Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
೩. ಭೇಸಜ್ಜಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā
೬೧೮. ತೇನ ಸಮಯೇನಾತಿ ಭೇಸಜ್ಜಸಿಕ್ಖಾಪದಂ। ತತ್ಥ ಅತ್ಥೋ, ಭನ್ತೇತಿ ರಾಜಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಉಯ್ಯುತ್ತಪ್ಪಯುತ್ತೇ ಥೇರಸ್ಸ ಲೇಣತ್ಥಾಯ ಪಬ್ಭಾರಂ ಸೋಧೇನ್ತೇ ದಿಸ್ವಾ ಆರಾಮಿಕಂ ದಾತುಕಾಮೋ ಪುಚ್ಛಿ।
618.Tena samayenāti bhesajjasikkhāpadaṃ. Tattha attho, bhanteti rājā bhikkhū uyyuttappayutte therassa leṇatthāya pabbhāraṃ sodhente disvā ārāmikaṃ dātukāmo pucchi.
೬೧೯-೨೧. ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕೋತಿ ವಿಸುಂ ಏಕೋ। ಮಾಲಾಕಿತೇತಿ ಕತಮಾಲೇ ಮಾಲಾಧರೇ, ಕುಸುಮಮಾಲಾಪಟಿಮಣ್ಡಿತೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಿಣಣ್ಡುಪಕನ್ತಿ ತಿಣಚುಮ್ಬಟಕಂ। ಪಟಿಮುಞ್ಚೀತಿ ಠಪೇಸಿ। ಸಾ ಅಹೋಸಿ ಸುವಣ್ಣಮಾಲಾತಿ ದಾರಿಕಾಯ ಸೀಸೇ ಠಪಿತಮತ್ತಾಯೇವ ಥೇರಸ್ಸ ಅಧಿಟ್ಠಾನವಸೇನ ಸುವಣ್ಣಪದುಮಮಾಲಾ ಅಹೋಸಿ। ತಞ್ಹಿ ತಿಣಣ್ಡುಪಕಂ ಸೀಸೇ ಠಪಿತಮತ್ತಮೇವ ‘‘ಸುವಣ್ಣಮಾಲಾ ಹೋತೂ’’ತಿ ಥೇರೋ ಅಧಿಟ್ಠಾಸಿ। ದುತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ…ಪೇ॰…। ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ದುತಿಯದಿವಸೇಯೇವ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ।
619-21.Pāṭiyekkoti visuṃ eko. Mālākiteti katamāle mālādhare, kusumamālāpaṭimaṇḍiteti attho. Tiṇaṇḍupakanti tiṇacumbaṭakaṃ. Paṭimuñcīti ṭhapesi. Sā ahosi suvaṇṇamālāti dārikāya sīse ṭhapitamattāyeva therassa adhiṭṭhānavasena suvaṇṇapadumamālā ahosi. Tañhi tiṇaṇḍupakaṃ sīse ṭhapitamattameva ‘‘suvaṇṇamālā hotū’’ti thero adhiṭṭhāsi. Dutiyampi kho…pe…. Tenupasaṅkamīti dutiyadivaseyeva upasaṅkami.
ಸುವಣ್ಣನ್ತಿ ಅಧಿಮುಚ್ಚೀತಿ ‘‘ಸೋವಣ್ಣಮಯೋ ಹೋತೂ’’ತಿ ಅಧಿಟ್ಠಾಸಿ। ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಭೇಸಜ್ಜಾನನ್ತಿ ಸಪ್ಪಿಆದೀನಂ। ಬಾಹುಲಿಕಾತಿ ಪಚ್ಚಯಬಾಹುಲಿಕತಾಯ ಪಟಿಪನ್ನಾ। ಕೋಲಮ್ಬೇಪಿ ಘಟೇಪೀತಿಏತ್ಥ ಕೋಲಮ್ಬಾ ನಾಮ ಮಹಾಮುಖಚಾಟಿಯೋ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಓಲೀನವಿಲೀನಾನೀತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ಚ ಉಭತೋಪಸ್ಸೇಸು ಚ ಗಳಿತಾನಿ। ಓಕಿಣ್ಣವಿಕಿಣ್ಣಾತಿ ಸಪ್ಪಿಆದೀನಂ ಗನ್ಧೇನ ಭೂಮಿಂ ಖನನ್ತೇಹಿ ಓಕಿಣ್ಣಾ, ಭಿತ್ತಿಯೋ ಖನನ್ತೇಹಿ ಉಪರಿ ಸಞ್ಚರನ್ತೇಹಿ ಚ ವಿಕಿಣ್ಣಾ। ಅನ್ತೋಕೋಟ್ಠಾಗಾರಿಕಾತಿ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಸಂವಿಹಿತಕೋಟ್ಠಾಗಾರಾ।
Suvaṇṇantiadhimuccīti ‘‘sovaṇṇamayo hotū’’ti adhiṭṭhāsi. Pañcannaṃ bhesajjānanti sappiādīnaṃ. Bāhulikāti paccayabāhulikatāya paṭipannā. Kolambepi ghaṭepītiettha kolambā nāma mahāmukhacāṭiyo vuccanti. Olīnavilīnānīti heṭṭhā ca ubhatopassesu ca gaḷitāni. Okiṇṇavikiṇṇāti sappiādīnaṃ gandhena bhūmiṃ khanantehi okiṇṇā, bhittiyo khanantehi upari sañcarantehi ca vikiṇṇā. Antokoṭṭhāgārikāti abbhantare saṃvihitakoṭṭhāgārā.
೬೨೨. ಪಟಿಸಾಯನೀಯಾನೀತಿ ಪಟಿಸಾಯಿತಬ್ಬಾನಿ, ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಾನೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಭೇಸಜ್ಜಾನೀತಿ ಭೇಸಜ್ಜಕಿಚ್ಚಂ ಕರೋನ್ತು ವಾ ಮಾ ವಾ, ಏವಂ ಲದ್ಧವೋಹಾರಾನಿ। ‘‘ಗೋಸಪ್ಪೀ’’ತಿಆದೀಹಿ ಲೋಕೇ ಪಾಕಟಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ‘‘ಯೇಸಂ ಮಂಸಂ ಕಪ್ಪತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಅಞ್ಞೇಸಮ್ಪಿ ಮಿಗರೋಹಿತಸಸಾದೀನಂ ಸಪ್ಪಿಂ ಸಙ್ಗಹೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಸಿ। ಯೇಸಞ್ಹಿ ಖೀರಂ ಅತ್ಥಿ, ಸಪ್ಪಿಪಿ ತೇಸಂ ಅತ್ಥಿಯೇವ, ತಂ ಪನ ಸುಲಭಂ ವಾ ಹೋತು ದುಲ್ಲಭಂ ವಾ, ಅಸಮ್ಮೋಹತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ಏವಂ ನವನೀತಮ್ಪಿ।
622.Paṭisāyanīyānīti paṭisāyitabbāni, paribhuñjitabbānīti attho. Bhesajjānīti bhesajjakiccaṃ karontu vā mā vā, evaṃ laddhavohārāni. ‘‘Gosappī’’tiādīhi loke pākaṭaṃ dassetvā ‘‘yesaṃ maṃsaṃ kappatī’’ti iminā aññesampi migarohitasasādīnaṃ sappiṃ saṅgahetvā dassesi. Yesañhi khīraṃ atthi, sappipi tesaṃ atthiyeva, taṃ pana sulabhaṃ vā hotu dullabhaṃ vā, asammohatthaṃ vuttaṃ. Evaṃ navanītampi.
ಸನ್ನಿಧಿಕಾರಕಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಾನೀತಿ ಸನ್ನಿಧಿಂ ಕತ್ವಾ ನಿದಹಿತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಾನಿ। ಕಥಂ? ಪಾಳಿಯಾ ಆಗತಸಪ್ಪಿಆದೀಸು ಸಪ್ಪಿ ತಾವ ಪುರೇಭತ್ತಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ತದಹುಪುರೇಭತ್ತಂ ಸಾಮಿಸಮ್ಪಿ ನಿರಾಮಿಸಮ್ಪಿ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಪಚ್ಛಾಭತ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸತ್ತಾಹಂ ನಿರಾಮಿಸಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕಮೇ ಸಚೇ ಏಕಭಾಜನೇ ಠಪಿತಂ, ಏಕಂ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಂ। ಸಚೇ ಬಹೂಸು ವತ್ಥುಗಣನಾಯ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಾನಿ, ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ಸತ್ತಾಹಂ ನಿರಾಮಿಸಮೇವ ವಟ್ಟತಿ। ಪುರೇಭತ್ತಂ ವಾ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ವಾ ಉಗ್ಗಹಿತಕಂ ಕತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಅಜ್ಝೋಹರಿತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ; ಅಬ್ಭಞ್ಜನಾದೀಸು ಉಪನೇತಬ್ಬಂ। ಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕಮೇಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ, ಅನಜ್ಝೋಹರಣೀಯತಂ ಆಪನ್ನತ್ತಾ। ‘‘ಪಟಿಸಾಯನೀಯಾನೀ’’ತಿ ಹಿ ವುತ್ತಂ। ಸಚೇ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ಪುರೇಭತ್ತಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತನವನೀತೇನ ಸಪ್ಪಿಂ ಕತ್ವಾ ದೇತಿ, ಪುರೇಭತ್ತಂ ಸಾಮಿಸಂ ವಟ್ಟತಿ। ಸಚೇ ಸಯಂ ಕರೋತಿ, ಸತ್ತಾಹಮ್ಪಿ ನಿರಾಮಿಸಮೇವ ವಟ್ಟತಿ। ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತನವನೀತೇನ ಪನ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಕತಸಪ್ಪಿ ಸತ್ತಾಹಮ್ಪಿ ನಿರಾಮಿಸಮೇವ ವಟ್ಟತಿ। ಉಗ್ಗಹಿತಕೇನ ಕತೇ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತಸುದ್ಧಸಪ್ಪಿನಯೇನೇವ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Sannidhikārakaṃ paribhuñjitabbānīti sannidhiṃ katvā nidahitvā paribhuñjitabbāni. Kathaṃ? Pāḷiyā āgatasappiādīsu sappi tāva purebhattaṃ paṭiggahitaṃ tadahupurebhattaṃ sāmisampi nirāmisampi paribhuñjituṃ vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya sattāhaṃ nirāmisaṃ paribhuñjitabbaṃ. Sattāhātikkame sace ekabhājane ṭhapitaṃ, ekaṃ nissaggiyaṃ. Sace bahūsu vatthugaṇanāya nissaggiyāni, pacchābhattaṃ paṭiggahitaṃ sattāhaṃ nirāmisameva vaṭṭati. Purebhattaṃ vā pacchābhattaṃ vā uggahitakaṃ katvā nikkhittaṃ ajjhoharituṃ na vaṭṭati; abbhañjanādīsu upanetabbaṃ. Sattāhātikkamepi anāpatti, anajjhoharaṇīyataṃ āpannattā. ‘‘Paṭisāyanīyānī’’ti hi vuttaṃ. Sace anupasampanno purebhattaṃ paṭiggahitanavanītena sappiṃ katvā deti, purebhattaṃ sāmisaṃ vaṭṭati. Sace sayaṃ karoti, sattāhampi nirāmisameva vaṭṭati. Pacchābhattaṃ paṭiggahitanavanītena pana yena kenaci katasappi sattāhampi nirāmisameva vaṭṭati. Uggahitakena kate pubbe vuttasuddhasappinayeneva vinicchayo veditabbo.
ಪುರೇಭತ್ತಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಖೀರೇನ ವಾ ದಧಿನಾ ವಾ ಕತಸಪ್ಪಿ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೇನ ಕತಂ ಸಾಮಿಸಮ್ಪಿ ತದಹುಪುರೇಭತ್ತಂ ವಟ್ಟತಿ। ಸಯಂಕತಂ ನಿರಾಮಿಸಮೇವ ವಟ್ಟತಿ । ನವನೀತಂ ತಾಪೇನ್ತಸ್ಸ ಹಿ ಸಾಮಂಪಾಕೋ ನ ಹೋತಿ, ಸಾಮಂಪಕ್ಕೇನ ಪನ ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಆಮಿಸಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಪಚ್ಛಾಭತ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಚ ನ ವಟ್ಟತಿಯೇವ। ಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕಮೇಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ, ಸವತ್ಥುಕಸ್ಸ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ, ‘‘ತಾನಿ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ’’ತಿ ಹಿ ವುತ್ತಂ। ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತೇಹಿ ಕತಂ ಪನ ಅಬ್ಭಞ್ಜನಾದೀಸು ಉಪನೇತಬ್ಬಂ। ಪುರೇಭತ್ತಮ್ಪಿ ಚ ಉಗ್ಗಹಿತಕೇಹಿ ಕತಂ ಉಭಯೇಸಮ್ಪಿ ಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕಮೇ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಏಸೇವ ನಯೋ ಅಕಪ್ಪಿಯಮಂಸಸಪ್ಪಿಮ್ಹಿ। ಅಯಂ ಪನ ವಿಸೇಸೋ – ಯತ್ಥ ಪಾಳಿಯಂ ಆಗತಸಪ್ಪಿನಾ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಂ, ತತ್ಥ ಇಮಿನಾ ದುಕ್ಕಟಂ। ಅನ್ಧಕಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಕಾರಣಪತಿರೂಪಕಂ ವತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸಸಪ್ಪಿ ಚ ನವನೀತಞ್ಚ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ, ತಂ ದುಪ್ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ, ಸಬ್ಬಅಟ್ಠಕಥಾಸು ಅನುಞ್ಞಾತತ್ತಾ। ಪರತೋ ಚಸ್ಸ ವಿನಿಚ್ಛಯೋಪಿ ಆಗಚ್ಛಿಸ್ಸತಿ।
Purebhattaṃ paṭiggahitakhīrena vā dadhinā vā katasappi anupasampannena kataṃ sāmisampi tadahupurebhattaṃ vaṭṭati. Sayaṃkataṃ nirāmisameva vaṭṭati . Navanītaṃ tāpentassa hi sāmaṃpāko na hoti, sāmaṃpakkena pana tena saddhiṃ āmisaṃ na vaṭṭati. Pacchābhattato paṭṭhāya ca na vaṭṭatiyeva. Sattāhātikkamepi anāpatti, savatthukassa paṭiggahitattā, ‘‘tāni paṭiggahetvā’’ti hi vuttaṃ. Pacchābhattaṃ paṭiggahitehi kataṃ pana abbhañjanādīsu upanetabbaṃ. Purebhattampi ca uggahitakehi kataṃ ubhayesampi sattāhātikkame anāpatti. Eseva nayo akappiyamaṃsasappimhi. Ayaṃ pana viseso – yattha pāḷiyaṃ āgatasappinā nissaggiyaṃ, tattha iminā dukkaṭaṃ. Andhakaṭṭhakathāyaṃ kāraṇapatirūpakaṃ vatvā manussasappi ca navanītañca paṭikkhittaṃ, taṃ duppaṭikkhittaṃ, sabbaaṭṭhakathāsu anuññātattā. Parato cassa vinicchayopi āgacchissati.
ಪಾಳಿಯಂ ಆಗತಂ ನವನೀತಮ್ಪಿ ಪುರೇಭತ್ತಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ತದಹುಪುರೇಭತ್ತಂ ಸಾಮಿಸಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ, ಪಚ್ಛಾಭತ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ನಿರಾಮಿಸಮೇವ। ಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕಮೇ ನಾನಾಭಾಜನೇಸು ಠಪಿತೇ ಭಾಜನಗಣನಾಯ ಏಕಭಾಜನೇಪಿ ಅಮಿಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪಿಣ್ಡಪಿಣ್ಡವಸೇನ ಠಪಿತೇ ಪಿಣ್ಡಗಣನಾಯ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಾನಿ। ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ಸಪ್ಪಿನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಏತ್ಥ ಪನ ದಧಿಗುಳಿಕಾಯೋಪಿ ತಕ್ಕಬಿನ್ದೂನಿಪಿ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಧೋತಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ಉಪಡ್ಢತ್ಥೇರಾ ಆಹಂಸು। ಮಹಾಸೀವತ್ಥೇರೋ ಪನ ‘‘ಭಗವತಾ ಅನುಞ್ಞಾತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ತಕ್ಕತೋ ಉದ್ಧಟಮತ್ತಮೇವ ಖಾದಿಂಸೂ’’ತಿ ಆಹ। ತಸ್ಮಾ ನವನೀತಂ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತೇನ ಧೋವಿತ್ವಾ ದಧಿತಕ್ಕಮಕ್ಖಿಕಾಕಿಪಿಲ್ಲಿಕಾದೀನಿ ಅಪನೇತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ಪಚಿತ್ವಾ ಸಪ್ಪಿಂ ಕತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಕಾಮೇನ ಅಧೋತಮ್ಪಿ ಪಚಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಯಂ ತತ್ಥ ದಧಿಗತಂ ವಾ ತಕ್ಕಗತಂ ವಾ ತಂ ಖಯಂ ಗಮಿಸ್ಸತಿ, ಏತ್ತಾವತಾ ಹಿ ಸವತ್ಥುಕಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ನಾಮ ನ ಹೋತೀತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಆಮಿಸೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಪಕ್ಕತ್ತಾ ಪನ ತಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾಯನ್ತಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಕಾ। ಇದಾನಿ ಉಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಠಪಿತನವನೀತೇ ಚ ಪುರೇಭತ್ತಂ ಖೀರದಧೀನಿ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಕತನವನೀತೇ ಚ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ತಾನಿ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಕತನವನೀತೇ ಚ ಉಗ್ಗಹಿತೇಹಿ ಕತನವವೀತೇ ಚ ಅಕಪ್ಪಿಯಮಂಸನವನೀತೇ ಚ ಸಬ್ಬೋ ಆಪತ್ತಾನಾಪತ್ತಿಪರಿಭೋಗಾಪರಿಭೋಗನಯೋ ಸಪ್ಪಿಮ್ಹಿ ವುತ್ತಕ್ಕಮೇನೇವ ಗಹೇತಬ್ಬೋ।
Pāḷiyaṃ āgataṃ navanītampi purebhattaṃ paṭiggahitaṃ tadahupurebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya nirāmisameva. Sattāhātikkame nānābhājanesu ṭhapite bhājanagaṇanāya ekabhājanepi amissetvā piṇḍapiṇḍavasena ṭhapite piṇḍagaṇanāya nissaggiyāni. Pacchābhattaṃ paṭiggahitaṃ sappinayeneva veditabbaṃ. Ettha pana dadhiguḷikāyopi takkabindūnipi honti, tasmā taṃ dhotaṃ vaṭṭatīti upaḍḍhattherā āhaṃsu. Mahāsīvatthero pana ‘‘bhagavatā anuññātakālato paṭṭhāya takkato uddhaṭamattameva khādiṃsū’’ti āha. Tasmā navanītaṃ paribhuñjantena dhovitvā dadhitakkamakkhikākipillikādīni apanetvā paribhuñjitabbaṃ. Pacitvā sappiṃ katvā paribhuñjitukāmena adhotampi pacituṃ vaṭṭati. Yaṃ tattha dadhigataṃ vā takkagataṃ vā taṃ khayaṃ gamissati, ettāvatā hi savatthukapaṭiggahitaṃ nāma na hotīti ayamettha adhippāyo. Āmisena saddhiṃ pakkattā pana tasmimpi kukkuccāyanti kukkuccakā. Idāni uggahetvā ṭhapitanavanīte ca purebhattaṃ khīradadhīni paṭiggahetvā katanavanīte ca pacchābhattaṃ tāni paṭiggahetvā katanavanīte ca uggahitehi katanavavīte ca akappiyamaṃsanavanīte ca sabbo āpattānāpattiparibhogāparibhoganayo sappimhi vuttakkameneva gahetabbo.
ತೇಲಭಿಕ್ಖಾಯ ಪವಿಟ್ಠಾನಂ ಪನ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ತತ್ಥೇವ ಸಪ್ಪಿಮ್ಪಿ ನವನೀತಮ್ಪಿ ಪಕ್ಕತೇಲಮ್ಪಿ ಅಪಕ್ಕತೇಲಮ್ಪಿ ಆಕಿರನ್ತಿ, ತತ್ಥ ತಕ್ಕದಧಿಬಿನ್ದೂನಿಪಿ ಭತ್ತಸಿತ್ಥಾನಿಪಿ ತಣ್ಡುಲಕಣಾಪಿ ಮಕ್ಖಿಕಾದಯೋಪಿ ಹೋನ್ತಿ। ಆದಿಚ್ಚಪಾಕಂ ಕತ್ವಾ ಪರಿಸ್ಸಾವೇತ್ವಾ ಗಹಿತಂ ಸತ್ತಾಹಕಾಲಿಕಂ ಹೋತಿ, ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಠಪಿತಭೇಸಜ್ಜೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಪಚಿತ್ವಾ ನತ್ಥುಪಾನಮ್ಪಿ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಸಚೇ ವದ್ದಲಿಸಮಯೇ ಲಜ್ಜಿ ಸಾಮಣೇರೋ ಯಥಾ ತತ್ಥ ಪತಿತತಣ್ಡುಲಕಣಾದಯೋ ನ ಪಚ್ಚನ್ತಿ, ಏವಂ ಸಾಮಿಸಪಾಕಂ ಮೋಚೇನ್ತೋ ಅಗ್ಗಿಮ್ಹಿ ವಿಲೀಯಾಪೇತ್ವಾ ಪರಿಸ್ಸಾವೇತ್ವಾ ಪುನ ಪಚಿತ್ವಾ ದೇತಿ, ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಸತ್ತಾಹಂ ವಟ್ಟತಿ।
Telabhikkhāya paviṭṭhānaṃ pana bhikkhūnaṃ tattheva sappimpi navanītampi pakkatelampi apakkatelampi ākiranti, tattha takkadadhibindūnipi bhattasitthānipi taṇḍulakaṇāpi makkhikādayopi honti. Ādiccapākaṃ katvā parissāvetvā gahitaṃ sattāhakālikaṃ hoti, paṭiggahetvā ṭhapitabhesajjehi saddhiṃ pacitvā natthupānampi kātuṃ vaṭṭati. Sace vaddalisamaye lajji sāmaṇero yathā tattha patitataṇḍulakaṇādayo na paccanti, evaṃ sāmisapākaṃ mocento aggimhi vilīyāpetvā parissāvetvā puna pacitvā deti, purimanayeneva sattāhaṃ vaṭṭati.
ತೇಲೇಸು ತಿಲತೇಲಂ ತಾವ ಪುರೇಭತ್ತಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ಪುರೇಭತ್ತಂ ಸಾಮಿಸಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ, ಪಚ್ಛಾಭತ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ನಿರಾಮಿಸಮೇವ। ಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕಮೇ ಪನಸ್ಸ ಭಾಜನಗಣನಾಯ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಭಾವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ಸತ್ತಾಹಂ ನಿರಾಮಿಸಮೇವ ವಟ್ಟತಿ। ಉಗ್ಗಹಿತಕಂ ಕತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಅಜ್ಝೋಹರಿತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ, ಸೀಸಮಕ್ಖನಾದೀಸು ಉಪನೇತಬ್ಬಂ, ಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕಮೇಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಪುರೇಭತ್ತಂ ತಿಲೇ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಕತತೇಲಂ ಪುರೇಭತ್ತಂ ಸಾಮಿಸಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ, ಪಚ್ಛಾಭತ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅನಜ್ಝೋಹರಣೀಯಂ ಹೋತಿ, ಸೀಸಮಕ್ಖನಾದೀಸು ಉಪನೇತಬ್ಬಂ, ಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕಮೇಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ತಿಲೇ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಕತತೇಲಂ ಅನಜ್ಝೋಹರಣೀಯಮೇವ, ಸವತ್ಥುಕಪಟಿಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ, ಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕಮೇಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ, ಸೀಸಮಕ್ಖನಾದೀಸು ಉಪನೇತಬ್ಬಂ। ಪುರೇಭತ್ತಂ ವಾ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ವಾ ಉಗ್ಗಹಿತಕತಿಲೇಹಿ ಕತತೇಲೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Telesu tilatelaṃ tāva purebhattaṃ paṭiggahitaṃ purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya nirāmisameva. Sattāhātikkame panassa bhājanagaṇanāya nissaggiyabhāvo veditabbo. Pacchābhattaṃ paṭiggahitaṃ sattāhaṃ nirāmisameva vaṭṭati. Uggahitakaṃ katvā nikkhittaṃ ajjhoharituṃ na vaṭṭati, sīsamakkhanādīsu upanetabbaṃ, sattāhātikkamepi anāpatti. Purebhattaṃ tile paṭiggahetvā katatelaṃ purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya anajjhoharaṇīyaṃ hoti, sīsamakkhanādīsu upanetabbaṃ, sattāhātikkamepi anāpatti. Pacchābhattaṃ tile paṭiggahetvā katatelaṃ anajjhoharaṇīyameva, savatthukapaṭiggahitattā, sattāhātikkamepi anāpatti, sīsamakkhanādīsu upanetabbaṃ. Purebhattaṃ vā pacchābhattaṃ vā uggahitakatilehi katatelepi eseva nayo.
ಪುರೇಭತ್ತಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಕತಿಲೇ ಭಜ್ಜಿತ್ವಾ ವಾ ತಿಲಪಿಟ್ಠಂ ವಾ ಸೇದೇತ್ವಾ ಉಣ್ಹೋದಕೇನ ವಾ ತೇಮೇತ್ವಾ ಕತತೇಲಂ ಸಚೇ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೇನ ಕತಂ ಪುರೇಭತ್ತಂ ಸಾಮಿಸಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ। ಅತ್ತನಾ ಕತತೇಲಂ ಪನ ನಿಬ್ಬಟ್ಟಿತತ್ತಾ ಪುರೇಭತ್ತಂ ನಿರಾಮಿಸಮೇವ ವಟ್ಟತಿ। ಸಾಮಂಪಕ್ಕತ್ತಾ ಸಾಮಿಸಂ ನ ವಟ್ಟತಿ, ಸವತ್ಥುಕಪಟಿಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ ಪನ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಉಭಯಮ್ಪಿ ಅನಜ್ಝೋಹರಣೀಯಂ, ಸೀಸಮಕ್ಖನಾದೀಸು ಉಪನೇತಬ್ಬಂ, ಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕಮೇಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಯದಿ ಪನ ಅಪ್ಪಂ ಉಣ್ಹೋದಕಂ ಹೋತಿ ಅಬ್ಭುಕ್ಕಿರಣಮತ್ತಂ, ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕಂ ಹೋತಿ, ಸಾಮಪಾಕಗಣನಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ। ಸಾಸಪತೇಲಾದೀಸುಪಿ ಅವತ್ಥುಕಪಟಿಗ್ಗಹಿತೇಸು ಅವತ್ಥುಕತಿಲತೇಲೇ ವುತ್ತಸದಿಸೋವ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ।
Purebhattaṃ paṭiggahitakatile bhajjitvā vā tilapiṭṭhaṃ vā sedetvā uṇhodakena vā temetvā katatelaṃ sace anupasampannena kataṃ purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati. Attanā katatelaṃ pana nibbaṭṭitattā purebhattaṃ nirāmisameva vaṭṭati. Sāmaṃpakkattā sāmisaṃ na vaṭṭati, savatthukapaṭiggahitattā pana pacchābhattato paṭṭhāya ubhayampi anajjhoharaṇīyaṃ, sīsamakkhanādīsu upanetabbaṃ, sattāhātikkamepi anāpatti. Yadi pana appaṃ uṇhodakaṃ hoti abbhukkiraṇamattaṃ, abbohārikaṃ hoti, sāmapākagaṇanaṃ na gacchati. Sāsapatelādīsupi avatthukapaṭiggahitesu avatthukatilatele vuttasadisova vinicchayo.
ಸಚೇ ಪನ ಪುರೇಭತ್ತಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಾನಂ ಸಾಸಪಾದೀನಂ ಚುಣ್ಣೇಹಿ ಆದಿಚ್ಚಪಾಕೇನ ಸಕ್ಕಾ ತೇಲಂ ಕಾತುಂ, ತಂ ಪುರೇಭತ್ತಂ ಸಾಮಿಸಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ, ಪಚ್ಛಾಭತ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ನಿರಾಮಿಸಮೇವ, ಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕಮೇ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಂ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಸಾಸಪಮಧುಕಚುಣ್ಣಾದೀನಿ ಸೇದೇತ್ವಾ ಏರಣ್ಡಕಟ್ಠೀನಿ ಚ ಭಜ್ಜಿತ್ವಾ ಏವ ತೇಲಂ ಕರೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ತೇಲಂ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೇಹಿ ಕತಂ ಪುರೇಭತ್ತಂ ಸಾಮಿಸಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ। ವತ್ಥೂನಂ ಯಾವಜೀವಿಕತ್ತಾ ಪನ ಸವತ್ಥುಕಪಟಿಗ್ಗಹಣೇ ದೋಸೋ ನತ್ಥೀತಿ। ಅತ್ತನಾ ಕತಂ ಸತ್ತಾಹಂ ನಿರಾಮಿಸಪರಿಭೋಗೇನೇವ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ಉಗ್ಗಹಿತಕೇಹಿ ಕತಂ ಅನಜ್ಝೋಹರಣೀಯಂ ಬಾಹಿರಪರಿಭೋಗೇ ವಟ್ಟತಿ, ಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕಮೇಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ।
Sace pana purebhattaṃ paṭiggahitānaṃ sāsapādīnaṃ cuṇṇehi ādiccapākena sakkā telaṃ kātuṃ, taṃ purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya nirāmisameva, sattāhātikkame nissaggiyaṃ. Yasmā pana sāsapamadhukacuṇṇādīni sedetvā eraṇḍakaṭṭhīni ca bhajjitvā eva telaṃ karonti, tasmā tesaṃ telaṃ anupasampannehi kataṃ purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati. Vatthūnaṃ yāvajīvikattā pana savatthukapaṭiggahaṇe doso natthīti. Attanā kataṃ sattāhaṃ nirāmisaparibhogeneva paribhuñjitabbaṃ. Uggahitakehi kataṃ anajjhoharaṇīyaṃ bāhiraparibhoge vaṭṭati, sattāhātikkamepi anāpatti.
ತೇಲಕರಣತ್ಥಾಯ ಸಾಸಪಮಧುಕಏರಣ್ಡಕಟ್ಠೀನಿ ವಾ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಕತಂ ತೇಲಂ ಸತ್ತಾಹಕಾಲಿಕಂ। ದುತಿಯದಿವಸೇ ಕತಂ ಛಾಹಂ ವಟ್ಟತಿ। ತತಿಯದಿವಸೇ ಕತಂ ಪಞ್ಚಾಹಂ ವಟ್ಟತಿ। ಚತುತ್ಥ-ಪಞ್ಚಮ-ಛಟ್ಠಸತ್ತಾಮದಿವಸೇ ಕತಂ ತದಹೇವ ವಟ್ಟತಿ। ಸಚೇ ಯಾವ ಅರುಣಸ್ಸ ಉಗ್ಗಮನಾ ತಿಟ್ಠತಿ, ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಂ। ಅಟ್ಠಮೇ ದಿವಸೇ ಕತಂ ಅನಜ್ಝೋಹರಣೀಯಂ। ಅನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯತ್ತಾ ಪನ ಬಾಹಿರಪರಿಭೋಗೇ ವಟ್ಟತಿ। ಸಚೇಪಿ ನ ಕರೋತಿ, ತೇಲತ್ಥಾಯ ಗಹಿತಸಾಸಪಾದೀನಂ ಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕಮನೇ ದುಕ್ಕಟಮೇವ। ಪಾಳಿಯಂ ಪನ ಅನಾಗತಾನಿ ಅಞ್ಞಾನಿಪಿ ನಾಳಿಕೇರನಿಮ್ಬಕೋಸಮ್ಬಕಕರಮನ್ದಅತಸೀಆದೀನಂ ತೇಲಾನಿ ಅತ್ಥಿ, ತಾನಿ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಸತ್ತಾಹಂ ಅತಿಕ್ಕಾಮಯತೋ ದುಕ್ಕಟಂ ಹೋತಿ। ಅಯಮೇತೇಸು ವಿಸೇಸೋ। ಸೇಸಂ ಯಾವಕಾಲಿಕವತ್ಥುಂ ಯಾವಜೀವಿಕವತ್ಥುಞ್ಚ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಸಾಮಂಪಾಕಸವತ್ಥುಕಪುರೇಭತ್ತಪಚ್ಛಾಭತ್ತಪಟಿಗ್ಗಹಿತಉಗ್ಗಹಿತಕವತ್ಥುವಿಧಾನಂ ಸಬ್ಬಂ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Telakaraṇatthāya sāsapamadhukaeraṇḍakaṭṭhīni vā paṭiggahetvā kataṃ telaṃ sattāhakālikaṃ. Dutiyadivase kataṃ chāhaṃ vaṭṭati. Tatiyadivase kataṃ pañcāhaṃ vaṭṭati. Catuttha-pañcama-chaṭṭhasattāmadivase kataṃ tadaheva vaṭṭati. Sace yāva aruṇassa uggamanā tiṭṭhati, nissaggiyaṃ. Aṭṭhame divase kataṃ anajjhoharaṇīyaṃ. Anissaggiyattā pana bāhiraparibhoge vaṭṭati. Sacepi na karoti, telatthāya gahitasāsapādīnaṃ sattāhātikkamane dukkaṭameva. Pāḷiyaṃ pana anāgatāni aññānipi nāḷikeranimbakosambakakaramandaatasīādīnaṃ telāni atthi, tāni paṭiggahetvā sattāhaṃ atikkāmayato dukkaṭaṃ hoti. Ayametesu viseso. Sesaṃ yāvakālikavatthuṃ yāvajīvikavatthuñca sallakkhetvā sāmaṃpākasavatthukapurebhattapacchābhattapaṭiggahitauggahitakavatthuvidhānaṃ sabbaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ.
೬೨೩. ವಸಾತೇಲನ್ತಿ ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಸಾನಿ ಭೇಸಜ್ಜಾನಿ, ಅಚ್ಛವಸಂ, ಮಚ್ಛವಸಂ, ಸುಸುಕಾವಸಂ, ಸೂಕರವಸಂ, ಗದ್ರಭವಸ’’ನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೨೬೨) ಏವಂ ಅನುಞ್ಞಾತವಸಾನಂ ತೇಲಂ। ಏತ್ಥ ಚ ‘‘ಅಚ್ಛವಸ’’ನ್ತಿ ವಚನೇನ ಠಪೇತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸವಸಂ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಅಕಪ್ಪಿಯಮಂಸಾನ ವಸಾ ಅನುಞ್ಞಾತಾ। ಮಚ್ಛಗ್ಗಹಣೇನ ಚ ಸುಸುಕಾಪಿ ಗಹಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ವಾಳಮಚ್ಛತ್ತಾ ಪನ ವಿಸುಂ ವುತ್ತಂ। ಮಚ್ಛಾದಿಗ್ಗಹಣೇನ ಚೇತ್ಥ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಕಪ್ಪಿಯಮಂಸಾನಂ ವಸಾ ಅನುಞ್ಞಾತಾ। ಮಂಸೇಸು ಹಿ ದಸಮನಉಸ್ಸ-ಹತ್ಥಿ-ಅಸ್ಸ-ಸುನಖ-ಅಹಿ-ಸೀಹ-ಬ್ಯಗ್ಘ-ದೀಪಿ-ಅಚ್ಛ-ತರಚ್ಛಾನಂ ಮಂಸಾನಿ ಅಕಪ್ಪಿಯಾನಿ। ವಸಾಸು ಏಕಾ ಮನುಸ್ಸವಸಾವ। ಖೀರಾದೀಸು ಅಕಪ್ಪಿಯಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ।
623.Vasātelanti ‘‘anujānāmi, bhikkhave, vasāni bhesajjāni, acchavasaṃ, macchavasaṃ, susukāvasaṃ, sūkaravasaṃ, gadrabhavasa’’nti (mahāva. 262) evaṃ anuññātavasānaṃ telaṃ. Ettha ca ‘‘acchavasa’’nti vacanena ṭhapetvā manussavasaṃ sabbesaṃ akappiyamaṃsāna vasā anuññātā. Macchaggahaṇena ca susukāpi gahitā honti, vāḷamacchattā pana visuṃ vuttaṃ. Macchādiggahaṇena cettha sabbesampi kappiyamaṃsānaṃ vasā anuññātā. Maṃsesu hi dasamanaussa-hatthi-assa-sunakha-ahi-sīha-byaggha-dīpi-accha-taracchānaṃ maṃsāni akappiyāni. Vasāsu ekā manussavasāva. Khīrādīsu akappiyaṃ nāma natthi.
ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೇಹಿ ಕತನಿಬ್ಬಟ್ಟಿತವಸಾತೇಲಂ ಪುರೇಭತ್ತಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ಪುರೇಭತ್ತಂ ಸಾಮಿಸಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ। ಪಚ್ಛಾಭತ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸತ್ತಾಹಂ ನಿರಾಮಿಸಮೇವ ವಟ್ಟತಿ। ಯಂ ಪನ ತತ್ಥ ಸುಖುಮರಜಸದಿಸಂ ಮಂಸಂ ವಾ ನ್ಹಾರು ವಾ ಅಟ್ಠಿ ವಾ ಲೋಹಿತಂ ವಾ ಹೋತಿ, ತಂ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕಂ। ಸಚೇ ಪನ ವಸಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಸಯಂ ಕರೋತಿ, ಪುರೇಭತ್ತಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಪಚಿತ್ವಾ ಪರಿಸ್ಸಾವೇತ್ವಾ ಸತ್ತಾಹಂ ನಿರಾಮಿಸಪರಿಭೋಗೇನ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಂ । ನಿರಾಮಿಸಪರಿಭೋಗಞ್ಹಿ ಸನ್ಧಾಯ ಇದಂ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಕಾಲೇ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ಕಾಲೇ ನಿಪ್ಪಕ್ಕಂ ಕಾಲೇ ಸಂಸಟ್ಠಂ ತೇಲಪರಿಭೋಗೇನ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತು’’ನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೨೬೨)। ತತ್ರಾಪಿ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕಂ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕಮೇವ। ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪನ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತುಂ ವಾ ಕಾತುಂ ವಾ ನ ವಟ್ಟತಿಯೇವ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ –
Anupasampannehi katanibbaṭṭitavasātelaṃ purebhattaṃ paṭiggahitaṃ purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati. Pacchābhattato paṭṭhāya sattāhaṃ nirāmisameva vaṭṭati. Yaṃ pana tattha sukhumarajasadisaṃ maṃsaṃ vā nhāru vā aṭṭhi vā lohitaṃ vā hoti, taṃ abbohārikaṃ. Sace pana vasaṃ paṭiggahetvā sayaṃ karoti, purebhattaṃ paṭiggahetvā pacitvā parissāvetvā sattāhaṃ nirāmisaparibhogena paribhuñjitabbaṃ . Nirāmisaparibhogañhi sandhāya idaṃ vuttaṃ – ‘‘kāle paṭiggahitaṃ kāle nippakkaṃ kāle saṃsaṭṭhaṃ telaparibhogena paribhuñjitu’’nti (mahāva. 262). Tatrāpi abbohārikaṃ abbohārikameva. Pacchābhattaṃ pana paṭiggahituṃ vā kātuṃ vā na vaṭṭatiyeva. Vuttañhetaṃ –
‘‘ವಿಕಾಲೇ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ವಿಕಾಲೇ ನಿಪ್ಪಕ್ಕಂ ವಿಕಾಲೇ ಸಂಸಟ್ಠಂ, ತಂ ಚೇ ಪರಿಭುಞ್ಜೇಯ್ಯ, ಆಪತ್ತಿ ತಿಣ್ಣಂ ದುಕ್ಕಟಾನಂ। ಕಾಲೇ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ವಿಕಾಲೇ ನಿಪ್ಪಕ್ಕಂ ವಿಕಾಲೇ ಸಂಸಟ್ಠಂ, ತಂ ಚೇ ಪರಿಭುಞ್ಜೇಯ್ಯ, ಆಪತ್ತಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ದುಕ್ಕಟಾನಂ। ಕಾಲೇ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ಕಾಲೇ ನಿಪ್ಪಕ್ಕಂ ವಿಕಾಲೇ ಸಂಸಟ್ಠಂ, ತಂ ಚೇ ಪರಿಭುಞ್ಜೇಯ್ಯ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸ। ಕಾಲೇ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ಕಾಲೇ ನಿಪ್ಪಕ್ಕಂ ಕಾಲೇ ಸಂಸಟ್ಠಂ, ತಂ ಚೇ ಪರಿಭುಞ್ಜೇಯ್ಯ, ಅನಾಪತ್ತೀ’’ತಿ।
‘‘Vikāle ce, bhikkhave, paṭiggahitaṃ vikāle nippakkaṃ vikāle saṃsaṭṭhaṃ, taṃ ce paribhuñjeyya, āpatti tiṇṇaṃ dukkaṭānaṃ. Kāle ce, bhikkhave, paṭiggahitaṃ vikāle nippakkaṃ vikāle saṃsaṭṭhaṃ, taṃ ce paribhuñjeyya, āpatti dvinnaṃ dukkaṭānaṃ. Kāle ce, bhikkhave, paṭiggahitaṃ kāle nippakkaṃ vikāle saṃsaṭṭhaṃ, taṃ ce paribhuñjeyya, āpatti dukkaṭassa. Kāle ce, bhikkhave, paṭiggahitaṃ kāle nippakkaṃ kāle saṃsaṭṭhaṃ, taṃ ce paribhuñjeyya, anāpattī’’ti.
ಉಪತಿಸ್ಸತ್ಥೇರಂ ಪನ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಾ ಪುಚ್ಛಿಂಸು – ‘‘ಭನ್ತೇ, ಸಪ್ಪಿನವನೀತವಸಾನಿ ಏಕತೋ ಪಚಿತ್ವಾ ನಿಬ್ಬಟ್ಟಿತಾನಿ ವಟ್ಟನ್ತಿ, ನ ವಟ್ಟನ್ತೀ’’ತಿ? ‘‘ನ ವಟ್ಟನ್ತಿ, ಆವುಸೋ’’ತಿ। ಥೇರೋ ಕಿರೇತ್ಥ ಪಕ್ಕತೇಲಕಸಟೇ ವಿಯ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾಯತಿ। ತತೋ ನಂ ಉತ್ತರಿ ಪುಚ್ಛಿಂಸು – ‘‘ಭನ್ತೇ, ನವನೀತೇ ದಧಿಗುಳಿಕಾ ವಾ ತಕ್ಕಬಿನ್ದು ವಾ ಹೋತಿ, ಏತಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ? ‘‘ಏತಮ್ಪಿ, ಆವುಸೋ, ನ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ। ತತೋ ನಂ ಆಹಂಸು – ‘‘ಭನ್ತೇ, ಏಕತೋ ಪಚಿತ್ವಾ ಸಂಸಟ್ಠಾನಿ ತೇಜವನ್ತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ರೋಗಂ ನಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೀ’’ತಿ? ‘‘ಸಾಧಾವುಸೋ’’ತಿ ಥೇರೋ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿ।
Upatissattheraṃ pana antevāsikā pucchiṃsu – ‘‘bhante, sappinavanītavasāni ekato pacitvā nibbaṭṭitāni vaṭṭanti, na vaṭṭantī’’ti? ‘‘Na vaṭṭanti, āvuso’’ti. Thero kirettha pakkatelakasaṭe viya kukkuccāyati. Tato naṃ uttari pucchiṃsu – ‘‘bhante, navanīte dadhiguḷikā vā takkabindu vā hoti, etaṃ vaṭṭatī’’ti? ‘‘Etampi, āvuso, na vaṭṭatī’’ti. Tato naṃ āhaṃsu – ‘‘bhante, ekato pacitvā saṃsaṭṭhāni tejavantāni honti, rogaṃ niggaṇhantī’’ti? ‘‘Sādhāvuso’’ti thero sampaṭicchi.
ಮಹಾಸುಮತ್ಥೇರೋ ಪನಾಹ – ‘‘ಕಪ್ಪಿಯಮಂಸವಸಾ ಸಾಮಿಸಪರಿಭೋಗೇ ವಟ್ಟತಿ, ಇತರಾ ನಿರಾಮಿಸಪರಿಭೋಗೇ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ। ಮಹಾಪದುಮತ್ಥೇರೋ ಪನ ‘‘ಇದಂ ಕಿ’’ನ್ತಿ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ‘‘ನನು ವಾತಾಬಾಧಿಕಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಞ್ಚಮೂಲಕಸಾವಯಾಗುಯಂ ಅಚ್ಛಸೂಕರತೇಲಾದೀನಿ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಯಾಗುಂ ಪಿವನ್ತಿ, ಸಾ ತೇಜುಸ್ಸದತ್ತಾ ರೋಗಂ ನಿಗ್ಗಣ್ಹಾತೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ‘‘ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಆಹ।
Mahāsumatthero panāha – ‘‘kappiyamaṃsavasā sāmisaparibhoge vaṭṭati, itarā nirāmisaparibhoge vaṭṭatī’’ti. Mahāpadumatthero pana ‘‘idaṃ ki’’nti paṭikkhipitvā ‘‘nanu vātābādhikā bhikkhū pañcamūlakasāvayāguyaṃ acchasūkaratelādīni pakkhipitvā yāguṃ pivanti, sā tejussadattā rogaṃ niggaṇhātī’’ti vatvā ‘‘vaṭṭatī’’ti āha.
ಮಧು ನಾಮ ಮಕ್ಖಿಕಾಮಧೂತಿ ಮಧುಕರೀಹಿ ನಾಮ ಮಧುಮಕ್ಖಿಕಾಹಿ ಖುದ್ದಕಮಕ್ಖಿಕಾಹಿ ಭಮರಮಕ್ಖಿಕಾಹಿ ಚ ಕತಂ ಮಧು। ತಂ ಪುರೇಭತ್ತಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ಪುರೇಭತ್ತಂ ಸಾಮಿಸಪರಿಭೋಗಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ, ಪಚ್ಛಾಭತ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸತ್ತಾಹಂ ನಿರಾಮಿಸಪರಿಭೋಗಮೇವ ವಟ್ಟತಿ। ಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕಮೇ ಸಚೇ ಸಿಲೇಸಸದಿಸಂ ಮಹಾಮಧುಂ ಖಣ್ಡಂ ಖಣ್ಡಂ ಕತ್ವಾ ಠಪಿತಂ, ಇತರಂ ವಾ ನಾನಾಭಾಜನೇಸು, ವತ್ಥುಗಣನಾಯ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಾನಿ। ಸಚೇ ಏಕಮೇವ ಖಣ್ಡಂ, ಏಕಭಾಜನೇ ವಾ ಇತರಂ ಏಕಮೇವ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಂ। ಉಗ್ಗಹಿತಕಂ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಅರುಮಕ್ಖನಾದೀಸು ಉಪನೇತಬ್ಬಂ। ಮಧುಪಟಲಂ ವಾ ಮಧುಸಿತ್ಥಕಂ ವಾ ಸಚೇ ಮಧುನಾ ಅಮಕ್ಖಿತಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ, ಯಾವಜೀವಿಕಂ। ಮಧುಮಕ್ಖಿತಂ ಪನ ಮಧುಗತಿಕಮೇವ। ಚೀರಿಕಾ ನಾಮ ಸಪಕ್ಖಾ ದೀಘಮಕ್ಖಿಕಾ, ತುಮ್ಬಲನಾಮಿಕಾ ಚ ಅಟ್ಠಿಪಕ್ಖಾ ಕಾಳಮಹಾಭಮರಾ ಹೋನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಆಸಯೇಸು ನಿಯ್ಯಾಸಸದಿಸಂ ಮಧು ಹೋತಿ, ತಂ ಯಾವಜೀವಿಕಂ।
Madhu nāma makkhikāmadhūti madhukarīhi nāma madhumakkhikāhi khuddakamakkhikāhi bhamaramakkhikāhi ca kataṃ madhu. Taṃ purebhattaṃ paṭiggahitaṃ purebhattaṃ sāmisaparibhogampi vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya sattāhaṃ nirāmisaparibhogameva vaṭṭati. Sattāhātikkame sace silesasadisaṃ mahāmadhuṃ khaṇḍaṃ khaṇḍaṃ katvā ṭhapitaṃ, itaraṃ vā nānābhājanesu, vatthugaṇanāya nissaggiyāni. Sace ekameva khaṇḍaṃ, ekabhājane vā itaraṃ ekameva nissaggiyaṃ. Uggahitakaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ, arumakkhanādīsu upanetabbaṃ. Madhupaṭalaṃ vā madhusitthakaṃ vā sace madhunā amakkhitaṃ parisuddhaṃ, yāvajīvikaṃ. Madhumakkhitaṃ pana madhugatikameva. Cīrikā nāma sapakkhā dīghamakkhikā, tumbalanāmikā ca aṭṭhipakkhā kāḷamahābhamarā honti, tesaṃ āsayesu niyyāsasadisaṃ madhu hoti, taṃ yāvajīvikaṃ.
ಫಾಣಿತಂ ನಾಮ ಉಚ್ಛುಮ್ಹಾ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ ಉಚ್ಛುರಸಂ ಉಪಾದಾಯ ಅಪಕ್ಕಾ ವಾ ಅವತ್ಥುಕಪಕ್ಕಾ ವಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಅವತ್ಥುಕಾ ಉಚ್ಛುವಿಕತಿ ಫಾಣಿತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತಂ ಫಾಣಿತಂ ಪುರೇಭತ್ತಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ಪುರೇಭತ್ತಂ ಸಾಮಿಸಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ, ಪಚ್ಛಾಭತ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸತ್ತಾಹಂ ನಿರಾಮಿಸಮೇವ ವಟ್ಟತಿ। ಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕಮೇ ವತ್ಥುಗಣನಾಯ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಂ। ಬಹೂ ಪಿಣ್ಡಾ ಚುಣ್ಣೇತ್ವಾ ಏಕಭಾಜನೇ ಪಕ್ಖಿತ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ ಘನಸನ್ನಿವೇಸಾ, ಏಕಮೇವ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಂ। ಉಗ್ಗಹಿತಕಂ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಘರಧೂಪನಾದೀಸು ಉಪನೇತಬ್ಬಂ। ಪುರೇಭತ್ತಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತೇನ ಅಪರಿಸ್ಸಾವಿತಉಚ್ಛುರಸೇನ ಕತಫಾಣಿತಂ ಸಚೇ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೇನ ಕತಂ, ಸಾಮಿಸಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ। ಸಯಂಕತಂ ನಿರಾಮಿಸಮೇವ ವಟ್ಟತಿ। ಪಚ್ಛಾಭತ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪನ ಸವತ್ಥುಕಪಟಿಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ ಅನಜ್ಝೋಹರಣೀಯಂ, ಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕಮೇಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಅಪರಿಸ್ಸಾವಿತಪಟಿಗ್ಗಹಿತೇನ ಕತಮ್ಪಿ ಅನಜ್ಝೋಹರಣೀಯಮೇವ, ಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕಮೇಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಏಸ ನಯೋ ಉಚ್ಛುಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಕತಫಾಣಿತೇಪಿ। ಪುರೇಭತ್ತಂ ಪನ ಪರಿಸ್ಸಾವಿತಪಟಿಗ್ಗಹಿತಕೇನ ಕತಂ ಸಚೇ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೇನ ಕತಂ ಪುರೇಭತ್ತಂ ಸಾಮಿಸಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ, ಪಚ್ಛಾಭತ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸತ್ತಾಹಂ ನಿರಾಮಿಸಮೇವ। ಸಯಂಕತಂ ಪುರೇಭತ್ತಮ್ಪಿ ನಿರಾಮಿಸಮೇವ। ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪರಿಸ್ಸಾವಿತಪಟಿಗ್ಗಹಿತೇನ ಕತಂ ಪನ ನಿರಾಮಿಸಮೇವ ಸತ್ತಾಹಂ ವಟ್ಟತಿ। ಉಗ್ಗಹಿತಕಕತಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ। ‘‘ಝಾಮಉಚ್ಛುಫಾಣಿತಂ ವಾ ಕೋಟ್ಟಿತಉಚ್ಛುಫಾಣಿತಂ ವಾ ಪುರೇಭತ್ತಮೇವ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಮಹಾಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತಂ।
Phāṇitaṃ nāma ucchumhā nibbattanti ucchurasaṃ upādāya apakkā vā avatthukapakkā vā sabbāpi avatthukā ucchuvikati phāṇitanti veditabbā. Taṃ phāṇitaṃ purebhattaṃ paṭiggahitaṃ purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya sattāhaṃ nirāmisameva vaṭṭati. Sattāhātikkame vatthugaṇanāya nissaggiyaṃ. Bahū piṇḍā cuṇṇetvā ekabhājane pakkhittā honti ghanasannivesā, ekameva nissaggiyaṃ. Uggahitakaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ, gharadhūpanādīsu upanetabbaṃ. Purebhattaṃ paṭiggahitena aparissāvitaucchurasena kataphāṇitaṃ sace anupasampannena kataṃ, sāmisampi vaṭṭati. Sayaṃkataṃ nirāmisameva vaṭṭati. Pacchābhattato paṭṭhāya pana savatthukapaṭiggahitattā anajjhoharaṇīyaṃ, sattāhātikkamepi anāpatti. Pacchābhattaṃ aparissāvitapaṭiggahitena katampi anajjhoharaṇīyameva, sattāhātikkamepi anāpatti. Esa nayo ucchuṃ paṭiggahetvā kataphāṇitepi. Purebhattaṃ pana parissāvitapaṭiggahitakena kataṃ sace anupasampannena kataṃ purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya sattāhaṃ nirāmisameva. Sayaṃkataṃ purebhattampi nirāmisameva. Pacchābhattaṃ parissāvitapaṭiggahitena kataṃ pana nirāmisameva sattāhaṃ vaṭṭati. Uggahitakakataṃ vuttanayameva. ‘‘Jhāmaucchuphāṇitaṃ vā koṭṭitaucchuphāṇitaṃ vā purebhattameva vaṭṭatī’’ti mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
ಮಹಾಪಚ್ಚರಿಯಂ ಪನ ‘‘ಏತಂ ಸವತ್ಥುಕಪಕ್ಕಂ ವಟ್ಟತಿ, ನೋ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಉಚ್ಛುಫಾಣಿತಂ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ನೋವಟ್ಟನಕಂ ನಾಮ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಯುತ್ತಂ। ಸೀತುದಕೇನ ಕತಂ ಮಧುಕಪುಪ್ಫಫಾಣಿತಂ ಪುರೇಭತ್ತಂ ಸಾಮಿಸಂ ವಟ್ಟತಿ, ಪಚ್ಛಾಭತ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸತ್ತಾಹಂ ನಿರಾಮಿಸಮೇವ। ಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕಮೇ ವತ್ಥುಗಣನಾಯ ದುಕ್ಕಟಂ। ಖೀರಂ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಕತಂ ಮಧುಕಫಾಣಿತಂ ಯಾವಕಾಲಿಕಂ। ಖಣ್ಡಸಕ್ಖರಂ ಪನ ಖೀರಜಲ್ಲಿಕಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ಸೋಧೇನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ವಟ್ಟತಿ। ಮಧುಕಪುಪ್ಫಂ ಪನ ಪುರೇಭತ್ತಂ ಅಲ್ಲಂ ವಟ್ಟತಿ, ಭಜ್ಜಿತಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ। ಭಜ್ಜಿತ್ವಾ ತಿಲಾದೀಹಿ ಮಿಸ್ಸಂ ವಾ ಅಮಿಸ್ಸಂ ವಾ ಕತ್ವಾ ಕೋಟ್ಟಿತಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ। ಯದಿ ಪನ ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಮೇರಯತ್ಥಾಯ ಯೋಜೇನ್ತಿ, ಯೋಜಿತಂ ಬೀಜತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಕದಲೀ-ಖಜ್ಜೂರೀ-ಅಮ್ಬ-ಲಬುಜ-ಪನಸ-ಚಿಞ್ಚಾದೀನಂ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಯಾವಕಾಲಿಕಫಲಾನಂ ಫಾಣಿತಂ ಯಾವಕಾಲಿಕಮೇವ। ಮರಿಚಪಕ್ಕೇಹಿ ಫಾಣಿತಂ ಕರೋನ್ತಿ, ತಂ ಯಾವಜೀವಿಕಂ।
Mahāpaccariyaṃ pana ‘‘etaṃ savatthukapakkaṃ vaṭṭati, no vaṭṭatī’’ti pucchaṃ katvā ‘‘ucchuphāṇitaṃ pacchābhattaṃ novaṭṭanakaṃ nāma natthī’’ti vuttaṃ, taṃ yuttaṃ. Sītudakena kataṃ madhukapupphaphāṇitaṃ purebhattaṃ sāmisaṃ vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya sattāhaṃ nirāmisameva. Sattāhātikkame vatthugaṇanāya dukkaṭaṃ. Khīraṃ pakkhipitvā kataṃ madhukaphāṇitaṃ yāvakālikaṃ. Khaṇḍasakkharaṃ pana khīrajallikaṃ apanetvā sodhenti, tasmā vaṭṭati. Madhukapupphaṃ pana purebhattaṃ allaṃ vaṭṭati, bhajjitampi vaṭṭati. Bhajjitvā tilādīhi missaṃ vā amissaṃ vā katvā koṭṭitampi vaṭṭati. Yadi pana taṃ gahetvā merayatthāya yojenti, yojitaṃ bījato paṭṭhāya na vaṭṭati. Kadalī-khajjūrī-amba-labuja-panasa-ciñcādīnaṃ sabbesaṃ yāvakālikaphalānaṃ phāṇitaṃ yāvakālikameva. Maricapakkehi phāṇitaṃ karonti, taṃ yāvajīvikaṃ.
ತಾನಿ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾತಿ ಸಚೇಪಿ ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಏಕ ಘಟೇ ಅವಿನಿಬ್ಭೋಗಾನಿ ಕತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಿಪತಿ , ಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕಮೇ ಏಕಮೇವ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಂ। ವಿನಿಭುತ್ತೇಸು ಪಞ್ಚ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಾನಿ। ಸತ್ತಾಹಂ ಪನ ಅನತಿಕ್ಕಾಮೇತ್ವಾ ಗಿಲಾನೇನಪಿ ಅಗಿಲಾನೇನಪಿ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಯಥಾಸುಖಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ಸತ್ತವಿಧಞ್ಹಿ ಓದಿಸ್ಸಂ ನಾಮ – ಬ್ಯಾಧಿಓದಿಸ್ಸಂ, ಪುಗ್ಗಲೋದಿಸ್ಸಂ, ಕಾಲೋದಿಸ್ಸಂ, ಸಮಯೋದಿಸ್ಸಂ, ದೇಸೋದಿಸ್ಸಂ, ವಸೋದಿಸ್ಸಂ, ಭೇಸಜ್ಜೋದಿಸ್ಸನ್ತಿ।
Tāni paṭiggahetvāti sacepi sabbānipi paṭiggahetvā eka ghaṭe avinibbhogāni katvā nikkhipati , sattāhātikkame ekameva nissaggiyaṃ. Vinibhuttesu pañca nissaggiyāni. Sattāhaṃ pana anatikkāmetvā gilānenapi agilānenapi vuttanayeneva yathāsukhaṃ paribhuñjitabbaṃ. Sattavidhañhi odissaṃ nāma – byādhiodissaṃ, puggalodissaṃ, kālodissaṃ, samayodissaṃ, desodissaṃ, vasodissaṃ, bhesajjodissanti.
ತತ್ಥ ಬ್ಯಾಧಿಓದಿಸ್ಸಂ ನಾಮ – ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಮನುಸ್ಸಿಕಾಬಾಧೇ ಆಮಕಮಂಸಂ ಆಮಕಲೋಹಿತ’’ನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೨೬೪) ಏವಂ ಬ್ಯಾಧಿಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಅನುಞ್ಞಾತಂ, ತಂ ತೇನೇವ ಆಬಾಧೇನ ಆಬಾಧಿಕಸ್ಸ ವಟ್ಟತಿ, ನ ಅಞ್ಞಸ್ಸ। ತಞ್ಚ ಖೋ ಕಾಲೇಪಿ ವಿಕಾಲೇಪಿ ಕಪ್ಪಿಯಮ್ಪಿ ಅಕಪ್ಪಿಯಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿಯೇವ।
Tattha byādhiodissaṃ nāma – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, amanussikābādhe āmakamaṃsaṃ āmakalohita’’nti (mahāva. 264) evaṃ byādhiṃ uddissa anuññātaṃ, taṃ teneva ābādhena ābādhikassa vaṭṭati, na aññassa. Tañca kho kālepi vikālepi kappiyampi akappiyampi vaṭṭatiyeva.
ಪುಗ್ಗಲೋದಿಸ್ಸಂ ನಾಮ – ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರೋಮನ್ಥಕಸ್ಸ ರೋಮನ್ಥನಂ। ನ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬಹಿಮುಖದ್ವಾರಂ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಅಜ್ಝೋಹರಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ (ಚೂಳವ॰ ೨೭೩) ಏವಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಅನುಞ್ಞಾತಂ, ತಂ ತಸ್ಸೇವ ವಟ್ಟತಿ, ನ ಅಞ್ಞಸ್ಸ।
Puggalodissaṃ nāma – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, romanthakassa romanthanaṃ. Na ca, bhikkhave, bahimukhadvāraṃ nīharitvā ajjhoharitabba’’nti (cūḷava. 273) evaṃ puggalaṃ uddissa anuññātaṃ, taṃ tasseva vaṭṭati, na aññassa.
ಕಾಲೋದಿಸ್ಸಂ ನಾಮ – ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತ್ತಾರಿ ಮಹಾವಿಕಟಾನಿ ದಾತುಂ – ಗೂಥಂ, ಮುತ್ತಂ, ಛಾರಿಕಂ, ಮತ್ತಿಕ’’ನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೨೬೮) ಏವಂ ಅಹಿನಾ ದಟ್ಠಕಾಲಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಅನುಞ್ಞಾತಂ, ತಂ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಕಾಲೇ ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಕಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ, ನ ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಂ।
Kālodissaṃ nāma – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, cattāri mahāvikaṭāni dātuṃ – gūthaṃ, muttaṃ, chārikaṃ, mattika’’nti (mahāva. 268) evaṃ ahinā daṭṭhakālaṃ uddissa anuññātaṃ, taṃ tasmiṃyeva kāle appaṭiggahitakampi vaṭṭati, na aññasmiṃ.
ಸಮಯೋದಿಸ್ಸಂ ನಾಮ – ‘‘ಗಣಭೋಜನೇ ಅಞ್ಞತ್ರ ಸಮಯಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ಪಾಚಿ॰ ೨೧೭) ನಯೇನ ತಂ ತಂ ಸಮಯಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಅನುಞ್ಞಾತಾ ಅನಾಪತ್ತಿಯೋ, ತಾ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಸಮಯೇ ಅನಾಪತ್ತಿಯೋ ಹೋನ್ತಿ, ನ ಅಞ್ಞದಾ।
Samayodissaṃ nāma – ‘‘gaṇabhojane aññatra samayā’’tiādinā (pāci. 217) nayena taṃ taṃ samayaṃ uddissa anuññātā anāpattiyo, tā tasmiṃ tasmiṃyeva samaye anāpattiyo honti, na aññadā.
ದೇಸೋದಿಸ್ಸಂ ನಾಮ – ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏವರೂಪೇಸು ಪಚ್ಚನ್ತಿಮೇಸು ಜನಪದೇಸು ವಿನಯಧರಪಞ್ಚಮೇನ ಗಣೇನ ಉಪಸಮ್ಪದ’’ನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೨೫೯) ಏವಂ ಪಚ್ಚನ್ತದೇಸೇ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಅನುಞ್ಞಾತಾನಿ ಉಪಸಮ್ಪದಾದೀನಿ, ತಾನಿ ತತ್ಥೇವ ವಟ್ಟನ್ತಿ, ನ ಮಜ್ಝಿಮದೇಸೇ।
Desodissaṃ nāma – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, evarūpesu paccantimesu janapadesu vinayadharapañcamena gaṇena upasampada’’nti (mahāva. 259) evaṃ paccantadese uddissa anuññātāni upasampadādīni, tāni tattheva vaṭṭanti, na majjhimadese.
ವಸೋದಿಸ್ಸಂ ನಾಮ – ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಸಾನಿ ಭೇಸಜ್ಜಾನೀ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೨೬೨) ಏವಂ ವಸಾನಾಮೇನ ಅನುಞ್ಞಾತಂ , ತಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸವಸಂ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಕಪ್ಪಿಯಾಕಪ್ಪಿಯವಸಾನಂ ತೇಲಂ ತಂತದತ್ಥಿಕಾನಂ ತೇಲಪರಿಭೋಗೇನ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ।
Vasodissaṃ nāma – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, vasāni bhesajjānī’’ti (mahāva. 262) evaṃ vasānāmena anuññātaṃ , taṃ ṭhapetvā manussavasaṃ sabbesaṃ kappiyākappiyavasānaṃ telaṃ taṃtadatthikānaṃ telaparibhogena paribhuñjituṃ vaṭṭati.
ಭೇಸಜ್ಜೋದಿಸ್ಸಂ ನಾಮ – ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚ ಭೇಸಜ್ಜಾನೀ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೨೬೦-೨೬೧) ಏವಂ ಭೇಸಜ್ಜನಾಮೇನ ಅನುಞ್ಞಾತಾನಿ ಆಹಾರತ್ಥಂ ಫರಿತುಂ ಸಮತ್ಥಾನಿ ಸಪ್ಪಿನವನೀತತೇಲಮಧುಫಾಣಿತನ್ತಿ। ತಾನಿ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ತದಹುಪುರೇಭತ್ತಂ ಯಥಾಸುಖಂ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸತಿ ಪಚ್ಚಯೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಸತ್ತಾಹಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಾನಿ।
Bhesajjodissaṃ nāma – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, pañca bhesajjānī’’ti (mahāva. 260-261) evaṃ bhesajjanāmena anuññātāni āhāratthaṃ pharituṃ samatthāni sappinavanītatelamadhuphāṇitanti. Tāni paṭiggahetvā tadahupurebhattaṃ yathāsukhaṃ pacchābhattato paṭṭhāya sati paccaye vuttanayeneva sattāhaṃ paribhuñjitabbāni.
೬೨೪. ಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕನ್ತೇ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಸಞ್ಞೀ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಂ ಪಾಚಿತ್ತಿಯನ್ತಿ ಸಚೇಪಿ ಸಾಸಪಮತ್ತಂ ಹೋತಿ ಸಕಿಂ ವಾ ಅಙ್ಗುಲಿಯಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಜಿವ್ಹಾಯ ಸಾಯನಮತ್ತಂ ನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತಬ್ಬಮೇವ, ಪಾಚಿತ್ತಿಯಞ್ಚ ದೇಸೇತಬ್ಬಂ।
624.Sattāhātikkante atikkantasaññī nissaggiyaṃ pācittiyanti sacepi sāsapamattaṃ hoti sakiṃ vā aṅguliyā gahetvā jivhāya sāyanamattaṃ nissajjitabbameva, pācittiyañca desetabbaṃ.
ನ ಕಾಯಿಕೇನ ಪರಿಭೋಗೇನ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಕಾಯೋ ವಾ ಕಾಯೇ ಅರು ವಾ ನ ಮಕ್ಖೇತಬ್ಬಂ। ತೇಹಿ ಮಕ್ಖಿತಾನಿ ಕಾಸಾವಕತ್ತರಯಟ್ಠಿಉಪಾಹನಪಾದಕಥಲಿಕಮಞ್ಚಪೀಠಾದೀನಿಪಿ ಅಪರಿಭೋಗಾನಿ। ‘‘ದ್ವಾರವಾತಪಾನಕವಾಟೇಸುಪಿ ಹತ್ಥೇನ ಗಹಣಟ್ಠಾನಂ ನ ಮಕ್ಖೇತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಮಹಾಪಚ್ಚರಿಯಂ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಕಸಾವೇ ಪನ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ದ್ವಾರವಾತಪಾನಕವಾಟಾನಿ ಮಕ್ಖೇತಬ್ಬಾನೀ’’ತಿ ಮಹಾಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತಂ।
Na kāyikena paribhogena paribhuñjitabbanti kāyo vā kāye aru vā na makkhetabbaṃ. Tehi makkhitāni kāsāvakattarayaṭṭhiupāhanapādakathalikamañcapīṭhādīnipi aparibhogāni. ‘‘Dvāravātapānakavāṭesupi hatthena gahaṇaṭṭhānaṃ na makkhetabba’’nti mahāpaccariyaṃ vuttaṃ. ‘‘Kasāve pana pakkhipitvā dvāravātapānakavāṭāni makkhetabbānī’’ti mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
ಅನಾಪತ್ತಿ ಅನ್ತೋಸತ್ತಾಹಂ ಅಧಿಟ್ಠೇತೀತಿ ಸತ್ತಾಹಬ್ಭನ್ತರೇ ಸಪ್ಪಿಞ್ಚ ತೇಲಞ್ಚ ವಸಞ್ಚ ಮುದ್ಧನಿತೇಲಂ ವಾ ಅಬ್ಭಞ್ಜನಂ ವಾ ಮಧುಂ ಅರುಮಕ್ಖನಂ ಫಾಣಿತಂ ಘರಧೂಪನಂ ಅಧಿಟ್ಠೇತಿ, ಅನಾಪತ್ತಿ। ಸಚೇ ಅಧಿಟ್ಠಿತತೇಲಂ ಅನಧಿಟ್ಠಿತತೇಲಭಾಜನೇ ಆಕಿರಿತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ಭಾಜನೇ ಚೇ ಸುಖುಮಂ ಛಿದ್ದಂ ಪವಿಟ್ಠಂ ಪವಿಟ್ಠಂ ತೇಲಂ ಪುರಾಣತೇಲೇನ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರೀಯತಿ, ಪುನ ಅಧಿಟ್ಠಾತಬ್ಬಂ। ಅಥ ಮಹಾಮುಖಂ ಹೋತಿ, ಸಹಸಾವ ಬಹುತೇಲಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಪುರಾಣತೇಲಂ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರತಿ, ಪುನ ಅಧಿಟ್ಠಾನಕಿಚ್ಚಂ ನತ್ಥಿ। ಅಧಿಟ್ಠಿತಗತಿಕಮೇವ ಹಿ ತಂ ಹೋತಿ, ಏತೇನ ನಯೇನ ಅಧಿಟ್ಠಿತತೇಲಭಾಜನೇ ಅನಧಿಟ್ಠಿತತೇಲಾಕಿರಣಮ್ಪಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Anāpatti antosattāhaṃ adhiṭṭhetīti sattāhabbhantare sappiñca telañca vasañca muddhanitelaṃ vā abbhañjanaṃ vā madhuṃ arumakkhanaṃ phāṇitaṃ gharadhūpanaṃ adhiṭṭheti, anāpatti. Sace adhiṭṭhitatelaṃ anadhiṭṭhitatelabhājane ākiritukāmo hoti, bhājane ce sukhumaṃ chiddaṃ paviṭṭhaṃ paviṭṭhaṃ telaṃ purāṇatelena ajjhottharīyati, puna adhiṭṭhātabbaṃ. Atha mahāmukhaṃ hoti, sahasāva bahutelaṃ pavisitvā purāṇatelaṃ ajjhottharati, puna adhiṭṭhānakiccaṃ natthi. Adhiṭṭhitagatikameva hi taṃ hoti, etena nayena adhiṭṭhitatelabhājane anadhiṭṭhitatelākiraṇampi veditabbaṃ.
೬೨೫. ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತೀತಿ ಏತ್ಥ ಸಚೇ ದ್ವಿನ್ನಂ ಸನ್ತಕಂ ಏಕೇನ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ಅವಿಭತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕಮೇ ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ, ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ಪನ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಸಚೇ ಯೇನ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ, ಸೋ ಇತರಂ ಭಣತಿ – ‘‘ಆವುಸೋ, ಇಮಂ ತೇಲಂ ಸತ್ತಾಹಮತ್ತಂ ಪರಿಭುಞ್ಜ ತ್ವ’’ನ್ತಿ। ಸೋ ಚ ಪರಿಭೋಗಂ ನ ಕರೋತಿ, ಕಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿ? ನ ಕಸ್ಸಚಿಪಿ ಆಪತ್ತಿ । ಕಸ್ಮಾ? ಯೇನ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ತೇನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತತ್ತಾ, ಇತರಸ್ಸ ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ।
625.Vissajjetīti ettha sace dvinnaṃ santakaṃ ekena paṭiggahitaṃ avibhattaṃ hoti, sattāhātikkame dvinnampi anāpatti, paribhuñjituṃ pana na vaṭṭati. Sace yena paṭiggahitaṃ, so itaraṃ bhaṇati – ‘‘āvuso, imaṃ telaṃ sattāhamattaṃ paribhuñja tva’’nti. So ca paribhogaṃ na karoti, kassa āpatti? Na kassacipi āpatti . Kasmā? Yena paṭiggahitaṃ tena vissajjitattā, itarassa appaṭiggahitattā.
ವಿನಸ್ಸತೀತಿ ಅಪರಿಭೋಗಂ ಹೋತಿ। ಚತ್ತೇನಾತಿಆದೀಸು ಯೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಭೇಸಜ್ಜಂ ಚತ್ತಞ್ಚ ವನ್ತಞ್ಚ ಮುತ್ತಞ್ಚ ಹೋತಿ, ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಚತ್ತಂ ವನ್ತಂ ಮುತ್ತನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅನಪೇಕ್ಖೋತಿ ವುಚ್ಚತ್ತಿ, ಏವಂ ಅನಪೇಕ್ಖೋ ಸಾಮಣೇರಸ್ಸ ದತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇದಂ ಕಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ? ‘‘ಏವಂ ಅನ್ತೋಸತ್ತಾಹೇ ದತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಲಭಿತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿದಸ್ಸನತ್ಥ’’ನ್ತಿ ಮಹಾಸುಮತ್ಥೇರೋ ಆಹ। ಮಹಾಪದುಮತ್ಥೇರೋ ಪನಾಹ – ‘‘ನಯಿದಂ ಯಾಚಿತಬ್ಬಂ, ಅನ್ತೋಸತ್ತಾಹೇ ದಿನ್ನಸ್ಸ ಹಿ ಪುನ ಪರಿಭೋಗೇ ಆಪತ್ತಿಯೇವ ನತ್ಥಿ। ಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕನ್ತಸ್ಸ ಪನ ಪರಿಭೋಗೇ ಅನಾಪತ್ತಿದಸ್ಸನತ್ಥಮಿದಂ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಏವಂ ದಿನ್ನಂ ಭೇಸಜ್ಜಂ ಸಚೇ ಸಾಮಣೇರೋ ಅಭಿಸಙ್ಖರಿತ್ವಾ ವಾ ಅನಭಿಸಙ್ಖರಿತ್ವಾ ವಾ ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ನತ್ಥುಕಮ್ಮತ್ಥಂ ದದೇಯ್ಯ, ಗಹೇತ್ವಾ ನತ್ಥುಕಮ್ಮಂ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಬಾಲೋ ಹೋತಿ, ದಾತುಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ಅಞ್ಞೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ ವತ್ತಬ್ಬೋ – ‘‘ಅತ್ಥಿ ತೇ, ಸಾಮಣೇರ, ತೇಲ’’ನ್ತಿ ‘‘ಆಮ, ಭನ್ತೇ, ಅತ್ಥೀ’’ತಿ। ‘‘ಆಹರ, ಥೇರಸ್ಸ ಭೇಸಜ್ಜಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ। ಸೇಸಂ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ।
Vinassatīti aparibhogaṃ hoti. Cattenātiādīsu yena cittena bhesajjaṃ cattañca vantañca muttañca hoti, taṃ cittaṃ cattaṃ vantaṃ muttanti vuccati. Tena cittena puggalo anapekkhoti vuccatti, evaṃ anapekkho sāmaṇerassa datvāti attho. Idaṃ kasmā vuttaṃ? ‘‘Evaṃ antosattāhe datvā pacchā labhitvā paribhuñjantassa anāpattidassanattha’’nti mahāsumatthero āha. Mahāpadumatthero panāha – ‘‘nayidaṃ yācitabbaṃ, antosattāhe dinnassa hi puna paribhoge āpattiyeva natthi. Sattāhātikkantassa pana paribhoge anāpattidassanatthamidaṃ vutta’’nti. Tasmā evaṃ dinnaṃ bhesajjaṃ sace sāmaṇero abhisaṅkharitvā vā anabhisaṅkharitvā vā tassa bhikkhuno natthukammatthaṃ dadeyya, gahetvā natthukammaṃ kātabbaṃ. Sace bālo hoti, dātuṃ na jānāti, aññena bhikkhunā vattabbo – ‘‘atthi te, sāmaṇera, tela’’nti ‘‘āma, bhante, atthī’’ti. ‘‘Āhara, therassa bhesajjaṃ karissāmā’’ti. Evampi vaṭṭati. Sesaṃ uttānatthameva.
ಕಥಿನಸಮುಟ್ಠಾನಂ, ಅಕಿರಿಯಂ, ನೋಸಞ್ಞಾವಿಮೋಕ್ಖಂ, ಅಚಿತ್ತಕಂ, ಪಣ್ಣತ್ತಿವಜ್ಜಂ, ಕಾಯಕಮ್ಮವಚೀಕಮ್ಮಂ,
Kathinasamuṭṭhānaṃ, akiriyaṃ, nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammavacīkammaṃ,
ತಿಚಿತ್ತಂ, ತಿವೇದನನ್ತಿ।
Ticittaṃ, tivedananti.
ಭೇಸಜ್ಜಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೩. ಭೇಸಜ್ಜಸಿಕ್ಖಾಪದಂ • 3. Bhesajjasikkhāpadaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ೩. ಭೇಸಜ್ಜಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ೩. ಭೇಸಜ್ಜಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ೩. ಭೇಸಜ್ಜಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā