Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
၃. ဘေသဇ္ဇသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ
3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā
၆၂၂. တတိယသိက္ခာပဒေ ယေသံ မံသံ ကပ္ပတီတိ ဣဒံ နိသ္သဂ္ဂိယဝတ္ထုဒသ္သနတ္ထံ ဝုတ္တံ, န ပန ယေသံ မံသံ န ကပ္ပတိ, တေသံ သပ္ပိအာဒီနိ န ကပ္ပန္တီတိ ဒသ္သနတ္ထံ။ မနုသ္သခီရာဒီနိပိ ဟိ နော န ကပ္ပန္တိ, ကုတော သသသ္သ သပ္ပီတိ အာဟ ‘‘ယေသဉ္ဟိ ခီရံ အတ္ထိ, သပ္ပိပိ တေသံ အတ္ထိယေဝာ’’တိ။ ‘‘ဣဒဉ္စ ယေဘုယ္ယေန ဝုတ္တ’’န္တိ ဝဒန္တိ။ ဥဂ္ဂဟိတကံ ကတ္ဝာ နိက္ခိတ္တန္တိ အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတံ သယမေဝ ဂဟေတ္ဝာ နိက္ခိတ္တံ။ သယံကတံ နိရာမိသမေဝ ဝဋ္ဋတီတိ တဒဟုပုရေဘတ္တမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ အထ သယံကတံ နိရာမိသံ ဘုဉ္ဇန္တသ္သ ကသ္မာ သာမံပာကော န ဟောတီတိ အာဟ – ‘‘နဝနီတံ တာပေန္တသ္သ ဟိ သာမံပာကော န ဟောတီ’’တိ။ သဝတ္ထုကပဋိဂ္ဂဟိတသ္သ ဝတ္ထုဂတိကတ္တာ အာဟ – ‘‘သဝတ္ထုကသ္သ ပဋိဂ္ဂဟိတတ္တာ’’တိ။ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတေဟီတိ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတခီရဒဓီဟိ။ ပုရေဘတ္တမ္ပိ စ ဥဂ္ဂဟိတကေဟိ ကတံ အဗ္ဘဉ္ဇနာဒီသု ဥပနေတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဥဘယေသမ္ပီတိ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတခီရဒဓီဟိ စ ပုရေဘတ္တံ ဥဂ္ဂဟိတကေဟိ စ ကတာနံ။ ဧသေဝ နယောတိ နိသ္သဂ္ဂိယံ ဟောတီတိ အတ္ထော။ အကပ္ပိယမံသသပ္ပိမ္ဟီတိ အကပ္ပိယမံသသတ္တာနံ သပ္ပိမ္ဟိ။ ကာရဏပတိရူပကံ ဝတ္ဝာတိ သဇာတိယာနံ သပ္ပိဘာဝတောတိ ကာရဏပတိရူပကံ ဝတ္ဝာ။
622. Tatiyasikkhāpade yesaṃ maṃsaṃ kappatīti idaṃ nissaggiyavatthudassanatthaṃ vuttaṃ, na pana yesaṃ maṃsaṃ na kappati, tesaṃ sappiādīni na kappantīti dassanatthaṃ. Manussakhīrādīnipi hi no na kappanti, kuto sasassa sappīti āha ‘‘yesañhi khīraṃ atthi, sappipi tesaṃ atthiyevā’’ti. ‘‘Idañca yebhuyyena vutta’’nti vadanti. Uggahitakaṃ katvā nikkhittanti appaṭiggahitaṃ sayameva gahetvā nikkhittaṃ. Sayaṃkataṃ nirāmisameva vaṭṭatīti tadahupurebhattameva sandhāya vuttaṃ. Atha sayaṃkataṃ nirāmisaṃ bhuñjantassa kasmā sāmaṃpāko na hotīti āha – ‘‘navanītaṃ tāpentassa hi sāmaṃpāko na hotī’’ti. Savatthukapaṭiggahitassa vatthugatikattā āha – ‘‘savatthukassa paṭiggahitattā’’ti. Pacchābhattaṃ paṭiggahitehīti pacchābhattaṃ paṭiggahitakhīradadhīhi. Purebhattampi ca uggahitakehi kataṃ abbhañjanādīsu upanetabbanti sambandho. Ubhayesampīti pacchābhattaṃ paṭiggahitakhīradadhīhi ca purebhattaṃ uggahitakehi ca katānaṃ. Eseva nayoti nissaggiyaṃ hotīti attho. Akappiyamaṃsasappimhīti akappiyamaṃsasattānaṃ sappimhi. Kāraṇapatirūpakaṃ vatvāti sajātiyānaṃ sappibhāvatoti kāraṇapatirūpakaṃ vatvā.
သပ္ပိနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ နိရာမိသမေဝ သတ္တာဟံ ဝဋ္ဋတီတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထာတိ နဝနီတေ။ ဓောတံ ဝဋ္ဋတီတိ အဓောတံ စေ, သဝတ္ထုကပဋိဂ္ဂဟိတံ ဟောတိ, တသ္မာ ဓောတံ ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ သတ္တာဟံ နိက္ခိပိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ထေရာနံ အဓိပ္ပာယော။ တက္ကတော ဥဒ္ဓဋမတ္တမေဝ ခာဒိံသူတိ ဧတ္ထ တက္ကတော ဥဒ္ဓဋမတ္တံ အဓောတမ္ပိ ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇန္တာ ဓောဝိတ္ဝာ ပစိတ္ဝာ ဝာ ပရိဘုဉ္ဇိံသူတိ ဧဝမတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။ ထေရသ္သ ဟိ ဒဓိဂုဠိကာဒိသဟိတမ္ပိ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ပစ္ဆာ ဓောဝိတ္ဝာ ပစိတ္ဝာ ဝာ ပရိဘုဉ္ဇန္တသ္သ သဝတ္ထုကပဋိဂ္ဂဟဏေ ဒောသော နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော, တေနေဝ ထေရသ္သ အဓိပ္ပာယံ ဒသ္သေန္တေန ‘‘တသ္မာ နဝနီတံ ပရိဘုဉ္ဇန္တေန။ပေ.။ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပာယော’’တိ ဝုတ္တံ။ ကေစိ ပန ‘‘တက္ကတော ဥဒ္ဓဋမတ္တမေဝ ခာဒိံသူ’’တိ ဝစနသ္သ အဓိပ္ပာယံ အဇာနန္တာ ‘‘တက္ကတော ဥဒ္ဓဋမတ္တံ အဓောတမ္ပိ ဒဓိဂုဠိကာဒိသဟိတံ ဝိကာလေပိ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝဒန္တိ, တံ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ န ဟိ ဒဓိဂုဠိကာဒိအာမိသေန သံသဋ္ဌရသံ နဝနီတံ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ သက္ကာ ဝတ္တုံ။ နဝနီတံ ပရိဘုဉ္ဇန္တေနာတိ အဓောဝိတ္ဝာ ပဋိဂ္ဂဟိတနဝနီတံ ပရိဘုဉ္ဇန္တေန။ ဒဓိ ဧဝ ဒဓိဂတံ ယထာ ‘‘ဂူထဂတံ မုတ္တဂတ’’န္တိ (မ. နိ. ၂.၁၁၉)။ ခယံ ဂမိသ္သတီတိ ဝစနတော ခီရံ ပက္ခိပိတ္ဝာ ပက္ကသပ္ပိအာဒိပိ ဝိကာလေ ကပ္ပတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ကုက္ကုစ္စာယန္တိ ကုက္ကုစ္စကာတိ ဣမိနာ အတ္တနာပိ တတ္ထ ကုက္ကုစ္စသဗ္ဘာဝံ ဒီပေတိ။ တေနေဝ မာတိကာဋ္ဌကထာယံ (ကင္ခာ. အဋ္ဌ. ဘေသဇ္ဇသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ) ‘‘နိဗ္ဗဋ္ဋိတသပ္ပိ ဝာ နဝနီတံ ဝာ ပစိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တာနိ ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာတိ တာနိ ခီရဒဓီနိ ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ။
Sappinayeneva veditabbanti nirāmisameva sattāhaṃ vaṭṭatīti attho. Etthāti navanīte. Dhotaṃ vaṭṭatīti adhotaṃ ce, savatthukapaṭiggahitaṃ hoti, tasmā dhotaṃ paṭiggahetvā sattāhaṃ nikkhipituṃ vaṭṭatīti therānaṃ adhippāyo. Takkato uddhaṭamattameva khādiṃsūti ettha takkato uddhaṭamattaṃ adhotampi paṭiggahetvā paribhuñjantā dhovitvā pacitvā vā paribhuñjiṃsūti evamattho gahetabbo. Therassa hi dadhiguḷikādisahitampi paṭiggahitaṃ pacchā dhovitvā pacitvā vā paribhuñjantassa savatthukapaṭiggahaṇe doso natthīti adhippāyo, teneva therassa adhippāyaṃ dassentena ‘‘tasmā navanītaṃ paribhuñjantena…pe… ayamettha adhippāyo’’ti vuttaṃ. Keci pana ‘‘takkato uddhaṭamattameva khādiṃsū’’ti vacanassa adhippāyaṃ ajānantā ‘‘takkato uddhaṭamattaṃ adhotampi dadhiguḷikādisahitaṃ vikālepi paribhuñjituṃ vaṭṭatī’’ti vadanti, taṃ na gahetabbaṃ. Na hi dadhiguḷikādiāmisena saṃsaṭṭharasaṃ navanītaṃ paribhuñjituṃ vaṭṭatīti sakkā vattuṃ. Navanītaṃ paribhuñjantenāti adhovitvā paṭiggahitanavanītaṃ paribhuñjantena. Dadhi eva dadhigataṃ yathā ‘‘gūthagataṃ muttagata’’nti (ma. ni. 2.119). Khayaṃ gamissatīti vacanato khīraṃ pakkhipitvā pakkasappiādipi vikāle kappatīti veditabbaṃ. Kukkuccāyanti kukkuccakāti iminā attanāpi tattha kukkuccasabbhāvaṃ dīpeti. Teneva mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā) ‘‘nibbaṭṭitasappi vā navanītaṃ vā pacituṃ vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Tāni paṭiggahetvāti tāni khīradadhīni paṭiggahetvā.
ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ ဌပိတဘေသဇ္ဇေဟီတိ ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ ဌပိတယာဝဇီဝိကဘေသဇ္ဇေဟိ။ ဝုတ္တနယေန ယထာ တဏ္ဍုလာဒီနိ န ပစ္စန္တိ, တထာ လဇ္ဇီယေဝ သမ္ပာဒေတ္ဝာ ဒေတီတိ လဇ္ဇီသာမဏေရဂ္ဂဟဏံ, အပိစ အလဇ္ဇိနာ အဇ္ဈောဟရိတဗ္ဗံ ယံ ကိဉ္စိ အဘိသင္ခရာပေတုံ န ဝဋ္ဋတိ, တသ္မာပိ ဧဝမာဟ။ တိလေ ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ ကတတေလန္တိ အတ္တနာ ဘဇ္ဇနာဒီနိ အကတ္ဝာ ဂဟိတတေလံ။ တေနေဝ ‘‘သာမိသမ္ပိ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ နိဗ္ဗဋ္ဋိတတ္တာတိ ယာဝကာလိကဝတ္ထုတော ဝိဝေစိတတ္တာ။ ဥဘယမ္ပီတိ အတ္တနာ စ ပရေန စ ကတံ။ ယာဝ အရုဏသ္သ ဥဂ္ဂမနာ တိဋ္ဌတိ, နိသ္သဂ္ဂိယန္တိ သတ္တမဒိဝသေ ကတတေလံ သစေ ယာဝ အရုဏုဂ္ဂမနာ တိဋ္ဌတိ, နိသ္သဂ္ဂိယံ။
Paṭiggahetvā ṭhapitabhesajjehīti paṭiggahetvā ṭhapitayāvajīvikabhesajjehi. Vuttanayena yathā taṇḍulādīni na paccanti, tathā lajjīyeva sampādetvā detīti lajjīsāmaṇeraggahaṇaṃ, apica alajjinā ajjhoharitabbaṃ yaṃ kiñci abhisaṅkharāpetuṃ na vaṭṭati, tasmāpi evamāha. Tile paṭiggahetvā katatelanti attanā bhajjanādīni akatvā gahitatelaṃ. Teneva ‘‘sāmisampi vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Nibbaṭṭitattāti yāvakālikavatthuto vivecitattā. Ubhayampīti attanā ca parena ca kataṃ. Yāva aruṇassa uggamanā tiṭṭhati, nissaggiyanti sattamadivase katatelaṃ sace yāva aruṇuggamanā tiṭṭhati, nissaggiyaṃ.
၆၂၃. အစ္ဆဝသန္တိ ဒုက္ကဋဝတ္ထုနော ဝသာယ အနုညာတတ္တာ တံသဒိသာနံ ဒုက္ကဋဝတ္ထူနံယေဝ အကပ္ပိယမံသသတ္တာနံ ဝသာ အနုညာတာ, န ထုလ္လစ္စယဝတ္ထူနံ မနုသ္သာနံ ဝသာတိ အာဟ ‘‘ဌပေတ္ဝာ မနုသ္သဝသ’’န္တိ ။ သံသဋ္ဌန္တိ ပရိသ္သာဝိတံ။ ‘‘ကာလေ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ဝိကာလေ အနုပသမ္ပန္နေနပိ နိပ္ပက္ကံ သံသဋ္ဌဉ္စ ပရိဘုဉ္ဇန္တသ္သ ဒ္ဝေပိ ဒုက္ကဋာနိ ဟောန္တိယေဝာ’’တိ ဝဒန္တိ။ ယသ္မာ ခီရဒဓိအာဒီနိ ပက္ခိပိတ္ဝာ တေလံ ပစန္တိ, တသ္မာ ကသဋံ န ဝဋ္ဋတိ, တေလမေဝ ဝဋ္ဋတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ပက္ကတေလကသဋေ ဝိယ ကုက္ကုစ္စာယတီ’’တိ။ ‘‘သစေ ဝသာယ သဒ္ဓိံ ပက္ကတ္တာ န ဝဋ္ဋတိ, ဣဒံ ကသ္မာ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ပုစ္ဆန္တာ ‘‘ဘန္တေ’’တိအာဒိမာဟံသု။ ဧတံ ဝဋ္ဋတီတိ နနု ဧတံ ဒဓိဂုဠိကာဒီဟိ ပက္ကံ နဝနီတံ ဝဋ္ဋတီတိ အတ္ထော။
623.Acchavasanti dukkaṭavatthuno vasāya anuññātattā taṃsadisānaṃ dukkaṭavatthūnaṃyeva akappiyamaṃsasattānaṃ vasā anuññātā, na thullaccayavatthūnaṃ manussānaṃ vasāti āha ‘‘ṭhapetvā manussavasa’’nti . Saṃsaṭṭhanti parissāvitaṃ. ‘‘Kāle paṭiggahitaṃ vikāle anupasampannenapi nippakkaṃ saṃsaṭṭhañca paribhuñjantassa dvepi dukkaṭāni hontiyevā’’ti vadanti. Yasmā khīradadhiādīni pakkhipitvā telaṃ pacanti, tasmā kasaṭaṃ na vaṭṭati, telameva vaṭṭati. Tena vuttaṃ ‘‘pakkatelakasaṭe viya kukkuccāyatī’’ti. ‘‘Sace vasāya saddhiṃ pakkattā na vaṭṭati, idaṃ kasmā vaṭṭatī’’ti pucchantā ‘‘bhante’’tiādimāhaṃsu. Etaṃ vaṭṭatīti nanu etaṃ dadhiguḷikādīhi pakkaṃ navanītaṃ vaṭṭatīti attho.
‘‘မဓုကရီဟိ နာမ မဓုမက္ခိကာဟီတိ အယံ ခုဒ္ဒကမက္ခိကာနံ ဘမရမက္ခိကာနဉ္စ သာမညနိဒ္ဒေသော’’တိ တီသုပိ ဂဏ္ဌိပဒေသု ဝုတ္တံ။ ကေစိ ပန ‘‘ဒဏ္ဍကေသု မဓုကရာ မဓုကရီ မက္ခိကာ နာမာ’’တိ ဝတ္ဝာ ‘‘တာဟိ မဓုကရီအာဒီဟိ တီဟိ မက္ခိကာဟိ ကတံ မဓု နာမာ’’တိ ဝဒန္တိ။ ဘမရမက္ခိကာဟီတိ မဟာဘမရမက္ခိကာဟိ။ သိလေသသဒိသန္တိ ဃနပက္ကံ ဝုတ္တံ။ ဣတရန္တိ တနုကမဓု။ မဓုပဋလန္တိ မဓုရဟိတံ ကေဝလံ မဓုပဋလံ။ ‘‘သစေ မဓုသဟိတံ ပဋလံ ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ နိက္ခိပန္တိ, ပဋလသ္သ ဘာဇနဋ္ဌာနိယတ္တာ မဓုနော ဝသေန သတ္တာဟာတိက္ကမေ နိသ္သဂ္ဂိယံ ဟောတီ’’တိ ဝဒန္တိ, ‘‘မဓုမက္ခိတံ ပန မဓုဂတိကမေဝာ’’တိ ဣမိနာ တံ န သမေတိ။
‘‘Madhukarīhi nāma madhumakkhikāhīti ayaṃ khuddakamakkhikānaṃ bhamaramakkhikānañca sāmaññaniddeso’’ti tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Keci pana ‘‘daṇḍakesu madhukarā madhukarī makkhikā nāmā’’ti vatvā ‘‘tāhi madhukarīādīhi tīhi makkhikāhi kataṃ madhu nāmā’’ti vadanti. Bhamaramakkhikāhīti mahābhamaramakkhikāhi. Silesasadisanti ghanapakkaṃ vuttaṃ. Itaranti tanukamadhu. Madhupaṭalanti madhurahitaṃ kevalaṃ madhupaṭalaṃ. ‘‘Sace madhusahitaṃ paṭalaṃ paṭiggahetvā nikkhipanti, paṭalassa bhājanaṭṭhāniyattā madhuno vasena sattāhātikkame nissaggiyaṃ hotī’’ti vadanti, ‘‘madhumakkhitaṃ pana madhugatikamevā’’ti iminā taṃ na sameti.
‘‘ဖာဏိတံ နာမ ဥစ္ဆုမ္ဟာ နိဗ္ဗတ္တ’’န္တိ ပာဠိယံ အဝိသေသေန ဝုတ္တတ္တာ အဋ္ဌကထာယဉ္စ ‘‘ဥစ္ဆုရသံ ဥပာဒာယ။ပေ.။ အဝတ္ထုကာ ဥစ္ဆုဝိကတိ ‘ဖာဏိတ’န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ’’တိ ဝစနတော ဥစ္ဆုရသောပိ နိက္ကသဋော သတ္တာဟကာလိကောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကေနစိ ပန ‘‘မဓုမ္ဟိ စတ္တာရော ကာလိကာ ယထာသမ္ဘဝံ ယောဇေတဗ္ဗာ, ဥစ္ဆုမ္ဟိ စာ’’တိ ဝတ္ဝာ ‘‘သမက္ခိကဏ္ဍသေဠကံ ယာဝကာလိကံ, အနေဠကံ ဥဒကသမ္ဘိန္နံ ယာမကာလိကံ, အသမ္ဘိန္နံ သတ္တာဟကာလိကံ, မဓုသိတ္ထံ ပရိသုဒ္ဓံ ယာဝဇီဝိကံ, တထာ ဥစ္ဆု ဝာ ရသော ဝာ သကသဋော ယာဝကာလိကော, နိက္ကသဋော ဥဒကသမ္ဘိန္နော ယာမကာလိကော, အသမ္ဘိန္နော သတ္တာဟကာလိကော, သုဒ္ဓကသဋံ ယာဝဇီဝိက’’န္တိ စ ဝတ္ဝာ ဥတ္တရိပိ ဗဟုဓာ ပပဉ္စိတံ။ တတ္ထ ‘‘ဥဒကသမ္ဘိန္နံ မဓု ဝာ ဥစ္ဆုရသော ဝာ ဥဒကသမ္ဘိန္နော ယာမကာလိကော’’တိ ဣဒံ နေဝ ပာဠိယံ, န အဋ္ဌကထာယံ ဒိသ္သတိ။ ‘‘ယာဝကာလိကံ သမာနံ ဂရုတရမ္ပိ မုဒ္ဒိကာဇာတိရသံ အတ္တနာ သံသဋ္ဌံ လဟုကံ ယာမကာလိကဘာဝံ ဥပနေန္တံ ဥဒကံ လဟုတရံ သတ္တာဟကာလိကံ အတ္တနာ သံသဋ္ဌံ ဂရုတရံ ယာမကာလိကဘာဝံ ဥပနေတီ’’တိ ဧတ္ထ ကာရဏံ သောယေဝ ပုစ္ဆိတဗ္ဗော, သဗ္ဗတ္ထ ပာဠိယံ အဋ္ဌကထာယဉ္စ ဥဒကသမ္ဘေဒေန ဂရုတရသ္သပိ လဟုဘာဝောပဂမနံယေဝ ဒသ္သိတံ။ ပာဠိယမ္ပိ ဟိ ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဂိလာနသ္သ ဂုဠံ, အဂိလာနသ္သ ဂုဠောဒက’’န္တိ (မဟာဝ. ၂၈၄) ဝဒန္တေန အဂိလာနေန ပရိဘုဉ္ဇိတုံ အယုတ္တောပိ ဂုဠော ဥဒကသမ္ဘိန္နော အဂိလာနသ္သပိ ဝဋ္ဋတီတိ အနုညာတော။
‘‘Phāṇitaṃ nāma ucchumhā nibbatta’’nti pāḷiyaṃ avisesena vuttattā aṭṭhakathāyañca ‘‘ucchurasaṃ upādāya…pe… avatthukā ucchuvikati ‘phāṇita’nti veditabbā’’ti vacanato ucchurasopi nikkasaṭo sattāhakālikoti veditabbo. Kenaci pana ‘‘madhumhi cattāro kālikā yathāsambhavaṃ yojetabbā, ucchumhi cā’’ti vatvā ‘‘samakkhikaṇḍaseḷakaṃ yāvakālikaṃ, aneḷakaṃ udakasambhinnaṃ yāmakālikaṃ, asambhinnaṃ sattāhakālikaṃ, madhusitthaṃ parisuddhaṃ yāvajīvikaṃ, tathā ucchu vā raso vā sakasaṭo yāvakāliko, nikkasaṭo udakasambhinno yāmakāliko, asambhinno sattāhakāliko, suddhakasaṭaṃ yāvajīvika’’nti ca vatvā uttaripi bahudhā papañcitaṃ. Tattha ‘‘udakasambhinnaṃ madhu vā ucchuraso vā udakasambhinno yāmakāliko’’ti idaṃ neva pāḷiyaṃ, na aṭṭhakathāyaṃ dissati. ‘‘Yāvakālikaṃ samānaṃ garutarampi muddikājātirasaṃ attanā saṃsaṭṭhaṃ lahukaṃ yāmakālikabhāvaṃ upanentaṃ udakaṃ lahutaraṃ sattāhakālikaṃ attanā saṃsaṭṭhaṃ garutaraṃ yāmakālikabhāvaṃ upanetī’’ti ettha kāraṇaṃ soyeva pucchitabbo, sabbattha pāḷiyaṃ aṭṭhakathāyañca udakasambhedena garutarassapi lahubhāvopagamanaṃyeva dassitaṃ. Pāḷiyampi hi ‘‘anujānāmi, bhikkhave, gilānassa guḷaṃ, agilānassa guḷodaka’’nti (mahāva. 284) vadantena agilānena paribhuñjituṃ ayuttopi guḷo udakasambhinno agilānassapi vaṭṭatīti anuññāto.
ယမ္ပိ စ ‘‘ဥစ္ဆု စေ ယာဝကာလိကော, ဥစ္ဆုရသော စေ ယာမကာလိကော, ဖာဏိတံ စေ သတ္တာဟကာလိကံ, တစော စေ ယာဝဇီဝိကော’’တိ အဋ္ဌကထာဝစနံ ဒသ္သေတ္ဝာ ‘‘ဥစ္ဆုရသော ဥဒကသမ္ဘိန္နော ယာမကာလိကော’’တိ အညေန ကေနစိ ဝုတ္တံ, တမ္ပိ တထာဝိဓသ္သ အဋ္ဌကထာဝစနသ္သ ဣမိသ္သာ သမန္တပာသာဒိကာယ ဝိနယဋ္ဌကထာယ အဘာဝတော န သာရတော ပစ္စေတဗ္ဗံ။ တတောယေဝ စ ‘‘ဥစ္ဆုရသော ဥဒကေန သမ္ဘိန္နောပိ အသမ္ဘိန္နောပိ သတ္တာဟကာလိကောယေဝာ’’တိ ကေစိ အာစရိယာ ဝဒန္တိ။ ဘေသဇ္ဇက္ခန္ဓကေ စ ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဥစ္ဆုရသ’’န္တိ (မဟာဝ. ၃၀၀) ဧတ္ထ တီသုပိ ဂဏ္ဌိပဒေသု အဝိသေသေန ဝုတ္တံ ‘‘ဥစ္ဆုရသော သတ္တာဟကာလိကော’’တိ။
Yampi ca ‘‘ucchu ce yāvakāliko, ucchuraso ce yāmakāliko, phāṇitaṃ ce sattāhakālikaṃ, taco ce yāvajīviko’’ti aṭṭhakathāvacanaṃ dassetvā ‘‘ucchuraso udakasambhinno yāmakāliko’’ti aññena kenaci vuttaṃ, tampi tathāvidhassa aṭṭhakathāvacanassa imissā samantapāsādikāya vinayaṭṭhakathāya abhāvato na sārato paccetabbaṃ. Tatoyeva ca ‘‘ucchuraso udakena sambhinnopi asambhinnopi sattāhakālikoyevā’’ti keci ācariyā vadanti. Bhesajjakkhandhake ca ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ucchurasa’’nti (mahāva. 300) ettha tīsupi gaṇṭhipadesu avisesena vuttaṃ ‘‘ucchuraso sattāhakāliko’’ti.
သယံကတံ နိရာမိသမေဝ ဝဋ္ဋတီတိ ဧတ္ထ အပရိသ္သာဝိတံ ပဋိဂ္ဂဟိတမ္ပိ ကရဏသမယေ ပရိသ္သာဝေတ္ဝာ ကသဋံ အပနေတ္ဝာဝ အတ္တနာ ကတန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဈာမဥစ္ဆုဖာဏိတန္တိ အဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎေ ဥစ္ဆုခေတ္တေ ဈာမဥစ္ဆုနာ ကတဖာဏိတံ။ ကောဋ္ဋိတဥစ္ဆုဖာဏိတန္တိ ခုဒ္ဒာနုခုဒ္ဒကံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ ကောဋ္ဋေတ္ဝာ နိပ္ပီဠေတ္ဝာ ပက္ကံ ယေဘုယ္ယေန စ သကသဋံ ဖာဏိတံ။ တာဒိသသ္သ စ ကသဋသ္သ အဗ္ဗောဟာရိကတ္တာ ‘‘တံ ယုတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ သီတုဒကေန ကတန္တိ မဓုကပုပ္ဖာနိ သီတောဒကေ ပက္ခိပိတ္ဝာ မဒ္ဒိတ္ဝာ ပုပ္ဖရသေ ဥဒကဂတေ သတိ တံ ဥဒကံ ဂဟေတ္ဝာ ပစိတ္ဝာ ကတဖာဏိတံ။ ခီရံ ပက္ခိပိတ္ဝာ ကတံ မဓုကဖာဏိတံ ယာဝကာလိကန္တိ ဧတ္ထ ခီရံ ပက္ခိပိတ္ဝာ ပက္ကတေလံ ကသ္မာ ဝိကာလေ ဝဋ္ဋတီတိ စေ? တေလေ ပက္ခိတ္တခီရံ တေလမေဝ ဟောတိ, အညံ ပန ခီရံ ပက္ခိပိတ္ဝာ ကတံ ခီရဘာဝံ ဂဏ္ဟာတီတိ ဣဒမေတ္ထ ကာရဏံ။ ယဒိ ဧဝံ ခဏ္ဍသက္ခရမ္ပိ ခီရံ ပက္ခိပိတ္ဝာ ကရောန္တိ, တံ ကသ္မာ ဝဋ္ဋတီတိ အာဟ ‘‘ခဏ္ဍသက္ခရံ ပနာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ခီရဇလ္လိကန္တိ ခီရဖေဏံ။
Sayaṃkataṃ nirāmisameva vaṭṭatīti ettha aparissāvitaṃ paṭiggahitampi karaṇasamaye parissāvetvā kasaṭaṃ apanetvāva attanā katanti gahetabbaṃ. Jhāmaucchuphāṇitanti agginā daḍḍhe ucchukhette jhāmaucchunā kataphāṇitaṃ. Koṭṭitaucchuphāṇitanti khuddānukhuddakaṃ chinditvā koṭṭetvā nippīḷetvā pakkaṃ yebhuyyena ca sakasaṭaṃ phāṇitaṃ. Tādisassa ca kasaṭassa abbohārikattā ‘‘taṃ yutta’’nti vuttaṃ. Sītudakena katanti madhukapupphāni sītodake pakkhipitvā madditvā puppharase udakagate sati taṃ udakaṃ gahetvā pacitvā kataphāṇitaṃ. Khīraṃ pakkhipitvā kataṃ madhukaphāṇitaṃ yāvakālikanti ettha khīraṃ pakkhipitvā pakkatelaṃ kasmā vikāle vaṭṭatīti ce? Tele pakkhittakhīraṃ telameva hoti, aññaṃ pana khīraṃ pakkhipitvā kataṃ khīrabhāvaṃ gaṇhātīti idamettha kāraṇaṃ. Yadi evaṃ khaṇḍasakkharampi khīraṃ pakkhipitvā karonti, taṃ kasmā vaṭṭatīti āha ‘‘khaṇḍasakkharaṃ panā’’tiādi. Tattha khīrajallikanti khīrapheṇaṃ.
ဘေသဇ္ဇောဒိသ္သံ ဒသ္သေန္တေန ‘‘သတ္တဝိဓဉ္ဟိ ဩဒိသ္သံ နာမာ’’တိအာဒိနာ ဣတရာနိပိ အတ္ထုဒ္ဓာရဝသေန ဝုတ္တာနိ။ ဝိကဋာနီတိ အပကတိဘေသဇ္ဇတ္တာ ဝိကဋာနိ, ဝိရူပာနီတိ အတ္ထော။ ဒုက္ကဋဝတ္ထူနမ္ပိ အကပ္ပိယမံသာနံ ဝသာယ အနုညာတတ္တာ ‘‘ဝသောဒိသ္သ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဩဠာရိကာနမ္ပိ အာဟာရတ္ထံ ဖရိတုံ သမတ္ထာနံ သပ္ပိအာဒီနံ ဘေသဇ္ဇနာမေန အနုညာတတ္တာ ‘‘ဘေသဇ္ဇောဒိသ္သ’’န္တိ ဝုတ္တံ ။ ‘‘ပစ္ဆာဘတ္တတော ပဋ္ဌာယ သတိ ပစ္စယေတိ ဝုတ္တတ္တာ ပဋိဂ္ဂဟိတဘေသဇ္ဇာနိ ဒုတိယဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ပုရေဘတ္တမ္ပိ သတိ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာနိ, န အာဟာရတ္ထံ ဘေသဇ္ဇတ္ထာယ ပဋိဂ္ဂဟိတတ္တာ’’တိ ဝဒန္တိ။
Bhesajjodissaṃ dassentena ‘‘sattavidhañhi odissaṃ nāmā’’tiādinā itarānipi atthuddhāravasena vuttāni. Vikaṭānīti apakatibhesajjattā vikaṭāni, virūpānīti attho. Dukkaṭavatthūnampi akappiyamaṃsānaṃ vasāya anuññātattā ‘‘vasodissa’’nti vuttaṃ. Oḷārikānampi āhāratthaṃ pharituṃ samatthānaṃ sappiādīnaṃ bhesajjanāmena anuññātattā ‘‘bhesajjodissa’’nti vuttaṃ . ‘‘Pacchābhattato paṭṭhāya sati paccayeti vuttattā paṭiggahitabhesajjāni dutiyadivasato paṭṭhāya purebhattampi sati paccaye paribhuñjitabbāni, na āhāratthaṃ bhesajjatthāya paṭiggahitattā’’ti vadanti.
၆၂၄. ဒ္ဝာရဝာတပာနကဝာဋေသူတိ မဟာဒ္ဝာရသ္သ ဝာတပာနာနဉ္စ ကဝာဋဖလကေသု။ ကသာဝေ ပက္ခိတ္တာနိ တာနိ အတ္တနော သဘာဝံ ပရိစ္စဇန္တိ, တသ္မာ ‘‘မက္ခေတဗ္ဗာနီ’’တိ ဝုတ္တံ, ဃုဏပာဏကာဒိပရိဟာရတ္ထံ မက္ခေတဗ္ဗာနီတိ အတ္ထော။ အဓိဋ္ဌေတီတိ ‘‘ဣဒာနိ မယ္ဟံ အဇ္ဈောဟရဏီယံ န ဘဝိသ္သတိ , ဗာဟိရပရိဘောဂတ္ထာယ ဂမိသ္သတီ’’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတီတိ အတ္ထော။ တေနေဝာဟ – ‘‘သပ္ပိဉ္စ တေလဉ္စ ဝသဉ္စ မုဒ္ဓနိ တေလံ ဝာ အဗ္ဘဉ္ဇနံ ဝာ’’တိအာဒိ။ ‘‘ဧဝံ အဓိဋ္ဌိတဉ္စ ပဋိဂ္ဂဟဏံ ဝိဇဟတီ’’တိ ဝဒန္တိ။
624.Dvāravātapānakavāṭesūti mahādvārassa vātapānānañca kavāṭaphalakesu. Kasāve pakkhittāni tāni attano sabhāvaṃ pariccajanti, tasmā ‘‘makkhetabbānī’’ti vuttaṃ, ghuṇapāṇakādiparihāratthaṃ makkhetabbānīti attho. Adhiṭṭhetīti ‘‘idāni mayhaṃ ajjhoharaṇīyaṃ na bhavissati , bāhiraparibhogatthāya gamissatī’’ti cittaṃ uppādetīti attho. Tenevāha – ‘‘sappiñca telañca vasañca muddhani telaṃ vā abbhañjanaṃ vā’’tiādi. ‘‘Evaṃ adhiṭṭhitañca paṭiggahaṇaṃ vijahatī’’ti vadanti.
၆၂၅. သစေ ဒ္ဝိန္နံ သန္တကံ ဧကေန ပဋိဂ္ဂဟိတံ အဝိဘတ္တံ ဟောတိ, ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ပန န ဝဋ္ဋတီတိ ဧတ္ထ မဇ္ဈေ ပာဌော ပရိဟီနော, ဧဝံ ပနေတ္ထ ပာဌော ဝေဒိတဗ္ဗော ‘‘သစေ ဒ္ဝိန္နံ သန္တကံ ဧကေန ပဋိဂ္ဂဟိတံ အဝိဘတ္တံ ဟောတိ, သတ္တာဟာတိက္ကမေ ဒ္ဝိန္နမ္ပိ အနာပတ္တိ, ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ပန န ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ အညထာ ပန သဒ္ဒပ္ပယောဂောပိ န သင္ဂစ္ဆတိ။ ဂဏ္ဌိပဒေပိ စ အယမေဝ ပာဌော ဒသ္သိတော။ တတ္ထ ဒ္ဝိန္နမ္ပိ အနာပတ္တီတိ ယထာ အညသ္သ သန္တကံ ဧကေန ပဋိဂ္ဂဟိတံ သတ္တာဟာတိက္ကမေန နိသ္သဂ္ဂိယံ န ဟောတိ ပရသန္တကဘာဝတော, ဧဝမိဒမ္ပိ အဝိဘတ္တတ္တာ ဥဘယသာဓာရဏမ္ပိ အဝိနိဗ္ဘောဂဘာဝတော နိသ္သဂ္ဂိယံ န ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ပန န ဝဋ္ဋတီတိ ဘိက္ခုနာ ပဋိဂ္ဂဟိတတ္တာ သတ္တာဟာတိက္ကမေ ယသ္သ ကသ္သစိ ဘိက္ခုနော ပရိဘုဉ္ဇိတုံ န ဝဋ္ဋတိ ပဋိဂ္ဂဟိတသပ္ပိအာဒီနံ ပရိဘောဂသ္သ သတ္တာဟေနေဝ ပရိစ္ဆိန္နတ္တာ။ ‘‘တာနိ ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ သတ္တာဟပရမံ သန္နိဓိကာရကံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာနီ’’တိ ဟိ ဝုတ္တံ။ ဂဏ္ဌိပဒေသု ပန တီသုပိ ဣဓ ပာဌသ္သ ပရိဟီနဘာဝံ အသလ္လက္ခေတ္ဝာ ‘‘ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ပန န ဝဋ္ဋတီတိ ဣဒံ အန္တောသတ္တာဟေ ပရိဘောဂံ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ သညာယ ဝိသ္သာသဂ္ဂာဟာဘာဝတော ပရိဘုဉ္ဇိတုံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဧဝမတ္ထော ဝုတ္တော, သော န ဂဟေတဗ္ဗော။
625.Sace dvinnaṃ santakaṃ ekena paṭiggahitaṃ avibhattaṃ hoti, paribhuñjituṃ pana na vaṭṭatīti ettha majjhe pāṭho parihīno, evaṃ panettha pāṭho veditabbo ‘‘sace dvinnaṃ santakaṃ ekena paṭiggahitaṃ avibhattaṃ hoti, sattāhātikkame dvinnampi anāpatti, paribhuñjituṃ pana na vaṭṭatī’’ti. Aññathā pana saddappayogopi na saṅgacchati. Gaṇṭhipadepi ca ayameva pāṭho dassito. Tattha dvinnampi anāpattīti yathā aññassa santakaṃ ekena paṭiggahitaṃ sattāhātikkamena nissaggiyaṃ na hoti parasantakabhāvato, evamidampi avibhattattā ubhayasādhāraṇampi avinibbhogabhāvato nissaggiyaṃ na hotīti adhippāyo. Paribhuñjituṃ pana na vaṭṭatīti bhikkhunā paṭiggahitattā sattāhātikkame yassa kassaci bhikkhuno paribhuñjituṃ na vaṭṭati paṭiggahitasappiādīnaṃ paribhogassa sattāheneva paricchinnattā. ‘‘Tāni paṭiggahetvā sattāhaparamaṃ sannidhikārakaṃ paribhuñjitabbānī’’ti hi vuttaṃ. Gaṇṭhipadesu pana tīsupi idha pāṭhassa parihīnabhāvaṃ asallakkhetvā ‘‘paribhuñjituṃ pana na vaṭṭatīti idaṃ antosattāhe paribhogaṃ sandhāya vuttanti saññāya vissāsaggāhābhāvato paribhuñjituṃ na vaṭṭatī’’ti evamattho vutto, so na gahetabbo.
အာဝုသော, ဣမံ တေလံ သတ္တာဟမတ္တံ ပရိဘုဉ္ဇ တ္ဝန္တိ ဣမိနာ ယေန ပဋိဂ္ဂဟိတံ, တေန အန္တောသတ္တာဟေယေဝ ပရသ္သ ဝိသ္သဇ္ဇိတဘာဝံ ဒသ္သေတိ။ ကသ္သ အာပတ္တီတိ ပဌမံ တာဝ ဥဘိန္နံ သာဓာရဏတ္တာ အနာပတ္တိ ဝုတ္တာ။ ဣဒာနိ ပန ဧကေန ဣတရသ္သ ဝိသ္သဋ္ဌဘာဝတော ဥဘယသာဓာရဏတာ နတ္ထီတိ ဝိဘတ္တသဒိသံ ဟုတ္ဝာ ဌိတံ, တသ္မာ ဧတ္ထ ပဋိဂ္ဂဟိတသ္သ သတ္တာဟာတိက္ကမေ ဧကသ္သ အာပတ္တိယာ ဘဝိတဗ္ဗန္တိ မညမာနော ‘‘ကိံ ပဋိဂ္ဂဟဏပစ္စယာ ပဋိဂ္ဂာဟကသ္သ အာပတ္တိ, ဥဒာဟု ယသ္သ သန္တကံ ဇာတံ, တသ္သာ’’တိ ပုစ္ဆတိ။ နိသ္သဋ္ဌဘာဝတောယေဝ စ ဣဓ ‘‘အဝိဘတ္တဘာဝတော’’တိ ကာရဏံ အဝတ္ဝာ ‘‘ယေန ပဋိဂ္ဂဟိတံ, တေန ဝိသ္သဇ္ဇိတတ္တာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဣဒဉ္စ ဝိသ္သဋ္ဌဘာဝတော ဥဘယသာဓာရဏတံ ပဟာယ ဧကသ္သ သန္တကံ ဟောန္တမ္ပိ ယေန ပဋိဂ္ဂဟိတံ, တတော အညသ္သ သန္တကံ ဇာတံ, တသ္မာ ပရသန္တကပဋိဂ္ဂဟဏေ ဝိယ ပဋိဂ္ဂာဟကသ္သ ပဋိဂ္ဂဟဏပစ္စယာ နတ္ထိ အာပတ္တီတိ ဒသ္သနတ္ထံ ဝုတ္တံ, န ပန ‘‘ယေန ပဋိဂ္ဂဟိတံ, တေန ဝိသ္သဇ္ဇိတတ္တာ’’တိ ဝစနတော အဝိသ္သဇ္ဇိတေ သတိ အဝိဘတ္တေပိ သတ္တာဟာတိက္ကမေ အာပတ္တီတိ ဒသ္သနတ္ထံ အဝိသ္သဇ္ဇိတေ အဝိဘတ္တဘာဝတောယေဝ အနာပတ္တိယာ သိဒ္ဓတ္တာ။ သစေ ပန ဣတရော ယေန ပဋိဂ္ဂဟိတံ, တသ္သေဝ အန္တောသတ္တာဟေ အတ္တနော ဘာဂမ္ပိ ဝိသ္သဇ္ဇေတိ, သတ္တာဟာတိက္ကမေ သိယာ အာပတ္တိ ယေန ပဋိဂ္ဂဟိတံ, တသ္သေဝ သန္တကဘာဝမာပန္နတ္တာ ဣတရသ္သ အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတတ္တာ။ ဣမိနာ တသ္သ သန္တကဘာဝေပိ အညေန ပဋိဂ္ဂဟိတသကသန္တကေ ဝိယ တေန အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတဘာဝတော အနာပတ္တီတိ ဒီပေတိ။ ဣဒံ ပန အဓိပ္ပာယံ အဇာနိတ္ဝာ ဣတော အညထာ ဂဏ္ဌိပဒကာရာဒီဟိ ပပဉ္စိတံ, န တံ သာရတော ပစ္စေတဗ္ဗံ။
Āvuso, imaṃ telaṃ sattāhamattaṃ paribhuñja tvanti iminā yena paṭiggahitaṃ, tena antosattāheyeva parassa vissajjitabhāvaṃ dasseti. Kassa āpattīti paṭhamaṃ tāva ubhinnaṃ sādhāraṇattā anāpatti vuttā. Idāni pana ekena itarassa vissaṭṭhabhāvato ubhayasādhāraṇatā natthīti vibhattasadisaṃ hutvā ṭhitaṃ, tasmā ettha paṭiggahitassa sattāhātikkame ekassa āpattiyā bhavitabbanti maññamāno ‘‘kiṃ paṭiggahaṇapaccayā paṭiggāhakassa āpatti, udāhu yassa santakaṃ jātaṃ, tassā’’ti pucchati. Nissaṭṭhabhāvatoyeva ca idha ‘‘avibhattabhāvato’’ti kāraṇaṃ avatvā ‘‘yena paṭiggahitaṃ, tena vissajjitattā’’ti vuttaṃ. Idañca vissaṭṭhabhāvato ubhayasādhāraṇataṃ pahāya ekassa santakaṃ hontampi yena paṭiggahitaṃ, tato aññassa santakaṃ jātaṃ, tasmā parasantakapaṭiggahaṇe viya paṭiggāhakassa paṭiggahaṇapaccayā natthi āpattīti dassanatthaṃ vuttaṃ, na pana ‘‘yena paṭiggahitaṃ, tena vissajjitattā’’ti vacanato avissajjite sati avibhattepi sattāhātikkame āpattīti dassanatthaṃ avissajjite avibhattabhāvatoyeva anāpattiyā siddhattā. Sace pana itaro yena paṭiggahitaṃ, tasseva antosattāhe attano bhāgampi vissajjeti, sattāhātikkame siyā āpatti yena paṭiggahitaṃ, tasseva santakabhāvamāpannattā itarassa appaṭiggahitattā. Iminā tassa santakabhāvepi aññena paṭiggahitasakasantake viya tena appaṭiggahitabhāvato anāpattīti dīpeti. Idaṃ pana adhippāyaṃ ajānitvā ito aññathā gaṇṭhipadakārādīhi papañcitaṃ, na taṃ sārato paccetabbaṃ.
အပရိဘောဂံ ဟောတီတိ ကသ္သစိ အမနုညသ္သ ပတိတတ္တာ ပရိဘောဂာရဟံ န ဟောတိ။ ယေန စိတ္တေနာတိ ယေန ပရိစ္စဇိတုကာမတာစိတ္တေန။ ‘‘အန္တောသတ္တာဟေ’’တိ အဓိကာရတ္တာ ‘‘အန္တောသတ္တာဟေ အနပေက္ခော ဒတ္ဝာ ပဋိလဘိတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇတီ’’တိ ဣမံ သမ္ဗန္ဓံ သန္ဓာယ မဟာသုမတ္ထေရေန ‘‘ဧဝံ အန္တောသတ္တာဟေ ဒတ္ဝာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ မဟာပဒုမတ္ထေရော ပန ယဒိ ဧဝံ ‘‘ဝိသ္သဇ္ဇေတီ’’တိ ဣမိနာဝ တံ သိဒ္ဓံ, သတ္တာဟာတိက္ကန္တံ ပန နိသ္သဋ္ဌံ ပဋိလဘိတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ န ဝဋ္ဋတိ, တသ္မာ တသ္သ ပရိဘောဂမုခဒသ္သနမိဒန္တိ အာဟ – ‘‘နယိဒံ ယာစိတဗ္ဗ’’န္တိအာဒိ။ အညေန ဘိက္ခုနာတိ ဧတ္ထ သုဒ္ဓစိတ္တေန ဒိန္နတ္တာ သယမ္ပိ အာဟရာပေတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ သပ္ပိအာဒီနံ ပဋိဂ္ဂဟိတဘာဝော, အတ္တနော သန္တကတာ, သတ္တာဟာတိက္ကမောတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင္ဂာနိ။
Aparibhogaṃ hotīti kassaci amanuññassa patitattā paribhogārahaṃ na hoti. Yena cittenāti yena pariccajitukāmatācittena. ‘‘Antosattāhe’’ti adhikārattā ‘‘antosattāhe anapekkho datvā paṭilabhitvā paribhuñjatī’’ti imaṃ sambandhaṃ sandhāya mahāsumattherena ‘‘evaṃ antosattāhe datvā’’tiādi vuttaṃ. Mahāpadumatthero pana yadi evaṃ ‘‘vissajjetī’’ti imināva taṃ siddhaṃ, sattāhātikkantaṃ pana nissaṭṭhaṃ paṭilabhitvā paribhuñjituṃ na vaṭṭati, tasmā tassa paribhogamukhadassanamidanti āha – ‘‘nayidaṃ yācitabba’’ntiādi. Aññena bhikkhunāti ettha suddhacittena dinnattā sayampi āharāpetvā paribhuñjituṃ vaṭṭatiyeva. Sappiādīnaṃ paṭiggahitabhāvo, attano santakatā, sattāhātikkamoti imānettha tīṇi aṅgāni.
ဘေသဇ္ဇသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / ဝိနယပိဋက • Vinayapiṭaka / မဟာဝိဘင္ဂ • Mahāvibhaṅga / ၃. ဘေသဇ္ဇသိက္ခာပဒံ • 3. Bhesajjasikkhāpadaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝိဘင္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ၃. ဘေသဇ္ဇသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ၃. ဘေသဇ္ဇသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ၃. ဘေသဇ္ဇသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā