasmā pilindavaccho lābhī hoti pañcannaṃ bhesajjānaṃ. Laddhaṃ laddhaṃ parisāya vissajjeti. Parisā cassa hoti bāhullikā. Laddhaṃ laddhaṃ kolambepi ghaṭepi pūretvā paṭisāmeti, parissāvanānipi thavikāyopi pūretvā vātapānesu laggeti. Tāni olīnavilīnāni tiṭṭhanti. Undūrehipi vihārā okiṇṇavikiṇṇā honti. Manussā vihāracārikaṃ āhiṇḍantā passitvā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘antokoṭṭhāgārikā ime samaṇā sakyaputtiyā, seyyathāpi rājā māgadho seniyo bimbisāro’’ti ! Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma bhikkhū evarūpāya bāhullāya cetessantī’’ti! Atha kho te bhikkhū te anekapariyāyena vigarahitvā bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… ‘‘saccaṃ kira, bhikkhave, bhikkhū evarūpāya bāhullāya cetentī’’ti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma te, bhikkhave, moghapurisā evarūpāya bāhullāya cetessanti! Netaṃ, bhikkhave, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –
၆၂၂. ‘‘ယာနိ ခော ပန တာနိ ဂိလာနာနံ ဘိက္ခူနံ ပဋိသာယနီယာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ, သေယ္ယထိဒံ – သပ္ပိ နဝနီတံ တေလံ မဓု ဖာဏိတံ, တာနိ ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ သတ္တာဟပရမံ သန္နိဓိကာရကံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာနိ။ တံ အတိက္ကာမယတော နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယ’’န္တိ။
622.‘‘Yānikho pana tāni gilānānaṃ bhikkhūnaṃ paṭisāyanīyāni bhesajjāni, seyyathidaṃ – sappi navanītaṃ telaṃ madhu phāṇitaṃ, tāni paṭiggahetvā sattāhaparamaṃ sannidhikārakaṃ paribhuñjitabbāni. Taṃ atikkāmayato nissaggiyaṃ pācittiya’’nti.
၆၂၃. ယာနိ ခော ပန တာနိ ဂိလာနာနံ ဘိက္ခူနံ ပဋိသာယနီယာနိ ဘေသ္သဇ္ဇာနီတိ သပ္ပိ နာမ ဂောသပ္ပိ ဝာ အဇိကာသပ္ပိ ဝာ မဟိံသသပ္ပိ 7 ဝာ ယေသံ မံသံ ကပ္ပတိ တေသံ သပ္ပိ။ နဝနီတံ နာမ တေသံ ယေဝ နဝနီတံ။ တေလံ နာမ တိလတေလံ သာသပတေလံ မဓုကတေလံ ဧရဏ္ဍတေလံ ဝသာတေလံ။ မဓု နာမ မက္ခိကာမဓု။ ဖာဏိတံ နာမ ဥစ္ဆုမ္ဟာ နိဗ္ဗတ္တံ။
623.Yāni kho pana tāni gilānānaṃ bhikkhūnaṃ paṭisāyanīyāni bhessajjānīti sappi nāma gosappi vā ajikāsappi vā mahiṃsasappi 8 vā yesaṃ maṃsaṃ kappati tesaṃ sappi. Navanītaṃ nāma tesaṃ yeva navanītaṃ. Telaṃ nāma tilatelaṃ sāsapatelaṃ madhukatelaṃ eraṇḍatelaṃ vasātelaṃ. Madhu nāma makkhikāmadhu. Phāṇitaṃ nāma ucchumhā nibbattaṃ.
တာနိ ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ သတ္တာဟပရမံ သန္နိဓိကာရကံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာနီတိ သတ္တာဟပရမတာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာနိ။
Tāni paṭiggahetvā sattāhaparamaṃ sannidhikārakaṃ paribhuñjitabbānīti sattāhaparamatā paribhuñjitabbāni.
တံ အတိက္ကာမယတော နိသ္သဂ္ဂိယံ ဟောတီတိ အဋ္ဌမေ အရုဏုဂ္ဂမနေ နိသ္သဂ္ဂိယံ ဟောတိ။ နိသ္သဇ္ဇိတဗ္ဗံ သင္ဃသ္သ ဝာ ဂဏသ္သ ဝာ ပုဂ္ဂလသ္သ ဝာ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, နိသ္သဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ပေ.။ ဣဒံ မေ, ဘန္တေ, ဘေသဇ္ဇံ သတ္တာဟာတိက္ကန္တံ နိသ္သဂ္ဂိယံ, ဣမာဟံ သင္ဃသ္သ နိသ္သဇ္ဇာမီတိ။ပေ.။ ဒဒေယ္ယာတိ။ပေ.။ ဒဒေယ္ယုန္တိ။ပေ.။ အာယသ္မတော ဒမ္မီတိ။
Taṃ atikkāmayato nissaggiyaṃhotīti aṭṭhame aruṇuggamane nissaggiyaṃ hoti. Nissajjitabbaṃ saṅghassa vā gaṇassa vā puggalassa vā. Evañca pana, bhikkhave, nissajjitabbaṃ…pe… idaṃ me, bhante, bhesajjaṃ sattāhātikkantaṃ nissaggiyaṃ, imāhaṃ saṅghassa nissajjāmīti…pe… dadeyyāti…pe… dadeyyunti…pe… āyasmato dammīti.
၆၂၄. သတ္တာဟာတိက္ကန္တေ အတိက္ကန္တသညီ, နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယံ။ သတ္တာဟာတိက္ကန္တေ ဝေမတိကော, နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယံ။ သတ္တာဟာတိက္ကန္တေ အနတိက္ကန္တသညီ, နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယံ။ အနဓိဋ္ဌိတေ အဓိဋ္ဌိတသညီ, နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယံ။ အဝိသ္သဇ္ဇိတေ ဝိသ္သဇ္ဇိတသညီ, နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယံ။ အနဋ္ဌေ နဋ္ဌသညီ, နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယံ။ အဝိနဋ္ဌေ ဝိနဋ္ဌသညီ, နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယံ။ အဒဍ္ဎေ ဒဍ္ဎသညီ, နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယံ။ အဝိလုတ္တေ ဝိလုတ္တသညီ, နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယံ။
624. Sattāhātikkante atikkantasaññī, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Sattāhātikkante vematiko, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Sattāhātikkante anatikkantasaññī, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Anadhiṭṭhite adhiṭṭhitasaññī, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Avissajjite vissajjitasaññī, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Anaṭṭhe naṭṭhasaññī, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Avinaṭṭhe vinaṭṭhasaññī, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Adaḍḍhe daḍḍhasaññī, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Avilutte viluttasaññī, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ.
နိသ္သဋ္ဌံ ပဋိလဘိတ္ဝာ န ကာယိကေန ပရိဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ, န အဇ္ဈောဟရိတဗ္ဗံ, ပဒီပေ ဝာ ကာဠဝဏ္ဏေ ဝာ ဥပနေတဗ္ဗံ, အညေန ဘိက္ခုနာ ကာယိကေန ပရိဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ, န အဇ္ဈောဟရိတဗ္ဗံ။
Nissaṭṭhaṃ paṭilabhitvā na kāyikena paribhogena paribhuñjitabbaṃ, na ajjhoharitabbaṃ, padīpe vā kāḷavaṇṇe vā upanetabbaṃ, aññena bhikkhunā kāyikena paribhogena paribhuñjitabbaṃ, na ajjhoharitabbaṃ.
သတ္တာဟာနတိက္ကန္တေ အတိက္ကန္တသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋသ္သ။ သတ္တာဟာနတိက္ကန္တေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋသ္သ။ သတ္တာဟာနတိက္ကန္တေ အနတိက္ကန္တသညီ, အနာပတ္တိ။
Sattāhānatikkante atikkantasaññī, āpatti dukkaṭassa. Sattāhānatikkante vematiko, āpatti dukkaṭassa. Sattāhānatikkante anatikkantasaññī, anāpatti.
၆၂၅. အနာပတ္တိ အန္တောသတ္တာဟံ အဓိဋ္ဌေတိ, ဝိသ္သဇ္ဇေတိ, နသ္သတိ, ဝိနသ္သတိ, ဍယ္ဟတိ, အစ္ဆိန္ဒိတ္ဝာ ဂဏ္ဟန္တိ, ဝိသ္သာသံ ဂဏ္ဟန္တိ, အနုပသမ္ပန္နသ္သ စတ္တေန ဝန္တေန မုတ္တေန အနပေက္ခော ဒတ္ဝာ ပဋိလဘိတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, ဥမ္မတ္တကသ္သ, အာဒိကမ္မိကသ္သာတိ။
625. Anāpatti antosattāhaṃ adhiṭṭheti, vissajjeti, nassati, vinassati, ḍayhati, acchinditvā gaṇhanti, vissāsaṃ gaṇhanti, anupasampannassa cattena vantena muttena anapekkho datvā paṭilabhitvā paribhuñjati, ummattakassa, ādikammikassāti.
ဘေသဇ္ဇသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ။
Bhesajjasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝိဘင္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ၃. ဘေသဇ္ဇသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ၃. ဘေသဇ္ဇသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ၃. ဘေသဇ္ဇသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ၃. ဘေသဇ္ဇသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā
