| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
೩. ಭೇಸಜ್ಜಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā
೬೧೮-೬೨೧. ತತಿಯೇ ಪಾಳಿಯಂ ಪಿಲಿನ್ದವಚ್ಛತ್ಥೇರೇನ ‘‘ನ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಗವತಾ ಆರಾಮಿಕೋ ಅನುಞ್ಞಾತೋ’’ತಿ ಪಠಮಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆರಾಮಿಕ’’ನ್ತಿ ಪುಗ್ಗಲಾನಮ್ಪಿ ಆರಾಮಿಕನಾಮೇನ ದಾಸಗ್ಗಹಣೇ ಅನುಞ್ಞಾತೇ ಏವ ಆರಾಮಿಕಾನಂ ಗಹಿತತ್ತಾ ಖೇತ್ತವತ್ಥಾದೀನಿ ಕಪ್ಪಿಯವೋಹಾರೇನಪಿ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಗಹೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ, ತಥಾ ಅನನುಞ್ಞಾತತ್ತಾತಿ ವಿಞ್ಞಾಯತಿ। ‘‘ಖೇತ್ತವತ್ಥುಪಟಿಗ್ಗಹಣಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತೀ’’ತಿಆದಿನಾ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೧೦, ೧೯೪) ಹಿ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇಸು ಏಕಸ್ಸೇವ ಪುಗ್ಗಲಿಕವಸೇನ ಗಹಣೇ ಅನುಞ್ಞಾತೇ ಇತರೀತರಾನಂ ತಥಾ ನ ಗಹೇತಬ್ಬತಾ ಸಿದ್ಧಾವ ಹೋತಿ। ಯಞ್ಚ ಪಿಲಿನ್ದವಚ್ಛತ್ಥೇರೇನ ದಾಯಕಕುಲಸ್ಸ ದಾರಿಕಾಯ ಸುವಣ್ಣಮಾಲಾವಸೇನ ತಿಣಣ್ಡುಪಕಸ್ಸ ನಿಮ್ಮಾನಂ, ತಂ ‘‘ಅನಾಪತ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇದ್ಧಿಮಸ್ಸ ಇದ್ಧಿವಿಸಯೇ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೫೯) ವಚನತೋ ಕುಲಸಙ್ಗಹಾದಿ ನ ಹೋತೀತಿ ಕತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ಖೀಣಾಸವಾನಂ ಲಾಭಿಚ್ಛಾಯ ಅಭಾವತೋ ಕುಲಸಙ್ಗಹೇಪಿ ಆಜೀವಕೋಪೋ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ತಂ ನ ಯುತ್ತಂ ಖೀಣಾಸವಾನಮ್ಪಿ ಆಜೀವವಿಪತ್ತಿಹೇತೂನಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಾದೀನಂ ಪರಿವಜ್ಜೇತಬ್ಬತೋ। ವುತ್ತಞ್ಹಿ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿನಾ ‘‘ನೇವ ಭಿನ್ದೇಯ್ಯಮಾಜೀವಂ, ಚಜಮಾನೋಪಿ ಜೀವಿತ’’ನ್ತಿ (ಮಿ॰ ಪ॰ ೬.೧.೫)। ಭಗವತಾ ಚ ‘‘ಗಾಥಾಭಿಗೀತಂ ಮೇ ಅಭೋಜನೀಯ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ (ಸು॰ ನಿ॰ ೮೧, ೪೮೪; ಮಿ॰ ಪ॰ ೪.೫.೯; ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೧೯೭)।
618-621. Tatiye pāḷiyaṃ pilindavacchattherena ‘‘na kho, mahārāja, bhagavatā ārāmiko anuññāto’’ti paṭhamaṃ paṭikkhipitvā ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ārāmika’’nti puggalānampi ārāmikanāmena dāsaggahaṇe anuññāte eva ārāmikānaṃ gahitattā khettavatthādīni kappiyavohārenapi puggalānaṃ gahetuṃ na vaṭṭati, tathā ananuññātattāti viññāyati. ‘‘Khettavatthupaṭiggahaṇā paṭivirato hotī’’tiādinā (dī. ni. 1.10, 194) hi paṭikkhittesu ekasseva puggalikavasena gahaṇe anuññāte itarītarānaṃ tathā na gahetabbatā siddhāva hoti. Yañca pilindavacchattherena dāyakakulassa dārikāya suvaṇṇamālāvasena tiṇaṇḍupakassa nimmānaṃ, taṃ ‘‘anāpatti, bhikkhave, iddhimassa iddhivisaye’’ti (pārā. 159) vacanato kulasaṅgahādi na hotīti katanti daṭṭhabbaṃ, keci pana ‘‘khīṇāsavānaṃ lābhicchāya abhāvato kulasaṅgahepi ājīvakopo natthī’’ti vadanti, taṃ na yuttaṃ khīṇāsavānampi ājīvavipattihetūnaṃ piṇḍapātādīnaṃ parivajjetabbato. Vuttañhi dhammasenāpatinā ‘‘neva bhindeyyamājīvaṃ, cajamānopi jīvita’’nti (mi. pa. 6.1.5). Bhagavatā ca ‘‘gāthābhigītaṃ me abhojanīya’’ntiādi vuttaṃ (su. ni. 81, 484; mi. pa. 4.5.9; saṃ. ni. 1.197).
೬೨೨. ಉಗ್ಗಹಿತಕನ್ತಿ ಪರಿಭೋಗತ್ಥಾಯ ಸಯಂ ಗಹಿತಂ। ಸಯಂ ಕರೋತೀತಿ ಪಚಿತ್ವಾ ಕರೋತಿ। ಪುರೇಭತ್ತನ್ತಿ ತದಹುಪುರೇಭತ್ತಮೇವ ವಟ್ಟತಿ ಸವತ್ಥುಕಪಟಿಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ। ಸಯಂಕತನ್ತಿ ಖೀರನವನೀತಂ ಪಚಿತ್ವಾ ಕತಂ। ನಿರಾಮಿಸಮೇವಾತಿ ತದಹುಪುರೇಭತ್ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಅಜ್ಜ ಸಯಂಕತಂ ನಿರಾಮಿಸಮೇವ ಭುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಕಸ್ಮಾ ಸಾಮಪಾಕೋ ನ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ನವನೀತಂ ತಾಪೇನ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ। ಪಟಿಗ್ಗಹಿತೇಹೀತಿ ಖೀರದಧೀನಿ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಉಗ್ಗಹಿತಕೇಹಿ ಕತಂ ಅಬ್ಭಞ್ಜನಾದೀಸು ಉಪನೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ಏಸೇವ ನಯೋತಿ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಾಪತ್ತಿಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಅಕಪ್ಪಿಯಮಂಸಸಪ್ಪಿಮ್ಹೀತಿ ಹತ್ಥಿಆದೀನಂ ಸಪ್ಪಿಮ್ಹಿ।
622.Uggahitakanti paribhogatthāya sayaṃ gahitaṃ. Sayaṃ karotīti pacitvā karoti. Purebhattanti tadahupurebhattameva vaṭṭati savatthukapaṭiggahitattā. Sayaṃkatanti khīranavanītaṃ pacitvā kataṃ. Nirāmisamevāti tadahupurebhattaṃ sandhāya vuttaṃ. Ajja sayaṃkataṃ nirāmisameva bhuñjantassa kasmā sāmapāko na hotīti āha ‘‘navanītaṃ tāpentassā’’tiādi. Paṭiggahitehīti khīradadhīni sandhāya vuttaṃ. Uggahitakehi kataṃ abbhañjanādīsu upanetabbanti yojanā. Eseva nayoti nissaggiyāpattiṃ sandhāya vuttaṃ. Akappiyamaṃsasappimhīti hatthiādīnaṃ sappimhi.
ಏತ್ಥ ಪನಾತಿ ನವನೀತೇ ವಿಸೇಸೋ ಅತ್ಥೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಧೋತಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ಧೋತಮೇವ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತುಮ್ಪಿ ನ ವಟ್ಟತಿ, ಇತರಥಾ ಸವತ್ಥುಕಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ಹೋತೀತಿ ಥೇರಾನಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Ettha panāti navanīte viseso atthīti attho. Dhotaṃ vaṭṭatīti dhotameva paṭiggahitumpi na vaṭṭati, itarathā savatthukapaṭiggahitaṃ hotīti therānaṃ adhippāyo.
ಮಹಾಸಿವತ್ಥೇರಸ್ಸ ಪನ ವತ್ಥುನೋ ವಿಯೋಜಿತತ್ತಾ ದಧಿಗುಳಿಕಾದೀಹಿ ಯುತ್ತತಾಮತ್ತೇನ ಸವತ್ಥುಕಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಕ್ಕತೋ ಉದ್ಧಟಮತ್ತಮೇವ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಧೋವಿತ್ವಾ, ಪಚಿತ್ವಾ ವಾ ನಿರಾಮಿಸಮೇವ ಕತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿಂಸೂತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ, ನ ಪನ ದಧಿಗುಳಿಕಾದೀಹಿ ಸಹ ವಿಕಾಲೇ ಭುಞ್ಜಿಂಸು। ತೇನಾಹ ‘‘ತಸ್ಮಾ ನವನೀತಂ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತೇನ…ಪೇ॰… ಸವತ್ಥುಕಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ನಾಮ ನ ಹೋತೀ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಅಧೋತಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾಪಿ ತಂ ನವನೀತಂ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತೇನ ದಧಿಆದೀನಿ ಅಪನೇತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಖಯಂ ಗಮಿಸ್ಸತೀತಿ ನಿರಾಮಿಸಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ವಿಕಾಲೇಪಿ ವಟ್ಟತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತ್ತಾವತಾತಿ ನವನೀತೇ ಲಗ್ಗಮತ್ತೇನ ವಿಸುಂ ದಧಿಆದಿವೋಹಾರಂ ಅಲದ್ಧೇನ ಅಪ್ಪಮತ್ತೇನ ದಧಿಆದಿನಾತಿ ಅತ್ಥೋ, ಏತೇನ ವಿಸುಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತದಧಿಆದೀಹಿ ಸಹ ಪಕ್ಕಂ ಸವತ್ಥುಕಪಟಿಗ್ಗಹಿತಸಙ್ಖ್ಯಮೇವ ಗಚ್ಛತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತಸ್ಮಿಮ್ಪೀತಿ ನಿರಾಮಿಸಭೂತೇಪಿ। ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಕಾನಂ ಪನ ಅಯಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ಪಟಿಗ್ಗಹಣೇ ತಾವ ದಧಿಆದೀಹಿ ಅಸಮ್ಭಿನ್ನರಸತ್ತಾ ಭತ್ತೇನ ಸಹಿತೇನ ಗುಳಪಿಣ್ಡಾದಿ ವಿಯ ಸವತ್ಥುಕಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ, ತಂ ಪನ ಪಚನ್ತೇನ ಧೋವಿತ್ವಾವ ಪಚಿತಬ್ಬಂ, ಇತರಥಾ ಪಚನಕ್ಖಣೇ ಪಚ್ಚಮಾನದಧಿಗುಳಿಕಾದೀಹಿ ಸಮ್ಭಿನ್ನರಸತಾಯ ಸಾಮಂಪಕ್ಕಂ ಜಾತಂ, ತೇಸು ಖೀಣೇಸು ಸಾಮಂಪಕ್ಕಮೇವ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ನಿರಾಮಿಸಮೇವ ಪಚಿತಬ್ಬನ್ತಿ। ತೇನೇವ ‘‘ಆಮಿಸೇನ ಸಹ ಪಕ್ಕತ್ತಾ’’ತಿ ಕಾರಣಂ ವುತ್ತಂ।
Mahāsivattherassa pana vatthuno viyojitattā dadhiguḷikādīhi yuttatāmattena savatthukapaṭiggahitaṃ nāma na hoti, tasmā takkato uddhaṭamattameva paṭiggahetvā dhovitvā, pacitvā vā nirāmisameva katvā paribhuñjiṃsūti adhippāyo, na pana dadhiguḷikādīhi saha vikāle bhuñjiṃsu. Tenāha ‘‘tasmā navanītaṃ paribhuñjantena…pe… savatthukapaṭiggahitaṃ nāma na hotī’’ti. Tattha adhotaṃ paṭiggahetvāpi taṃ navanītaṃ paribhuñjantena dadhiādīni apanetvā paribhuñjitabbanti attho. Khayaṃ gamissatīti nirāmisaṃ hoti, tasmā vikālepi vaṭṭatīti attho. Ettāvatāti navanīte laggamattena visuṃ dadhiādivohāraṃ aladdhena appamattena dadhiādināti attho, etena visuṃ paṭiggahitadadhiādīhi saha pakkaṃ savatthukapaṭiggahitasaṅkhyameva gacchatīti dasseti. Tasmimpīti nirāmisabhūtepi. Kukkuccakānaṃ pana ayaṃ adhippāyo – paṭiggahaṇe tāva dadhiādīhi asambhinnarasattā bhattena sahitena guḷapiṇḍādi viya savatthukapaṭiggahitaṃ nāma na hoti, taṃ pana pacantena dhovitvāva pacitabbaṃ, itarathā pacanakkhaṇe paccamānadadhiguḷikādīhi sambhinnarasatāya sāmaṃpakkaṃ jātaṃ, tesu khīṇesu sāmaṃpakkameva hoti, tasmā nirāmisameva pacitabbanti. Teneva ‘‘āmisena saha pakkattā’’ti kāraṇaṃ vuttaṃ.
ಏತ್ಥ ಚಾಯಂ ವಿಚಾರಣಾ – ಸವತ್ಥುಕಪಟಿಗ್ಗಹಿತತ್ತಾಭಾವೇ ಆಮಿಸೇನ ಸಹ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಪಕ್ಕಸ್ಸ ಸಯಂಪಾಕದೋಸೋ ವಾ ಪರಿಸಙ್ಕೀಯತಿ ಯಾವಕಾಲಿಕತಾ ವಾ, ತತ್ಥ ನ ತಾವ ಸಯಂಪಾಕದೋಸೋ ಏತ್ಥ ಸಮ್ಭವತಿ ಸತ್ತಾಹಕಾಲಿಕತ್ತಾ। ಯಞ್ಹಿ ತತ್ಥ ದಧಿಆದಿ ಆಮಿಸಗತಂ, ತಂ ಪರಿಕ್ಖೀಣನ್ತಿ। ಅಥ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತದಧಿಗುಳಿಕಾದಿನಾ ಸಹ ಅತ್ತನಾ ಪಕ್ಕತ್ತಾ ಸವತ್ಥುಕಪಕ್ಕಂ ವಿಯ ಭವೇಯ್ಯಾತಿ ಪರಿಸಙ್ಕೀಯತಿ, ತದಾ ಆಮಿಸೇನ ಸಹ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತತ್ತಾತಿ ಕಾರಣಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ನ ಪನ ಪಕ್ಕತ್ತಾತಿ। ತಥಾ ಚ ಉಪಡ್ಢತ್ಥೇರಾನಂ ಮತಮೇವ ಅಙ್ಗೀ ಕತಂ ಸಿಯಾ। ತತ್ಥ ಚ ಸಾಮಣೇರಾದೀಹಿ ಪಕ್ಕಮ್ಪಿ ಯಾವಕಾಲಿಕಮೇವ ಸಿಯಾ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಖೀರಾದಿಂ ಪಚಿತ್ವಾ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೇಹಿ ಕತಸಪ್ಪಿಆದಿ ವಿಯ ಚ, ನ ಚ ತಂ ಯುತ್ತಂ, ಭಿಕ್ಖಾಚಾರೇನ ಲದ್ಧನವನೀತಾದೀನಂ ತಕ್ಕಾದಿಆಮಿಸಸಂಸಗ್ಗಸಮ್ಭವೇನ ಅಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬತಾಪಸಙ್ಗತೋ। ನ ಹಿ ಗಹಟ್ಠಾ ಧೋವಿತ್ವಾ, ಸೋಧೇತ್ವಾ ವಾ ಪತ್ತೇ ಆಕಿರನ್ತೀತಿ ನಿಯಮೋ ಅತ್ಥಿ, ಅಟ್ಠಕಥಾಯಞ್ಚ ‘‘ಯಥಾ ತತ್ಥ ಪತಿತತಣ್ಡುಲಕಣಾದಯೋ ನ ಪಚ್ಚನ್ತಿ, ಏವಂ…ಪೇ॰… ಪುನ ಪಚಿತ್ವಾ ದೇತಿ, ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಸತ್ತಾಹಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ವಚನೇನಪೇತಂ ವಿರುಜ್ಝತಿ, ತಸ್ಮಾ ಇಧ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಕಾನಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ನಿಮಿತ್ತಮೇವ ನ ದಿಸ್ಸತಿ। ಯಥಾ ಚೇತ್ಥ, ಏವಂ ‘‘ಲಜ್ಜೀ ಸಾಮಣೇರೋ ಯಥಾ ತತ್ಥ ಪತಿತತಣ್ಡುಲಕಣಾದಯೋ ನ ಪಚ್ಚನ್ತಿ, ಏವಂ ಸಾಮಿಸಪಾಕಂ ಮೋಚೇನ್ತೋ ಅಗ್ಗಿಮ್ಹಿ ವಿಲೀಯಾಪೇತ್ವಾ…ಪೇ॰… ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವಚನಸ್ಸಾಪಿ ನಿಮಿತ್ತಂ ನ ದಿಸ್ಸತಿ। ಯದಿ ಹಿ ಏತಂ ಯಾವಕಾಲಿಕಸಂಸಗ್ಗಪರಿಹಾರಾಯ ವುತ್ತಂ ಸಿಯಾ, ಅತ್ತನಾಪಿ ತಥಾ ಕಾತಬ್ಬಂ ಭವೇಯ್ಯ। ಗಹಟ್ಠೇಹಿ ದಿನ್ನಸಪ್ಪಿಆದೀಸು ಚ ಆಮಿಸಸಂಸಗ್ಗಸಙ್ಕಾ ನ ವಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯ। ನ ಹಿ ಗಹಟ್ಠಾ ಏವಂ ವಿಲೀಯಾಪೇತ್ವಾ ಪನ ತಣ್ಡುಲಾದಿಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ಪುನ ಪಚನ್ತಿ, ಅಪಿಚ ಭೇಸಜ್ಜೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಖೀರಾದಿಂ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಯಥಾ ಖೀರಾದಿ ಖಯಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಏವಂ ಪರೇಹಿ ಪಕ್ಕಭೇಸಜ್ಜತೇಲಾದಿಪಿ ಯಾವಕಾಲಿಕಮೇವ ಸಿಯಾ, ನ ಚ ತಮ್ಪಿ ಯುತ್ತಂ ದಧಿಆದಿಖಯಕರಣತ್ಥಂ ‘‘ಪುನ ಪಚಿತ್ವಾ ದೇತೀ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ। ತಸ್ಮಾ ಮಹಾಸಿವತ್ಥೇರವಾದೇ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಅಕತ್ವಾ ಅಧೋತಮ್ಪಿ ನವನೀತಂ ತದಹುಪಿ ಪುನದಿವಸಾದೀಸುಪಿ ಪಚಿತುಂ, ತಣ್ಡುಲಾದಿಮಿಸ್ಸಂ ಸಪ್ಪಿಆದಿಂ ಅತ್ತನಾಪಿ ಅಗ್ಗಿಮ್ಹಿ ವಿಲೀಯಾಪೇತ್ವಾ ಪರಿಸ್ಸಾವೇತ್ವಾ ಪುನ ತಕ್ಕಾದಿಖಯತ್ಥಂ ಪಚಿತುಞ್ಚ ವಟ್ಟತಿ।
Ettha cāyaṃ vicāraṇā – savatthukapaṭiggahitattābhāve āmisena saha bhikkhunā pakkassa sayaṃpākadoso vā parisaṅkīyati yāvakālikatā vā, tattha na tāva sayaṃpākadoso ettha sambhavati sattāhakālikattā. Yañhi tattha dadhiādi āmisagataṃ, taṃ parikkhīṇanti. Atha paṭiggahitadadhiguḷikādinā saha attanā pakkattā savatthukapakkaṃ viya bhaveyyāti parisaṅkīyati, tadā āmisena saha paṭiggahitattāti kāraṇaṃ vattabbaṃ, na pana pakkattāti. Tathā ca upaḍḍhattherānaṃ matameva aṅgī kataṃ siyā. Tattha ca sāmaṇerādīhi pakkampi yāvakālikameva siyā paṭiggahitakhīrādiṃ pacitvā anupasampannehi katasappiādi viya ca, na ca taṃ yuttaṃ, bhikkhācārena laddhanavanītādīnaṃ takkādiāmisasaṃsaggasambhavena aparibhuñjitabbatāpasaṅgato. Na hi gahaṭṭhā dhovitvā, sodhetvā vā patte ākirantīti niyamo atthi, aṭṭhakathāyañca ‘‘yathā tattha patitataṇḍulakaṇādayo na paccanti, evaṃ…pe… puna pacitvā deti, purimanayeneva sattāhaṃ vaṭṭatī’’ti iminā vacanenapetaṃ virujjhati, tasmā idha kukkuccakānaṃ kukkuccuppattiyā nimittameva na dissati. Yathā cettha, evaṃ ‘‘lajjī sāmaṇero yathā tattha patitataṇḍulakaṇādayo na paccanti, evaṃ sāmisapākaṃ mocento aggimhi vilīyāpetvā…pe… vaṭṭatī’’ti vacanassāpi nimittaṃ na dissati. Yadi hi etaṃ yāvakālikasaṃsaggaparihārāya vuttaṃ siyā, attanāpi tathā kātabbaṃ bhaveyya. Gahaṭṭhehi dinnasappiādīsu ca āmisasaṃsaggasaṅkā na vigaccheyya. Na hi gahaṭṭhā evaṃ vilīyāpetvā pana taṇḍulādiṃ apanetvā puna pacanti, apica bhesajjehi saddhiṃ khīrādiṃ pakkhipitvā yathā khīrādi khayaṃ gacchati, evaṃ parehi pakkabhesajjatelādipi yāvakālikameva siyā, na ca tampi yuttaṃ dadhiādikhayakaraṇatthaṃ ‘‘puna pacitvā detī’’ti vuttattā. Tasmā mahāsivattheravāde kukkuccaṃ akatvā adhotampi navanītaṃ tadahupi punadivasādīsupi pacituṃ, taṇḍulādimissaṃ sappiādiṃ attanāpi aggimhi vilīyāpetvā parissāvetvā puna takkādikhayatthaṃ pacituñca vaṭṭati.
ತತ್ಥ ವಿಜ್ಜಮಾನಸ್ಸಪಿ ಪಚ್ಚಮಾನಕ್ಖಣೇ ಸಮ್ಭಿನ್ನರಸಸ್ಸ ಯಾವಕಾಲಿಕಸ್ಸ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕತ್ತೇನ ಸವತ್ಥುಕಪಟಿಗ್ಗಹಿತಪುರೇಪಟಿಗ್ಗಹಿತಾನಮ್ಪಿ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕತೋತಿ ನಿಟ್ಠಮೇತ್ಥ ಗನ್ತಬ್ಬನ್ತಿ। ತೇನೇವ ‘‘ಏತ್ತಾವತಾ ಸವತ್ಥುಕಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ನಾಮ ನ ಹೋತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ವಿಸುಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತೇನ ಪನ ಖೀರಾದಿಆಮಿಸೇನ ನವನೀತಾದಿಂ ಮಿಸ್ಸೇತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುನಾ ವಾ ಅಞ್ಞೇಹಿ ವಾ ಪಕ್ಕತೇಲಾದಿಭೇಸಜ್ಜಂ ಸವತ್ಥುಕಪಟಿಗ್ಗಹಿತಸಙ್ಖ್ಯಮೇವ ಗಚ್ಛತಿ, ತತ್ಥ ಪವಿಟ್ಠಯಾವಕಾಲಿಕಸ್ಸ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕತ್ತಾಭಾವಾ। ಯಂ ಪನ ಪುರೇಪರಿಗ್ಗಹಿತಭೇಸಜ್ಜೇಹಿ ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ಖೀರಾದಿಂ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪಕ್ಕತೇಲಾದಿಕಂ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೇಹೇವ ಪಕ್ಕಮ್ಪಿ ಸವತ್ಥುಕಪಟಿಗ್ಗಹಿತಮ್ಪಿ ಸನ್ನಿಧಿಪಿ ನ ಹೋತಿ, ತತ್ಥ ಪಕ್ಖಿತ್ತಖೀರಾದಿಕಸ್ಸಪಿ ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಸಮ್ಭಿನ್ನರಸತಾಯ ಪುರೇಪಟಿಗ್ಗಹಿತತ್ತಾಪತ್ತಿತೋ। ಸಚೇ ಪನ ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹಿತೇಹೇವ, ಅಞ್ಞೇಹಿ ವಾ ಪಕ್ಕತೇಲಾದೀಸುಪಿ ಸಚೇ ಆಮಿಸರಸೋ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ತಂ ಯಾವಕಾಲಿಕಮೇವ ಹೋತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಉಗ್ಗಹೇತ್ವಾತಿ ಸಯಮೇವ ಗಹೇತ್ವಾ।
Tattha vijjamānassapi paccamānakkhaṇe sambhinnarasassa yāvakālikassa abbohārikattena savatthukapaṭiggahitapurepaṭiggahitānampi abbohārikatoti niṭṭhamettha gantabbanti. Teneva ‘‘ettāvatāsavatthukapaṭiggahitaṃ nāma na hotī’’ti vuttaṃ. Visuṃ paṭiggahitena pana khīrādiāmisena navanītādiṃ missetvā bhikkhunā vā aññehi vā pakkatelādibhesajjaṃ savatthukapaṭiggahitasaṅkhyameva gacchati, tattha paviṭṭhayāvakālikassa abbohārikattābhāvā. Yaṃ pana purepariggahitabhesajjehi appaṭiggahitaṃ khīrādiṃ pakkhipitvā pakkatelādikaṃ anupasampanneheva pakkampi savatthukapaṭiggahitampi sannidhipi na hoti, tattha pakkhittakhīrādikassapi tasmiṃ khaṇe sambhinnarasatāya purepaṭiggahitattāpattito. Sace pana appaṭiggahiteheva, aññehi vā pakkatelādīsupi sace āmisaraso paññāyati, taṃ yāvakālikameva hotīti veditabbaṃ. Uggahetvāti sayameva gahetvā.
ಪರಿಸ್ಸಾವೇತ್ವಾ ಗಹಿತನ್ತಿ ತಣ್ಡುಲಾದಿವಿಗಮತ್ಥಂ ಪರಿಸ್ಸಾವೇತ್ವಾ, ತಕ್ಕಾದಿವಿಗಮತ್ಥಂ ಪುನ ಪಚಿತ್ವಾ ಗಹಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಠಪಿತಭೇಸಜ್ಜೇಹೀತಿ ಅತಿರೇಕಸತ್ತಾಹಪಟಿಗ್ಗಹಿತೇಹಿ, ಏತೇನ ತೇಹಿ ಯುತ್ತಮ್ಪಿ ಸಪ್ಪಿಆದಿ ಅತಿರೇಕಸತ್ತಾಹಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ನ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ವದ್ದಲಿಸಮಯೇತಿ ವಸ್ಸಕಾಲಸಮಯೇ, ಅನಾತಪಕಾಲೇತಿ ಅತ್ಥೋ।
Parissāvetvā gahitanti taṇḍulādivigamatthaṃ parissāvetvā, takkādivigamatthaṃ puna pacitvā gahitanti attho. Paṭiggahetvā ṭhapitabhesajjehīti atirekasattāhapaṭiggahitehi, etena tehi yuttampi sappiādi atirekasattāhapaṭiggahitaṃ na hotīti dasseti. Vaddalisamayeti vassakālasamaye, anātapakāleti attho.
ನಿಬ್ಬಟ್ಟಿತತ್ತಾತಿ ಯಾವಕಾಲಿಕವತ್ಥುತೋ ವಿವೇಚಿತತ್ತಾ, ಏತೇನ ತೇಲೇ ಸಭಾವತೋ ಯಾವಕಾಲಿಕತ್ತಾಭಾವಂ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಸವತ್ಥುಕಪಟಿಗ್ಗಹಣೇನ ಯಾವಕಾಲಿಕತ್ತುಪಗಮನಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತಿ। ಉಭಯಮ್ಪೀತಿ ಅತ್ತನಾ, ಅಞ್ಞೇಹಿ ಚ ಕತಂ।
Nibbaṭṭitattāti yāvakālikavatthuto vivecitattā, etena tele sabhāvato yāvakālikattābhāvaṃ, bhikkhuno savatthukapaṭiggahaṇena yāvakālikattupagamanañca dasseti. Ubhayampīti attanā, aññehi ca kataṃ.
೬೨೩. ಅಚ್ಛವಸನ್ತಿ ದುಕ್ಕಟವತ್ಥೂನಞ್ಞೇವ ಉಪಲಕ್ಖಣನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಠಪೇತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸವಸ’’ನ್ತಿ। ಸಂಸಟ್ಠನ್ತಿ ಪರಿಸ್ಸಾವಿತಂ। ತಿಣ್ಣಂ ದುಕ್ಕಟಾನನ್ತಿ ಅಜ್ಝೋಹಾರೇ ಅಜ್ಝೋಹಾರೇ ತೀಣಿ ದುಕ್ಕಟಾನಿ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಪರಿಭೋಗತ್ಥಾಯ ವಿಕಾಲೇ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಪಚನಪರಿಸ್ಸಾವನಾದೀಸು ಪುಬ್ಬಪಯೋಗೇಸು ಪಾಳಿಯಂ, ಅಟ್ಠಕಥಾಯಞ್ಚ ಆಪತ್ತಿ ನ ವುತ್ತಾ, ತಥಾಪಿ ಏತ್ಥ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಏವ ಭವಿತಬ್ಬಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಸ್ಸ ಕರಣತೋ ಆಹಾರತ್ಥಾಯ ವಿಕಾಲೇ ಯಾಮಕಾಲಿಕಾದೀನಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಣೇ ವಿಯ। ಯಸ್ಮಾ ಖೀರಾದಿಂ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪಕ್ಕಭೇಸಜ್ಜತೇಲೇ ಕಸಟಂ ಆಮಿಸಗತಿಕಂ, ತೇನ ಸಹ ತೇಲಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತುಂ, ಪಚಿತುಂ ವಾ ಭಿಕ್ಖುನೋ ನ ವಟ್ಟತಿ। ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪಕ್ಕತೇಲಕಸಟೇ ವಿಯ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾಯತೀ’’ತಿ। ಸಚೇ ವಸಾಯ ಸಹ ಪಕ್ಕತ್ತಾ ನ ವಟ್ಟತಿ, ಇದಂ ಕಸ್ಮಾ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ಪುಚ್ಛನ್ತಾ ‘‘ಭನ್ತೇ …ಪೇ॰… ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಆಹಂಸು। ಥೇರೋ ಅತಿಕುಕ್ಕುಚ್ಚತಾಯ ಚ ‘‘ಏತಮ್ಪಿ, ಆವುಸೋ, ನ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಆಹ। ರೋಗನಿಗ್ಗಹತ್ಥಾಯ ಏವ ವಸಾಯ ಅನುಞ್ಞಾತತ್ತಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿ।
623.Acchavasanti dukkaṭavatthūnaññeva upalakkhaṇanti āha ‘‘ṭhapetvā manussavasa’’nti. Saṃsaṭṭhanti parissāvitaṃ. Tiṇṇaṃ dukkaṭānanti ajjhohāre ajjhohāre tīṇi dukkaṭāni sandhāya vuttaṃ. Kiñcāpi paribhogatthāya vikāle paṭiggahaṇapacanaparissāvanādīsu pubbapayogesu pāḷiyaṃ, aṭṭhakathāyañca āpatti na vuttā, tathāpi ettha āpattiyā eva bhavitabbaṃ paṭikkhittassa karaṇato āhāratthāya vikāle yāmakālikādīnaṃ paṭiggahaṇe viya. Yasmā khīrādiṃ pakkhipitvā pakkabhesajjatele kasaṭaṃ āmisagatikaṃ, tena saha telaṃ paṭiggahetuṃ, pacituṃ vā bhikkhuno na vaṭṭati. Tasmā vuttaṃ ‘‘pakkatelakasaṭe viya kukkuccāyatī’’ti. Sace vasāya saha pakkattā na vaṭṭati, idaṃ kasmā na vaṭṭatīti pucchantā ‘‘bhante…pe… vaṭṭatī’’ti āhaṃsu. Thero atikukkuccatāya ca ‘‘etampi, āvuso, na vaṭṭatī’’ti āha. Roganiggahatthāya eva vasāya anuññātattaṃ sallakkhetvā pacchā ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchi.
‘‘ಮಧುಕರೀಹಿ ನಾಮ ಮಧುಮಕ್ಖಿಕಾಹೀ’’ತಿ ಇದಂ ಖುದ್ದಕಭಮರಾನಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಏವ ವಿಸೇಸನನ್ತಿ ಕೇಚಿ ವದನ್ತಿ , ಅಞ್ಞೇ ಪನ ‘‘ದಣ್ಡಕೇಸು ಮಧುಕಾರಿಕಾ ಮಧುಕರೀಮಕ್ಖಿಕಾ ನಾಮ, ತಾಹಿ ಸಹ ತಿಸ್ಸೋ ಮಧುಮಕ್ಖಿಕಾಜಾತಿಯೋ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಭಮರಮಕ್ಖಿಕಾತಿ ಮಹಾಪಟಲಕಾರಿಕಾ। ಸಿಲೇಸಸದಿಸನ್ತಿ ಸುಕ್ಖತಾಯ ವಾ ಪಕ್ಕತಾಯ ವಾ ಘನೀಭೂತಂ। ಇತರನ್ತಿ ತನುಕಮಧು।
‘‘Madhukarīhi nāma madhumakkhikāhī’’ti idaṃ khuddakabhamarānaṃ dvinnaṃ eva visesananti keci vadanti , aññe pana ‘‘daṇḍakesu madhukārikā madhukarīmakkhikā nāma, tāhi saha tisso madhumakkhikājātiyo’’ti vadanti. Bhamaramakkhikāti mahāpaṭalakārikā. Silesasadisanti sukkhatāya vā pakkatāya vā ghanībhūtaṃ. Itaranti tanukamadhu.
ಉಚ್ಛುರಸಂ ಉಪಾದಾಯಾತಿ ನಿಕ್ಕಸಟರಸಸ್ಸಪಿ ಸತ್ತಾಹಕಾಲಿಕತಂ ದಸ್ಸೇತಿ ‘‘ಉಚ್ಛುಮ್ಹಾ ನಿಬ್ಬತ್ತ’’ನ್ತಿ ಪಾಳಿಯಂ ಸಾಮಞ್ಞತೋ ವುತ್ತತ್ತಾ। ಯಂ ಪನ ಸುತ್ತನ್ತಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಉಚ್ಛು ಚೇ, ಯಾವಕಾಲಿಕೋ। ಉಚ್ಛುರಸೋ ಚೇ, ಯಾಮಕಾಲಿಕೋ। ಫಾಣಿತಂ ಚೇ, ಸತ್ತಾಹಕಾಲಿಕಂ। ತಚೋ ಚೇ, ಯಾವಜೀವಕೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಅಮ್ಬಫಲರಸಾದಿಮಿಸ್ಸತಾಯ ಯಾಮಕಾಲಿಕತ್ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತನ್ತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ, ಅವಿನಯವಚನತ್ತಾ ತಂ ಅಪ್ಪಮಾಣನ್ತಿ। ತೇನೇವ ‘‘ಪುರೇಭತ್ತಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತೇನ ಅಪರಿಸ್ಸಾವಿತಉಚ್ಛುರಸೇನಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ನಿರಾಮಿಸಮೇವ ವಟ್ಟತಿ ತತ್ಥ ಪವಿಟ್ಠಯಾವಕಾಲಿಕಸ್ಸ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕತ್ತಾತಿ ಇದಂ ಗುಳೇ ಕತೇ ತತ್ಥ ವಿಜ್ಜಮಾನಮ್ಪಿ ಕಸಟಂ ಪಾಕೇನ ಸುಕ್ಖತಾಯ ಯಾವಜೀವಿಕತ್ತಂ ಭಜತೀತಿ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಸ ಯಾವಕಾಲಿಕತ್ತೇ ಹಿ ಸಾಮಂಪಾಕೇನ ಪುರೇಭತ್ತೇಪಿ ಅನಜ್ಝೋಹರಣೀಯಂ ಸಿಯಾತಿ। ‘‘ಸವತ್ಥುಕಪಟಿಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ’’ತಿ ಇದಂ ಉಚ್ಛುರಸೇ ಚುಣ್ಣವಿಚುಣ್ಣಂ ಹುತ್ವಾ ಠಿತಕಸಟಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ, ತೇನ ಚ ಅಪರಿಸ್ಸಾವಿತೇನ ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹಿತೇನ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೇಹಿ ಕತಂ ಸತ್ತಾಹಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಝಾಮಉಚ್ಛುಫಾಣಿತನ್ತಿ ಅಗ್ಗಿಮ್ಹಿ ಉಚ್ಛುಂ ತಾಪೇತ್ವಾ ಕತಂ। ಕೋಟ್ಟಿತಉಚ್ಛುಫಾಣಿತನ್ತಿ ಖುದ್ದಾನುಖುದ್ದಕಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಕೋಟ್ಟೇತ್ವಾ ನಿಪ್ಪೀಳೇತ್ವಾ ಪಕ್ಕಂ।
Ucchurasaṃ upādāyāti nikkasaṭarasassapi sattāhakālikataṃ dasseti ‘‘ucchumhā nibbatta’’nti pāḷiyaṃ sāmaññato vuttattā. Yaṃ pana suttantaṭṭhakathāyaṃ ‘‘ucchu ce, yāvakāliko. Ucchuraso ce, yāmakāliko. Phāṇitaṃ ce, sattāhakālikaṃ. Taco ce, yāvajīvako’’ti vuttaṃ, taṃ ambaphalarasādimissatāya yāmakālikattaṃ sandhāya vuttanti gahetabbaṃ, avinayavacanattā taṃ appamāṇanti. Teneva ‘‘purebhattaṃ paṭiggahitena aparissāvitaucchurasenā’’tiādi vuttaṃ. Nirāmisameva vaṭṭati tattha paviṭṭhayāvakālikassa abbohārikattāti idaṃ guḷe kate tattha vijjamānampi kasaṭaṃ pākena sukkhatāya yāvajīvikattaṃ bhajatīti vuttaṃ. Tassa yāvakālikatte hi sāmaṃpākena purebhattepi anajjhoharaṇīyaṃ siyāti. ‘‘Savatthukapaṭiggahitattā’’ti idaṃ ucchurase cuṇṇavicuṇṇaṃ hutvā ṭhitakasaṭaṃ sandhāya vuttaṃ, tena ca aparissāvitena appaṭiggahitena anupasampannehi kataṃ sattāhaṃ vaṭṭatīti dasseti. Jhāmaucchuphāṇitanti aggimhi ucchuṃ tāpetvā kataṃ. Koṭṭitaucchuphāṇitanti khuddānukhuddakaṃ chinditvā koṭṭetvā nippīḷetvā pakkaṃ.
ತಂ ತತ್ಥ ವಿಜ್ಜಮಾನಮ್ಪಿ ಕಸಟಂ ಪಕ್ಕಕಾಲೇ ಯಾವಕಾಲಿಕತ್ತಂ ವಿಜಹತೀತಿ ಆಹ ‘‘ತಂ ಯುತ್ತ’’ನ್ತಿ। ಸೀತೋದಕೇನ ಕತನ್ತಿ ಮಧುಕಪುಪ್ಫಾನಿ ಸೀತೋದಕೇನ ಮದ್ದಿತ್ವಾ ಪರಿಸ್ಸಾವೇತ್ವಾ ಪಚಿತ್ವಾ ಕತಂ, ಅಮದ್ದಿತ್ವಾ ಕತನ್ತಿ ಕೇಚಿ, ತತ್ಥ ಕಾರಣಂ ನ ದಿಸ್ಸತಿ। ಖೀರಜಲ್ಲಿಕನ್ತಿ ಖೀರಫೇಣಂ। ಮಧುಕಪುಪ್ಫಂ ಪನಾತಿಆದಿ ಯಾವಕಾಲಿಕರೂಪೇನ ಠಿತಸ್ಸಪಿ ಅವಟ್ಟನಕಮೇರಯಬೀಜವತ್ಥುಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಆರದ್ಧಂ।
Taṃ tattha vijjamānampi kasaṭaṃ pakkakāle yāvakālikattaṃ vijahatīti āha ‘‘taṃ yutta’’nti. Sītodakena katanti madhukapupphāni sītodakena madditvā parissāvetvā pacitvā kataṃ, amadditvā katanti keci, tattha kāraṇaṃ na dissati. Khīrajallikanti khīrapheṇaṃ. Madhukapupphaṃ panātiādi yāvakālikarūpena ṭhitassapi avaṭṭanakamerayabījavatthuṃ dassetuṃ āraddhaṃ.
ಸಬ್ಬಾನಿಪೀತಿ ಸಪ್ಪಿಆದೀನಿ ಪಞ್ಚಪಿ। ಆಹಾರಕಿಚ್ಚಂ ಕರೋನ್ತಾನಿ ಏತಾನಿ ಕಸ್ಮಾ ಏವಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಾನೀತಿ ಚೋದನಾಪರಿಹಾರಾಯ ಭೇಸಜ್ಜೋದಿಸ್ಸಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೇನ ತಪ್ಪಸಙ್ಗೇನ ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ಓದಿಸ್ಸಕಾನಿ ಏಕತೋ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಸತ್ತವಿಧಂ ಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಅಪಕತಿಭೇಸಜ್ಜತ್ತಾ ವಿಕಟಾನಿ ವಿರೂಪಾನಿ ವಿಸಹರಣತೋ ಮಹಾವಿಸಯತ್ತಾ ಮಹನ್ತಾನಿ ಚಾತಿ ಮಹಾವಿಕಟಾನಿ। ಉಪಸಮ್ಪದಾದೀನೀತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಗಣಙ್ಗಣೂಪಾಹನಾದಿಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ।
Sabbānipīti sappiādīni pañcapi. Āhārakiccaṃ karontāni etāni kasmā evaṃ paribhuñjitabbānīti codanāparihārāya bhesajjodissaṃ dassentena tappasaṅgena sabbānipi odissakāni ekato dassetuṃ ‘‘sattavidhaṃ hī’’tiādi vuttaṃ. Apakatibhesajjattā vikaṭāni virūpāni visaharaṇato mahāvisayattā mahantāni cāti mahāvikaṭāni. Upasampadādīnīti ādi-saddena gaṇaṅgaṇūpāhanādiṃ saṅgaṇhāti.
ಅಧಿಟ್ಠೇತೀತಿ ಬಾಹಿರಪರಿಭೋಗತ್ಥಮೇತನ್ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ, ಏವಂ ಪರಿಭೋಗೇ ಅನಪೇಕ್ಖತಾಯ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಂ ವಿಜಹತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಏವಂ ಅಞ್ಞೇಸುಪಿ ಕಾಲಿಕೇಸು ಅನಜ್ಝೋಹರಿತುಕಾಮತಾಯ ಸುದ್ಧಚಿತ್ತೇನ ಬಾಹಿರಪರಿಭೋಗತ್ಥಾಯ ನಿಯಮೇಪಿ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಂ ವಿಜಹತೀತಿ ಇದಮ್ಪಿ ವಿಸುಂ ಏಕಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಣವಿಜಹನಕಾರಣನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
Adhiṭṭhetīti bāhiraparibhogatthametanti cittaṃ uppādeti, evaṃ paribhoge anapekkhatāya paṭiggahaṇaṃ vijahatīti adhippāyo. Evaṃ aññesupi kālikesu anajjhoharitukāmatāya suddhacittena bāhiraparibhogatthāya niyamepi paṭiggahaṇaṃ vijahatīti idampi visuṃ ekaṃ paṭiggahaṇavijahanakāraṇanti daṭṭhabbaṃ.
೬೨೫. ಸಚೇ ದ್ವಿನ್ನಂ…ಪೇ॰… ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ಏತ್ಥ ಪಾಠೋ ಗಳಿತೋ, ಏವಂ ಪನೇತ್ಥ ಪಾಠೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ ‘‘ಸಚೇ ದ್ವಿನ್ನಂ ಸನ್ತಕಂ ಏಕೇನ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ಅವಿಭತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕಮೇ ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ, ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ಪನ ನ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ। ಅಞ್ಞಥಾ ಹಿ ಸದ್ದಪ್ಪಯೋಗೋಪಿ ನ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛತಿ। ‘‘ಗಣ್ಠಿಪದೇಪಿ ಚ ಅಯಮೇವ ಪಾಠೋ ದಸ್ಸಿತೋ’’ತಿ (ಸಾರತ್ಥ॰ ಟೀ॰ ೨.೬೨೫) ಸಾರತ್ಥದೀಪನಿಯಂ ವುತ್ತಂ। ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಅನಾಪತ್ತೀತಿ ಅವಿಭತ್ತತ್ತಾ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ಪನ ನ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಇದಂ ‘‘ಸತ್ತಾಹಪರಮಂ ಸನ್ನಿಧಿಕಾರಕಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವಚನತೋ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಯೇನ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ, ತೇನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತತ್ತಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ದಾನಮ್ಪಿ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತೀ’’ತಿ ಇದಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ನಿರಪೇಕ್ಖದಿನ್ನವತ್ಥುಮ್ಹಿ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಸ್ಸ ಅವಿಗತತ್ತೇಪಿ ಸಕಸನ್ತಕತಾ ವಿಗತಾವ ಹೋತಿ, ತೇನ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಂ ನ ಹೋತಿ। ಅತ್ತನಾವ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತತ್ತಂ, ಸಕಸನ್ತಕತ್ತಞ್ಚಾತಿ ಇಮೇಹಿ ದ್ವೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಂ ಹೋತಿ, ನ ಏಕೇನ। ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ನಿರಪೇಕ್ಖದಾನೇ ಪನ ತದುಭಯಮ್ಪಿ ವಿಜಹತಿ, ಪರಿಭೋಗೋಪೇತ್ಥ ವಟ್ಟತಿ, ನ ಸಾಪೇಕ್ಖದಾನೇ ದಾನಲಕ್ಖಣಾಭಾವತೋ। ‘‘ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತೀ’’ತಿ ಏತಸ್ಮಿಞ್ಚ ಪಾಳಿಪದೇ ಕಸ್ಸಚಿ ಅದತ್ವಾ ಅನಪೇಕ್ಖತಾಯ ಛಡ್ಡನಮ್ಪಿ ಸಙ್ಗಹಿತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ‘‘ಅನಪೇಕ್ಖೋ ದತ್ವಾ’’ತಿ ಇದಞ್ಚ ಪಟಿಗ್ಗಹಣವಿಜಹನವಿಧಿದಸ್ಸನತ್ಥಮೇವ ವುತ್ತಂ। ಪಟಿಗ್ಗಹಣೇ ಹಿ ವಿಜಹಿತೇ ಪುನ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿಭೋಗೋ ಸಯಮೇವ ವಟ್ಟಿಸ್ಸತಿ, ತಬ್ಬಿಜಹನಞ್ಚ ವತ್ಥುನೋ ಸಕಸನ್ತಕತಾಪರಿಚ್ಚಾಗೇನ ಹೋತೀತಿ, ಏತೇನ ಚ ವತ್ಥುಮ್ಹಿ ಅಜ್ಝೋಹರಣಾಪೇಕ್ಖಾಯ ಸತಿ ಪಟಿಗ್ಗಹಣವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ನಾಮ ವಿಸುಂ ನ ಲಬ್ಭತೀತಿ ಸಿಜ್ಝತಿ। ಇತರಥಾ ಹಿ ‘‘ಪಟಿಗ್ಗಹಣೇ ಅನಪೇಕ್ಖೋವ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಪುನ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಭುಞ್ಜತೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾ। ‘‘ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಏಕಸ್ಸ ಸನ್ತಕಂ ಅಞ್ಞೇನ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಮ್ಪಿ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಂ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
625.Sace dvinnaṃ…pe… na vaṭṭatīti ettha pāṭho gaḷito, evaṃ panettha pāṭho veditabbo ‘‘sace dvinnaṃ santakaṃ ekena paṭiggahitaṃ avibhattaṃ hoti, sattāhātikkame dvinnampi anāpatti, paribhuñjituṃ pana na vaṭṭatī’’ti. Aññathā hi saddappayogopi na saṅgahaṃ gacchati. ‘‘Gaṇṭhipadepi ca ayameva pāṭho dassito’’ti (sārattha. ṭī. 2.625) sāratthadīpaniyaṃ vuttaṃ. Dvinnampi anāpattīti avibhattattā vuttaṃ. ‘‘Paribhuñjituṃ pana na vaṭṭatī’’ti idaṃ ‘‘sattāhaparamaṃ sannidhikārakaṃ paribhuñjitabba’’nti vacanato vuttaṃ. ‘‘Yena paṭiggahitaṃ, tena vissajjitattā’’ti iminā upasampannassa dānampi sandhāya ‘‘vissajjetī’’ti idaṃ vuttanti dasseti. Upasampannassa nirapekkhadinnavatthumhi paṭiggahaṇassa avigatattepi sakasantakatā vigatāva hoti, tena nissaggiyaṃ na hoti. Attanāva paṭiggahitattaṃ, sakasantakattañcāti imehi dvīhi kāraṇehi nissaggiyaṃ hoti, na ekena. Anupasampannassa nirapekkhadāne pana tadubhayampi vijahati, paribhogopettha vaṭṭati, na sāpekkhadāne dānalakkhaṇābhāvato. ‘‘Vissajjetī’’ti etasmiñca pāḷipade kassaci adatvā anapekkhatāya chaḍḍanampi saṅgahitanti veditabbaṃ. ‘‘Anapekkho datvā’’ti idañca paṭiggahaṇavijahanavidhidassanatthameva vuttaṃ. Paṭiggahaṇe hi vijahite puna paṭiggahetvā paribhogo sayameva vaṭṭissati, tabbijahanañca vatthuno sakasantakatāpariccāgena hotīti, etena ca vatthumhi ajjhoharaṇāpekkhāya sati paṭiggahaṇavissajjanaṃ nāma visuṃ na labbhatīti sijjhati. Itarathā hi ‘‘paṭiggahaṇe anapekkhova paṭiggahaṇaṃ vissajjetvā puna paṭiggahetvā bhuñjatī’’ti vattabbaṃ siyā. ‘‘Appaṭiggahitattā’’ti iminā ekassa santakaṃ aññena paṭiggahitampi nissaggiyaṃ hotīti dasseti.
ಏವನ್ತಿ ‘‘ಪುನ ಗಹೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅಪೇಕ್ಖಂ ಅಕತ್ವಾ ಸುದ್ಧಚಿತ್ತೇನ ಪರಿಚ್ಚತ್ತತಂ ಪರಾಮಸತಿ। ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿದಸ್ಸನತ್ಥನ್ತಿ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಮೂಲಿಕಾಹಿ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಾದಿಆಪತ್ತೀಹಿ ಅನಾಪತ್ತಿದಸ್ಸನತ್ಥನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಪರಿಭೋಗೇ ಅನಾಪತ್ತಿದಸ್ಸನತ್ಥನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ನಿಸ್ಸಟ್ಠಪಟಿಲದ್ಧಸ್ಸ ಕಾಯಿಕಪರಿಭೋಗಾದೀಸು ಯಾ ದುಕ್ಕಟಾಪತ್ತಿ ವುತ್ತಾ, ತಾಯ ಅನಾಪತ್ತಿದಸ್ಸನತ್ಥನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಸಪ್ಪಿಆದೀನಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಭಾವೋ, ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕತಾ, ಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕಮೋತಿ ಇಮಾನೇತ್ಥ ತೀಣಿ ಅಙ್ಗಾನಿ।
Evanti ‘‘puna gahessāmī’’ti apekkhaṃ akatvā suddhacittena pariccattataṃ parāmasati. Paribhuñjantassa anāpattidassanatthanti nissaggiyamūlikāhi pācittiyādiāpattīhi anāpattidassanatthanti adhippāyo. Paribhoge anāpattidassanatthanti ettha pana nissaṭṭhapaṭiladdhassa kāyikaparibhogādīsu yā dukkaṭāpatti vuttā, tāya anāpattidassanatthanti adhippāyo. Sappiādīnaṃ paṭiggahitabhāvo, attano santakatā, sattāhātikkamoti imānettha tīṇi aṅgāni.
ಭೇಸಜ್ಜಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೩. ಭೇಸಜ್ಜಸಿಕ್ಖಾಪದಂ • 3. Bhesajjasikkhāpadaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೩. ಭೇಸಜ್ಜಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ೩. ಭೇಸಜ್ಜಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ೩. ಭೇಸಜ್ಜಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā
