Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
੩. ਭੇਸਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā
੬੧੮-੬੨੧. ਤਤਿਯੇ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਿਲਿਨ੍ਦવਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰੇਨ ‘‘ਨ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਗવਤਾ ਆਰਾਮਿਕੋ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ’’ਤਿ ਪਠਮਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਰਾਮਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਮ੍ਪਿ ਆਰਾਮਿਕਨਾਮੇਨ ਦਾਸਗ੍ਗਹਣੇ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੇ ਏવ ਆਰਾਮਿਕਾਨਂ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਖੇਤ੍ਤવਤ੍ਥਾਦੀਨਿ ਕਪ੍ਪਿਯવੋਹਾਰੇਨਪਿ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਗਹੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਤਥਾ ਅਨਨੁਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾਤਿ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ। ‘‘ਖੇਤ੍ਤવਤ੍ਥੁਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੦, ੧੯੪) ਹਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇਸੁ ਏਕਸ੍ਸੇવ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕવਸੇਨ ਗਹਣੇ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੇ ਇਤਰੀਤਰਾਨਂ ਤਥਾ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤਾ ਸਿਦ੍ਧਾવ ਹੋਤਿ। ਯਞ੍ਚ ਪਿਲਿਨ੍ਦવਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰੇਨ ਦਾਯਕਕੁਲਸ੍ਸ ਦਾਰਿਕਾਯ ਸੁવਣ੍ਣਮਾਲਾવਸੇਨ ਤਿਣਣ੍ਡੁਪਕਸ੍ਸ ਨਿਮ੍ਮਾਨਂ, ਤਂ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਦ੍ਧਿਮਸ੍ਸ ਇਦ੍ਧਿવਿਸਯੇ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੫੯) વਚਨਤੋ ਕੁਲਸਙ੍ਗਹਾਦਿ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਖੀਣਾਸવਾਨਂ ਲਾਭਿਚ੍ਛਾਯ ਅਭਾવਤੋ ਕੁਲਸਙ੍ਗਹੇਪਿ ਆਜੀવਕੋਪੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ ਖੀਣਾਸવਾਨਮ੍ਪਿ ਆਜੀવવਿਪਤ੍ਤਿਹੇਤੂਨਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਾਦੀਨਂ ਪਰਿવਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਤੋ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨਾ ‘‘ਨੇવ ਭਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯਮਾਜੀવਂ, ਚਜਮਾਨੋਪਿ ਜੀવਿਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਿ॰ ਪ॰ ੬.੧.੫)। ਭਗવਤਾ ਚ ‘‘ਗਾਥਾਭਿਗੀਤਂ ਮੇ ਅਭੋਜਨੀਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ (ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੮੧, ੪੮੪; ਮਿ॰ ਪ॰ ੪.੫.੯; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੯੭)।
618-621. Tatiye pāḷiyaṃ pilindavacchattherena ‘‘na kho, mahārāja, bhagavatā ārāmiko anuññāto’’ti paṭhamaṃ paṭikkhipitvā ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ārāmika’’nti puggalānampi ārāmikanāmena dāsaggahaṇe anuññāte eva ārāmikānaṃ gahitattā khettavatthādīni kappiyavohārenapi puggalānaṃ gahetuṃ na vaṭṭati, tathā ananuññātattāti viññāyati. ‘‘Khettavatthupaṭiggahaṇā paṭivirato hotī’’tiādinā (dī. ni. 1.10, 194) hi paṭikkhittesu ekasseva puggalikavasena gahaṇe anuññāte itarītarānaṃ tathā na gahetabbatā siddhāva hoti. Yañca pilindavacchattherena dāyakakulassa dārikāya suvaṇṇamālāvasena tiṇaṇḍupakassa nimmānaṃ, taṃ ‘‘anāpatti, bhikkhave, iddhimassa iddhivisaye’’ti (pārā. 159) vacanato kulasaṅgahādi na hotīti katanti daṭṭhabbaṃ, keci pana ‘‘khīṇāsavānaṃ lābhicchāya abhāvato kulasaṅgahepi ājīvakopo natthī’’ti vadanti, taṃ na yuttaṃ khīṇāsavānampi ājīvavipattihetūnaṃ piṇḍapātādīnaṃ parivajjetabbato. Vuttañhi dhammasenāpatinā ‘‘neva bhindeyyamājīvaṃ, cajamānopi jīvita’’nti (mi. pa. 6.1.5). Bhagavatā ca ‘‘gāthābhigītaṃ me abhojanīya’’ntiādi vuttaṃ (su. ni. 81, 484; mi. pa. 4.5.9; saṃ. ni. 1.197).
੬੨੨. ਉਗ੍ਗਹਿਤਕਨ੍ਤਿ ਪਰਿਭੋਗਤ੍ਥਾਯ ਸਯਂ ਗਹਿਤਂ। ਸਯਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਪਚਿਤ੍વਾ ਕਰੋਤਿ। ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਦਹੁਪੁਰੇਭਤ੍ਤਮੇવ વਟ੍ਟਤਿ ਸવਤ੍ਥੁਕਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ। ਸਯਂਕਤਨ੍ਤਿ ਖੀਰਨવਨੀਤਂ ਪਚਿਤ੍વਾ ਕਤਂ। ਨਿਰਾਮਿਸਮੇવਾਤਿ ਤਦਹੁਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਜ੍ਜ ਸਯਂਕਤਂ ਨਿਰਾਮਿਸਮੇવ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਸ੍ਮਾ ਸਾਮਪਾਕੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨવਨੀਤਂ ਤਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤੇਹੀਤਿ ਖੀਰਦਧੀਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਉਗ੍ਗਹਿਤਕੇਹਿ ਕਤਂ ਅਬ੍ਭਞ੍ਜਨਾਦੀਸੁ ਉਪਨੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਏਸੇવ ਨਯੋਤਿ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਕਪ੍ਪਿਯਮਂਸਸਪ੍ਪਿਮ੍ਹੀਤਿ ਹਤ੍ਥਿਆਦੀਨਂ ਸਪ੍ਪਿਮ੍ਹਿ।
622.Uggahitakanti paribhogatthāya sayaṃ gahitaṃ. Sayaṃ karotīti pacitvā karoti. Purebhattanti tadahupurebhattameva vaṭṭati savatthukapaṭiggahitattā. Sayaṃkatanti khīranavanītaṃ pacitvā kataṃ. Nirāmisamevāti tadahupurebhattaṃ sandhāya vuttaṃ. Ajja sayaṃkataṃ nirāmisameva bhuñjantassa kasmā sāmapāko na hotīti āha ‘‘navanītaṃ tāpentassā’’tiādi. Paṭiggahitehīti khīradadhīni sandhāya vuttaṃ. Uggahitakehi kataṃ abbhañjanādīsu upanetabbanti yojanā. Eseva nayoti nissaggiyāpattiṃ sandhāya vuttaṃ. Akappiyamaṃsasappimhīti hatthiādīnaṃ sappimhi.
ਏਤ੍ਥ ਪਨਾਤਿ ਨવਨੀਤੇ વਿਸੇਸੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਧੋਤਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਧੋਤਮੇવ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤੁਮ੍ਪਿ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਇਤਰਥਾ ਸવਤ੍ਥੁਕਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਥੇਰਾਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
Ettha panāti navanīte viseso atthīti attho. Dhotaṃ vaṭṭatīti dhotameva paṭiggahitumpi na vaṭṭati, itarathā savatthukapaṭiggahitaṃ hotīti therānaṃ adhippāyo.
ਮਹਾਸਿવਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਨ વਤ੍ਥੁਨੋ વਿਯੋਜਿਤਤ੍ਤਾ ਦਧਿਗੁਲ਼ਿਕਾਦੀਹਿ ਯੁਤ੍ਤਤਾਮਤ੍ਤੇਨ ਸવਤ੍ਥੁਕਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਕ੍ਕਤੋ ਉਦ੍ਧਟਮਤ੍ਤਮੇવ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਧੋવਿਤ੍વਾ, ਪਚਿਤ੍વਾ વਾ ਨਿਰਾਮਿਸਮੇવ ਕਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਂਸੂਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ, ਨ ਪਨ ਦਧਿਗੁਲ਼ਿਕਾਦੀਹਿ ਸਹ વਿਕਾਲੇ ਭੁਞ੍ਜਿਂਸੁ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਨવਨੀਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੇਨ…ਪੇ॰… ਸવਤ੍ਥੁਕਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਧੋਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾਪਿ ਤਂ ਨવਨੀਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੇਨ ਦਧਿਆਦੀਨਿ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਖਯਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ વਿਕਾਲੇਪਿ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾਤਿ ਨવਨੀਤੇ ਲਗ੍ਗਮਤ੍ਤੇਨ વਿਸੁਂ ਦਧਿਆਦਿવੋਹਾਰਂ ਅਲਦ੍ਧੇਨ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੇਨ ਦਧਿਆਦਿਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਏਤੇਨ વਿਸੁਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਦਧਿਆਦੀਹਿ ਸਹ ਪਕ੍ਕਂ ਸવਤ੍ਥੁਕਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਸਙ੍ਖ੍ਯਮੇવ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪੀਤਿ ਨਿਰਾਮਿਸਭੂਤੇਪਿ। ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਕਾਨਂ ਪਨ ਅਯਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇ ਤਾવ ਦਧਿਆਦੀਹਿ ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਰਸਤ੍ਤਾ ਭਤ੍ਤੇਨ ਸਹਿਤੇਨ ਗੁਲ਼ਪਿਣ੍ਡਾਦਿ વਿਯ ਸવਤ੍ਥੁਕਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਪਨ ਪਚਨ੍ਤੇਨ ਧੋવਿਤ੍વਾવ ਪਚਿਤਬ੍ਬਂ, ਇਤਰਥਾ ਪਚਨਕ੍ਖਣੇ ਪਚ੍ਚਮਾਨਦਧਿਗੁਲ਼ਿਕਾਦੀਹਿ ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਰਸਤਾਯ ਸਾਮਂਪਕ੍ਕਂ ਜਾਤਂ, ਤੇਸੁ ਖੀਣੇਸੁ ਸਾਮਂਪਕ੍ਕਮੇવ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਰਾਮਿਸਮੇવ ਪਚਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ। ਤੇਨੇવ ‘‘ਆਮਿਸੇਨ ਸਹ ਪਕ੍ਕਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਕਾਰਣਂ વੁਤ੍ਤਂ।
Mahāsivattherassa pana vatthuno viyojitattā dadhiguḷikādīhi yuttatāmattena savatthukapaṭiggahitaṃ nāma na hoti, tasmā takkato uddhaṭamattameva paṭiggahetvā dhovitvā, pacitvā vā nirāmisameva katvā paribhuñjiṃsūti adhippāyo, na pana dadhiguḷikādīhi saha vikāle bhuñjiṃsu. Tenāha ‘‘tasmā navanītaṃ paribhuñjantena…pe… savatthukapaṭiggahitaṃ nāma na hotī’’ti. Tattha adhotaṃ paṭiggahetvāpi taṃ navanītaṃ paribhuñjantena dadhiādīni apanetvā paribhuñjitabbanti attho. Khayaṃ gamissatīti nirāmisaṃ hoti, tasmā vikālepi vaṭṭatīti attho. Ettāvatāti navanīte laggamattena visuṃ dadhiādivohāraṃ aladdhena appamattena dadhiādināti attho, etena visuṃ paṭiggahitadadhiādīhi saha pakkaṃ savatthukapaṭiggahitasaṅkhyameva gacchatīti dasseti. Tasmimpīti nirāmisabhūtepi. Kukkuccakānaṃ pana ayaṃ adhippāyo – paṭiggahaṇe tāva dadhiādīhi asambhinnarasattā bhattena sahitena guḷapiṇḍādi viya savatthukapaṭiggahitaṃ nāma na hoti, taṃ pana pacantena dhovitvāva pacitabbaṃ, itarathā pacanakkhaṇe paccamānadadhiguḷikādīhi sambhinnarasatāya sāmaṃpakkaṃ jātaṃ, tesu khīṇesu sāmaṃpakkameva hoti, tasmā nirāmisameva pacitabbanti. Teneva ‘‘āmisena saha pakkattā’’ti kāraṇaṃ vuttaṃ.
ਏਤ੍ਥ ਚਾਯਂ વਿਚਾਰਣਾ – ਸવਤ੍ਥੁਕਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾਭਾવੇ ਆਮਿਸੇਨ ਸਹ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਕ੍ਕਸ੍ਸ ਸਯਂਪਾਕਦੋਸੋ વਾ ਪਰਿਸਙ੍ਕੀਯਤਿ ਯਾવਕਾਲਿਕਤਾ વਾ, ਤਤ੍ਥ ਨ ਤਾવ ਸਯਂਪਾਕਦੋਸੋ ਏਤ੍ਥ ਸਮ੍ਭવਤਿ ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਤ੍ਤਾ। ਯਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਦਧਿਆਦਿ ਆਮਿਸਗਤਂ, ਤਂ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਦਧਿਗੁਲ਼ਿਕਾਦਿਨਾ ਸਹ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਕ੍ਕਤ੍ਤਾ ਸવਤ੍ਥੁਕਪਕ੍ਕਂ વਿਯ ਭવੇਯ੍ਯਾਤਿ ਪਰਿਸਙ੍ਕੀਯਤਿ, ਤਦਾ ਆਮਿਸੇਨ ਸਹ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਕਾਰਣਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਪਨ ਪਕ੍ਕਤ੍ਤਾਤਿ। ਤਥਾ ਚ ਉਪਡ੍ਢਤ੍ਥੇਰਾਨਂ ਮਤਮੇવ ਅਙ੍ਗੀ ਕਤਂ ਸਿਯਾ। ਤਤ੍ਥ ਚ ਸਾਮਣੇਰਾਦੀਹਿ ਪਕ੍ਕਮ੍ਪਿ ਯਾવਕਾਲਿਕਮੇવ ਸਿਯਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਖੀਰਾਦਿਂ ਪਚਿਤ੍વਾ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਹਿ ਕਤਸਪ੍ਪਿਆਦਿ વਿਯ ਚ, ਨ ਚ ਤਂ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰੇਨ ਲਦ੍ਧਨવਨੀਤਾਦੀਨਂ ਤਕ੍ਕਾਦਿਆਮਿਸਸਂਸਗ੍ਗਸਮ੍ਭવੇਨ ਅਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤਾਪਸਙ੍ਗਤੋ। ਨ ਹਿ ਗਹਟ੍ਠਾ ਧੋવਿਤ੍વਾ, ਸੋਧੇਤ੍વਾ વਾ ਪਤ੍ਤੇ ਆਕਿਰਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਯਮੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ‘‘ਯਥਾ ਤਤ੍ਥ ਪਤਿਤਤਣ੍ਡੁਲਕਣਾਦਯੋ ਨ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਏવਂ…ਪੇ॰… ਪੁਨ ਪਚਿਤ੍વਾ ਦੇਤਿ, ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਸਤ੍ਤਾਹਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ વਚਨੇਨਪੇਤਂ વਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਕਾਨਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਮੇવ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ, ਏવਂ ‘‘ਲਜ੍ਜੀ ਸਾਮਣੇਰੋ ਯਥਾ ਤਤ੍ਥ ਪਤਿਤਤਣ੍ਡੁਲਕਣਾਦਯੋ ਨ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਸਾਮਿਸਪਾਕਂ ਮੋਚੇਨ੍ਤੋ ਅਗ੍ਗਿਮ੍ਹਿ વਿਲੀਯਾਪੇਤ੍વਾ…ਪੇ॰… વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વਚਨਸ੍ਸਾਪਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਯਦਿ ਹਿ ਏਤਂ ਯਾવਕਾਲਿਕਸਂਸਗ੍ਗਪਰਿਹਾਰਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ, ਅਤ੍ਤਨਾਪਿ ਤਥਾ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਭવੇਯ੍ਯ। ਗਹਟ੍ਠੇਹਿ ਦਿਨ੍ਨਸਪ੍ਪਿਆਦੀਸੁ ਚ ਆਮਿਸਸਂਸਗ੍ਗਸਙ੍ਕਾ ਨ વਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ। ਨ ਹਿ ਗਹਟ੍ਠਾ ਏવਂ વਿਲੀਯਾਪੇਤ੍વਾ ਪਨ ਤਣ੍ਡੁਲਾਦਿਂ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਪਚਨ੍ਤਿ, ਅਪਿਚ ਭੇਸਜ੍ਜੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਖੀਰਾਦਿਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਯਥਾ ਖੀਰਾਦਿ ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਏવਂ ਪਰੇਹਿ ਪਕ੍ਕਭੇਸਜ੍ਜਤੇਲਾਦਿਪਿ ਯਾવਕਾਲਿਕਮੇવ ਸਿਯਾ, ਨ ਚ ਤਮ੍ਪਿ ਯੁਤ੍ਤਂ ਦਧਿਆਦਿਖਯਕਰਣਤ੍ਥਂ ‘‘ਪੁਨ ਪਚਿਤ੍વਾ ਦੇਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਮਹਾਸਿવਤ੍ਥੇਰવਾਦੇ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਅਕਤ੍વਾ ਅਧੋਤਮ੍ਪਿ ਨવਨੀਤਂ ਤਦਹੁਪਿ ਪੁਨਦਿવਸਾਦੀਸੁਪਿ ਪਚਿਤੁਂ, ਤਣ੍ਡੁਲਾਦਿਮਿਸ੍ਸਂ ਸਪ੍ਪਿਆਦਿਂ ਅਤ੍ਤਨਾਪਿ ਅਗ੍ਗਿਮ੍ਹਿ વਿਲੀਯਾਪੇਤ੍વਾ ਪਰਿਸ੍ਸਾવੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤਕ੍ਕਾਦਿਖਯਤ੍ਥਂ ਪਚਿਤੁਞ੍ਚ વਟ੍ਟਤਿ।
Ettha cāyaṃ vicāraṇā – savatthukapaṭiggahitattābhāve āmisena saha bhikkhunā pakkassa sayaṃpākadoso vā parisaṅkīyati yāvakālikatā vā, tattha na tāva sayaṃpākadoso ettha sambhavati sattāhakālikattā. Yañhi tattha dadhiādi āmisagataṃ, taṃ parikkhīṇanti. Atha paṭiggahitadadhiguḷikādinā saha attanā pakkattā savatthukapakkaṃ viya bhaveyyāti parisaṅkīyati, tadā āmisena saha paṭiggahitattāti kāraṇaṃ vattabbaṃ, na pana pakkattāti. Tathā ca upaḍḍhattherānaṃ matameva aṅgī kataṃ siyā. Tattha ca sāmaṇerādīhi pakkampi yāvakālikameva siyā paṭiggahitakhīrādiṃ pacitvā anupasampannehi katasappiādi viya ca, na ca taṃ yuttaṃ, bhikkhācārena laddhanavanītādīnaṃ takkādiāmisasaṃsaggasambhavena aparibhuñjitabbatāpasaṅgato. Na hi gahaṭṭhā dhovitvā, sodhetvā vā patte ākirantīti niyamo atthi, aṭṭhakathāyañca ‘‘yathā tattha patitataṇḍulakaṇādayo na paccanti, evaṃ…pe… puna pacitvā deti, purimanayeneva sattāhaṃ vaṭṭatī’’ti iminā vacanenapetaṃ virujjhati, tasmā idha kukkuccakānaṃ kukkuccuppattiyā nimittameva na dissati. Yathā cettha, evaṃ ‘‘lajjī sāmaṇero yathā tattha patitataṇḍulakaṇādayo na paccanti, evaṃ sāmisapākaṃ mocento aggimhi vilīyāpetvā…pe… vaṭṭatī’’ti vacanassāpi nimittaṃ na dissati. Yadi hi etaṃ yāvakālikasaṃsaggaparihārāya vuttaṃ siyā, attanāpi tathā kātabbaṃ bhaveyya. Gahaṭṭhehi dinnasappiādīsu ca āmisasaṃsaggasaṅkā na vigaccheyya. Na hi gahaṭṭhā evaṃ vilīyāpetvā pana taṇḍulādiṃ apanetvā puna pacanti, apica bhesajjehi saddhiṃ khīrādiṃ pakkhipitvā yathā khīrādi khayaṃ gacchati, evaṃ parehi pakkabhesajjatelādipi yāvakālikameva siyā, na ca tampi yuttaṃ dadhiādikhayakaraṇatthaṃ ‘‘puna pacitvā detī’’ti vuttattā. Tasmā mahāsivattheravāde kukkuccaṃ akatvā adhotampi navanītaṃ tadahupi punadivasādīsupi pacituṃ, taṇḍulādimissaṃ sappiādiṃ attanāpi aggimhi vilīyāpetvā parissāvetvā puna takkādikhayatthaṃ pacituñca vaṭṭati.
ਤਤ੍ਥ વਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸਪਿ ਪਚ੍ਚਮਾਨਕ੍ਖਣੇ ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਰਸਸ੍ਸ ਯਾવਕਾਲਿਕਸ੍ਸ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਤ੍ਤੇਨ ਸવਤ੍ਥੁਕਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਪੁਰੇਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਾਨਮ੍ਪਿ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਤੋਤਿ ਨਿਟ੍ਠਮੇਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ। ਤੇਨੇવ ‘‘ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਸવਤ੍ਥੁਕਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। વਿਸੁਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤੇਨ ਪਨ ਖੀਰਾਦਿਆਮਿਸੇਨ ਨવਨੀਤਾਦਿਂ ਮਿਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ વਾ ਅਞ੍ਞੇਹਿ વਾ ਪਕ੍ਕਤੇਲਾਦਿਭੇਸਜ੍ਜਂ ਸવਤ੍ਥੁਕਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਸਙ੍ਖ੍ਯਮੇવ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਪવਿਟ੍ਠਯਾવਕਾਲਿਕਸ੍ਸ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਤ੍ਤਾਭਾવਾ। ਯਂ ਪਨ ਪੁਰੇਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਭੇਸਜ੍ਜੇਹਿ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਖੀਰਾਦਿਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਤੇਲਾਦਿਕਂ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਹੇવ ਪਕ੍ਕਮ੍ਪਿ ਸવਤ੍ਥੁਕਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਮ੍ਪਿ ਸਨ੍ਨਿਧਿਪਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਖੀਰਾਦਿਕਸ੍ਸਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਰਸਤਾਯ ਪੁਰੇਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾਪਤ੍ਤਿਤੋ। ਸਚੇ ਪਨ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤੇਹੇવ, ਅਞ੍ਞੇਹਿ વਾ ਪਕ੍ਕਤੇਲਾਦੀਸੁਪਿ ਸਚੇ ਆਮਿਸਰਸੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਂ ਯਾવਕਾਲਿਕਮੇવ ਹੋਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾਤਿ ਸਯਮੇવ ਗਹੇਤ੍વਾ।
Tattha vijjamānassapi paccamānakkhaṇe sambhinnarasassa yāvakālikassa abbohārikattena savatthukapaṭiggahitapurepaṭiggahitānampi abbohārikatoti niṭṭhamettha gantabbanti. Teneva ‘‘ettāvatāsavatthukapaṭiggahitaṃ nāma na hotī’’ti vuttaṃ. Visuṃ paṭiggahitena pana khīrādiāmisena navanītādiṃ missetvā bhikkhunā vā aññehi vā pakkatelādibhesajjaṃ savatthukapaṭiggahitasaṅkhyameva gacchati, tattha paviṭṭhayāvakālikassa abbohārikattābhāvā. Yaṃ pana purepariggahitabhesajjehi appaṭiggahitaṃ khīrādiṃ pakkhipitvā pakkatelādikaṃ anupasampanneheva pakkampi savatthukapaṭiggahitampi sannidhipi na hoti, tattha pakkhittakhīrādikassapi tasmiṃ khaṇe sambhinnarasatāya purepaṭiggahitattāpattito. Sace pana appaṭiggahiteheva, aññehi vā pakkatelādīsupi sace āmisaraso paññāyati, taṃ yāvakālikameva hotīti veditabbaṃ. Uggahetvāti sayameva gahetvā.
ਪਰਿਸ੍ਸਾવੇਤ੍વਾ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਡੁਲਾਦਿવਿਗਮਤ੍ਥਂ ਪਰਿਸ੍ਸਾવੇਤ੍વਾ, ਤਕ੍ਕਾਦਿવਿਗਮਤ੍ਥਂ ਪੁਨ ਪਚਿਤ੍વਾ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਭੇਸਜ੍ਜੇਹੀਤਿ ਅਤਿਰੇਕਸਤ੍ਤਾਹਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤੇਹਿ, ਏਤੇਨ ਤੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਪ੍ਪਿਆਦਿ ਅਤਿਰੇਕਸਤ੍ਤਾਹਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। વਦ੍ਦਲਿਸਮਯੇਤਿ વਸ੍ਸਕਾਲਸਮਯੇ, ਅਨਾਤਪਕਾਲੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Parissāvetvā gahitanti taṇḍulādivigamatthaṃ parissāvetvā, takkādivigamatthaṃ puna pacitvā gahitanti attho. Paṭiggahetvā ṭhapitabhesajjehīti atirekasattāhapaṭiggahitehi, etena tehi yuttampi sappiādi atirekasattāhapaṭiggahitaṃ na hotīti dasseti. Vaddalisamayeti vassakālasamaye, anātapakāleti attho.
ਨਿਬ੍ਬਟ੍ਟਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਯਾવਕਾਲਿਕવਤ੍ਥੁਤੋ વਿવੇਚਿਤਤ੍ਤਾ, ਏਤੇਨ ਤੇਲੇ ਸਭਾવਤੋ ਯਾવਕਾਲਿਕਤ੍ਤਾਭਾવਂ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸવਤ੍ਥੁਕਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਯਾવਕਾਲਿਕਤ੍ਤੁਪਗਮਨਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਉਭਯਮ੍ਪੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ, ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਚ ਕਤਂ।
Nibbaṭṭitattāti yāvakālikavatthuto vivecitattā, etena tele sabhāvato yāvakālikattābhāvaṃ, bhikkhuno savatthukapaṭiggahaṇena yāvakālikattupagamanañca dasseti. Ubhayampīti attanā, aññehi ca kataṃ.
੬੨੩. ਅਚ੍ਛવਸਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟવਤ੍ਥੂਨਞ੍ਞੇવ ਉਪਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਠਪੇਤ੍વਾ ਮਨੁਸ੍ਸવਸ’’ਨ੍ਤਿ। ਸਂਸਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਾવਿਤਂ। ਤਿਣ੍ਣਂ ਦੁਕ੍ਕਟਾਨਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝੋਹਾਰੇ ਅਜ੍ਝੋਹਾਰੇ ਤੀਣਿ ਦੁਕ੍ਕਟਾਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਰਿਭੋਗਤ੍ਥਾਯ વਿਕਾਲੇ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਪਚਨਪਰਿਸ੍ਸਾવਨਾਦੀਸੁ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗੇਸੁ ਪਾਲ਼ਿਯਂ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ਆਪਤ੍ਤਿ ਨ વੁਤ੍ਤਾ, ਤਥਾਪਿ ਏਤ੍ਥ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਏવ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਰਣਤੋ ਆਹਾਰਤ੍ਥਾਯ વਿਕਾਲੇ ਯਾਮਕਾਲਿਕਾਦੀਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇ વਿਯ। ਯਸ੍ਮਾ ਖੀਰਾਦਿਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਭੇਸਜ੍ਜਤੇਲੇ ਕਸਟਂ ਆਮਿਸਗਤਿਕਂ, ਤੇਨ ਸਹ ਤੇਲਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤੁਂ, ਪਚਿਤੁਂ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਕ੍ਕਤੇਲਕਸਟੇ વਿਯ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਤੀ’’ਤਿ। ਸਚੇ વਸਾਯ ਸਹ ਪਕ੍ਕਤ੍ਤਾ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਇਦਂ ਕਸ੍ਮਾ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ …ਪੇ॰… વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਥੇਰੋ ਅਤਿਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਤਾਯ ਚ ‘‘ਏਤਮ੍ਪਿ, ਆવੁਸੋ, ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਰੋਗਨਿਗ੍ਗਹਤ੍ਥਾਯ ਏવ વਸਾਯ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ।
623.Acchavasanti dukkaṭavatthūnaññeva upalakkhaṇanti āha ‘‘ṭhapetvā manussavasa’’nti. Saṃsaṭṭhanti parissāvitaṃ. Tiṇṇaṃ dukkaṭānanti ajjhohāre ajjhohāre tīṇi dukkaṭāni sandhāya vuttaṃ. Kiñcāpi paribhogatthāya vikāle paṭiggahaṇapacanaparissāvanādīsu pubbapayogesu pāḷiyaṃ, aṭṭhakathāyañca āpatti na vuttā, tathāpi ettha āpattiyā eva bhavitabbaṃ paṭikkhittassa karaṇato āhāratthāya vikāle yāmakālikādīnaṃ paṭiggahaṇe viya. Yasmā khīrādiṃ pakkhipitvā pakkabhesajjatele kasaṭaṃ āmisagatikaṃ, tena saha telaṃ paṭiggahetuṃ, pacituṃ vā bhikkhuno na vaṭṭati. Tasmā vuttaṃ ‘‘pakkatelakasaṭe viya kukkuccāyatī’’ti. Sace vasāya saha pakkattā na vaṭṭati, idaṃ kasmā na vaṭṭatīti pucchantā ‘‘bhante…pe… vaṭṭatī’’ti āhaṃsu. Thero atikukkuccatāya ca ‘‘etampi, āvuso, na vaṭṭatī’’ti āha. Roganiggahatthāya eva vasāya anuññātattaṃ sallakkhetvā pacchā ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchi.
‘‘ਮਧੁਕਰੀਹਿ ਨਾਮ ਮਧੁਮਕ੍ਖਿਕਾਹੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਖੁਦ੍ਦਕਭਮਰਾਨਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਏવ વਿਸੇਸਨਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ વਦਨ੍ਤਿ , ਅਞ੍ਞੇ ਪਨ ‘‘ਦਣ੍ਡਕੇਸੁ ਮਧੁਕਾਰਿਕਾ ਮਧੁਕਰੀਮਕ੍ਖਿਕਾ ਨਾਮ, ਤਾਹਿ ਸਹ ਤਿਸ੍ਸੋ ਮਧੁਮਕ੍ਖਿਕਾਜਾਤਿਯੋ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਭਮਰਮਕ੍ਖਿਕਾਤਿ ਮਹਾਪਟਲਕਾਰਿਕਾ। ਸਿਲੇਸਸਦਿਸਨ੍ਤਿ ਸੁਕ੍ਖਤਾਯ વਾ ਪਕ੍ਕਤਾਯ વਾ ਘਨੀਭੂਤਂ। ਇਤਰਨ੍ਤਿ ਤਨੁਕਮਧੁ।
‘‘Madhukarīhi nāma madhumakkhikāhī’’ti idaṃ khuddakabhamarānaṃ dvinnaṃ eva visesananti keci vadanti , aññe pana ‘‘daṇḍakesu madhukārikā madhukarīmakkhikā nāma, tāhi saha tisso madhumakkhikājātiyo’’ti vadanti. Bhamaramakkhikāti mahāpaṭalakārikā. Silesasadisanti sukkhatāya vā pakkatāya vā ghanībhūtaṃ. Itaranti tanukamadhu.
ਉਚ੍ਛੁਰਸਂ ਉਪਾਦਾਯਾਤਿ ਨਿਕ੍ਕਸਟਰਸਸ੍ਸਪਿ ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਉਚ੍ਛੁਮ੍ਹਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਯਂ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਉਚ੍ਛੁ ਚੇ, ਯਾવਕਾਲਿਕੋ। ਉਚ੍ਛੁਰਸੋ ਚੇ, ਯਾਮਕਾਲਿਕੋ। ਫਾਣਿਤਂ ਚੇ, ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਂ। ਤਚੋ ਚੇ, ਯਾવਜੀવਕੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਅਮ੍ਬਫਲਰਸਾਦਿਮਿਸ੍ਸਤਾਯ ਯਾਮਕਾਲਿਕਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਅવਿਨਯવਚਨਤ੍ਤਾ ਤਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ। ਤੇਨੇવ ‘‘ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤੇਨ ਅਪਰਿਸ੍ਸਾવਿਤਉਚ੍ਛੁਰਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਨਿਰਾਮਿਸਮੇવ વਟ੍ਟਤਿ ਤਤ੍ਥ ਪવਿਟ੍ਠਯਾવਕਾਲਿਕਸ੍ਸ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਤ੍ਤਾਤਿ ਇਦਂ ਗੁਲ਼ੇ ਕਤੇ ਤਤ੍ਥ વਿਜ੍ਜਮਾਨਮ੍ਪਿ ਕਸਟਂ ਪਾਕੇਨ ਸੁਕ੍ਖਤਾਯ ਯਾવਜੀવਿਕਤ੍ਤਂ ਭਜਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਸ੍ਸ ਯਾવਕਾਲਿਕਤ੍ਤੇ ਹਿ ਸਾਮਂਪਾਕੇਨ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤੇਪਿ ਅਨਜ੍ਝੋਹਰਣੀਯਂ ਸਿਯਾਤਿ। ‘‘ਸવਤ੍ਥੁਕਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਉਚ੍ਛੁਰਸੇ ਚੁਣ੍ਣવਿਚੁਣ੍ਣਂ ਹੁਤ੍વਾ ਠਿਤਕਸਟਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ ਚ ਅਪਰਿਸ੍ਸਾવਿਤੇਨ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤੇਨ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਹਿ ਕਤਂ ਸਤ੍ਤਾਹਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਝਾਮਉਚ੍ਛੁਫਾਣਿਤਨ੍ਤਿ ਅਗ੍ਗਿਮ੍ਹਿ ਉਚ੍ਛੁਂ ਤਾਪੇਤ੍વਾ ਕਤਂ। ਕੋਟ੍ਟਿਤਉਚ੍ਛੁਫਾਣਿਤਨ੍ਤਿ ਖੁਦ੍ਦਾਨੁਖੁਦ੍ਦਕਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਨਿਪ੍ਪੀਲ਼ੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਂ।
Ucchurasaṃ upādāyāti nikkasaṭarasassapi sattāhakālikataṃ dasseti ‘‘ucchumhā nibbatta’’nti pāḷiyaṃ sāmaññato vuttattā. Yaṃ pana suttantaṭṭhakathāyaṃ ‘‘ucchu ce, yāvakāliko. Ucchuraso ce, yāmakāliko. Phāṇitaṃ ce, sattāhakālikaṃ. Taco ce, yāvajīvako’’ti vuttaṃ, taṃ ambaphalarasādimissatāya yāmakālikattaṃ sandhāya vuttanti gahetabbaṃ, avinayavacanattā taṃ appamāṇanti. Teneva ‘‘purebhattaṃ paṭiggahitena aparissāvitaucchurasenā’’tiādi vuttaṃ. Nirāmisameva vaṭṭati tattha paviṭṭhayāvakālikassa abbohārikattāti idaṃ guḷe kate tattha vijjamānampi kasaṭaṃ pākena sukkhatāya yāvajīvikattaṃ bhajatīti vuttaṃ. Tassa yāvakālikatte hi sāmaṃpākena purebhattepi anajjhoharaṇīyaṃ siyāti. ‘‘Savatthukapaṭiggahitattā’’ti idaṃ ucchurase cuṇṇavicuṇṇaṃ hutvā ṭhitakasaṭaṃ sandhāya vuttaṃ, tena ca aparissāvitena appaṭiggahitena anupasampannehi kataṃ sattāhaṃ vaṭṭatīti dasseti. Jhāmaucchuphāṇitanti aggimhi ucchuṃ tāpetvā kataṃ. Koṭṭitaucchuphāṇitanti khuddānukhuddakaṃ chinditvā koṭṭetvā nippīḷetvā pakkaṃ.
ਤਂ ਤਤ੍ਥ વਿਜ੍ਜਮਾਨਮ੍ਪਿ ਕਸਟਂ ਪਕ੍ਕਕਾਲੇ ਯਾવਕਾਲਿਕਤ੍ਤਂ વਿਜਹਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਂ ਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੀਤੋਦਕੇਨ ਕਤਨ੍ਤਿ ਮਧੁਕਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਸੀਤੋਦਕੇਨ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਰਿਸ੍ਸਾવੇਤ੍વਾ ਪਚਿਤ੍વਾ ਕਤਂ, ਅਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕਤਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ, ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਖੀਰਜਲ੍ਲਿਕਨ੍ਤਿ ਖੀਰਫੇਣਂ। ਮਧੁਕਪੁਪ੍ਫਂ ਪਨਾਤਿਆਦਿ ਯਾવਕਾਲਿਕਰੂਪੇਨ ਠਿਤਸ੍ਸਪਿ ਅવਟ੍ਟਨਕਮੇਰਯਬੀਜવਤ੍ਥੁਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧਂ।
Taṃ tattha vijjamānampi kasaṭaṃ pakkakāle yāvakālikattaṃ vijahatīti āha ‘‘taṃ yutta’’nti. Sītodakena katanti madhukapupphāni sītodakena madditvā parissāvetvā pacitvā kataṃ, amadditvā katanti keci, tattha kāraṇaṃ na dissati. Khīrajallikanti khīrapheṇaṃ. Madhukapupphaṃ panātiādi yāvakālikarūpena ṭhitassapi avaṭṭanakamerayabījavatthuṃ dassetuṃ āraddhaṃ.
ਸਬ੍ਬਾਨਿਪੀਤਿ ਸਪ੍ਪਿਆਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚਪਿ। ਆਹਾਰਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਿ ਏਤਾਨਿ ਕਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਚੋਦਨਾਪਰਿਹਾਰਾਯ ਭੇਸਜ੍ਜੋਦਿਸ੍ਸਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਤਪ੍ਪਸਙ੍ਗੇਨ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਓਦਿਸ੍ਸਕਾਨਿ ਏਕਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਤ੍ਤવਿਧਂ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਪਕਤਿਭੇਸਜ੍ਜਤ੍ਤਾ વਿਕਟਾਨਿ વਿਰੂਪਾਨਿ વਿਸਹਰਣਤੋ ਮਹਾવਿਸਯਤ੍ਤਾ ਮਹਨ੍ਤਾਨਿ ਚਾਤਿ ਮਹਾવਿਕਟਾਨਿ। ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਦੀਨੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਗਣਙ੍ਗਣੂਪਾਹਨਾਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ।
Sabbānipīti sappiādīni pañcapi. Āhārakiccaṃ karontāni etāni kasmā evaṃ paribhuñjitabbānīti codanāparihārāya bhesajjodissaṃ dassentena tappasaṅgena sabbānipi odissakāni ekato dassetuṃ ‘‘sattavidhaṃ hī’’tiādi vuttaṃ. Apakatibhesajjattā vikaṭāni virūpāni visaharaṇato mahāvisayattā mahantāni cāti mahāvikaṭāni. Upasampadādīnīti ādi-saddena gaṇaṅgaṇūpāhanādiṃ saṅgaṇhāti.
ਅਧਿਟ੍ਠੇਤੀਤਿ ਬਾਹਿਰਪਰਿਭੋਗਤ੍ਥਮੇਤਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਏવਂ ਪਰਿਭੋਗੇ ਅਨਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ વਿਜਹਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਏવਂ ਅਞ੍ਞੇਸੁਪਿ ਕਾਲਿਕੇਸੁ ਅਨਜ੍ਝੋਹਰਿਤੁਕਾਮਤਾਯ ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨ ਬਾਹਿਰਪਰਿਭੋਗਤ੍ਥਾਯ ਨਿਯਮੇਪਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ વਿਜਹਤੀਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ વਿਸੁਂ ਏਕਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣવਿਜਹਨਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।
Adhiṭṭhetīti bāhiraparibhogatthametanti cittaṃ uppādeti, evaṃ paribhoge anapekkhatāya paṭiggahaṇaṃ vijahatīti adhippāyo. Evaṃ aññesupi kālikesu anajjhoharitukāmatāya suddhacittena bāhiraparibhogatthāya niyamepi paṭiggahaṇaṃ vijahatīti idampi visuṃ ekaṃ paṭiggahaṇavijahanakāraṇanti daṭṭhabbaṃ.
੬੨੫. ਸਚੇ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ…ਪੇ॰… ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਾਠੋ ਗਲ਼ਿਤੋ, ਏવਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਾਠੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਸਚੇ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਏਕੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਅવਿਭਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਸਤ੍ਤਾਹਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਪਨ ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ। ਅਞ੍ਞਥਾ ਹਿ ਸਦ੍ਦਪ੍ਪਯੋਗੋਪਿ ਨ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ‘‘ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਪਿ ਚ ਅਯਮੇવ ਪਾਠੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ’’ਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ੨.੬੨੫) ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅવਿਭਤ੍ਤਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਪਨ ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਸਤ੍ਤਾਹਪਰਮਂ ਸਨ੍ਨਿਧਿਕਾਰਕਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વਚਨਤੋ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਯੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਤੇਨ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦਾਨਮ੍ਪਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖਦਿਨ੍ਨવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਅવਿਗਤਤ੍ਤੇਪਿ ਸਕਸਨ੍ਤਕਤਾ વਿਗਤਾવ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਨ ਹੋਤਿ। ਅਤ੍ਤਨਾવ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਂ, ਸਕਸਨ੍ਤਕਤ੍ਤਞ੍ਚਾਤਿ ਇਮੇਹਿ ਦ੍વੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਏਕੇਨ। ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖਦਾਨੇ ਪਨ ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ વਿਜਹਤਿ, ਪਰਿਭੋਗੋਪੇਤ੍ਥ વਟ੍ਟਤਿ, ਨ ਸਾਪੇਕ੍ਖਦਾਨੇ ਦਾਨਲਕ੍ਖਣਾਭਾવਤੋ। ‘‘વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤੀ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਾਲ਼ਿਪਦੇ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਦਤ੍વਾ ਅਨਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਛਡ੍ਡਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਦਤ੍વਾ’’ਤਿ ਇਦਞ੍ਚ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣવਿਜਹਨવਿਧਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮੇવ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇ ਹਿ વਿਜਹਿਤੇ ਪੁਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੋਗੋ ਸਯਮੇવ વਟ੍ਟਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਬ੍ਬਿਜਹਨਞ੍ਚ વਤ੍ਥੁਨੋ ਸਕਸਨ੍ਤਕਤਾਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ ਹੋਤੀਤਿ, ਏਤੇਨ ਚ વਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਅਜ੍ਝੋਹਰਣਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਸਤਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਨਾਮ વਿਸੁਂ ਨ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਸਿਜ੍ਝਤਿ। ਇਤਰਥਾ ਹਿ ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋવ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਤੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ। ‘‘ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਏਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਮ੍ਪਿ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
625.Sace dvinnaṃ…pe… na vaṭṭatīti ettha pāṭho gaḷito, evaṃ panettha pāṭho veditabbo ‘‘sace dvinnaṃ santakaṃ ekena paṭiggahitaṃ avibhattaṃ hoti, sattāhātikkame dvinnampi anāpatti, paribhuñjituṃ pana na vaṭṭatī’’ti. Aññathā hi saddappayogopi na saṅgahaṃ gacchati. ‘‘Gaṇṭhipadepi ca ayameva pāṭho dassito’’ti (sārattha. ṭī. 2.625) sāratthadīpaniyaṃ vuttaṃ. Dvinnampi anāpattīti avibhattattā vuttaṃ. ‘‘Paribhuñjituṃ pana na vaṭṭatī’’ti idaṃ ‘‘sattāhaparamaṃ sannidhikārakaṃ paribhuñjitabba’’nti vacanato vuttaṃ. ‘‘Yena paṭiggahitaṃ, tena vissajjitattā’’ti iminā upasampannassa dānampi sandhāya ‘‘vissajjetī’’ti idaṃ vuttanti dasseti. Upasampannassa nirapekkhadinnavatthumhi paṭiggahaṇassa avigatattepi sakasantakatā vigatāva hoti, tena nissaggiyaṃ na hoti. Attanāva paṭiggahitattaṃ, sakasantakattañcāti imehi dvīhi kāraṇehi nissaggiyaṃ hoti, na ekena. Anupasampannassa nirapekkhadāne pana tadubhayampi vijahati, paribhogopettha vaṭṭati, na sāpekkhadāne dānalakkhaṇābhāvato. ‘‘Vissajjetī’’ti etasmiñca pāḷipade kassaci adatvā anapekkhatāya chaḍḍanampi saṅgahitanti veditabbaṃ. ‘‘Anapekkho datvā’’ti idañca paṭiggahaṇavijahanavidhidassanatthameva vuttaṃ. Paṭiggahaṇe hi vijahite puna paṭiggahetvā paribhogo sayameva vaṭṭissati, tabbijahanañca vatthuno sakasantakatāpariccāgena hotīti, etena ca vatthumhi ajjhoharaṇāpekkhāya sati paṭiggahaṇavissajjanaṃ nāma visuṃ na labbhatīti sijjhati. Itarathā hi ‘‘paṭiggahaṇe anapekkhova paṭiggahaṇaṃ vissajjetvā puna paṭiggahetvā bhuñjatī’’ti vattabbaṃ siyā. ‘‘Appaṭiggahitattā’’ti iminā ekassa santakaṃ aññena paṭiggahitampi nissaggiyaṃ hotīti dasseti.
ਏવਨ੍ਤਿ ‘‘ਪੁਨ ਗਹੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਪੇਕ੍ਖਂ ਅਕਤ੍વਾ ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਤਂ ਪਰਾਮਸਤਿ। ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਮੂਲਿਕਾਹਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਦਿਆਪਤ੍ਤੀਹਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਪਰਿਭੋਗੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਪਟਿਲਦ੍ਧਸ੍ਸ ਕਾਯਿਕਪਰਿਭੋਗਾਦੀਸੁ ਯਾ ਦੁਕ੍ਕਟਾਪਤ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ, ਤਾਯ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਸਪ੍ਪਿਆਦੀਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਭਾવੋ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਤਾ, ਸਤ੍ਤਾਹਾਤਿਕ੍ਕਮੋਤਿ ਇਮਾਨੇਤ੍ਥ ਤੀਣਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ।
Evanti ‘‘puna gahessāmī’’ti apekkhaṃ akatvā suddhacittena pariccattataṃ parāmasati. Paribhuñjantassa anāpattidassanatthanti nissaggiyamūlikāhi pācittiyādiāpattīhi anāpattidassanatthanti adhippāyo. Paribhoge anāpattidassanatthanti ettha pana nissaṭṭhapaṭiladdhassa kāyikaparibhogādīsu yā dukkaṭāpatti vuttā, tāya anāpattidassanatthanti adhippāyo. Sappiādīnaṃ paṭiggahitabhāvo, attano santakatā, sattāhātikkamoti imānettha tīṇi aṅgāni.
ਭੇਸਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੩. ਭੇਸਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ • 3. Bhesajjasikkhāpadaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੩. ਭੇਸਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ੩. ਭੇਸਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ੩. ਭੇਸਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā