Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മഹാവിഭങ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
൩. ഭേസജ്ജസിക്ഖാപദവണ്ണനാ
3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā
൬൧൮. തേന സമയേനാതി ഭേസജ്ജസിക്ഖാപദം. തത്ഥ അത്ഥോ, ഭന്തേതി രാജാ ഭിക്ഖൂ ഉയ്യുത്തപ്പയുത്തേ ഥേരസ്സ ലേണത്ഥായ പബ്ഭാരം സോധേന്തേ ദിസ്വാ ആരാമികം ദാതുകാമോ പുച്ഛി.
618.Tena samayenāti bhesajjasikkhāpadaṃ. Tattha attho, bhanteti rājā bhikkhū uyyuttappayutte therassa leṇatthāya pabbhāraṃ sodhente disvā ārāmikaṃ dātukāmo pucchi.
൬൧൯-൨൧. പാടിയേക്കോതി വിസും ഏകോ. മാലാകിതേതി കതമാലേ മാലാധരേ, കുസുമമാലാപടിമണ്ഡിതേതി അത്ഥോ. തിണണ്ഡുപകന്തി തിണചുമ്ബടകം. പടിമുഞ്ചീതി ഠപേസി. സാ അഹോസി സുവണ്ണമാലാതി ദാരികായ സീസേ ഠപിതമത്തായേവ ഥേരസ്സ അധിട്ഠാനവസേന സുവണ്ണപദുമമാലാ അഹോസി. തഞ്ഹി തിണണ്ഡുപകം സീസേ ഠപിതമത്തമേവ ‘‘സുവണ്ണമാലാ ഹോതൂ’’തി ഥേരോ അധിട്ഠാസി. ദുതിയമ്പി ഖോ…പേ॰…. തേനുപസങ്കമീതി ദുതിയദിവസേയേവ ഉപസങ്കമി.
619-21.Pāṭiyekkoti visuṃ eko. Mālākiteti katamāle mālādhare, kusumamālāpaṭimaṇḍiteti attho. Tiṇaṇḍupakanti tiṇacumbaṭakaṃ. Paṭimuñcīti ṭhapesi. Sā ahosi suvaṇṇamālāti dārikāya sīse ṭhapitamattāyeva therassa adhiṭṭhānavasena suvaṇṇapadumamālā ahosi. Tañhi tiṇaṇḍupakaṃ sīse ṭhapitamattameva ‘‘suvaṇṇamālā hotū’’ti thero adhiṭṭhāsi. Dutiyampi kho…pe…. Tenupasaṅkamīti dutiyadivaseyeva upasaṅkami.
സുവണ്ണന്തി അധിമുച്ചീതി ‘‘സോവണ്ണമയോ ഹോതൂ’’തി അധിട്ഠാസി. പഞ്ചന്നം ഭേസജ്ജാനന്തി സപ്പിആദീനം. ബാഹുലികാതി പച്ചയബാഹുലികതായ പടിപന്നാ. കോലമ്ബേപി ഘടേപീതിഏത്ഥ കോലമ്ബാ നാമ മഹാമുഖചാടിയോ വുച്ചന്തി. ഓലീനവിലീനാനീതി ഹേട്ഠാ ച ഉഭതോപസ്സേസു ച ഗളിതാനി. ഓകിണ്ണവികിണ്ണാതി സപ്പിആദീനം ഗന്ധേന ഭൂമിം ഖനന്തേഹി ഓകിണ്ണാ, ഭിത്തിയോ ഖനന്തേഹി ഉപരി സഞ്ചരന്തേഹി ച വികിണ്ണാ. അന്തോകോട്ഠാഗാരികാതി അബ്ഭന്തരേ സംവിഹിതകോട്ഠാഗാരാ.
Suvaṇṇantiadhimuccīti ‘‘sovaṇṇamayo hotū’’ti adhiṭṭhāsi. Pañcannaṃ bhesajjānanti sappiādīnaṃ. Bāhulikāti paccayabāhulikatāya paṭipannā. Kolambepi ghaṭepītiettha kolambā nāma mahāmukhacāṭiyo vuccanti. Olīnavilīnānīti heṭṭhā ca ubhatopassesu ca gaḷitāni. Okiṇṇavikiṇṇāti sappiādīnaṃ gandhena bhūmiṃ khanantehi okiṇṇā, bhittiyo khanantehi upari sañcarantehi ca vikiṇṇā. Antokoṭṭhāgārikāti abbhantare saṃvihitakoṭṭhāgārā.
൬൨൨. പടിസായനീയാനീതി പടിസായിതബ്ബാനി, പരിഭുഞ്ജിതബ്ബാനീതി അത്ഥോ. ഭേസജ്ജാനീതി ഭേസജ്ജകിച്ചം കരോന്തു വാ മാ വാ, ഏവം ലദ്ധവോഹാരാനി. ‘‘ഗോസപ്പീ’’തിആദീഹി ലോകേ പാകടം ദസ്സേത്വാ ‘‘യേസം മംസം കപ്പതീ’’തി ഇമിനാ അഞ്ഞേസമ്പി മിഗരോഹിതസസാദീനം സപ്പിം സങ്ഗഹേത്വാ ദസ്സേസി. യേസഞ്ഹി ഖീരം അത്ഥി, സപ്പിപി തേസം അത്ഥിയേവ, തം പന സുലഭം വാ ഹോതു ദുല്ലഭം വാ, അസമ്മോഹത്ഥം വുത്തം. ഏവം നവനീതമ്പി.
622.Paṭisāyanīyānīti paṭisāyitabbāni, paribhuñjitabbānīti attho. Bhesajjānīti bhesajjakiccaṃ karontu vā mā vā, evaṃ laddhavohārāni. ‘‘Gosappī’’tiādīhi loke pākaṭaṃ dassetvā ‘‘yesaṃ maṃsaṃ kappatī’’ti iminā aññesampi migarohitasasādīnaṃ sappiṃ saṅgahetvā dassesi. Yesañhi khīraṃ atthi, sappipi tesaṃ atthiyeva, taṃ pana sulabhaṃ vā hotu dullabhaṃ vā, asammohatthaṃ vuttaṃ. Evaṃ navanītampi.
സന്നിധികാരകം പരിഭുഞ്ജിതബ്ബാനീതി സന്നിധിം കത്വാ നിദഹിത്വാ പരിഭുഞ്ജിതബ്ബാനി. കഥം? പാളിയാ ആഗതസപ്പിആദീസു സപ്പി താവ പുരേഭത്തം പടിഗ്ഗഹിതം തദഹുപുരേഭത്തം സാമിസമ്പി നിരാമിസമ്പി പരിഭുഞ്ജിതും വട്ടതി, പച്ഛാഭത്തതോ പട്ഠായ സത്താഹം നിരാമിസം പരിഭുഞ്ജിതബ്ബം. സത്താഹാതിക്കമേ സചേ ഏകഭാജനേ ഠപിതം, ഏകം നിസ്സഗ്ഗിയം. സചേ ബഹൂസു വത്ഥുഗണനായ നിസ്സഗ്ഗിയാനി, പച്ഛാഭത്തം പടിഗ്ഗഹിതം സത്താഹം നിരാമിസമേവ വട്ടതി. പുരേഭത്തം വാ പച്ഛാഭത്തം വാ ഉഗ്ഗഹിതകം കത്വാ നിക്ഖിത്തം അജ്ഝോഹരിതും ന വട്ടതി; അബ്ഭഞ്ജനാദീസു ഉപനേതബ്ബം. സത്താഹാതിക്കമേപി അനാപത്തി, അനജ്ഝോഹരണീയതം ആപന്നത്താ. ‘‘പടിസായനീയാനീ’’തി ഹി വുത്തം. സചേ അനുപസമ്പന്നോ പുരേഭത്തം പടിഗ്ഗഹിതനവനീതേന സപ്പിം കത്വാ ദേതി, പുരേഭത്തം സാമിസം വട്ടതി. സചേ സയം കരോതി, സത്താഹമ്പി നിരാമിസമേവ വട്ടതി. പച്ഛാഭത്തം പടിഗ്ഗഹിതനവനീതേന പന യേന കേനചി കതസപ്പി സത്താഹമ്പി നിരാമിസമേവ വട്ടതി. ഉഗ്ഗഹിതകേന കതേ പുബ്ബേ വുത്തസുദ്ധസപ്പിനയേനേവ വിനിച്ഛയോ വേദിതബ്ബോ.
Sannidhikārakaṃ paribhuñjitabbānīti sannidhiṃ katvā nidahitvā paribhuñjitabbāni. Kathaṃ? Pāḷiyā āgatasappiādīsu sappi tāva purebhattaṃ paṭiggahitaṃ tadahupurebhattaṃ sāmisampi nirāmisampi paribhuñjituṃ vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya sattāhaṃ nirāmisaṃ paribhuñjitabbaṃ. Sattāhātikkame sace ekabhājane ṭhapitaṃ, ekaṃ nissaggiyaṃ. Sace bahūsu vatthugaṇanāya nissaggiyāni, pacchābhattaṃ paṭiggahitaṃ sattāhaṃ nirāmisameva vaṭṭati. Purebhattaṃ vā pacchābhattaṃ vā uggahitakaṃ katvā nikkhittaṃ ajjhoharituṃ na vaṭṭati; abbhañjanādīsu upanetabbaṃ. Sattāhātikkamepi anāpatti, anajjhoharaṇīyataṃ āpannattā. ‘‘Paṭisāyanīyānī’’ti hi vuttaṃ. Sace anupasampanno purebhattaṃ paṭiggahitanavanītena sappiṃ katvā deti, purebhattaṃ sāmisaṃ vaṭṭati. Sace sayaṃ karoti, sattāhampi nirāmisameva vaṭṭati. Pacchābhattaṃ paṭiggahitanavanītena pana yena kenaci katasappi sattāhampi nirāmisameva vaṭṭati. Uggahitakena kate pubbe vuttasuddhasappinayeneva vinicchayo veditabbo.
പുരേഭത്തം പടിഗ്ഗഹിതഖീരേന വാ ദധിനാ വാ കതസപ്പി അനുപസമ്പന്നേന കതം സാമിസമ്പി തദഹുപുരേഭത്തം വട്ടതി. സയംകതം നിരാമിസമേവ വട്ടതി . നവനീതം താപേന്തസ്സ ഹി സാമംപാകോ ന ഹോതി, സാമംപക്കേന പന തേന സദ്ധിം ആമിസം ന വട്ടതി. പച്ഛാഭത്തതോ പട്ഠായ ച ന വട്ടതിയേവ. സത്താഹാതിക്കമേപി അനാപത്തി, സവത്ഥുകസ്സ പടിഗ്ഗഹിതത്താ, ‘‘താനി പടിഗ്ഗഹേത്വാ’’തി ഹി വുത്തം. പച്ഛാഭത്തം പടിഗ്ഗഹിതേഹി കതം പന അബ്ഭഞ്ജനാദീസു ഉപനേതബ്ബം. പുരേഭത്തമ്പി ച ഉഗ്ഗഹിതകേഹി കതം ഉഭയേസമ്പി സത്താഹാതിക്കമേ അനാപത്തി. ഏസേവ നയോ അകപ്പിയമംസസപ്പിമ്ഹി. അയം പന വിസേസോ – യത്ഥ പാളിയം ആഗതസപ്പിനാ നിസ്സഗ്ഗിയം, തത്ഥ ഇമിനാ ദുക്കടം. അന്ധകട്ഠകഥായം കാരണപതിരൂപകം വത്വാ മനുസ്സസപ്പി ച നവനീതഞ്ച പടിക്ഖിത്തം, തം ദുപ്പടിക്ഖിത്തം, സബ്ബഅട്ഠകഥാസു അനുഞ്ഞാതത്താ. പരതോ ചസ്സ വിനിച്ഛയോപി ആഗച്ഛിസ്സതി.
Purebhattaṃ paṭiggahitakhīrena vā dadhinā vā katasappi anupasampannena kataṃ sāmisampi tadahupurebhattaṃ vaṭṭati. Sayaṃkataṃ nirāmisameva vaṭṭati . Navanītaṃ tāpentassa hi sāmaṃpāko na hoti, sāmaṃpakkena pana tena saddhiṃ āmisaṃ na vaṭṭati. Pacchābhattato paṭṭhāya ca na vaṭṭatiyeva. Sattāhātikkamepi anāpatti, savatthukassa paṭiggahitattā, ‘‘tāni paṭiggahetvā’’ti hi vuttaṃ. Pacchābhattaṃ paṭiggahitehi kataṃ pana abbhañjanādīsu upanetabbaṃ. Purebhattampi ca uggahitakehi kataṃ ubhayesampi sattāhātikkame anāpatti. Eseva nayo akappiyamaṃsasappimhi. Ayaṃ pana viseso – yattha pāḷiyaṃ āgatasappinā nissaggiyaṃ, tattha iminā dukkaṭaṃ. Andhakaṭṭhakathāyaṃ kāraṇapatirūpakaṃ vatvā manussasappi ca navanītañca paṭikkhittaṃ, taṃ duppaṭikkhittaṃ, sabbaaṭṭhakathāsu anuññātattā. Parato cassa vinicchayopi āgacchissati.
പാളിയം ആഗതം നവനീതമ്പി പുരേഭത്തം പടിഗ്ഗഹിതം തദഹുപുരേഭത്തം സാമിസമ്പി വട്ടതി, പച്ഛാഭത്തതോ പട്ഠായ നിരാമിസമേവ. സത്താഹാതിക്കമേ നാനാഭാജനേസു ഠപിതേ ഭാജനഗണനായ ഏകഭാജനേപി അമിസ്സേത്വാ പിണ്ഡപിണ്ഡവസേന ഠപിതേ പിണ്ഡഗണനായ നിസ്സഗ്ഗിയാനി. പച്ഛാഭത്തം പടിഗ്ഗഹിതം സപ്പിനയേനേവ വേദിതബ്ബം. ഏത്ഥ പന ദധിഗുളികായോപി തക്കബിന്ദൂനിപി ഹോന്തി, തസ്മാ തം ധോതം വട്ടതീതി ഉപഡ്ഢത്ഥേരാ ആഹംസു. മഹാസീവത്ഥേരോ പന ‘‘ഭഗവതാ അനുഞ്ഞാതകാലതോ പട്ഠായ തക്കതോ ഉദ്ധടമത്തമേവ ഖാദിംസൂ’’തി ആഹ. തസ്മാ നവനീതം പരിഭുഞ്ജന്തേന ധോവിത്വാ ദധിതക്കമക്ഖികാകിപില്ലികാദീനി അപനേത്വാ പരിഭുഞ്ജിതബ്ബം. പചിത്വാ സപ്പിം കത്വാ പരിഭുഞ്ജിതുകാമേന അധോതമ്പി പചിതും വട്ടതി. യം തത്ഥ ദധിഗതം വാ തക്കഗതം വാ തം ഖയം ഗമിസ്സതി, ഏത്താവതാ ഹി സവത്ഥുകപടിഗ്ഗഹിതം നാമ ന ഹോതീതി അയമേത്ഥ അധിപ്പായോ. ആമിസേന സദ്ധിം പക്കത്താ പന തസ്മിമ്പി കുക്കുച്ചായന്തി കുക്കുച്ചകാ. ഇദാനി ഉഗ്ഗഹേത്വാ ഠപിതനവനീതേ ച പുരേഭത്തം ഖീരദധീനി പടിഗ്ഗഹേത്വാ കതനവനീതേ ച പച്ഛാഭത്തം താനി പടിഗ്ഗഹേത്വാ കതനവനീതേ ച ഉഗ്ഗഹിതേഹി കതനവവീതേ ച അകപ്പിയമംസനവനീതേ ച സബ്ബോ ആപത്താനാപത്തിപരിഭോഗാപരിഭോഗനയോ സപ്പിമ്ഹി വുത്തക്കമേനേവ ഗഹേതബ്ബോ.
Pāḷiyaṃ āgataṃ navanītampi purebhattaṃ paṭiggahitaṃ tadahupurebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya nirāmisameva. Sattāhātikkame nānābhājanesu ṭhapite bhājanagaṇanāya ekabhājanepi amissetvā piṇḍapiṇḍavasena ṭhapite piṇḍagaṇanāya nissaggiyāni. Pacchābhattaṃ paṭiggahitaṃ sappinayeneva veditabbaṃ. Ettha pana dadhiguḷikāyopi takkabindūnipi honti, tasmā taṃ dhotaṃ vaṭṭatīti upaḍḍhattherā āhaṃsu. Mahāsīvatthero pana ‘‘bhagavatā anuññātakālato paṭṭhāya takkato uddhaṭamattameva khādiṃsū’’ti āha. Tasmā navanītaṃ paribhuñjantena dhovitvā dadhitakkamakkhikākipillikādīni apanetvā paribhuñjitabbaṃ. Pacitvā sappiṃ katvā paribhuñjitukāmena adhotampi pacituṃ vaṭṭati. Yaṃ tattha dadhigataṃ vā takkagataṃ vā taṃ khayaṃ gamissati, ettāvatā hi savatthukapaṭiggahitaṃ nāma na hotīti ayamettha adhippāyo. Āmisena saddhiṃ pakkattā pana tasmimpi kukkuccāyanti kukkuccakā. Idāni uggahetvā ṭhapitanavanīte ca purebhattaṃ khīradadhīni paṭiggahetvā katanavanīte ca pacchābhattaṃ tāni paṭiggahetvā katanavanīte ca uggahitehi katanavavīte ca akappiyamaṃsanavanīte ca sabbo āpattānāpattiparibhogāparibhoganayo sappimhi vuttakkameneva gahetabbo.
തേലഭിക്ഖായ പവിട്ഠാനം പന ഭിക്ഖൂനം തത്ഥേവ സപ്പിമ്പി നവനീതമ്പി പക്കതേലമ്പി അപക്കതേലമ്പി ആകിരന്തി, തത്ഥ തക്കദധിബിന്ദൂനിപി ഭത്തസിത്ഥാനിപി തണ്ഡുലകണാപി മക്ഖികാദയോപി ഹോന്തി. ആദിച്ചപാകം കത്വാ പരിസ്സാവേത്വാ ഗഹിതം സത്താഹകാലികം ഹോതി, പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഠപിതഭേസജ്ജേഹി സദ്ധിം പചിത്വാ നത്ഥുപാനമ്പി കാതും വട്ടതി. സചേ വദ്ദലിസമയേ ലജ്ജി സാമണേരോ യഥാ തത്ഥ പതിതതണ്ഡുലകണാദയോ ന പച്ചന്തി, ഏവം സാമിസപാകം മോചേന്തോ അഗ്ഗിമ്ഹി വിലീയാപേത്വാ പരിസ്സാവേത്വാ പുന പചിത്വാ ദേതി, പുരിമനയേനേവ സത്താഹം വട്ടതി.
Telabhikkhāya paviṭṭhānaṃ pana bhikkhūnaṃ tattheva sappimpi navanītampi pakkatelampi apakkatelampi ākiranti, tattha takkadadhibindūnipi bhattasitthānipi taṇḍulakaṇāpi makkhikādayopi honti. Ādiccapākaṃ katvā parissāvetvā gahitaṃ sattāhakālikaṃ hoti, paṭiggahetvā ṭhapitabhesajjehi saddhiṃ pacitvā natthupānampi kātuṃ vaṭṭati. Sace vaddalisamaye lajji sāmaṇero yathā tattha patitataṇḍulakaṇādayo na paccanti, evaṃ sāmisapākaṃ mocento aggimhi vilīyāpetvā parissāvetvā puna pacitvā deti, purimanayeneva sattāhaṃ vaṭṭati.
തേലേസു തിലതേലം താവ പുരേഭത്തം പടിഗ്ഗഹിതം പുരേഭത്തം സാമിസമ്പി വട്ടതി, പച്ഛാഭത്തതോ പട്ഠായ നിരാമിസമേവ. സത്താഹാതിക്കമേ പനസ്സ ഭാജനഗണനായ നിസ്സഗ്ഗിയഭാവോ വേദിതബ്ബോ. പച്ഛാഭത്തം പടിഗ്ഗഹിതം സത്താഹം നിരാമിസമേവ വട്ടതി. ഉഗ്ഗഹിതകം കത്വാ നിക്ഖിത്തം അജ്ഝോഹരിതും ന വട്ടതി, സീസമക്ഖനാദീസു ഉപനേതബ്ബം, സത്താഹാതിക്കമേപി അനാപത്തി. പുരേഭത്തം തിലേ പടിഗ്ഗഹേത്വാ കതതേലം പുരേഭത്തം സാമിസമ്പി വട്ടതി, പച്ഛാഭത്തതോ പട്ഠായ അനജ്ഝോഹരണീയം ഹോതി, സീസമക്ഖനാദീസു ഉപനേതബ്ബം, സത്താഹാതിക്കമേപി അനാപത്തി. പച്ഛാഭത്തം തിലേ പടിഗ്ഗഹേത്വാ കതതേലം അനജ്ഝോഹരണീയമേവ, സവത്ഥുകപടിഗ്ഗഹിതത്താ, സത്താഹാതിക്കമേപി അനാപത്തി, സീസമക്ഖനാദീസു ഉപനേതബ്ബം. പുരേഭത്തം വാ പച്ഛാഭത്തം വാ ഉഗ്ഗഹിതകതിലേഹി കതതേലേപി ഏസേവ നയോ.
Telesu tilatelaṃ tāva purebhattaṃ paṭiggahitaṃ purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya nirāmisameva. Sattāhātikkame panassa bhājanagaṇanāya nissaggiyabhāvo veditabbo. Pacchābhattaṃ paṭiggahitaṃ sattāhaṃ nirāmisameva vaṭṭati. Uggahitakaṃ katvā nikkhittaṃ ajjhoharituṃ na vaṭṭati, sīsamakkhanādīsu upanetabbaṃ, sattāhātikkamepi anāpatti. Purebhattaṃ tile paṭiggahetvā katatelaṃ purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya anajjhoharaṇīyaṃ hoti, sīsamakkhanādīsu upanetabbaṃ, sattāhātikkamepi anāpatti. Pacchābhattaṃ tile paṭiggahetvā katatelaṃ anajjhoharaṇīyameva, savatthukapaṭiggahitattā, sattāhātikkamepi anāpatti, sīsamakkhanādīsu upanetabbaṃ. Purebhattaṃ vā pacchābhattaṃ vā uggahitakatilehi katatelepi eseva nayo.
പുരേഭത്തം പടിഗ്ഗഹിതകതിലേ ഭജ്ജിത്വാ വാ തിലപിട്ഠം വാ സേദേത്വാ ഉണ്ഹോദകേന വാ തേമേത്വാ കതതേലം സചേ അനുപസമ്പന്നേന കതം പുരേഭത്തം സാമിസമ്പി വട്ടതി. അത്തനാ കതതേലം പന നിബ്ബട്ടിതത്താ പുരേഭത്തം നിരാമിസമേവ വട്ടതി. സാമംപക്കത്താ സാമിസം ന വട്ടതി, സവത്ഥുകപടിഗ്ഗഹിതത്താ പന പച്ഛാഭത്തതോ പട്ഠായ ഉഭയമ്പി അനജ്ഝോഹരണീയം, സീസമക്ഖനാദീസു ഉപനേതബ്ബം, സത്താഹാതിക്കമേപി അനാപത്തി. യദി പന അപ്പം ഉണ്ഹോദകം ഹോതി അബ്ഭുക്കിരണമത്തം, അബ്ബോഹാരികം ഹോതി, സാമപാകഗണനം ന ഗച്ഛതി. സാസപതേലാദീസുപി അവത്ഥുകപടിഗ്ഗഹിതേസു അവത്ഥുകതിലതേലേ വുത്തസദിസോവ വിനിച്ഛയോ.
Purebhattaṃ paṭiggahitakatile bhajjitvā vā tilapiṭṭhaṃ vā sedetvā uṇhodakena vā temetvā katatelaṃ sace anupasampannena kataṃ purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati. Attanā katatelaṃ pana nibbaṭṭitattā purebhattaṃ nirāmisameva vaṭṭati. Sāmaṃpakkattā sāmisaṃ na vaṭṭati, savatthukapaṭiggahitattā pana pacchābhattato paṭṭhāya ubhayampi anajjhoharaṇīyaṃ, sīsamakkhanādīsu upanetabbaṃ, sattāhātikkamepi anāpatti. Yadi pana appaṃ uṇhodakaṃ hoti abbhukkiraṇamattaṃ, abbohārikaṃ hoti, sāmapākagaṇanaṃ na gacchati. Sāsapatelādīsupi avatthukapaṭiggahitesu avatthukatilatele vuttasadisova vinicchayo.
സചേ പന പുരേഭത്തം പടിഗ്ഗഹിതാനം സാസപാദീനം ചുണ്ണേഹി ആദിച്ചപാകേന സക്കാ തേലം കാതും, തം പുരേഭത്തം സാമിസമ്പി വട്ടതി, പച്ഛാഭത്തതോ പട്ഠായ നിരാമിസമേവ, സത്താഹാതിക്കമേ നിസ്സഗ്ഗിയം. യസ്മാ പന സാസപമധുകചുണ്ണാദീനി സേദേത്വാ ഏരണ്ഡകട്ഠീനി ച ഭജ്ജിത്വാ ഏവ തേലം കരോന്തി, തസ്മാ തേസം തേലം അനുപസമ്പന്നേഹി കതം പുരേഭത്തം സാമിസമ്പി വട്ടതി. വത്ഥൂനം യാവജീവികത്താ പന സവത്ഥുകപടിഗ്ഗഹണേ ദോസോ നത്ഥീതി. അത്തനാ കതം സത്താഹം നിരാമിസപരിഭോഗേനേവ പരിഭുഞ്ജിതബ്ബം. ഉഗ്ഗഹിതകേഹി കതം അനജ്ഝോഹരണീയം ബാഹിരപരിഭോഗേ വട്ടതി, സത്താഹാതിക്കമേപി അനാപത്തി.
Sace pana purebhattaṃ paṭiggahitānaṃ sāsapādīnaṃ cuṇṇehi ādiccapākena sakkā telaṃ kātuṃ, taṃ purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya nirāmisameva, sattāhātikkame nissaggiyaṃ. Yasmā pana sāsapamadhukacuṇṇādīni sedetvā eraṇḍakaṭṭhīni ca bhajjitvā eva telaṃ karonti, tasmā tesaṃ telaṃ anupasampannehi kataṃ purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati. Vatthūnaṃ yāvajīvikattā pana savatthukapaṭiggahaṇe doso natthīti. Attanā kataṃ sattāhaṃ nirāmisaparibhogeneva paribhuñjitabbaṃ. Uggahitakehi kataṃ anajjhoharaṇīyaṃ bāhiraparibhoge vaṭṭati, sattāhātikkamepi anāpatti.
തേലകരണത്ഥായ സാസപമധുകഏരണ്ഡകട്ഠീനി വാ പടിഗ്ഗഹേത്വാ കതം തേലം സത്താഹകാലികം. ദുതിയദിവസേ കതം ഛാഹം വട്ടതി. തതിയദിവസേ കതം പഞ്ചാഹം വട്ടതി. ചതുത്ഥ-പഞ്ചമ-ഛട്ഠസത്താമദിവസേ കതം തദഹേവ വട്ടതി. സചേ യാവ അരുണസ്സ ഉഗ്ഗമനാ തിട്ഠതി, നിസ്സഗ്ഗിയം. അട്ഠമേ ദിവസേ കതം അനജ്ഝോഹരണീയം. അനിസ്സഗ്ഗിയത്താ പന ബാഹിരപരിഭോഗേ വട്ടതി. സചേപി ന കരോതി, തേലത്ഥായ ഗഹിതസാസപാദീനം സത്താഹാതിക്കമനേ ദുക്കടമേവ. പാളിയം പന അനാഗതാനി അഞ്ഞാനിപി നാളികേരനിമ്ബകോസമ്ബകകരമന്ദഅതസീആദീനം തേലാനി അത്ഥി, താനി പടിഗ്ഗഹേത്വാ സത്താഹം അതിക്കാമയതോ ദുക്കടം ഹോതി. അയമേതേസു വിസേസോ. സേസം യാവകാലികവത്ഥും യാവജീവികവത്ഥുഞ്ച സല്ലക്ഖേത്വാ സാമംപാകസവത്ഥുകപുരേഭത്തപച്ഛാഭത്തപടിഗ്ഗഹിതഉഗ്ഗഹിതകവത്ഥുവിധാനം സബ്ബം വുത്തനയേനേവ വേദിതബ്ബം.
Telakaraṇatthāya sāsapamadhukaeraṇḍakaṭṭhīni vā paṭiggahetvā kataṃ telaṃ sattāhakālikaṃ. Dutiyadivase kataṃ chāhaṃ vaṭṭati. Tatiyadivase kataṃ pañcāhaṃ vaṭṭati. Catuttha-pañcama-chaṭṭhasattāmadivase kataṃ tadaheva vaṭṭati. Sace yāva aruṇassa uggamanā tiṭṭhati, nissaggiyaṃ. Aṭṭhame divase kataṃ anajjhoharaṇīyaṃ. Anissaggiyattā pana bāhiraparibhoge vaṭṭati. Sacepi na karoti, telatthāya gahitasāsapādīnaṃ sattāhātikkamane dukkaṭameva. Pāḷiyaṃ pana anāgatāni aññānipi nāḷikeranimbakosambakakaramandaatasīādīnaṃ telāni atthi, tāni paṭiggahetvā sattāhaṃ atikkāmayato dukkaṭaṃ hoti. Ayametesu viseso. Sesaṃ yāvakālikavatthuṃ yāvajīvikavatthuñca sallakkhetvā sāmaṃpākasavatthukapurebhattapacchābhattapaṭiggahitauggahitakavatthuvidhānaṃ sabbaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ.
൬൨൩. വസാതേലന്തി ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, വസാനി ഭേസജ്ജാനി, അച്ഛവസം, മച്ഛവസം, സുസുകാവസം, സൂകരവസം, ഗദ്രഭവസ’’ന്തി (മഹാവ॰ ൨൬൨) ഏവം അനുഞ്ഞാതവസാനം തേലം. ഏത്ഥ ച ‘‘അച്ഛവസ’’ന്തി വചനേന ഠപേത്വാ മനുസ്സവസം സബ്ബേസം അകപ്പിയമംസാന വസാ അനുഞ്ഞാതാ. മച്ഛഗ്ഗഹണേന ച സുസുകാപി ഗഹിതാ ഹോന്തി, വാളമച്ഛത്താ പന വിസും വുത്തം. മച്ഛാദിഗ്ഗഹണേന ചേത്ഥ സബ്ബേസമ്പി കപ്പിയമംസാനം വസാ അനുഞ്ഞാതാ. മംസേസു ഹി ദസമനഉസ്സ-ഹത്ഥി-അസ്സ-സുനഖ-അഹി-സീഹ-ബ്യഗ്ഘ-ദീപി-അച്ഛ-തരച്ഛാനം മംസാനി അകപ്പിയാനി. വസാസു ഏകാ മനുസ്സവസാവ. ഖീരാദീസു അകപ്പിയം നാമ നത്ഥി.
623.Vasātelanti ‘‘anujānāmi, bhikkhave, vasāni bhesajjāni, acchavasaṃ, macchavasaṃ, susukāvasaṃ, sūkaravasaṃ, gadrabhavasa’’nti (mahāva. 262) evaṃ anuññātavasānaṃ telaṃ. Ettha ca ‘‘acchavasa’’nti vacanena ṭhapetvā manussavasaṃ sabbesaṃ akappiyamaṃsāna vasā anuññātā. Macchaggahaṇena ca susukāpi gahitā honti, vāḷamacchattā pana visuṃ vuttaṃ. Macchādiggahaṇena cettha sabbesampi kappiyamaṃsānaṃ vasā anuññātā. Maṃsesu hi dasamanaussa-hatthi-assa-sunakha-ahi-sīha-byaggha-dīpi-accha-taracchānaṃ maṃsāni akappiyāni. Vasāsu ekā manussavasāva. Khīrādīsu akappiyaṃ nāma natthi.
അനുപസമ്പന്നേഹി കതനിബ്ബട്ടിതവസാതേലം പുരേഭത്തം പടിഗ്ഗഹിതം പുരേഭത്തം സാമിസമ്പി വട്ടതി. പച്ഛാഭത്തതോ പട്ഠായ സത്താഹം നിരാമിസമേവ വട്ടതി. യം പന തത്ഥ സുഖുമരജസദിസം മംസം വാ ന്ഹാരു വാ അട്ഠി വാ ലോഹിതം വാ ഹോതി, തം അബ്ബോഹാരികം. സചേ പന വസം പടിഗ്ഗഹേത്വാ സയം കരോതി, പുരേഭത്തം പടിഗ്ഗഹേത്വാ പചിത്വാ പരിസ്സാവേത്വാ സത്താഹം നിരാമിസപരിഭോഗേന പരിഭുഞ്ജിതബ്ബം . നിരാമിസപരിഭോഗഞ്ഹി സന്ധായ ഇദം വുത്തം – ‘‘കാലേ പടിഗ്ഗഹിതം കാലേ നിപ്പക്കം കാലേ സംസട്ഠം തേലപരിഭോഗേന പരിഭുഞ്ജിതു’’ന്തി (മഹാവ॰ ൨൬൨). തത്രാപി അബ്ബോഹാരികം അബ്ബോഹാരികമേവ. പച്ഛാഭത്തം പന പടിഗ്ഗഹിതും വാ കാതും വാ ന വട്ടതിയേവ. വുത്തഞ്ഹേതം –
Anupasampannehi katanibbaṭṭitavasātelaṃ purebhattaṃ paṭiggahitaṃ purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati. Pacchābhattato paṭṭhāya sattāhaṃ nirāmisameva vaṭṭati. Yaṃ pana tattha sukhumarajasadisaṃ maṃsaṃ vā nhāru vā aṭṭhi vā lohitaṃ vā hoti, taṃ abbohārikaṃ. Sace pana vasaṃ paṭiggahetvā sayaṃ karoti, purebhattaṃ paṭiggahetvā pacitvā parissāvetvā sattāhaṃ nirāmisaparibhogena paribhuñjitabbaṃ . Nirāmisaparibhogañhi sandhāya idaṃ vuttaṃ – ‘‘kāle paṭiggahitaṃ kāle nippakkaṃ kāle saṃsaṭṭhaṃ telaparibhogena paribhuñjitu’’nti (mahāva. 262). Tatrāpi abbohārikaṃ abbohārikameva. Pacchābhattaṃ pana paṭiggahituṃ vā kātuṃ vā na vaṭṭatiyeva. Vuttañhetaṃ –
‘‘വികാലേ ചേ, ഭിക്ഖവേ, പടിഗ്ഗഹിതം വികാലേ നിപ്പക്കം വികാലേ സംസട്ഠം, തം ചേ പരിഭുഞ്ജേയ്യ, ആപത്തി തിണ്ണം ദുക്കടാനം. കാലേ ചേ, ഭിക്ഖവേ, പടിഗ്ഗഹിതം വികാലേ നിപ്പക്കം വികാലേ സംസട്ഠം, തം ചേ പരിഭുഞ്ജേയ്യ, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം. കാലേ ചേ, ഭിക്ഖവേ, പടിഗ്ഗഹിതം കാലേ നിപ്പക്കം വികാലേ സംസട്ഠം, തം ചേ പരിഭുഞ്ജേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. കാലേ ചേ, ഭിക്ഖവേ, പടിഗ്ഗഹിതം കാലേ നിപ്പക്കം കാലേ സംസട്ഠം, തം ചേ പരിഭുഞ്ജേയ്യ, അനാപത്തീ’’തി.
‘‘Vikāle ce, bhikkhave, paṭiggahitaṃ vikāle nippakkaṃ vikāle saṃsaṭṭhaṃ, taṃ ce paribhuñjeyya, āpatti tiṇṇaṃ dukkaṭānaṃ. Kāle ce, bhikkhave, paṭiggahitaṃ vikāle nippakkaṃ vikāle saṃsaṭṭhaṃ, taṃ ce paribhuñjeyya, āpatti dvinnaṃ dukkaṭānaṃ. Kāle ce, bhikkhave, paṭiggahitaṃ kāle nippakkaṃ vikāle saṃsaṭṭhaṃ, taṃ ce paribhuñjeyya, āpatti dukkaṭassa. Kāle ce, bhikkhave, paṭiggahitaṃ kāle nippakkaṃ kāle saṃsaṭṭhaṃ, taṃ ce paribhuñjeyya, anāpattī’’ti.
ഉപതിസ്സത്ഥേരം പന അന്തേവാസികാ പുച്ഛിംസു – ‘‘ഭന്തേ, സപ്പിനവനീതവസാനി ഏകതോ പചിത്വാ നിബ്ബട്ടിതാനി വട്ടന്തി, ന വട്ടന്തീ’’തി? ‘‘ന വട്ടന്തി, ആവുസോ’’തി. ഥേരോ കിരേത്ഥ പക്കതേലകസടേ വിയ കുക്കുച്ചായതി. തതോ നം ഉത്തരി പുച്ഛിംസു – ‘‘ഭന്തേ, നവനീതേ ദധിഗുളികാ വാ തക്കബിന്ദു വാ ഹോതി, ഏതം വട്ടതീ’’തി? ‘‘ഏതമ്പി, ആവുസോ, ന വട്ടതീ’’തി. തതോ നം ആഹംസു – ‘‘ഭന്തേ, ഏകതോ പചിത്വാ സംസട്ഠാനി തേജവന്താനി ഹോന്തി, രോഗം നിഗ്ഗണ്ഹന്തീ’’തി? ‘‘സാധാവുസോ’’തി ഥേരോ സമ്പടിച്ഛി.
Upatissattheraṃ pana antevāsikā pucchiṃsu – ‘‘bhante, sappinavanītavasāni ekato pacitvā nibbaṭṭitāni vaṭṭanti, na vaṭṭantī’’ti? ‘‘Na vaṭṭanti, āvuso’’ti. Thero kirettha pakkatelakasaṭe viya kukkuccāyati. Tato naṃ uttari pucchiṃsu – ‘‘bhante, navanīte dadhiguḷikā vā takkabindu vā hoti, etaṃ vaṭṭatī’’ti? ‘‘Etampi, āvuso, na vaṭṭatī’’ti. Tato naṃ āhaṃsu – ‘‘bhante, ekato pacitvā saṃsaṭṭhāni tejavantāni honti, rogaṃ niggaṇhantī’’ti? ‘‘Sādhāvuso’’ti thero sampaṭicchi.
മഹാസുമത്ഥേരോ പനാഹ – ‘‘കപ്പിയമംസവസാ സാമിസപരിഭോഗേ വട്ടതി, ഇതരാ നിരാമിസപരിഭോഗേ വട്ടതീ’’തി. മഹാപദുമത്ഥേരോ പന ‘‘ഇദം കി’’ന്തി പടിക്ഖിപിത്വാ ‘‘നനു വാതാബാധികാ ഭിക്ഖൂ പഞ്ചമൂലകസാവയാഗുയം അച്ഛസൂകരതേലാദീനി പക്ഖിപിത്വാ യാഗും പിവന്തി, സാ തേജുസ്സദത്താ രോഗം നിഗ്ഗണ്ഹാതീ’’തി വത്വാ ‘‘വട്ടതീ’’തി ആഹ.
Mahāsumatthero panāha – ‘‘kappiyamaṃsavasā sāmisaparibhoge vaṭṭati, itarā nirāmisaparibhoge vaṭṭatī’’ti. Mahāpadumatthero pana ‘‘idaṃ ki’’nti paṭikkhipitvā ‘‘nanu vātābādhikā bhikkhū pañcamūlakasāvayāguyaṃ acchasūkaratelādīni pakkhipitvā yāguṃ pivanti, sā tejussadattā rogaṃ niggaṇhātī’’ti vatvā ‘‘vaṭṭatī’’ti āha.
മധു നാമ മക്ഖികാമധൂതി മധുകരീഹി നാമ മധുമക്ഖികാഹി ഖുദ്ദകമക്ഖികാഹി ഭമരമക്ഖികാഹി ച കതം മധു. തം പുരേഭത്തം പടിഗ്ഗഹിതം പുരേഭത്തം സാമിസപരിഭോഗമ്പി വട്ടതി, പച്ഛാഭത്തതോ പട്ഠായ സത്താഹം നിരാമിസപരിഭോഗമേവ വട്ടതി. സത്താഹാതിക്കമേ സചേ സിലേസസദിസം മഹാമധും ഖണ്ഡം ഖണ്ഡം കത്വാ ഠപിതം, ഇതരം വാ നാനാഭാജനേസു, വത്ഥുഗണനായ നിസ്സഗ്ഗിയാനി. സചേ ഏകമേവ ഖണ്ഡം, ഏകഭാജനേ വാ ഇതരം ഏകമേവ നിസ്സഗ്ഗിയം. ഉഗ്ഗഹിതകം വുത്തനയേനേവ വേദിതബ്ബം, അരുമക്ഖനാദീസു ഉപനേതബ്ബം. മധുപടലം വാ മധുസിത്ഥകം വാ സചേ മധുനാ അമക്ഖിതം പരിസുദ്ധം, യാവജീവികം. മധുമക്ഖിതം പന മധുഗതികമേവ. ചീരികാ നാമ സപക്ഖാ ദീഘമക്ഖികാ, തുമ്ബലനാമികാ ച അട്ഠിപക്ഖാ കാളമഹാഭമരാ ഹോന്തി, തേസം ആസയേസു നിയ്യാസസദിസം മധു ഹോതി, തം യാവജീവികം.
Madhu nāma makkhikāmadhūti madhukarīhi nāma madhumakkhikāhi khuddakamakkhikāhi bhamaramakkhikāhi ca kataṃ madhu. Taṃ purebhattaṃ paṭiggahitaṃ purebhattaṃ sāmisaparibhogampi vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya sattāhaṃ nirāmisaparibhogameva vaṭṭati. Sattāhātikkame sace silesasadisaṃ mahāmadhuṃ khaṇḍaṃ khaṇḍaṃ katvā ṭhapitaṃ, itaraṃ vā nānābhājanesu, vatthugaṇanāya nissaggiyāni. Sace ekameva khaṇḍaṃ, ekabhājane vā itaraṃ ekameva nissaggiyaṃ. Uggahitakaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ, arumakkhanādīsu upanetabbaṃ. Madhupaṭalaṃ vā madhusitthakaṃ vā sace madhunā amakkhitaṃ parisuddhaṃ, yāvajīvikaṃ. Madhumakkhitaṃ pana madhugatikameva. Cīrikā nāma sapakkhā dīghamakkhikā, tumbalanāmikā ca aṭṭhipakkhā kāḷamahābhamarā honti, tesaṃ āsayesu niyyāsasadisaṃ madhu hoti, taṃ yāvajīvikaṃ.
ഫാണിതം നാമ ഉച്ഛുമ്ഹാ നിബ്ബത്തന്തി ഉച്ഛുരസം ഉപാദായ അപക്കാ വാ അവത്ഥുകപക്കാ വാ സബ്ബാപി അവത്ഥുകാ ഉച്ഛുവികതി ഫാണിതന്തി വേദിതബ്ബാ. തം ഫാണിതം പുരേഭത്തം പടിഗ്ഗഹിതം പുരേഭത്തം സാമിസമ്പി വട്ടതി, പച്ഛാഭത്തതോ പട്ഠായ സത്താഹം നിരാമിസമേവ വട്ടതി. സത്താഹാതിക്കമേ വത്ഥുഗണനായ നിസ്സഗ്ഗിയം. ബഹൂ പിണ്ഡാ ചുണ്ണേത്വാ ഏകഭാജനേ പക്ഖിത്താ ഹോന്തി ഘനസന്നിവേസാ, ഏകമേവ നിസ്സഗ്ഗിയം. ഉഗ്ഗഹിതകം വുത്തനയേനേവ വേദിതബ്ബം, ഘരധൂപനാദീസു ഉപനേതബ്ബം. പുരേഭത്തം പടിഗ്ഗഹിതേന അപരിസ്സാവിതഉച്ഛുരസേന കതഫാണിതം സചേ അനുപസമ്പന്നേന കതം, സാമിസമ്പി വട്ടതി. സയംകതം നിരാമിസമേവ വട്ടതി. പച്ഛാഭത്തതോ പട്ഠായ പന സവത്ഥുകപടിഗ്ഗഹിതത്താ അനജ്ഝോഹരണീയം, സത്താഹാതിക്കമേപി അനാപത്തി. പച്ഛാഭത്തം അപരിസ്സാവിതപടിഗ്ഗഹിതേന കതമ്പി അനജ്ഝോഹരണീയമേവ, സത്താഹാതിക്കമേപി അനാപത്തി. ഏസ നയോ ഉച്ഛും പടിഗ്ഗഹേത്വാ കതഫാണിതേപി. പുരേഭത്തം പന പരിസ്സാവിതപടിഗ്ഗഹിതകേന കതം സചേ അനുപസമ്പന്നേന കതം പുരേഭത്തം സാമിസമ്പി വട്ടതി, പച്ഛാഭത്തതോ പട്ഠായ സത്താഹം നിരാമിസമേവ. സയംകതം പുരേഭത്തമ്പി നിരാമിസമേവ. പച്ഛാഭത്തം പരിസ്സാവിതപടിഗ്ഗഹിതേന കതം പന നിരാമിസമേവ സത്താഹം വട്ടതി. ഉഗ്ഗഹിതകകതം വുത്തനയമേവ. ‘‘ഝാമഉച്ഛുഫാണിതം വാ കോട്ടിതഉച്ഛുഫാണിതം വാ പുരേഭത്തമേവ വട്ടതീ’’തി മഹാഅട്ഠകഥായം വുത്തം.
Phāṇitaṃ nāma ucchumhā nibbattanti ucchurasaṃ upādāya apakkā vā avatthukapakkā vā sabbāpi avatthukā ucchuvikati phāṇitanti veditabbā. Taṃ phāṇitaṃ purebhattaṃ paṭiggahitaṃ purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya sattāhaṃ nirāmisameva vaṭṭati. Sattāhātikkame vatthugaṇanāya nissaggiyaṃ. Bahū piṇḍā cuṇṇetvā ekabhājane pakkhittā honti ghanasannivesā, ekameva nissaggiyaṃ. Uggahitakaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ, gharadhūpanādīsu upanetabbaṃ. Purebhattaṃ paṭiggahitena aparissāvitaucchurasena kataphāṇitaṃ sace anupasampannena kataṃ, sāmisampi vaṭṭati. Sayaṃkataṃ nirāmisameva vaṭṭati. Pacchābhattato paṭṭhāya pana savatthukapaṭiggahitattā anajjhoharaṇīyaṃ, sattāhātikkamepi anāpatti. Pacchābhattaṃ aparissāvitapaṭiggahitena katampi anajjhoharaṇīyameva, sattāhātikkamepi anāpatti. Esa nayo ucchuṃ paṭiggahetvā kataphāṇitepi. Purebhattaṃ pana parissāvitapaṭiggahitakena kataṃ sace anupasampannena kataṃ purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya sattāhaṃ nirāmisameva. Sayaṃkataṃ purebhattampi nirāmisameva. Pacchābhattaṃ parissāvitapaṭiggahitena kataṃ pana nirāmisameva sattāhaṃ vaṭṭati. Uggahitakakataṃ vuttanayameva. ‘‘Jhāmaucchuphāṇitaṃ vā koṭṭitaucchuphāṇitaṃ vā purebhattameva vaṭṭatī’’ti mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
മഹാപച്ചരിയം പന ‘‘ഏതം സവത്ഥുകപക്കം വട്ടതി, നോ വട്ടതീ’’തി പുച്ഛം കത്വാ ‘‘ഉച്ഛുഫാണിതം പച്ഛാഭത്തം നോവട്ടനകം നാമ നത്ഥീ’’തി വുത്തം, തം യുത്തം. സീതുദകേന കതം മധുകപുപ്ഫഫാണിതം പുരേഭത്തം സാമിസം വട്ടതി, പച്ഛാഭത്തതോ പട്ഠായ സത്താഹം നിരാമിസമേവ. സത്താഹാതിക്കമേ വത്ഥുഗണനായ ദുക്കടം. ഖീരം പക്ഖിപിത്വാ കതം മധുകഫാണിതം യാവകാലികം. ഖണ്ഡസക്ഖരം പന ഖീരജല്ലികം അപനേത്വാ സോധേന്തി, തസ്മാ വട്ടതി. മധുകപുപ്ഫം പന പുരേഭത്തം അല്ലം വട്ടതി, ഭജ്ജിതമ്പി വട്ടതി. ഭജ്ജിത്വാ തിലാദീഹി മിസ്സം വാ അമിസ്സം വാ കത്വാ കോട്ടിതമ്പി വട്ടതി. യദി പന തം ഗഹേത്വാ മേരയത്ഥായ യോജേന്തി, യോജിതം ബീജതോ പട്ഠായ ന വട്ടതി. കദലീ-ഖജ്ജൂരീ-അമ്ബ-ലബുജ-പനസ-ചിഞ്ചാദീനം സബ്ബേസം യാവകാലികഫലാനം ഫാണിതം യാവകാലികമേവ. മരിചപക്കേഹി ഫാണിതം കരോന്തി, തം യാവജീവികം.
Mahāpaccariyaṃ pana ‘‘etaṃ savatthukapakkaṃ vaṭṭati, no vaṭṭatī’’ti pucchaṃ katvā ‘‘ucchuphāṇitaṃ pacchābhattaṃ novaṭṭanakaṃ nāma natthī’’ti vuttaṃ, taṃ yuttaṃ. Sītudakena kataṃ madhukapupphaphāṇitaṃ purebhattaṃ sāmisaṃ vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya sattāhaṃ nirāmisameva. Sattāhātikkame vatthugaṇanāya dukkaṭaṃ. Khīraṃ pakkhipitvā kataṃ madhukaphāṇitaṃ yāvakālikaṃ. Khaṇḍasakkharaṃ pana khīrajallikaṃ apanetvā sodhenti, tasmā vaṭṭati. Madhukapupphaṃ pana purebhattaṃ allaṃ vaṭṭati, bhajjitampi vaṭṭati. Bhajjitvā tilādīhi missaṃ vā amissaṃ vā katvā koṭṭitampi vaṭṭati. Yadi pana taṃ gahetvā merayatthāya yojenti, yojitaṃ bījato paṭṭhāya na vaṭṭati. Kadalī-khajjūrī-amba-labuja-panasa-ciñcādīnaṃ sabbesaṃ yāvakālikaphalānaṃ phāṇitaṃ yāvakālikameva. Maricapakkehi phāṇitaṃ karonti, taṃ yāvajīvikaṃ.
താനി പടിഗ്ഗഹേത്വാതി സചേപി സബ്ബാനിപി പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഏക ഘടേ അവിനിബ്ഭോഗാനി കത്വാ നിക്ഖിപതി , സത്താഹാതിക്കമേ ഏകമേവ നിസ്സഗ്ഗിയം. വിനിഭുത്തേസു പഞ്ച നിസ്സഗ്ഗിയാനി. സത്താഹം പന അനതിക്കാമേത്വാ ഗിലാനേനപി അഗിലാനേനപി വുത്തനയേനേവ യഥാസുഖം പരിഭുഞ്ജിതബ്ബം. സത്തവിധഞ്ഹി ഓദിസ്സം നാമ – ബ്യാധിഓദിസ്സം, പുഗ്ഗലോദിസ്സം, കാലോദിസ്സം, സമയോദിസ്സം, ദേസോദിസ്സം, വസോദിസ്സം, ഭേസജ്ജോദിസ്സന്തി.
Tāni paṭiggahetvāti sacepi sabbānipi paṭiggahetvā eka ghaṭe avinibbhogāni katvā nikkhipati , sattāhātikkame ekameva nissaggiyaṃ. Vinibhuttesu pañca nissaggiyāni. Sattāhaṃ pana anatikkāmetvā gilānenapi agilānenapi vuttanayeneva yathāsukhaṃ paribhuñjitabbaṃ. Sattavidhañhi odissaṃ nāma – byādhiodissaṃ, puggalodissaṃ, kālodissaṃ, samayodissaṃ, desodissaṃ, vasodissaṃ, bhesajjodissanti.
തത്ഥ ബ്യാധിഓദിസ്സം നാമ – ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, അമനുസ്സികാബാധേ ആമകമംസം ആമകലോഹിത’’ന്തി (മഹാവ॰ ൨൬൪) ഏവം ബ്യാധിം ഉദ്ദിസ്സ അനുഞ്ഞാതം, തം തേനേവ ആബാധേന ആബാധികസ്സ വട്ടതി, ന അഞ്ഞസ്സ. തഞ്ച ഖോ കാലേപി വികാലേപി കപ്പിയമ്പി അകപ്പിയമ്പി വട്ടതിയേവ.
Tattha byādhiodissaṃ nāma – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, amanussikābādhe āmakamaṃsaṃ āmakalohita’’nti (mahāva. 264) evaṃ byādhiṃ uddissa anuññātaṃ, taṃ teneva ābādhena ābādhikassa vaṭṭati, na aññassa. Tañca kho kālepi vikālepi kappiyampi akappiyampi vaṭṭatiyeva.
പുഗ്ഗലോദിസ്സം നാമ – ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, രോമന്ഥകസ്സ രോമന്ഥനം. ന ച, ഭിക്ഖവേ, ബഹിമുഖദ്വാരം നീഹരിത്വാ അജ്ഝോഹരിതബ്ബ’’ന്തി (ചൂളവ॰ ൨൭൩) ഏവം പുഗ്ഗലം ഉദ്ദിസ്സ അനുഞ്ഞാതം, തം തസ്സേവ വട്ടതി, ന അഞ്ഞസ്സ.
Puggalodissaṃ nāma – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, romanthakassa romanthanaṃ. Na ca, bhikkhave, bahimukhadvāraṃ nīharitvā ajjhoharitabba’’nti (cūḷava. 273) evaṃ puggalaṃ uddissa anuññātaṃ, taṃ tasseva vaṭṭati, na aññassa.
കാലോദിസ്സം നാമ – ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, ചത്താരി മഹാവികടാനി ദാതും – ഗൂഥം, മുത്തം, ഛാരികം, മത്തിക’’ന്തി (മഹാവ॰ ൨൬൮) ഏവം അഹിനാ ദട്ഠകാലം ഉദ്ദിസ്സ അനുഞ്ഞാതം, തം തസ്മിംയേവ കാലേ അപ്പടിഗ്ഗഹിതകമ്പി വട്ടതി, ന അഞ്ഞസ്മിം.
Kālodissaṃ nāma – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, cattāri mahāvikaṭāni dātuṃ – gūthaṃ, muttaṃ, chārikaṃ, mattika’’nti (mahāva. 268) evaṃ ahinā daṭṭhakālaṃ uddissa anuññātaṃ, taṃ tasmiṃyeva kāle appaṭiggahitakampi vaṭṭati, na aññasmiṃ.
സമയോദിസ്സം നാമ – ‘‘ഗണഭോജനേ അഞ്ഞത്ര സമയാ’’തിആദിനാ (പാചി॰ ൨൧൭) നയേന തം തം സമയം ഉദ്ദിസ്സ അനുഞ്ഞാതാ അനാപത്തിയോ, താ തസ്മിം തസ്മിംയേവ സമയേ അനാപത്തിയോ ഹോന്തി, ന അഞ്ഞദാ.
Samayodissaṃ nāma – ‘‘gaṇabhojane aññatra samayā’’tiādinā (pāci. 217) nayena taṃ taṃ samayaṃ uddissa anuññātā anāpattiyo, tā tasmiṃ tasmiṃyeva samaye anāpattiyo honti, na aññadā.
ദേസോദിസ്സം നാമ – ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, ഏവരൂപേസു പച്ചന്തിമേസു ജനപദേസു വിനയധരപഞ്ചമേന ഗണേന ഉപസമ്പദ’’ന്തി (മഹാവ॰ ൨൫൯) ഏവം പച്ചന്തദേസേ ഉദ്ദിസ്സ അനുഞ്ഞാതാനി ഉപസമ്പദാദീനി, താനി തത്ഥേവ വട്ടന്തി, ന മജ്ഝിമദേസേ.
Desodissaṃ nāma – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, evarūpesu paccantimesu janapadesu vinayadharapañcamena gaṇena upasampada’’nti (mahāva. 259) evaṃ paccantadese uddissa anuññātāni upasampadādīni, tāni tattheva vaṭṭanti, na majjhimadese.
വസോദിസ്സം നാമ – ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, വസാനി ഭേസജ്ജാനീ’’തി (മഹാവ॰ ൨൬൨) ഏവം വസാനാമേന അനുഞ്ഞാതം , തം ഠപേത്വാ മനുസ്സവസം സബ്ബേസം കപ്പിയാകപ്പിയവസാനം തേലം തംതദത്ഥികാനം തേലപരിഭോഗേന പരിഭുഞ്ജിതും വട്ടതി.
Vasodissaṃ nāma – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, vasāni bhesajjānī’’ti (mahāva. 262) evaṃ vasānāmena anuññātaṃ , taṃ ṭhapetvā manussavasaṃ sabbesaṃ kappiyākappiyavasānaṃ telaṃ taṃtadatthikānaṃ telaparibhogena paribhuñjituṃ vaṭṭati.
ഭേസജ്ജോദിസ്സം നാമ – ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, പഞ്ച ഭേസജ്ജാനീ’’തി (മഹാവ॰ ൨൬൦-൨൬൧) ഏവം ഭേസജ്ജനാമേന അനുഞ്ഞാതാനി ആഹാരത്ഥം ഫരിതും സമത്ഥാനി സപ്പിനവനീതതേലമധുഫാണിതന്തി. താനി പടിഗ്ഗഹേത്വാ തദഹുപുരേഭത്തം യഥാസുഖം പച്ഛാഭത്തതോ പട്ഠായ സതി പച്ചയേ വുത്തനയേനേവ സത്താഹം പരിഭുഞ്ജിതബ്ബാനി.
Bhesajjodissaṃ nāma – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, pañca bhesajjānī’’ti (mahāva. 260-261) evaṃ bhesajjanāmena anuññātāni āhāratthaṃ pharituṃ samatthāni sappinavanītatelamadhuphāṇitanti. Tāni paṭiggahetvā tadahupurebhattaṃ yathāsukhaṃ pacchābhattato paṭṭhāya sati paccaye vuttanayeneva sattāhaṃ paribhuñjitabbāni.
൬൨൪. സത്താഹാതിക്കന്തേ അതിക്കന്തസഞ്ഞീ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയന്തി സചേപി സാസപമത്തം ഹോതി സകിം വാ അങ്ഗുലിയാ ഗഹേത്വാ ജിവ്ഹായ സായനമത്തം നിസ്സജ്ജിതബ്ബമേവ, പാചിത്തിയഞ്ച ദേസേതബ്ബം.
624.Sattāhātikkante atikkantasaññī nissaggiyaṃ pācittiyanti sacepi sāsapamattaṃ hoti sakiṃ vā aṅguliyā gahetvā jivhāya sāyanamattaṃ nissajjitabbameva, pācittiyañca desetabbaṃ.
ന കായികേന പരിഭോഗേന പരിഭുഞ്ജിതബ്ബന്തി കായോ വാ കായേ അരു വാ ന മക്ഖേതബ്ബം. തേഹി മക്ഖിതാനി കാസാവകത്തരയട്ഠിഉപാഹനപാദകഥലികമഞ്ചപീഠാദീനിപി അപരിഭോഗാനി. ‘‘ദ്വാരവാതപാനകവാടേസുപി ഹത്ഥേന ഗഹണട്ഠാനം ന മക്ഖേതബ്ബ’’ന്തി മഹാപച്ചരിയം വുത്തം. ‘‘കസാവേ പന പക്ഖിപിത്വാ ദ്വാരവാതപാനകവാടാനി മക്ഖേതബ്ബാനീ’’തി മഹാഅട്ഠകഥായം വുത്തം.
Na kāyikena paribhogena paribhuñjitabbanti kāyo vā kāye aru vā na makkhetabbaṃ. Tehi makkhitāni kāsāvakattarayaṭṭhiupāhanapādakathalikamañcapīṭhādīnipi aparibhogāni. ‘‘Dvāravātapānakavāṭesupi hatthena gahaṇaṭṭhānaṃ na makkhetabba’’nti mahāpaccariyaṃ vuttaṃ. ‘‘Kasāve pana pakkhipitvā dvāravātapānakavāṭāni makkhetabbānī’’ti mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
അനാപത്തി അന്തോസത്താഹം അധിട്ഠേതീതി സത്താഹബ്ഭന്തരേ സപ്പിഞ്ച തേലഞ്ച വസഞ്ച മുദ്ധനിതേലം വാ അബ്ഭഞ്ജനം വാ മധും അരുമക്ഖനം ഫാണിതം ഘരധൂപനം അധിട്ഠേതി, അനാപത്തി. സചേ അധിട്ഠിതതേലം അനധിട്ഠിതതേലഭാജനേ ആകിരിതുകാമോ ഹോതി, ഭാജനേ ചേ സുഖുമം ഛിദ്ദം പവിട്ഠം പവിട്ഠം തേലം പുരാണതേലേന അജ്ഝോത്ഥരീയതി, പുന അധിട്ഠാതബ്ബം. അഥ മഹാമുഖം ഹോതി, സഹസാവ ബഹുതേലം പവിസിത്വാ പുരാണതേലം അജ്ഝോത്ഥരതി, പുന അധിട്ഠാനകിച്ചം നത്ഥി. അധിട്ഠിതഗതികമേവ ഹി തം ഹോതി, ഏതേന നയേന അധിട്ഠിതതേലഭാജനേ അനധിട്ഠിതതേലാകിരണമ്പി വേദിതബ്ബം.
Anāpatti antosattāhaṃ adhiṭṭhetīti sattāhabbhantare sappiñca telañca vasañca muddhanitelaṃ vā abbhañjanaṃ vā madhuṃ arumakkhanaṃ phāṇitaṃ gharadhūpanaṃ adhiṭṭheti, anāpatti. Sace adhiṭṭhitatelaṃ anadhiṭṭhitatelabhājane ākiritukāmo hoti, bhājane ce sukhumaṃ chiddaṃ paviṭṭhaṃ paviṭṭhaṃ telaṃ purāṇatelena ajjhottharīyati, puna adhiṭṭhātabbaṃ. Atha mahāmukhaṃ hoti, sahasāva bahutelaṃ pavisitvā purāṇatelaṃ ajjhottharati, puna adhiṭṭhānakiccaṃ natthi. Adhiṭṭhitagatikameva hi taṃ hoti, etena nayena adhiṭṭhitatelabhājane anadhiṭṭhitatelākiraṇampi veditabbaṃ.
൬൨൫. വിസ്സജ്ജേതീതി ഏത്ഥ സചേ ദ്വിന്നം സന്തകം ഏകേന പടിഗ്ഗഹിതം അവിഭത്തം ഹോതി, സത്താഹാതിക്കമേ ദ്വിന്നമ്പി അനാപത്തി, പരിഭുഞ്ജിതും പന ന വട്ടതി. സചേ യേന പടിഗ്ഗഹിതം, സോ ഇതരം ഭണതി – ‘‘ആവുസോ, ഇമം തേലം സത്താഹമത്തം പരിഭുഞ്ജ ത്വ’’ന്തി. സോ ച പരിഭോഗം ന കരോതി, കസ്സ ആപത്തി? ന കസ്സചിപി ആപത്തി . കസ്മാ? യേന പടിഗ്ഗഹിതം തേന വിസ്സജ്ജിതത്താ, ഇതരസ്സ അപ്പടിഗ്ഗഹിതത്താ.
625.Vissajjetīti ettha sace dvinnaṃ santakaṃ ekena paṭiggahitaṃ avibhattaṃ hoti, sattāhātikkame dvinnampi anāpatti, paribhuñjituṃ pana na vaṭṭati. Sace yena paṭiggahitaṃ, so itaraṃ bhaṇati – ‘‘āvuso, imaṃ telaṃ sattāhamattaṃ paribhuñja tva’’nti. So ca paribhogaṃ na karoti, kassa āpatti? Na kassacipi āpatti . Kasmā? Yena paṭiggahitaṃ tena vissajjitattā, itarassa appaṭiggahitattā.
വിനസ്സതീതി അപരിഭോഗം ഹോതി. ചത്തേനാതിആദീസു യേന ചിത്തേന ഭേസജ്ജം ചത്തഞ്ച വന്തഞ്ച മുത്തഞ്ച ഹോതി, തം ചിത്തം ചത്തം വന്തം മുത്തന്തി വുച്ചതി. തേന ചിത്തേന പുഗ്ഗലോ അനപേക്ഖോതി വുച്ചത്തി, ഏവം അനപേക്ഖോ സാമണേരസ്സ ദത്വാതി അത്ഥോ. ഇദം കസ്മാ വുത്തം? ‘‘ഏവം അന്തോസത്താഹേ ദത്വാ പച്ഛാ ലഭിത്വാ പരിഭുഞ്ജന്തസ്സ അനാപത്തിദസ്സനത്ഥ’’ന്തി മഹാസുമത്ഥേരോ ആഹ. മഹാപദുമത്ഥേരോ പനാഹ – ‘‘നയിദം യാചിതബ്ബം, അന്തോസത്താഹേ ദിന്നസ്സ ഹി പുന പരിഭോഗേ ആപത്തിയേവ നത്ഥി. സത്താഹാതിക്കന്തസ്സ പന പരിഭോഗേ അനാപത്തിദസ്സനത്ഥമിദം വുത്ത’’ന്തി. തസ്മാ ഏവം ദിന്നം ഭേസജ്ജം സചേ സാമണേരോ അഭിസങ്ഖരിത്വാ വാ അനഭിസങ്ഖരിത്വാ വാ തസ്സ ഭിക്ഖുനോ നത്ഥുകമ്മത്ഥം ദദേയ്യ, ഗഹേത്വാ നത്ഥുകമ്മം കാതബ്ബം. സചേ ബാലോ ഹോതി, ദാതും ന ജാനാതി, അഞ്ഞേന ഭിക്ഖുനാ വത്തബ്ബോ – ‘‘അത്ഥി തേ, സാമണേര, തേല’’ന്തി ‘‘ആമ, ഭന്തേ, അത്ഥീ’’തി. ‘‘ആഹര, ഥേരസ്സ ഭേസജ്ജം കരിസ്സാമാ’’തി. ഏവമ്പി വട്ടതി. സേസം ഉത്താനത്ഥമേവ.
Vinassatīti aparibhogaṃ hoti. Cattenātiādīsu yena cittena bhesajjaṃ cattañca vantañca muttañca hoti, taṃ cittaṃ cattaṃ vantaṃ muttanti vuccati. Tena cittena puggalo anapekkhoti vuccatti, evaṃ anapekkho sāmaṇerassa datvāti attho. Idaṃ kasmā vuttaṃ? ‘‘Evaṃ antosattāhe datvā pacchā labhitvā paribhuñjantassa anāpattidassanattha’’nti mahāsumatthero āha. Mahāpadumatthero panāha – ‘‘nayidaṃ yācitabbaṃ, antosattāhe dinnassa hi puna paribhoge āpattiyeva natthi. Sattāhātikkantassa pana paribhoge anāpattidassanatthamidaṃ vutta’’nti. Tasmā evaṃ dinnaṃ bhesajjaṃ sace sāmaṇero abhisaṅkharitvā vā anabhisaṅkharitvā vā tassa bhikkhuno natthukammatthaṃ dadeyya, gahetvā natthukammaṃ kātabbaṃ. Sace bālo hoti, dātuṃ na jānāti, aññena bhikkhunā vattabbo – ‘‘atthi te, sāmaṇera, tela’’nti ‘‘āma, bhante, atthī’’ti. ‘‘Āhara, therassa bhesajjaṃ karissāmā’’ti. Evampi vaṭṭati. Sesaṃ uttānatthameva.
കഥിനസമുട്ഠാനം, അകിരിയം, നോസഞ്ഞാവിമോക്ഖം, അചിത്തകം, പണ്ണത്തിവജ്ജം, കായകമ്മവചീകമ്മം,
Kathinasamuṭṭhānaṃ, akiriyaṃ, nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammavacīkammaṃ,
തിചിത്തം, തിവേദനന്തി.
Ticittaṃ, tivedananti.
ഭേസജ്ജസിക്ഖാപദവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / വിനയപിടക • Vinayapiṭaka / മഹാവിഭങ്ഗ • Mahāvibhaṅga / ൩. ഭേസജ്ജസിക്ഖാപദം • 3. Bhesajjasikkhāpadaṃ
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ൩. ഭേസജ്ജസിക്ഖാപദവണ്ണനാ • 3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ൩. ഭേസജ്ജസിക്ഖാപദവണ്ണനാ • 3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā / ൩. ഭേസജ്ജസിക്ഖാപദവണ്ണനാ • 3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā