Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
౩. భేసజ్జసిక్ఖాపదవణ్ణనా
3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā
౬౧౮. తేన సమయేనాతి భేసజ్జసిక్ఖాపదం. తత్థ అత్థో, భన్తేతి రాజా భిక్ఖూ ఉయ్యుత్తప్పయుత్తే థేరస్స లేణత్థాయ పబ్భారం సోధేన్తే దిస్వా ఆరామికం దాతుకామో పుచ్ఛి.
618.Tena samayenāti bhesajjasikkhāpadaṃ. Tattha attho, bhanteti rājā bhikkhū uyyuttappayutte therassa leṇatthāya pabbhāraṃ sodhente disvā ārāmikaṃ dātukāmo pucchi.
౬౧౯-౨౧. పాటియేక్కోతి విసుం ఏకో. మాలాకితేతి కతమాలే మాలాధరే, కుసుమమాలాపటిమణ్డితేతి అత్థో. తిణణ్డుపకన్తి తిణచుమ్బటకం. పటిముఞ్చీతి ఠపేసి. సా అహోసి సువణ్ణమాలాతి దారికాయ సీసే ఠపితమత్తాయేవ థేరస్స అధిట్ఠానవసేన సువణ్ణపదుమమాలా అహోసి. తఞ్హి తిణణ్డుపకం సీసే ఠపితమత్తమేవ ‘‘సువణ్ణమాలా హోతూ’’తి థేరో అధిట్ఠాసి. దుతియమ్పి ఖో…పే॰…. తేనుపసఙ్కమీతి దుతియదివసేయేవ ఉపసఙ్కమి.
619-21.Pāṭiyekkoti visuṃ eko. Mālākiteti katamāle mālādhare, kusumamālāpaṭimaṇḍiteti attho. Tiṇaṇḍupakanti tiṇacumbaṭakaṃ. Paṭimuñcīti ṭhapesi. Sā ahosi suvaṇṇamālāti dārikāya sīse ṭhapitamattāyeva therassa adhiṭṭhānavasena suvaṇṇapadumamālā ahosi. Tañhi tiṇaṇḍupakaṃ sīse ṭhapitamattameva ‘‘suvaṇṇamālā hotū’’ti thero adhiṭṭhāsi. Dutiyampi kho…pe…. Tenupasaṅkamīti dutiyadivaseyeva upasaṅkami.
సువణ్ణన్తి అధిముచ్చీతి ‘‘సోవణ్ణమయో హోతూ’’తి అధిట్ఠాసి. పఞ్చన్నం భేసజ్జానన్తి సప్పిఆదీనం. బాహులికాతి పచ్చయబాహులికతాయ పటిపన్నా. కోలమ్బేపి ఘటేపీతిఏత్థ కోలమ్బా నామ మహాముఖచాటియో వుచ్చన్తి. ఓలీనవిలీనానీతి హేట్ఠా చ ఉభతోపస్సేసు చ గళితాని. ఓకిణ్ణవికిణ్ణాతి సప్పిఆదీనం గన్ధేన భూమిం ఖనన్తేహి ఓకిణ్ణా, భిత్తియో ఖనన్తేహి ఉపరి సఞ్చరన్తేహి చ వికిణ్ణా. అన్తోకోట్ఠాగారికాతి అబ్భన్తరే సంవిహితకోట్ఠాగారా.
Suvaṇṇantiadhimuccīti ‘‘sovaṇṇamayo hotū’’ti adhiṭṭhāsi. Pañcannaṃ bhesajjānanti sappiādīnaṃ. Bāhulikāti paccayabāhulikatāya paṭipannā. Kolambepi ghaṭepītiettha kolambā nāma mahāmukhacāṭiyo vuccanti. Olīnavilīnānīti heṭṭhā ca ubhatopassesu ca gaḷitāni. Okiṇṇavikiṇṇāti sappiādīnaṃ gandhena bhūmiṃ khanantehi okiṇṇā, bhittiyo khanantehi upari sañcarantehi ca vikiṇṇā. Antokoṭṭhāgārikāti abbhantare saṃvihitakoṭṭhāgārā.
౬౨౨. పటిసాయనీయానీతి పటిసాయితబ్బాని, పరిభుఞ్జితబ్బానీతి అత్థో. భేసజ్జానీతి భేసజ్జకిచ్చం కరోన్తు వా మా వా, ఏవం లద్ధవోహారాని. ‘‘గోసప్పీ’’తిఆదీహి లోకే పాకటం దస్సేత్వా ‘‘యేసం మంసం కప్పతీ’’తి ఇమినా అఞ్ఞేసమ్పి మిగరోహితససాదీనం సప్పిం సఙ్గహేత్వా దస్సేసి. యేసఞ్హి ఖీరం అత్థి, సప్పిపి తేసం అత్థియేవ, తం పన సులభం వా హోతు దుల్లభం వా, అసమ్మోహత్థం వుత్తం. ఏవం నవనీతమ్పి.
622.Paṭisāyanīyānīti paṭisāyitabbāni, paribhuñjitabbānīti attho. Bhesajjānīti bhesajjakiccaṃ karontu vā mā vā, evaṃ laddhavohārāni. ‘‘Gosappī’’tiādīhi loke pākaṭaṃ dassetvā ‘‘yesaṃ maṃsaṃ kappatī’’ti iminā aññesampi migarohitasasādīnaṃ sappiṃ saṅgahetvā dassesi. Yesañhi khīraṃ atthi, sappipi tesaṃ atthiyeva, taṃ pana sulabhaṃ vā hotu dullabhaṃ vā, asammohatthaṃ vuttaṃ. Evaṃ navanītampi.
సన్నిధికారకం పరిభుఞ్జితబ్బానీతి సన్నిధిం కత్వా నిదహిత్వా పరిభుఞ్జితబ్బాని. కథం? పాళియా ఆగతసప్పిఆదీసు సప్పి తావ పురేభత్తం పటిగ్గహితం తదహుపురేభత్తం సామిసమ్పి నిరామిసమ్పి పరిభుఞ్జితుం వట్టతి, పచ్ఛాభత్తతో పట్ఠాయ సత్తాహం నిరామిసం పరిభుఞ్జితబ్బం. సత్తాహాతిక్కమే సచే ఏకభాజనే ఠపితం, ఏకం నిస్సగ్గియం. సచే బహూసు వత్థుగణనాయ నిస్సగ్గియాని, పచ్ఛాభత్తం పటిగ్గహితం సత్తాహం నిరామిసమేవ వట్టతి. పురేభత్తం వా పచ్ఛాభత్తం వా ఉగ్గహితకం కత్వా నిక్ఖిత్తం అజ్ఝోహరితుం న వట్టతి; అబ్భఞ్జనాదీసు ఉపనేతబ్బం. సత్తాహాతిక్కమేపి అనాపత్తి, అనజ్ఝోహరణీయతం ఆపన్నత్తా. ‘‘పటిసాయనీయానీ’’తి హి వుత్తం. సచే అనుపసమ్పన్నో పురేభత్తం పటిగ్గహితనవనీతేన సప్పిం కత్వా దేతి, పురేభత్తం సామిసం వట్టతి. సచే సయం కరోతి, సత్తాహమ్పి నిరామిసమేవ వట్టతి. పచ్ఛాభత్తం పటిగ్గహితనవనీతేన పన యేన కేనచి కతసప్పి సత్తాహమ్పి నిరామిసమేవ వట్టతి. ఉగ్గహితకేన కతే పుబ్బే వుత్తసుద్ధసప్పినయేనేవ వినిచ్ఛయో వేదితబ్బో.
Sannidhikārakaṃ paribhuñjitabbānīti sannidhiṃ katvā nidahitvā paribhuñjitabbāni. Kathaṃ? Pāḷiyā āgatasappiādīsu sappi tāva purebhattaṃ paṭiggahitaṃ tadahupurebhattaṃ sāmisampi nirāmisampi paribhuñjituṃ vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya sattāhaṃ nirāmisaṃ paribhuñjitabbaṃ. Sattāhātikkame sace ekabhājane ṭhapitaṃ, ekaṃ nissaggiyaṃ. Sace bahūsu vatthugaṇanāya nissaggiyāni, pacchābhattaṃ paṭiggahitaṃ sattāhaṃ nirāmisameva vaṭṭati. Purebhattaṃ vā pacchābhattaṃ vā uggahitakaṃ katvā nikkhittaṃ ajjhoharituṃ na vaṭṭati; abbhañjanādīsu upanetabbaṃ. Sattāhātikkamepi anāpatti, anajjhoharaṇīyataṃ āpannattā. ‘‘Paṭisāyanīyānī’’ti hi vuttaṃ. Sace anupasampanno purebhattaṃ paṭiggahitanavanītena sappiṃ katvā deti, purebhattaṃ sāmisaṃ vaṭṭati. Sace sayaṃ karoti, sattāhampi nirāmisameva vaṭṭati. Pacchābhattaṃ paṭiggahitanavanītena pana yena kenaci katasappi sattāhampi nirāmisameva vaṭṭati. Uggahitakena kate pubbe vuttasuddhasappinayeneva vinicchayo veditabbo.
పురేభత్తం పటిగ్గహితఖీరేన వా దధినా వా కతసప్పి అనుపసమ్పన్నేన కతం సామిసమ్పి తదహుపురేభత్తం వట్టతి. సయంకతం నిరామిసమేవ వట్టతి . నవనీతం తాపేన్తస్స హి సామంపాకో న హోతి, సామంపక్కేన పన తేన సద్ధిం ఆమిసం న వట్టతి. పచ్ఛాభత్తతో పట్ఠాయ చ న వట్టతియేవ. సత్తాహాతిక్కమేపి అనాపత్తి, సవత్థుకస్స పటిగ్గహితత్తా, ‘‘తాని పటిగ్గహేత్వా’’తి హి వుత్తం. పచ్ఛాభత్తం పటిగ్గహితేహి కతం పన అబ్భఞ్జనాదీసు ఉపనేతబ్బం. పురేభత్తమ్పి చ ఉగ్గహితకేహి కతం ఉభయేసమ్పి సత్తాహాతిక్కమే అనాపత్తి. ఏసేవ నయో అకప్పియమంససప్పిమ్హి. అయం పన విసేసో – యత్థ పాళియం ఆగతసప్పినా నిస్సగ్గియం, తత్థ ఇమినా దుక్కటం. అన్ధకట్ఠకథాయం కారణపతిరూపకం వత్వా మనుస్ససప్పి చ నవనీతఞ్చ పటిక్ఖిత్తం, తం దుప్పటిక్ఖిత్తం, సబ్బఅట్ఠకథాసు అనుఞ్ఞాతత్తా. పరతో చస్స వినిచ్ఛయోపి ఆగచ్ఛిస్సతి.
Purebhattaṃ paṭiggahitakhīrena vā dadhinā vā katasappi anupasampannena kataṃ sāmisampi tadahupurebhattaṃ vaṭṭati. Sayaṃkataṃ nirāmisameva vaṭṭati . Navanītaṃ tāpentassa hi sāmaṃpāko na hoti, sāmaṃpakkena pana tena saddhiṃ āmisaṃ na vaṭṭati. Pacchābhattato paṭṭhāya ca na vaṭṭatiyeva. Sattāhātikkamepi anāpatti, savatthukassa paṭiggahitattā, ‘‘tāni paṭiggahetvā’’ti hi vuttaṃ. Pacchābhattaṃ paṭiggahitehi kataṃ pana abbhañjanādīsu upanetabbaṃ. Purebhattampi ca uggahitakehi kataṃ ubhayesampi sattāhātikkame anāpatti. Eseva nayo akappiyamaṃsasappimhi. Ayaṃ pana viseso – yattha pāḷiyaṃ āgatasappinā nissaggiyaṃ, tattha iminā dukkaṭaṃ. Andhakaṭṭhakathāyaṃ kāraṇapatirūpakaṃ vatvā manussasappi ca navanītañca paṭikkhittaṃ, taṃ duppaṭikkhittaṃ, sabbaaṭṭhakathāsu anuññātattā. Parato cassa vinicchayopi āgacchissati.
పాళియం ఆగతం నవనీతమ్పి పురేభత్తం పటిగ్గహితం తదహుపురేభత్తం సామిసమ్పి వట్టతి, పచ్ఛాభత్తతో పట్ఠాయ నిరామిసమేవ. సత్తాహాతిక్కమే నానాభాజనేసు ఠపితే భాజనగణనాయ ఏకభాజనేపి అమిస్సేత్వా పిణ్డపిణ్డవసేన ఠపితే పిణ్డగణనాయ నిస్సగ్గియాని. పచ్ఛాభత్తం పటిగ్గహితం సప్పినయేనేవ వేదితబ్బం. ఏత్థ పన దధిగుళికాయోపి తక్కబిన్దూనిపి హోన్తి, తస్మా తం ధోతం వట్టతీతి ఉపడ్ఢత్థేరా ఆహంసు. మహాసీవత్థేరో పన ‘‘భగవతా అనుఞ్ఞాతకాలతో పట్ఠాయ తక్కతో ఉద్ధటమత్తమేవ ఖాదింసూ’’తి ఆహ. తస్మా నవనీతం పరిభుఞ్జన్తేన ధోవిత్వా దధితక్కమక్ఖికాకిపిల్లికాదీని అపనేత్వా పరిభుఞ్జితబ్బం. పచిత్వా సప్పిం కత్వా పరిభుఞ్జితుకామేన అధోతమ్పి పచితుం వట్టతి. యం తత్థ దధిగతం వా తక్కగతం వా తం ఖయం గమిస్సతి, ఏత్తావతా హి సవత్థుకపటిగ్గహితం నామ న హోతీతి అయమేత్థ అధిప్పాయో. ఆమిసేన సద్ధిం పక్కత్తా పన తస్మిమ్పి కుక్కుచ్చాయన్తి కుక్కుచ్చకా. ఇదాని ఉగ్గహేత్వా ఠపితనవనీతే చ పురేభత్తం ఖీరదధీని పటిగ్గహేత్వా కతనవనీతే చ పచ్ఛాభత్తం తాని పటిగ్గహేత్వా కతనవనీతే చ ఉగ్గహితేహి కతనవవీతే చ అకప్పియమంసనవనీతే చ సబ్బో ఆపత్తానాపత్తిపరిభోగాపరిభోగనయో సప్పిమ్హి వుత్తక్కమేనేవ గహేతబ్బో.
Pāḷiyaṃ āgataṃ navanītampi purebhattaṃ paṭiggahitaṃ tadahupurebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya nirāmisameva. Sattāhātikkame nānābhājanesu ṭhapite bhājanagaṇanāya ekabhājanepi amissetvā piṇḍapiṇḍavasena ṭhapite piṇḍagaṇanāya nissaggiyāni. Pacchābhattaṃ paṭiggahitaṃ sappinayeneva veditabbaṃ. Ettha pana dadhiguḷikāyopi takkabindūnipi honti, tasmā taṃ dhotaṃ vaṭṭatīti upaḍḍhattherā āhaṃsu. Mahāsīvatthero pana ‘‘bhagavatā anuññātakālato paṭṭhāya takkato uddhaṭamattameva khādiṃsū’’ti āha. Tasmā navanītaṃ paribhuñjantena dhovitvā dadhitakkamakkhikākipillikādīni apanetvā paribhuñjitabbaṃ. Pacitvā sappiṃ katvā paribhuñjitukāmena adhotampi pacituṃ vaṭṭati. Yaṃ tattha dadhigataṃ vā takkagataṃ vā taṃ khayaṃ gamissati, ettāvatā hi savatthukapaṭiggahitaṃ nāma na hotīti ayamettha adhippāyo. Āmisena saddhiṃ pakkattā pana tasmimpi kukkuccāyanti kukkuccakā. Idāni uggahetvā ṭhapitanavanīte ca purebhattaṃ khīradadhīni paṭiggahetvā katanavanīte ca pacchābhattaṃ tāni paṭiggahetvā katanavanīte ca uggahitehi katanavavīte ca akappiyamaṃsanavanīte ca sabbo āpattānāpattiparibhogāparibhoganayo sappimhi vuttakkameneva gahetabbo.
తేలభిక్ఖాయ పవిట్ఠానం పన భిక్ఖూనం తత్థేవ సప్పిమ్పి నవనీతమ్పి పక్కతేలమ్పి అపక్కతేలమ్పి ఆకిరన్తి, తత్థ తక్కదధిబిన్దూనిపి భత్తసిత్థానిపి తణ్డులకణాపి మక్ఖికాదయోపి హోన్తి. ఆదిచ్చపాకం కత్వా పరిస్సావేత్వా గహితం సత్తాహకాలికం హోతి, పటిగ్గహేత్వా ఠపితభేసజ్జేహి సద్ధిం పచిత్వా నత్థుపానమ్పి కాతుం వట్టతి. సచే వద్దలిసమయే లజ్జి సామణేరో యథా తత్థ పతితతణ్డులకణాదయో న పచ్చన్తి, ఏవం సామిసపాకం మోచేన్తో అగ్గిమ్హి విలీయాపేత్వా పరిస్సావేత్వా పున పచిత్వా దేతి, పురిమనయేనేవ సత్తాహం వట్టతి.
Telabhikkhāya paviṭṭhānaṃ pana bhikkhūnaṃ tattheva sappimpi navanītampi pakkatelampi apakkatelampi ākiranti, tattha takkadadhibindūnipi bhattasitthānipi taṇḍulakaṇāpi makkhikādayopi honti. Ādiccapākaṃ katvā parissāvetvā gahitaṃ sattāhakālikaṃ hoti, paṭiggahetvā ṭhapitabhesajjehi saddhiṃ pacitvā natthupānampi kātuṃ vaṭṭati. Sace vaddalisamaye lajji sāmaṇero yathā tattha patitataṇḍulakaṇādayo na paccanti, evaṃ sāmisapākaṃ mocento aggimhi vilīyāpetvā parissāvetvā puna pacitvā deti, purimanayeneva sattāhaṃ vaṭṭati.
తేలేసు తిలతేలం తావ పురేభత్తం పటిగ్గహితం పురేభత్తం సామిసమ్పి వట్టతి, పచ్ఛాభత్తతో పట్ఠాయ నిరామిసమేవ. సత్తాహాతిక్కమే పనస్స భాజనగణనాయ నిస్సగ్గియభావో వేదితబ్బో. పచ్ఛాభత్తం పటిగ్గహితం సత్తాహం నిరామిసమేవ వట్టతి. ఉగ్గహితకం కత్వా నిక్ఖిత్తం అజ్ఝోహరితుం న వట్టతి, సీసమక్ఖనాదీసు ఉపనేతబ్బం, సత్తాహాతిక్కమేపి అనాపత్తి. పురేభత్తం తిలే పటిగ్గహేత్వా కతతేలం పురేభత్తం సామిసమ్పి వట్టతి, పచ్ఛాభత్తతో పట్ఠాయ అనజ్ఝోహరణీయం హోతి, సీసమక్ఖనాదీసు ఉపనేతబ్బం, సత్తాహాతిక్కమేపి అనాపత్తి. పచ్ఛాభత్తం తిలే పటిగ్గహేత్వా కతతేలం అనజ్ఝోహరణీయమేవ, సవత్థుకపటిగ్గహితత్తా, సత్తాహాతిక్కమేపి అనాపత్తి, సీసమక్ఖనాదీసు ఉపనేతబ్బం. పురేభత్తం వా పచ్ఛాభత్తం వా ఉగ్గహితకతిలేహి కతతేలేపి ఏసేవ నయో.
Telesu tilatelaṃ tāva purebhattaṃ paṭiggahitaṃ purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya nirāmisameva. Sattāhātikkame panassa bhājanagaṇanāya nissaggiyabhāvo veditabbo. Pacchābhattaṃ paṭiggahitaṃ sattāhaṃ nirāmisameva vaṭṭati. Uggahitakaṃ katvā nikkhittaṃ ajjhoharituṃ na vaṭṭati, sīsamakkhanādīsu upanetabbaṃ, sattāhātikkamepi anāpatti. Purebhattaṃ tile paṭiggahetvā katatelaṃ purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya anajjhoharaṇīyaṃ hoti, sīsamakkhanādīsu upanetabbaṃ, sattāhātikkamepi anāpatti. Pacchābhattaṃ tile paṭiggahetvā katatelaṃ anajjhoharaṇīyameva, savatthukapaṭiggahitattā, sattāhātikkamepi anāpatti, sīsamakkhanādīsu upanetabbaṃ. Purebhattaṃ vā pacchābhattaṃ vā uggahitakatilehi katatelepi eseva nayo.
పురేభత్తం పటిగ్గహితకతిలే భజ్జిత్వా వా తిలపిట్ఠం వా సేదేత్వా ఉణ్హోదకేన వా తేమేత్వా కతతేలం సచే అనుపసమ్పన్నేన కతం పురేభత్తం సామిసమ్పి వట్టతి. అత్తనా కతతేలం పన నిబ్బట్టితత్తా పురేభత్తం నిరామిసమేవ వట్టతి. సామంపక్కత్తా సామిసం న వట్టతి, సవత్థుకపటిగ్గహితత్తా పన పచ్ఛాభత్తతో పట్ఠాయ ఉభయమ్పి అనజ్ఝోహరణీయం, సీసమక్ఖనాదీసు ఉపనేతబ్బం, సత్తాహాతిక్కమేపి అనాపత్తి. యది పన అప్పం ఉణ్హోదకం హోతి అబ్భుక్కిరణమత్తం, అబ్బోహారికం హోతి, సామపాకగణనం న గచ్ఛతి. సాసపతేలాదీసుపి అవత్థుకపటిగ్గహితేసు అవత్థుకతిలతేలే వుత్తసదిసోవ వినిచ్ఛయో.
Purebhattaṃ paṭiggahitakatile bhajjitvā vā tilapiṭṭhaṃ vā sedetvā uṇhodakena vā temetvā katatelaṃ sace anupasampannena kataṃ purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati. Attanā katatelaṃ pana nibbaṭṭitattā purebhattaṃ nirāmisameva vaṭṭati. Sāmaṃpakkattā sāmisaṃ na vaṭṭati, savatthukapaṭiggahitattā pana pacchābhattato paṭṭhāya ubhayampi anajjhoharaṇīyaṃ, sīsamakkhanādīsu upanetabbaṃ, sattāhātikkamepi anāpatti. Yadi pana appaṃ uṇhodakaṃ hoti abbhukkiraṇamattaṃ, abbohārikaṃ hoti, sāmapākagaṇanaṃ na gacchati. Sāsapatelādīsupi avatthukapaṭiggahitesu avatthukatilatele vuttasadisova vinicchayo.
సచే పన పురేభత్తం పటిగ్గహితానం సాసపాదీనం చుణ్ణేహి ఆదిచ్చపాకేన సక్కా తేలం కాతుం, తం పురేభత్తం సామిసమ్పి వట్టతి, పచ్ఛాభత్తతో పట్ఠాయ నిరామిసమేవ, సత్తాహాతిక్కమే నిస్సగ్గియం. యస్మా పన సాసపమధుకచుణ్ణాదీని సేదేత్వా ఏరణ్డకట్ఠీని చ భజ్జిత్వా ఏవ తేలం కరోన్తి, తస్మా తేసం తేలం అనుపసమ్పన్నేహి కతం పురేభత్తం సామిసమ్పి వట్టతి. వత్థూనం యావజీవికత్తా పన సవత్థుకపటిగ్గహణే దోసో నత్థీతి. అత్తనా కతం సత్తాహం నిరామిసపరిభోగేనేవ పరిభుఞ్జితబ్బం. ఉగ్గహితకేహి కతం అనజ్ఝోహరణీయం బాహిరపరిభోగే వట్టతి, సత్తాహాతిక్కమేపి అనాపత్తి.
Sace pana purebhattaṃ paṭiggahitānaṃ sāsapādīnaṃ cuṇṇehi ādiccapākena sakkā telaṃ kātuṃ, taṃ purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya nirāmisameva, sattāhātikkame nissaggiyaṃ. Yasmā pana sāsapamadhukacuṇṇādīni sedetvā eraṇḍakaṭṭhīni ca bhajjitvā eva telaṃ karonti, tasmā tesaṃ telaṃ anupasampannehi kataṃ purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati. Vatthūnaṃ yāvajīvikattā pana savatthukapaṭiggahaṇe doso natthīti. Attanā kataṃ sattāhaṃ nirāmisaparibhogeneva paribhuñjitabbaṃ. Uggahitakehi kataṃ anajjhoharaṇīyaṃ bāhiraparibhoge vaṭṭati, sattāhātikkamepi anāpatti.
తేలకరణత్థాయ సాసపమధుకఏరణ్డకట్ఠీని వా పటిగ్గహేత్వా కతం తేలం సత్తాహకాలికం. దుతియదివసే కతం ఛాహం వట్టతి. తతియదివసే కతం పఞ్చాహం వట్టతి. చతుత్థ-పఞ్చమ-ఛట్ఠసత్తామదివసే కతం తదహేవ వట్టతి. సచే యావ అరుణస్స ఉగ్గమనా తిట్ఠతి, నిస్సగ్గియం. అట్ఠమే దివసే కతం అనజ్ఝోహరణీయం. అనిస్సగ్గియత్తా పన బాహిరపరిభోగే వట్టతి. సచేపి న కరోతి, తేలత్థాయ గహితసాసపాదీనం సత్తాహాతిక్కమనే దుక్కటమేవ. పాళియం పన అనాగతాని అఞ్ఞానిపి నాళికేరనిమ్బకోసమ్బకకరమన్దఅతసీఆదీనం తేలాని అత్థి, తాని పటిగ్గహేత్వా సత్తాహం అతిక్కామయతో దుక్కటం హోతి. అయమేతేసు విసేసో. సేసం యావకాలికవత్థుం యావజీవికవత్థుఞ్చ సల్లక్ఖేత్వా సామంపాకసవత్థుకపురేభత్తపచ్ఛాభత్తపటిగ్గహితఉగ్గహితకవత్థువిధానం సబ్బం వుత్తనయేనేవ వేదితబ్బం.
Telakaraṇatthāya sāsapamadhukaeraṇḍakaṭṭhīni vā paṭiggahetvā kataṃ telaṃ sattāhakālikaṃ. Dutiyadivase kataṃ chāhaṃ vaṭṭati. Tatiyadivase kataṃ pañcāhaṃ vaṭṭati. Catuttha-pañcama-chaṭṭhasattāmadivase kataṃ tadaheva vaṭṭati. Sace yāva aruṇassa uggamanā tiṭṭhati, nissaggiyaṃ. Aṭṭhame divase kataṃ anajjhoharaṇīyaṃ. Anissaggiyattā pana bāhiraparibhoge vaṭṭati. Sacepi na karoti, telatthāya gahitasāsapādīnaṃ sattāhātikkamane dukkaṭameva. Pāḷiyaṃ pana anāgatāni aññānipi nāḷikeranimbakosambakakaramandaatasīādīnaṃ telāni atthi, tāni paṭiggahetvā sattāhaṃ atikkāmayato dukkaṭaṃ hoti. Ayametesu viseso. Sesaṃ yāvakālikavatthuṃ yāvajīvikavatthuñca sallakkhetvā sāmaṃpākasavatthukapurebhattapacchābhattapaṭiggahitauggahitakavatthuvidhānaṃ sabbaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ.
౬౨౩. వసాతేలన్తి ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, వసాని భేసజ్జాని, అచ్ఛవసం, మచ్ఛవసం, సుసుకావసం, సూకరవసం, గద్రభవస’’న్తి (మహావ॰ ౨౬౨) ఏవం అనుఞ్ఞాతవసానం తేలం. ఏత్థ చ ‘‘అచ్ఛవస’’న్తి వచనేన ఠపేత్వా మనుస్సవసం సబ్బేసం అకప్పియమంసాన వసా అనుఞ్ఞాతా. మచ్ఛగ్గహణేన చ సుసుకాపి గహితా హోన్తి, వాళమచ్ఛత్తా పన విసుం వుత్తం. మచ్ఛాదిగ్గహణేన చేత్థ సబ్బేసమ్పి కప్పియమంసానం వసా అనుఞ్ఞాతా. మంసేసు హి దసమనఉస్స-హత్థి-అస్స-సునఖ-అహి-సీహ-బ్యగ్ఘ-దీపి-అచ్ఛ-తరచ్ఛానం మంసాని అకప్పియాని. వసాసు ఏకా మనుస్సవసావ. ఖీరాదీసు అకప్పియం నామ నత్థి.
623.Vasātelanti ‘‘anujānāmi, bhikkhave, vasāni bhesajjāni, acchavasaṃ, macchavasaṃ, susukāvasaṃ, sūkaravasaṃ, gadrabhavasa’’nti (mahāva. 262) evaṃ anuññātavasānaṃ telaṃ. Ettha ca ‘‘acchavasa’’nti vacanena ṭhapetvā manussavasaṃ sabbesaṃ akappiyamaṃsāna vasā anuññātā. Macchaggahaṇena ca susukāpi gahitā honti, vāḷamacchattā pana visuṃ vuttaṃ. Macchādiggahaṇena cettha sabbesampi kappiyamaṃsānaṃ vasā anuññātā. Maṃsesu hi dasamanaussa-hatthi-assa-sunakha-ahi-sīha-byaggha-dīpi-accha-taracchānaṃ maṃsāni akappiyāni. Vasāsu ekā manussavasāva. Khīrādīsu akappiyaṃ nāma natthi.
అనుపసమ్పన్నేహి కతనిబ్బట్టితవసాతేలం పురేభత్తం పటిగ్గహితం పురేభత్తం సామిసమ్పి వట్టతి. పచ్ఛాభత్తతో పట్ఠాయ సత్తాహం నిరామిసమేవ వట్టతి. యం పన తత్థ సుఖుమరజసదిసం మంసం వా న్హారు వా అట్ఠి వా లోహితం వా హోతి, తం అబ్బోహారికం. సచే పన వసం పటిగ్గహేత్వా సయం కరోతి, పురేభత్తం పటిగ్గహేత్వా పచిత్వా పరిస్సావేత్వా సత్తాహం నిరామిసపరిభోగేన పరిభుఞ్జితబ్బం . నిరామిసపరిభోగఞ్హి సన్ధాయ ఇదం వుత్తం – ‘‘కాలే పటిగ్గహితం కాలే నిప్పక్కం కాలే సంసట్ఠం తేలపరిభోగేన పరిభుఞ్జితు’’న్తి (మహావ॰ ౨౬౨). తత్రాపి అబ్బోహారికం అబ్బోహారికమేవ. పచ్ఛాభత్తం పన పటిగ్గహితుం వా కాతుం వా న వట్టతియేవ. వుత్తఞ్హేతం –
Anupasampannehi katanibbaṭṭitavasātelaṃ purebhattaṃ paṭiggahitaṃ purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati. Pacchābhattato paṭṭhāya sattāhaṃ nirāmisameva vaṭṭati. Yaṃ pana tattha sukhumarajasadisaṃ maṃsaṃ vā nhāru vā aṭṭhi vā lohitaṃ vā hoti, taṃ abbohārikaṃ. Sace pana vasaṃ paṭiggahetvā sayaṃ karoti, purebhattaṃ paṭiggahetvā pacitvā parissāvetvā sattāhaṃ nirāmisaparibhogena paribhuñjitabbaṃ . Nirāmisaparibhogañhi sandhāya idaṃ vuttaṃ – ‘‘kāle paṭiggahitaṃ kāle nippakkaṃ kāle saṃsaṭṭhaṃ telaparibhogena paribhuñjitu’’nti (mahāva. 262). Tatrāpi abbohārikaṃ abbohārikameva. Pacchābhattaṃ pana paṭiggahituṃ vā kātuṃ vā na vaṭṭatiyeva. Vuttañhetaṃ –
‘‘వికాలే చే, భిక్ఖవే, పటిగ్గహితం వికాలే నిప్పక్కం వికాలే సంసట్ఠం, తం చే పరిభుఞ్జేయ్య, ఆపత్తి తిణ్ణం దుక్కటానం. కాలే చే, భిక్ఖవే, పటిగ్గహితం వికాలే నిప్పక్కం వికాలే సంసట్ఠం, తం చే పరిభుఞ్జేయ్య, ఆపత్తి ద్విన్నం దుక్కటానం. కాలే చే, భిక్ఖవే, పటిగ్గహితం కాలే నిప్పక్కం వికాలే సంసట్ఠం, తం చే పరిభుఞ్జేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స. కాలే చే, భిక్ఖవే, పటిగ్గహితం కాలే నిప్పక్కం కాలే సంసట్ఠం, తం చే పరిభుఞ్జేయ్య, అనాపత్తీ’’తి.
‘‘Vikāle ce, bhikkhave, paṭiggahitaṃ vikāle nippakkaṃ vikāle saṃsaṭṭhaṃ, taṃ ce paribhuñjeyya, āpatti tiṇṇaṃ dukkaṭānaṃ. Kāle ce, bhikkhave, paṭiggahitaṃ vikāle nippakkaṃ vikāle saṃsaṭṭhaṃ, taṃ ce paribhuñjeyya, āpatti dvinnaṃ dukkaṭānaṃ. Kāle ce, bhikkhave, paṭiggahitaṃ kāle nippakkaṃ vikāle saṃsaṭṭhaṃ, taṃ ce paribhuñjeyya, āpatti dukkaṭassa. Kāle ce, bhikkhave, paṭiggahitaṃ kāle nippakkaṃ kāle saṃsaṭṭhaṃ, taṃ ce paribhuñjeyya, anāpattī’’ti.
ఉపతిస్సత్థేరం పన అన్తేవాసికా పుచ్ఛింసు – ‘‘భన్తే, సప్పినవనీతవసాని ఏకతో పచిత్వా నిబ్బట్టితాని వట్టన్తి, న వట్టన్తీ’’తి? ‘‘న వట్టన్తి, ఆవుసో’’తి. థేరో కిరేత్థ పక్కతేలకసటే వియ కుక్కుచ్చాయతి. తతో నం ఉత్తరి పుచ్ఛింసు – ‘‘భన్తే, నవనీతే దధిగుళికా వా తక్కబిన్దు వా హోతి, ఏతం వట్టతీ’’తి? ‘‘ఏతమ్పి, ఆవుసో, న వట్టతీ’’తి. తతో నం ఆహంసు – ‘‘భన్తే, ఏకతో పచిత్వా సంసట్ఠాని తేజవన్తాని హోన్తి, రోగం నిగ్గణ్హన్తీ’’తి? ‘‘సాధావుసో’’తి థేరో సమ్పటిచ్ఛి.
Upatissattheraṃ pana antevāsikā pucchiṃsu – ‘‘bhante, sappinavanītavasāni ekato pacitvā nibbaṭṭitāni vaṭṭanti, na vaṭṭantī’’ti? ‘‘Na vaṭṭanti, āvuso’’ti. Thero kirettha pakkatelakasaṭe viya kukkuccāyati. Tato naṃ uttari pucchiṃsu – ‘‘bhante, navanīte dadhiguḷikā vā takkabindu vā hoti, etaṃ vaṭṭatī’’ti? ‘‘Etampi, āvuso, na vaṭṭatī’’ti. Tato naṃ āhaṃsu – ‘‘bhante, ekato pacitvā saṃsaṭṭhāni tejavantāni honti, rogaṃ niggaṇhantī’’ti? ‘‘Sādhāvuso’’ti thero sampaṭicchi.
మహాసుమత్థేరో పనాహ – ‘‘కప్పియమంసవసా సామిసపరిభోగే వట్టతి, ఇతరా నిరామిసపరిభోగే వట్టతీ’’తి. మహాపదుమత్థేరో పన ‘‘ఇదం కి’’న్తి పటిక్ఖిపిత్వా ‘‘నను వాతాబాధికా భిక్ఖూ పఞ్చమూలకసావయాగుయం అచ్ఛసూకరతేలాదీని పక్ఖిపిత్వా యాగుం పివన్తి, సా తేజుస్సదత్తా రోగం నిగ్గణ్హాతీ’’తి వత్వా ‘‘వట్టతీ’’తి ఆహ.
Mahāsumatthero panāha – ‘‘kappiyamaṃsavasā sāmisaparibhoge vaṭṭati, itarā nirāmisaparibhoge vaṭṭatī’’ti. Mahāpadumatthero pana ‘‘idaṃ ki’’nti paṭikkhipitvā ‘‘nanu vātābādhikā bhikkhū pañcamūlakasāvayāguyaṃ acchasūkaratelādīni pakkhipitvā yāguṃ pivanti, sā tejussadattā rogaṃ niggaṇhātī’’ti vatvā ‘‘vaṭṭatī’’ti āha.
మధు నామ మక్ఖికామధూతి మధుకరీహి నామ మధుమక్ఖికాహి ఖుద్దకమక్ఖికాహి భమరమక్ఖికాహి చ కతం మధు. తం పురేభత్తం పటిగ్గహితం పురేభత్తం సామిసపరిభోగమ్పి వట్టతి, పచ్ఛాభత్తతో పట్ఠాయ సత్తాహం నిరామిసపరిభోగమేవ వట్టతి. సత్తాహాతిక్కమే సచే సిలేససదిసం మహామధుం ఖణ్డం ఖణ్డం కత్వా ఠపితం, ఇతరం వా నానాభాజనేసు, వత్థుగణనాయ నిస్సగ్గియాని. సచే ఏకమేవ ఖణ్డం, ఏకభాజనే వా ఇతరం ఏకమేవ నిస్సగ్గియం. ఉగ్గహితకం వుత్తనయేనేవ వేదితబ్బం, అరుమక్ఖనాదీసు ఉపనేతబ్బం. మధుపటలం వా మధుసిత్థకం వా సచే మధునా అమక్ఖితం పరిసుద్ధం, యావజీవికం. మధుమక్ఖితం పన మధుగతికమేవ. చీరికా నామ సపక్ఖా దీఘమక్ఖికా, తుమ్బలనామికా చ అట్ఠిపక్ఖా కాళమహాభమరా హోన్తి, తేసం ఆసయేసు నియ్యాససదిసం మధు హోతి, తం యావజీవికం.
Madhu nāma makkhikāmadhūti madhukarīhi nāma madhumakkhikāhi khuddakamakkhikāhi bhamaramakkhikāhi ca kataṃ madhu. Taṃ purebhattaṃ paṭiggahitaṃ purebhattaṃ sāmisaparibhogampi vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya sattāhaṃ nirāmisaparibhogameva vaṭṭati. Sattāhātikkame sace silesasadisaṃ mahāmadhuṃ khaṇḍaṃ khaṇḍaṃ katvā ṭhapitaṃ, itaraṃ vā nānābhājanesu, vatthugaṇanāya nissaggiyāni. Sace ekameva khaṇḍaṃ, ekabhājane vā itaraṃ ekameva nissaggiyaṃ. Uggahitakaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ, arumakkhanādīsu upanetabbaṃ. Madhupaṭalaṃ vā madhusitthakaṃ vā sace madhunā amakkhitaṃ parisuddhaṃ, yāvajīvikaṃ. Madhumakkhitaṃ pana madhugatikameva. Cīrikā nāma sapakkhā dīghamakkhikā, tumbalanāmikā ca aṭṭhipakkhā kāḷamahābhamarā honti, tesaṃ āsayesu niyyāsasadisaṃ madhu hoti, taṃ yāvajīvikaṃ.
ఫాణితం నామ ఉచ్ఛుమ్హా నిబ్బత్తన్తి ఉచ్ఛురసం ఉపాదాయ అపక్కా వా అవత్థుకపక్కా వా సబ్బాపి అవత్థుకా ఉచ్ఛువికతి ఫాణితన్తి వేదితబ్బా. తం ఫాణితం పురేభత్తం పటిగ్గహితం పురేభత్తం సామిసమ్పి వట్టతి, పచ్ఛాభత్తతో పట్ఠాయ సత్తాహం నిరామిసమేవ వట్టతి. సత్తాహాతిక్కమే వత్థుగణనాయ నిస్సగ్గియం. బహూ పిణ్డా చుణ్ణేత్వా ఏకభాజనే పక్ఖిత్తా హోన్తి ఘనసన్నివేసా, ఏకమేవ నిస్సగ్గియం. ఉగ్గహితకం వుత్తనయేనేవ వేదితబ్బం, ఘరధూపనాదీసు ఉపనేతబ్బం. పురేభత్తం పటిగ్గహితేన అపరిస్సావితఉచ్ఛురసేన కతఫాణితం సచే అనుపసమ్పన్నేన కతం, సామిసమ్పి వట్టతి. సయంకతం నిరామిసమేవ వట్టతి. పచ్ఛాభత్తతో పట్ఠాయ పన సవత్థుకపటిగ్గహితత్తా అనజ్ఝోహరణీయం, సత్తాహాతిక్కమేపి అనాపత్తి. పచ్ఛాభత్తం అపరిస్సావితపటిగ్గహితేన కతమ్పి అనజ్ఝోహరణీయమేవ, సత్తాహాతిక్కమేపి అనాపత్తి. ఏస నయో ఉచ్ఛుం పటిగ్గహేత్వా కతఫాణితేపి. పురేభత్తం పన పరిస్సావితపటిగ్గహితకేన కతం సచే అనుపసమ్పన్నేన కతం పురేభత్తం సామిసమ్పి వట్టతి, పచ్ఛాభత్తతో పట్ఠాయ సత్తాహం నిరామిసమేవ. సయంకతం పురేభత్తమ్పి నిరామిసమేవ. పచ్ఛాభత్తం పరిస్సావితపటిగ్గహితేన కతం పన నిరామిసమేవ సత్తాహం వట్టతి. ఉగ్గహితకకతం వుత్తనయమేవ. ‘‘ఝామఉచ్ఛుఫాణితం వా కోట్టితఉచ్ఛుఫాణితం వా పురేభత్తమేవ వట్టతీ’’తి మహాఅట్ఠకథాయం వుత్తం.
Phāṇitaṃ nāma ucchumhā nibbattanti ucchurasaṃ upādāya apakkā vā avatthukapakkā vā sabbāpi avatthukā ucchuvikati phāṇitanti veditabbā. Taṃ phāṇitaṃ purebhattaṃ paṭiggahitaṃ purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya sattāhaṃ nirāmisameva vaṭṭati. Sattāhātikkame vatthugaṇanāya nissaggiyaṃ. Bahū piṇḍā cuṇṇetvā ekabhājane pakkhittā honti ghanasannivesā, ekameva nissaggiyaṃ. Uggahitakaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ, gharadhūpanādīsu upanetabbaṃ. Purebhattaṃ paṭiggahitena aparissāvitaucchurasena kataphāṇitaṃ sace anupasampannena kataṃ, sāmisampi vaṭṭati. Sayaṃkataṃ nirāmisameva vaṭṭati. Pacchābhattato paṭṭhāya pana savatthukapaṭiggahitattā anajjhoharaṇīyaṃ, sattāhātikkamepi anāpatti. Pacchābhattaṃ aparissāvitapaṭiggahitena katampi anajjhoharaṇīyameva, sattāhātikkamepi anāpatti. Esa nayo ucchuṃ paṭiggahetvā kataphāṇitepi. Purebhattaṃ pana parissāvitapaṭiggahitakena kataṃ sace anupasampannena kataṃ purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya sattāhaṃ nirāmisameva. Sayaṃkataṃ purebhattampi nirāmisameva. Pacchābhattaṃ parissāvitapaṭiggahitena kataṃ pana nirāmisameva sattāhaṃ vaṭṭati. Uggahitakakataṃ vuttanayameva. ‘‘Jhāmaucchuphāṇitaṃ vā koṭṭitaucchuphāṇitaṃ vā purebhattameva vaṭṭatī’’ti mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
మహాపచ్చరియం పన ‘‘ఏతం సవత్థుకపక్కం వట్టతి, నో వట్టతీ’’తి పుచ్ఛం కత్వా ‘‘ఉచ్ఛుఫాణితం పచ్ఛాభత్తం నోవట్టనకం నామ నత్థీ’’తి వుత్తం, తం యుత్తం. సీతుదకేన కతం మధుకపుప్ఫఫాణితం పురేభత్తం సామిసం వట్టతి, పచ్ఛాభత్తతో పట్ఠాయ సత్తాహం నిరామిసమేవ. సత్తాహాతిక్కమే వత్థుగణనాయ దుక్కటం. ఖీరం పక్ఖిపిత్వా కతం మధుకఫాణితం యావకాలికం. ఖణ్డసక్ఖరం పన ఖీరజల్లికం అపనేత్వా సోధేన్తి, తస్మా వట్టతి. మధుకపుప్ఫం పన పురేభత్తం అల్లం వట్టతి, భజ్జితమ్పి వట్టతి. భజ్జిత్వా తిలాదీహి మిస్సం వా అమిస్సం వా కత్వా కోట్టితమ్పి వట్టతి. యది పన తం గహేత్వా మేరయత్థాయ యోజేన్తి, యోజితం బీజతో పట్ఠాయ న వట్టతి. కదలీ-ఖజ్జూరీ-అమ్బ-లబుజ-పనస-చిఞ్చాదీనం సబ్బేసం యావకాలికఫలానం ఫాణితం యావకాలికమేవ. మరిచపక్కేహి ఫాణితం కరోన్తి, తం యావజీవికం.
Mahāpaccariyaṃ pana ‘‘etaṃ savatthukapakkaṃ vaṭṭati, no vaṭṭatī’’ti pucchaṃ katvā ‘‘ucchuphāṇitaṃ pacchābhattaṃ novaṭṭanakaṃ nāma natthī’’ti vuttaṃ, taṃ yuttaṃ. Sītudakena kataṃ madhukapupphaphāṇitaṃ purebhattaṃ sāmisaṃ vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya sattāhaṃ nirāmisameva. Sattāhātikkame vatthugaṇanāya dukkaṭaṃ. Khīraṃ pakkhipitvā kataṃ madhukaphāṇitaṃ yāvakālikaṃ. Khaṇḍasakkharaṃ pana khīrajallikaṃ apanetvā sodhenti, tasmā vaṭṭati. Madhukapupphaṃ pana purebhattaṃ allaṃ vaṭṭati, bhajjitampi vaṭṭati. Bhajjitvā tilādīhi missaṃ vā amissaṃ vā katvā koṭṭitampi vaṭṭati. Yadi pana taṃ gahetvā merayatthāya yojenti, yojitaṃ bījato paṭṭhāya na vaṭṭati. Kadalī-khajjūrī-amba-labuja-panasa-ciñcādīnaṃ sabbesaṃ yāvakālikaphalānaṃ phāṇitaṃ yāvakālikameva. Maricapakkehi phāṇitaṃ karonti, taṃ yāvajīvikaṃ.
తాని పటిగ్గహేత్వాతి సచేపి సబ్బానిపి పటిగ్గహేత్వా ఏక ఘటే అవినిబ్భోగాని కత్వా నిక్ఖిపతి , సత్తాహాతిక్కమే ఏకమేవ నిస్సగ్గియం. వినిభుత్తేసు పఞ్చ నిస్సగ్గియాని. సత్తాహం పన అనతిక్కామేత్వా గిలానేనపి అగిలానేనపి వుత్తనయేనేవ యథాసుఖం పరిభుఞ్జితబ్బం. సత్తవిధఞ్హి ఓదిస్సం నామ – బ్యాధిఓదిస్సం, పుగ్గలోదిస్సం, కాలోదిస్సం, సమయోదిస్సం, దేసోదిస్సం, వసోదిస్సం, భేసజ్జోదిస్సన్తి.
Tāni paṭiggahetvāti sacepi sabbānipi paṭiggahetvā eka ghaṭe avinibbhogāni katvā nikkhipati , sattāhātikkame ekameva nissaggiyaṃ. Vinibhuttesu pañca nissaggiyāni. Sattāhaṃ pana anatikkāmetvā gilānenapi agilānenapi vuttanayeneva yathāsukhaṃ paribhuñjitabbaṃ. Sattavidhañhi odissaṃ nāma – byādhiodissaṃ, puggalodissaṃ, kālodissaṃ, samayodissaṃ, desodissaṃ, vasodissaṃ, bhesajjodissanti.
తత్థ బ్యాధిఓదిస్సం నామ – ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, అమనుస్సికాబాధే ఆమకమంసం ఆమకలోహిత’’న్తి (మహావ॰ ౨౬౪) ఏవం బ్యాధిం ఉద్దిస్స అనుఞ్ఞాతం, తం తేనేవ ఆబాధేన ఆబాధికస్స వట్టతి, న అఞ్ఞస్స. తఞ్చ ఖో కాలేపి వికాలేపి కప్పియమ్పి అకప్పియమ్పి వట్టతియేవ.
Tattha byādhiodissaṃ nāma – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, amanussikābādhe āmakamaṃsaṃ āmakalohita’’nti (mahāva. 264) evaṃ byādhiṃ uddissa anuññātaṃ, taṃ teneva ābādhena ābādhikassa vaṭṭati, na aññassa. Tañca kho kālepi vikālepi kappiyampi akappiyampi vaṭṭatiyeva.
పుగ్గలోదిస్సం నామ – ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, రోమన్థకస్స రోమన్థనం. న చ, భిక్ఖవే, బహిముఖద్వారం నీహరిత్వా అజ్ఝోహరితబ్బ’’న్తి (చూళవ॰ ౨౭౩) ఏవం పుగ్గలం ఉద్దిస్స అనుఞ్ఞాతం, తం తస్సేవ వట్టతి, న అఞ్ఞస్స.
Puggalodissaṃ nāma – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, romanthakassa romanthanaṃ. Na ca, bhikkhave, bahimukhadvāraṃ nīharitvā ajjhoharitabba’’nti (cūḷava. 273) evaṃ puggalaṃ uddissa anuññātaṃ, taṃ tasseva vaṭṭati, na aññassa.
కాలోదిస్సం నామ – ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, చత్తారి మహావికటాని దాతుం – గూథం, ముత్తం, ఛారికం, మత్తిక’’న్తి (మహావ॰ ౨౬౮) ఏవం అహినా దట్ఠకాలం ఉద్దిస్స అనుఞ్ఞాతం, తం తస్మింయేవ కాలే అప్పటిగ్గహితకమ్పి వట్టతి, న అఞ్ఞస్మిం.
Kālodissaṃ nāma – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, cattāri mahāvikaṭāni dātuṃ – gūthaṃ, muttaṃ, chārikaṃ, mattika’’nti (mahāva. 268) evaṃ ahinā daṭṭhakālaṃ uddissa anuññātaṃ, taṃ tasmiṃyeva kāle appaṭiggahitakampi vaṭṭati, na aññasmiṃ.
సమయోదిస్సం నామ – ‘‘గణభోజనే అఞ్ఞత్ర సమయా’’తిఆదినా (పాచి॰ ౨౧౭) నయేన తం తం సమయం ఉద్దిస్స అనుఞ్ఞాతా అనాపత్తియో, తా తస్మిం తస్మింయేవ సమయే అనాపత్తియో హోన్తి, న అఞ్ఞదా.
Samayodissaṃ nāma – ‘‘gaṇabhojane aññatra samayā’’tiādinā (pāci. 217) nayena taṃ taṃ samayaṃ uddissa anuññātā anāpattiyo, tā tasmiṃ tasmiṃyeva samaye anāpattiyo honti, na aññadā.
దేసోదిస్సం నామ – ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఏవరూపేసు పచ్చన్తిమేసు జనపదేసు వినయధరపఞ్చమేన గణేన ఉపసమ్పద’’న్తి (మహావ॰ ౨౫౯) ఏవం పచ్చన్తదేసే ఉద్దిస్స అనుఞ్ఞాతాని ఉపసమ్పదాదీని, తాని తత్థేవ వట్టన్తి, న మజ్ఝిమదేసే.
Desodissaṃ nāma – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, evarūpesu paccantimesu janapadesu vinayadharapañcamena gaṇena upasampada’’nti (mahāva. 259) evaṃ paccantadese uddissa anuññātāni upasampadādīni, tāni tattheva vaṭṭanti, na majjhimadese.
వసోదిస్సం నామ – ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, వసాని భేసజ్జానీ’’తి (మహావ॰ ౨౬౨) ఏవం వసానామేన అనుఞ్ఞాతం , తం ఠపేత్వా మనుస్సవసం సబ్బేసం కప్పియాకప్పియవసానం తేలం తంతదత్థికానం తేలపరిభోగేన పరిభుఞ్జితుం వట్టతి.
Vasodissaṃ nāma – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, vasāni bhesajjānī’’ti (mahāva. 262) evaṃ vasānāmena anuññātaṃ , taṃ ṭhapetvā manussavasaṃ sabbesaṃ kappiyākappiyavasānaṃ telaṃ taṃtadatthikānaṃ telaparibhogena paribhuñjituṃ vaṭṭati.
భేసజ్జోదిస్సం నామ – ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, పఞ్చ భేసజ్జానీ’’తి (మహావ॰ ౨౬౦-౨౬౧) ఏవం భేసజ్జనామేన అనుఞ్ఞాతాని ఆహారత్థం ఫరితుం సమత్థాని సప్పినవనీతతేలమధుఫాణితన్తి. తాని పటిగ్గహేత్వా తదహుపురేభత్తం యథాసుఖం పచ్ఛాభత్తతో పట్ఠాయ సతి పచ్చయే వుత్తనయేనేవ సత్తాహం పరిభుఞ్జితబ్బాని.
Bhesajjodissaṃ nāma – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, pañca bhesajjānī’’ti (mahāva. 260-261) evaṃ bhesajjanāmena anuññātāni āhāratthaṃ pharituṃ samatthāni sappinavanītatelamadhuphāṇitanti. Tāni paṭiggahetvā tadahupurebhattaṃ yathāsukhaṃ pacchābhattato paṭṭhāya sati paccaye vuttanayeneva sattāhaṃ paribhuñjitabbāni.
౬౨౪. సత్తాహాతిక్కన్తే అతిక్కన్తసఞ్ఞీ నిస్సగ్గియం పాచిత్తియన్తి సచేపి సాసపమత్తం హోతి సకిం వా అఙ్గులియా గహేత్వా జివ్హాయ సాయనమత్తం నిస్సజ్జితబ్బమేవ, పాచిత్తియఞ్చ దేసేతబ్బం.
624.Sattāhātikkante atikkantasaññī nissaggiyaṃ pācittiyanti sacepi sāsapamattaṃ hoti sakiṃ vā aṅguliyā gahetvā jivhāya sāyanamattaṃ nissajjitabbameva, pācittiyañca desetabbaṃ.
న కాయికేన పరిభోగేన పరిభుఞ్జితబ్బన్తి కాయో వా కాయే అరు వా న మక్ఖేతబ్బం. తేహి మక్ఖితాని కాసావకత్తరయట్ఠిఉపాహనపాదకథలికమఞ్చపీఠాదీనిపి అపరిభోగాని. ‘‘ద్వారవాతపానకవాటేసుపి హత్థేన గహణట్ఠానం న మక్ఖేతబ్బ’’న్తి మహాపచ్చరియం వుత్తం. ‘‘కసావే పన పక్ఖిపిత్వా ద్వారవాతపానకవాటాని మక్ఖేతబ్బానీ’’తి మహాఅట్ఠకథాయం వుత్తం.
Na kāyikena paribhogena paribhuñjitabbanti kāyo vā kāye aru vā na makkhetabbaṃ. Tehi makkhitāni kāsāvakattarayaṭṭhiupāhanapādakathalikamañcapīṭhādīnipi aparibhogāni. ‘‘Dvāravātapānakavāṭesupi hatthena gahaṇaṭṭhānaṃ na makkhetabba’’nti mahāpaccariyaṃ vuttaṃ. ‘‘Kasāve pana pakkhipitvā dvāravātapānakavāṭāni makkhetabbānī’’ti mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
అనాపత్తి అన్తోసత్తాహం అధిట్ఠేతీతి సత్తాహబ్భన్తరే సప్పిఞ్చ తేలఞ్చ వసఞ్చ ముద్ధనితేలం వా అబ్భఞ్జనం వా మధుం అరుమక్ఖనం ఫాణితం ఘరధూపనం అధిట్ఠేతి, అనాపత్తి. సచే అధిట్ఠితతేలం అనధిట్ఠితతేలభాజనే ఆకిరితుకామో హోతి, భాజనే చే సుఖుమం ఛిద్దం పవిట్ఠం పవిట్ఠం తేలం పురాణతేలేన అజ్ఝోత్థరీయతి, పున అధిట్ఠాతబ్బం. అథ మహాముఖం హోతి, సహసావ బహుతేలం పవిసిత్వా పురాణతేలం అజ్ఝోత్థరతి, పున అధిట్ఠానకిచ్చం నత్థి. అధిట్ఠితగతికమేవ హి తం హోతి, ఏతేన నయేన అధిట్ఠితతేలభాజనే అనధిట్ఠితతేలాకిరణమ్పి వేదితబ్బం.
Anāpatti antosattāhaṃ adhiṭṭhetīti sattāhabbhantare sappiñca telañca vasañca muddhanitelaṃ vā abbhañjanaṃ vā madhuṃ arumakkhanaṃ phāṇitaṃ gharadhūpanaṃ adhiṭṭheti, anāpatti. Sace adhiṭṭhitatelaṃ anadhiṭṭhitatelabhājane ākiritukāmo hoti, bhājane ce sukhumaṃ chiddaṃ paviṭṭhaṃ paviṭṭhaṃ telaṃ purāṇatelena ajjhottharīyati, puna adhiṭṭhātabbaṃ. Atha mahāmukhaṃ hoti, sahasāva bahutelaṃ pavisitvā purāṇatelaṃ ajjhottharati, puna adhiṭṭhānakiccaṃ natthi. Adhiṭṭhitagatikameva hi taṃ hoti, etena nayena adhiṭṭhitatelabhājane anadhiṭṭhitatelākiraṇampi veditabbaṃ.
౬౨౫. విస్సజ్జేతీతి ఏత్థ సచే ద్విన్నం సన్తకం ఏకేన పటిగ్గహితం అవిభత్తం హోతి, సత్తాహాతిక్కమే ద్విన్నమ్పి అనాపత్తి, పరిభుఞ్జితుం పన న వట్టతి. సచే యేన పటిగ్గహితం, సో ఇతరం భణతి – ‘‘ఆవుసో, ఇమం తేలం సత్తాహమత్తం పరిభుఞ్జ త్వ’’న్తి. సో చ పరిభోగం న కరోతి, కస్స ఆపత్తి? న కస్సచిపి ఆపత్తి . కస్మా? యేన పటిగ్గహితం తేన విస్సజ్జితత్తా, ఇతరస్స అప్పటిగ్గహితత్తా.
625.Vissajjetīti ettha sace dvinnaṃ santakaṃ ekena paṭiggahitaṃ avibhattaṃ hoti, sattāhātikkame dvinnampi anāpatti, paribhuñjituṃ pana na vaṭṭati. Sace yena paṭiggahitaṃ, so itaraṃ bhaṇati – ‘‘āvuso, imaṃ telaṃ sattāhamattaṃ paribhuñja tva’’nti. So ca paribhogaṃ na karoti, kassa āpatti? Na kassacipi āpatti . Kasmā? Yena paṭiggahitaṃ tena vissajjitattā, itarassa appaṭiggahitattā.
వినస్సతీతి అపరిభోగం హోతి. చత్తేనాతిఆదీసు యేన చిత్తేన భేసజ్జం చత్తఞ్చ వన్తఞ్చ ముత్తఞ్చ హోతి, తం చిత్తం చత్తం వన్తం ముత్తన్తి వుచ్చతి. తేన చిత్తేన పుగ్గలో అనపేక్ఖోతి వుచ్చత్తి, ఏవం అనపేక్ఖో సామణేరస్స దత్వాతి అత్థో. ఇదం కస్మా వుత్తం? ‘‘ఏవం అన్తోసత్తాహే దత్వా పచ్ఛా లభిత్వా పరిభుఞ్జన్తస్స అనాపత్తిదస్సనత్థ’’న్తి మహాసుమత్థేరో ఆహ. మహాపదుమత్థేరో పనాహ – ‘‘నయిదం యాచితబ్బం, అన్తోసత్తాహే దిన్నస్స హి పున పరిభోగే ఆపత్తియేవ నత్థి. సత్తాహాతిక్కన్తస్స పన పరిభోగే అనాపత్తిదస్సనత్థమిదం వుత్త’’న్తి. తస్మా ఏవం దిన్నం భేసజ్జం సచే సామణేరో అభిసఙ్ఖరిత్వా వా అనభిసఙ్ఖరిత్వా వా తస్స భిక్ఖునో నత్థుకమ్మత్థం దదేయ్య, గహేత్వా నత్థుకమ్మం కాతబ్బం. సచే బాలో హోతి, దాతుం న జానాతి, అఞ్ఞేన భిక్ఖునా వత్తబ్బో – ‘‘అత్థి తే, సామణేర, తేల’’న్తి ‘‘ఆమ, భన్తే, అత్థీ’’తి. ‘‘ఆహర, థేరస్స భేసజ్జం కరిస్సామా’’తి. ఏవమ్పి వట్టతి. సేసం ఉత్తానత్థమేవ.
Vinassatīti aparibhogaṃ hoti. Cattenātiādīsu yena cittena bhesajjaṃ cattañca vantañca muttañca hoti, taṃ cittaṃ cattaṃ vantaṃ muttanti vuccati. Tena cittena puggalo anapekkhoti vuccatti, evaṃ anapekkho sāmaṇerassa datvāti attho. Idaṃ kasmā vuttaṃ? ‘‘Evaṃ antosattāhe datvā pacchā labhitvā paribhuñjantassa anāpattidassanattha’’nti mahāsumatthero āha. Mahāpadumatthero panāha – ‘‘nayidaṃ yācitabbaṃ, antosattāhe dinnassa hi puna paribhoge āpattiyeva natthi. Sattāhātikkantassa pana paribhoge anāpattidassanatthamidaṃ vutta’’nti. Tasmā evaṃ dinnaṃ bhesajjaṃ sace sāmaṇero abhisaṅkharitvā vā anabhisaṅkharitvā vā tassa bhikkhuno natthukammatthaṃ dadeyya, gahetvā natthukammaṃ kātabbaṃ. Sace bālo hoti, dātuṃ na jānāti, aññena bhikkhunā vattabbo – ‘‘atthi te, sāmaṇera, tela’’nti ‘‘āma, bhante, atthī’’ti. ‘‘Āhara, therassa bhesajjaṃ karissāmā’’ti. Evampi vaṭṭati. Sesaṃ uttānatthameva.
కథినసముట్ఠానం, అకిరియం, నోసఞ్ఞావిమోక్ఖం, అచిత్తకం, పణ్ణత్తివజ్జం, కాయకమ్మవచీకమ్మం,
Kathinasamuṭṭhānaṃ, akiriyaṃ, nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammavacīkammaṃ,
తిచిత్తం, తివేదనన్తి.
Ticittaṃ, tivedananti.
భేసజ్జసిక్ఖాపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga / ౩. భేసజ్జసిక్ఖాపదం • 3. Bhesajjasikkhāpadaṃ
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ౩. భేసజ్జసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / ౩. భేసజ్జసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / ౩. భేసజ్జసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā